2. PERMBAJTJA
I. DOMOSDOSHMERIA PER
SHERBIMET E AUDITIMIT
II.AUDITIMI I
BRENDSHEM,KONCEPTI
,STRUKTURA DHE PARIMET E
PERGJITHSHME
III. AB,HAPI I PARE DREJT
QEVERISJES SE NJE BIZNESI
IV.SHPALOSJA E
TRANSFORMIMEVE DJE DHE
SOT...
V.PERFUNDIME
VI. LITERATURA
3. .
Fjala “të dëgjosh” rrjedh nga
latinishtja “audire”
që në
anglisht do të thotë “auditim”.
Në fakt, edhe në Romën Antike,
fjala auditorium tregonte trupën e
gjykatës. Sot termi auditorium
tregon një vend në të cilin
shkohet për të dëgjuar diçka
(kryesisht muzikë).
5. Sfondi historik
1285-auditimi u zyrtarizua per here te pare ne Angli
1494-fillon epoka e modernizimit te kontabilitetit (Luca
Pacioli)
1866-ne Angli u miratua Ligji per Departamentin e
Auditimit dhe Thesarit(kerkese per llogarite e pervetesimit)
1887-u themelua ne NY ,Shoqata e pare e auditoreve
‘’Kontabilist i autorizuar Publik’’
1941-u themelua IIA(Instituti i Auditoreve te Brendshem ne
Amerike)
1952-IIA u themelua ne Angli dhe Irlande
1974-U themelua komisioni’’KOHEN’’
1985-U themelua komisioni’’TREADWAY’’
6. Sfondi historik ne Shqiperi
Para viteve 90
1946->Me ligj të veçantë
të Kuvendit Popullor
krijohet Komisioni i
Kontrollit të Shtetit.
1966-1987 –>Inspektimi
i shtetit
1987-1991->KKSH
Pas viteve 90
1992-Krijua Shërbimi i
Kontrollit të Shtetit
1997 –u miratua ligji
"Mbi Kontrollin e
Lartë të Shtetit
1998-nga
KKSH,emertohet
Kontrolli Larte i
Shtetit
6
7. Février 2010 7
Sisteme Organizative-MF&K
Fiskale -Doganore
Përputhshmërie
Të cilësisë & Performancës
Sistem IT-Informatike
Mënyra e organizmit,objekti dhe nivelit të
raportimit
Të brendshëm
neihfguiehbgiuheuibbheuibhiubhh
Të jashtëm
Të jashtëm
Në lidhje me rregullat
Të detyrueshme
Me dëshirë
Në lidhje me llojin e organizatës
Publike
Private
Jo fitimprurse (OJF)
Në lidhje me fushat e administrimit
8. Auditimi i Brendshem Auditimi i Jashtem
veprimtari që realizohet nga punonjësit e
organizatës;
një veprimtari e kontraktuar nga jashtë
organizatës, ose veprimtari që realizohet nga
Institucioni Suprem i Auditimit
mbulon të gjithë operacionet e organizatës dhe
menaxhimin e riskut.
mbulon kryesisht sisteme financiare dhe të
kontabilitetit që ndikojnë në rezultatin financiar
punon periodikisht gjatë gjithë vitit punon një pjesë të kohës gjatë vitit
te pavarur nga opinioni i klienteve te varur nga emeruesi i tyre
janë të detyruar ligjërisht për shumë kompani. eshte i rekomanduar per shume kompani
por nuk ka asnje kerkese ligjore ne shumicen
e vendeve (p.sh ne Britani,UK )per momentin
emerohen nga aksioneret dhe raportojne po te
ato
emerohen nga drejtoret dhe raportojne po tek
ato 8
9. 9
Ngjashmëritë midis (AJ) dhe (AB)
1.Të dy janë ato qe mund ti quaj "ofruese të
sigurimit". Ata ofrojnë palëve te interesuara siguri
të arsyeshme se rreziqet janë të menaxhueshme
2.Të dy llojet e auditimet shqetësohen në rast se
procedurat nuk do të ishin të mjaftueshme.
3.Të dy llojet e auditimit bazohen në një disiplinë
profesionale dhe operojnë me standarde
profesionale;
4.Të dy llojet e auditimit janë të lidhur ngusht me
sistemin e KB.
5.Të dy llojet e auditimit shqetësohen për gabimet
që mund të ketë në dokumentet financiare,etj.
11. 11
PerkufizimiPerkufizimi
Auditimi i brendshëm
është një veprimtari:
1. E pavarur
2. Objektive
3. Siguruese
4. Keshilluese
MISIONI:
1. shtoj vlerën
2. përmirësoj
funksionimit të
organizatës
3. ndihmojë të arrijë
objektivat e saj
13. Organizimi I AB
13
Sipas IIA ,lidhja mes ketyre dy hallkave pra KA(Komiteti i Auditimit) dhe AB
qendron ne pasjen e qellimeve te perbashketa.Nje maredhenie e mire pune me
AB,e ndihmon KA per te permbushur pergjegjesite e tij ndaj bordit ,aksionereve
si dhe paleve te treta te jashtme.
15. Auditimi i
Menaxhimit të Riskut
Auditorët e brendshëm nuk e
bëjnë menaxhimin e riskut
dhe të sistemeve të
kontrollit por auditojnë
mënyrën se si menaxherët
janë duke kryer këtë
përgjegjësi të tyre dhe
ndihmojnë në përmirësimin
e vazhdueshëm të tyre.
Auditimi i Sistemeve të
Informimit
Auditorët e brendshëm duhet të
marrin pjesë në dizajnimin
dhe implementimin e
sistemeve të informimit në
organizatë për të siguruar
shtegun e duhur të auditit
dhe kontrollet adekuate në
sistem.
15
16. VIJON (2)
Shumë kompani të mëdha
sot,përdorin kornizën
COBIT(Control Objectives
for Information and Related
Technology) si udhëzues për
dizajnin dhe menaxhimin e
kontrolleve të sistemit të
informimit të tyre dhe për ti
plotësuar kushtet që
kërkohen nga ligji Sarbanes-
Oxley.
Auditimi i Konformitetit
ndaj Ligjeve dhe Rregullave
Përfshin testet dhe raportet që
tregojnë se a është biznesi
duke operuar konform
ligjeve dhe rregullave në
fuqi dhe kontrollet për të
siguruar konformitetin në
mënyrë të vazhdueshme dhe
konsistente.
16
18. 1. Bankat duhet te kene nje Komitet
Auditimi per perbere nga 3 vete.
2. Sh.p.k sipas ligjit nuk i kerkohet
nje Komitet I tille ndersa Sh.a u
kerkohet te kene nje Keshill
Mbikeqyres por pergjegjesite e tij
nuk jane aq te detajuara sa ato te
Komitetit te Auditimit
3. Bankat dhr kompanite e medha
bejne nje dallim shume te madh
ndermjet bizneseve te audituara
dhe atyre te paaudituara
19. Kompanite shteterore,sidomos
ato me te medhate,kane auditor
apo kontrollor te brendshem
Kompanite private kane nje
mungese totale te auditimit te
brendshem
Si perfundim mund te themi
qe :Kuadri rregullator ne Shqiperi
si per qeverisjen e kompanive
dhe per funksionimin e AB-se
eshte mjaft i manget
20. Auditimi ‘’Vija e trete e mbrojtjes ‘’sipas modelit te Jean
Pierre Garitte
Si rregull një organizatë e madhe me strukturë apo aktivitete
komplekse, me shtrirje të gjerë gjeografike apo një
shumëkombëshe, e cila përballet me nivele të larta rreziku dhe
rreziqe të shumëfishta apo që vepron në industri sensitive (si
p.sh., industria bankare) kërkohet të kenë një sistem të ndërtuar
mirë dhe sa më të përshtatshëm të kontrolleve të brendshme, për
të reduktuar rreziqet që ndërmerren. Asnjëherë nuk kërkohet që
rreziku të jetë zero. Një rrezik zero, sipas Jean-Pierre Garitte, do
të thotë zero aktivitet dhe mungesë fitimi. Ajo që kërkohet është
kontrolli i përshtatshëm i rreziqeve të ndërmarra, duke ndjekur
parimin e kosto-efektivitet.
21. Organizatat e auditimit
Ushtrimi i profesionit të auditimit të brendshëm
udhëhiqet nga standardet ndërkombëtare të
shpallura prej IIA-së(Instituti Ndërkombëtar i
Audituesve të Brendshëm)
Nga kjo organizate ofrohen keto certifikata:
1. CIA(auditues i brendshëm i certifikuar),
2. CISA(auditues i sistemeve të informacionit i
certifikuar),
3. CGAP (profesionist qeveritar i auditimit i
certifikuar),
4. CFSA (auditues i shërbimeve financiare i
certifikuar) etj.
21
22. Kushtet per tu certifikuar
1. Për tu çertifikuar, kandidatët duhet ta kenë të
kryer fakultetin në një universitet të akredituar,
dhe ta kalojnë me sukses provimin dy ditor që
mbahet dy herë në vit
2. Një kusht tjetër për tu çertifikuar është edhe
minimumi i dy viteve përvojë pune në auditimin
e brendshëm ose në fusha të ngjajshme, ndërsa
diploma e masterit apo doktorata mund të
zëvendësojë një vit përvoje pune për plotësimin e
këtij kushti.
22
24. Nga punimi:’’Kooperimi midis Auditimit te Brendshem dhe
Auditimit te Jashtem’,i nje autori slloven Zdenka Vidovic,(dhjetor
2002),evidentohen keto ndryshime,te cilat po i paraqes ne menyre
tabelare per lehtesi kuptimi me poshte:
Dje Sot
mekanizem klasik kontrolli kontrolle moderne
vleresime nga auditet vleresime nga studiuesit
perqendrim analize ne ngjarjet e
se shkuares
perqendrim tek ngjarjet e pritshme,te ardhshme
zbulimi Parandalimi
auditet e brendshem=inspektore auditet e brendshem=konsulente
auditet e brendshem=njohuri
te plota mbi auditimin
auditet e brendshem=njohuri mbi menaxhimin
kontrolle operacionale mekanizma te kontrollit te drejtimit
testime te transaksioneve vleresime te procedurave te biznesit 24
25. Auditimi jep nje pasqyre me te
qarte se si menaxhohet
kapitali,risku etj ne nje biznes.
Me qëllim që të ndihmojë
menaxhimin, një auditor i
brendshëm duhet të përpiqet
vazhdimisht për të kuptuar
nevojat e menaxhimit në
aspektin e të dy koncepteve :
se pari te karakteristikave te
pergjithshme te organizates dhe
se dyti te karakteristikave unike
të një organizatës.
Fokusi i AB-se tek menaxhimi.
26. Auditorët mund të mos jenë të kualifikuar për menaxhimin e
mbase ata nuk mund të menaxhojnë në mënyrë efektive
operacionet e tyre ndaj ato duhet të kene një model ku
mund të bazohen .
Duke punuar së bashku, menaxherët dhe auditorët e
brendshëm mund të arrijnë rritjen e efektivitetit dhe
promovimin e mirëqenies se përgjithshme organizative .
Qe auditimi I brendshem te jete I suksesshem duhet qe ne
rradhe te pare te kuptoje konceptet e manaxhimit.
Baza dhe roli i auditimit të brendshëm ne menaxhim fillon
me menaxhimin e problemeve dhe nevojave per te arritur
qellimet dhe objektivat.
26
27. Février 2010 27
Auditimi i brendshëm duhet të ndihmojnë menaxhimin per
te arritur përmirësime të dëshiruara.
Auditimi i brendshëm duhet të jetë vazhdimisht në
gatishmëri për të përdorur pavarësinë e saj për të
identifikuar,vlerësuar,dhe mbështetur çështjet e
menaxhimit
Auditorët duhet te shmangin tundimin për të përdorur
fuqitë e tyre ne manaxhim.
Nuk duhet të respektojnë në çdo kohë të dhënë rezultatet e
manaxhimit.
Perberesit e nje programi qe mund te ndihmoje
ne arritjen e rezultateve jane :
28. 28
•Kuadri rregullator i funksionit te auditimit zhvillohet ne linje me
direktiven e 8te(tete) te BE-se ,megjithate funksioni i auditimit duhet te
fitoje me shume besueshmeri.
•Cilesia e auditimit perkeqesohet nga kohezgjatja e shkurter e
auditimit,evazioni fiskal,etj.
•Ne disa raste audituesit nuk kane pavaresi nga njesite ekonomike qe
auditojne.
•Sfide ne vete do të jete funksionimi i mirefillte i auditimit te
brendshem ne qeverisjen e korporatave private shqiptare te cilat
akoma se kane pervetesuar auditimin e brendshem si domosdoshmeri.
• Auditimi i brendshëm sherben si shtyllë e nje korporate të
suksesshme.
29. •The role of Auditing in Public Sector Governance”, IIA, Professional guidance
•Qeverisje e korporatave “ Shyqyri Llaci”
•Leksione per auditimin nga profesor P.Ndreca
•Managing the Audit Function—A Corporate Audit Department Procedures Guide, Third
Edition.
•Auditing, Trust and Governance , Regulation in Europe , Edited by Reiner Quick , Stuart
Turley and Marleen Willekens on behalf of European Auditing Research Network
•Definition of Internal Auditing, Code of Ethics and the International Standards for the
Professional Practice of Internal Auditing. – The IIA
•Internal Control and Internal Auditing, Guidance for Directors, Managers and Auditors –
ECIIA – November 2000
•.Association of Certified Fraud Examiners.
•http://www.cfenet.com/home.asp
3.IFAC International Federation of Accountants.
http://www.ifac.org/
4.IIA Institute of Internal Auditors.
http://www.theiia.org/
6.International Monetary Fund on Government Financial Statistics.
http://www.imf.org/external/pubs/ft/gfs/manual/gfs.htm
