�ݺ�ߣ

Dr Aparna Nandakumar
AUSHADHI KALPA
• PANCHAMRUTHA PARPATI
• BOLA PARPATI
• SAMEERAPANAGA
• MAKARADHWAJA
• SWARNA VANGA
• HEMAGARBHA POTTALI

PANCHAMRUTHA PARPATI
अष्टौ गन्धकतोलका रसदलं लौहं तदर्द्ध शुभं
लोहार्द्धञ्च वराभ्रकं सुविमलं ताम्रं तदभ्रार्द्धकम् ।
पात्रे लौहमये च मर्दनविधौ चूर्णीकृतञ्चैकतो
दर्व्या वादरवह्निनाऽतिमृदुना पाकं विदित्वा दले ॥४५८॥
रम्भाया लघु ढालयेत् पटुरियं पञ्चामृता पर्पटी
ख्याता क्षौद्रघृतान्विता प्रतिदिनं गुञ्जाद्वयं वृद्धितः ।
लौहे मर्दनयोगतः सुविमलं भक्ष्यक्रिया लौहवत्
गुञ्जाष्टावथवा त्रिकं त्रिगुणितं सप्ताहमेवं भजेत् ॥४५९॥
नानावर्णग्रहण्यामरुचिसमुदये दुष्टदुर्नामकादौ
छर्धां दीर्घातिसारे ज्वरभरकलिते रक्तपित्ते क्षयेऽपि ।।
वृष्याणां वृष्यराज्ञी वलिपलितहरा नेत्ररोगैकहन्त्री ।
तुन्दं दीप्तं स्थिराग्नि पुनरपि नवकं रोगिदेहं करोति ॥

INGREDIENTS
(B.R. GRAHANIROGADHIKARA 461-464)
• Shuddha gandhaka: 96g
• Shuddha Parada: 48 g
• Lauha Bhasma: 24g
• Abhraka Bhasma: 12 g
• Tamra Bhasma : 6g

DOSAGE:
125 to 250 mg, Increased gradually upto 750mg
• Anupana: Honey , Ghee, Bhrista jeeraka choorna
• Important therapeutic use:
• Grahani, Arsha, Chardi, Atisara, Jwara, Aruchi, Kshaya, Raktapitta,
Valipalita, Netraroga, Agnimandhya, Sukrakshaya.
• Gandha: Rasayanagandhi,
• Varna: Krishna
• Niswadh

BOLA PARPATI
• सूतगन्धकसुकज्जलिकायाः पर्पटी समयुता समभागम् ।
• बोलचूर्णविहितं प्रतिवाप्यं स्याद्रसोऽयमसृगामयहारी ।।
(योगरत्नाकर, प्रदररोग चिकित्सा; पृष्ठ 842)
• Shuddha Parada: 1 part
• Shuddha Gandhaka: 1 part
• Bola choorna(Exudate): 2 parts
Dosage: 250 to 500 mg
Anupana: Sugar, Honey,
Therapeutic use: Raktapradara, Raktapitta, Raktaarsha

SWARNA VANGA
रुद्रभागमितं वंगं दर्व्या दत्वाऽनले न्यसेत् |
• विद्रुते तु तदर्धं हि सूत्रं तत्र विनिक्षिपेत्
• शीघ्रं निक्षिप्य खल्वेऽथ निम्बूनीरेण पेषयेत्
• दत्वाऽथ सैन्धवं किञ्चिद् बहुशः क्षालयेत्ततः
• नरसारं गन्धकं च रसतुल्यं प्रदापयेत् ;
• संपेष्य चातियत्नेन श्लक्ष्यचूर्ण तु कारयेत्
• पाचयेत् सिकतायन्त्रे चतुर्याममतन्द्रितः
• निर्धूमे जायमाने च काचकूपी मुखे भिषक्
• संदंशेन गृहीत्वा च कूपीं भूमौ तु विन्यसेत्
• काचकूपी विभिद्याथ कूपिकातलसंस्थितम्
स्वर्णवंगं स्वर्णवर्ण भिषग्यत्नान् समाहरेत् | (रसामृत, अध्याय 3,95-100)

INGREDIENTS
• VANGA BHASMA: 144g
• Shuddha Parada: 72g
• Nimbu swarasa: QS
• Shuddha Narasara: 72g
• Shuddha Gandhaka: 72g
• Surakshara: 6g
• Mishrana of Vanga and Parada should be washed with Saindhava water till dark
colour is removed.
• Addition of Surakshara 6g to give a bright colour is permitted.

DOSAGE
• 125mg to 250mg
• Anupana: Butter, Honey
• Jirna Kasa, Shwasa, Prameha, Mutramarga roga

SAMEERAPANNAGA RASA
• पारदं गन्धकं मल्लं हरितालं मनः शिला |
• एतच्चूर्णीकृतं सर्व मर्दयेच्च दिनत्रयम् ||
• काचकूप्यां विनिक्षिप्य बालुकायन्त्रके न्यसेत् |
• क्रमाग्निना पचेतसम्यग्यामष्टेन च मुद्रयेत् ||
• स्वांगशीतं समुद्धृत्य नाम्ना ऽसौ वातपन्नगः ||
(आयुर्वेद औषधिगुणधर्म शास्त्र, भाग 4; पृष्ठ 88)

INGREDIENTS
• Shuddha parada: 1 part
• Shuddha gandhaka: 1 part
• Shuddha malla: 1 part
• Shuddha haritala: 1 part
• Shuddha manahshila: 1 part

DOSAGE
• 62.5mg to 125mg
• Anupana: Betel leaf, Honey.
• Sannipataroga, Kaphonmada, Kaphajasandhi bandha, Jwara, Swasa,
Kasa.

MAKARADHWAJA RASA (BR VAJIKARANADHIKARA)
• स्वर्णादष्टगुणं सूतं मर्दयेत्त्रिकगन्धकम् ।
• रक्तकार्पासकुसुमैः कुमार्यद्भिर्विमर्दयेत् ॥१०८॥
• शुष्कं काचघटीं रुद्ध्वा बालुकायन्त्रगं हठात् ।
• भस्म कुर्याद्रसेन्द्रस्य नवार्ककिरणोपमम् ॥१०९॥
• भागोऽस्य भागाश्चत्वारः कर्पूरस्य सुशोभनाः ।
• लवङ्गं मरिचं जातीफलं कर्पूरमात्रया ॥११०॥
• मेलयेद् मृगनाभिञ्च गद्याणकमितं ततः ।
• श्लक्ष्णपिष्टो रसो नाम जायते मकरध्वजः ॥१११॥

• वल्लं वल्लद्वयं वाऽथ ताम्बूलीदलसंयुतम् ।
• भक्षयेन्मधुरं स्निग्धं मृदुमांसमवातलम् ॥११२॥
• शृतशीतं सितायुक्तं दुग्धं गोभवमाज्यकम् ।
• मध्वाद्यं मिष्टमपरं मद्यानि विविधानि च ॥११३॥
• करोत्यग्निबलं पुंसां वलीपलितनाशनः ।
• मेधायुः कान्तिजननः कामोद्दीपनकृन्महान् ॥११४॥
• अभ्यासात्साधकः स्त्रीणां शतं जयति नित्यशः ।
• रतिकाले रतान्ते च पुनः सेव्यो रसोत्तमः ॥११५॥
• मानहानिं करोत्यासां प्रमदानां सुनिश्चितः ।
• कृत्रिमं स्थावरविषं जङ्गमं वर्षवारि च ॥११६॥
• न विकाराय भवति साधकानाञ्च वत्सरात् ।
• मृत्युञ्जयो यथाभ्यासान्मृत्युं जयति देहिनाम् ॥
• तथाऽयं साधकेन्द्रस्य जरामरणनाशनः ॥११७॥

INGREDIENTS
• Shuddha Swarna: 12g
• Shuddha Parada: 96g
• Shuddha Gandhaka: 288 g
• Rakta karpasa Kusuma: QS
• Kumari: QS

DOSAGE
• 125mg
• Anupana: Betel leaf, Milk, honey.
• Important therapeutic use: Hrddaurbalya, Jara, Jwara, Agnimandhya,
Valipalita, Vajikarana, Rasayana.

HEMAGARBHA POTTALI RASA
• एकांशो रसराजस्य ग्राह्यौ द्वौ हाटकस्य च ।
• मुक्ताफलस्य चत्वारो भागाः षड् दीर्घनिःस्वनात् ॥
• त्र्यंशं वलेर्वराट्याश्च टङ्गणो रसपादिकः ।
• पक्वनिम्बूकतोयेन सर्वमेकत्र मर्दयेत् ॥४९४॥
• मूषामध्ये न्यसेत्कल्कं तस्य वक्त्रं निरोधयेत् ।
• गर्नेऽरत्निप्रमाणेन पुटेत्त्रिंशद्वनोपलैः ॥४९५॥
• स्वाङ्गशीतलतां ज्ञात्वा रसं मूषोदरान्नयेत् ।
• ततः खल्वोदरे मद्यं सुधारूपं समुद्धरेत् ॥४९६॥

एतस्यामृतरूपस्य दद्याद् गुञ्जाचतुष्टयम् । घृतमाध्वीकसंयुक्तमेकोनत्रिंशदूषणैः |
मन्दाग्नौ रोगसङ्गे च ग्रहण्यां विषमज्वरे ।
गुदाङ्करे महाशूले पीनसे श्वासकासयोः ॥४९८॥
अतिसारे ग्रहण्याञ्च श्वयथौ पाण्डुके गदे ।
सर्वेषु कोष्ठरोगेषु यकृत्प्लीहादिकेषु च ॥४९९॥
वातपित्तकफोत्थेषु द्वन्द्वजेषु त्रिजेषु च ।
दद्यात् सर्वेषु रोगेषु श्रेष्ठमेतद्रसायनम् ॥५००॥
(B.R. Grahani rogadhikara 498-505)

INGREDIENTS
1. Shuddha parada: 1 part
2. Swarna Bhasma: 2 part
3. Mukta Bhasma: 4 part
4. Deerghanishwasa: 6 parts
5. Shuddha gandhaka: 3 part
6. Kapardika Bhasma: 3 part
7. Shuddha Tankana: ¼ part
8. Nimbu toya: QS for mardana

METHOD OF PREPARATION
• Ingredients 1-7 are to be triturated with Nimbu swarasa and dried up.
• Placed inside Musha: Sandhibandhana
• Putapaka
• 30 cowdung cakes
• When cooled, it is removed and powdered.
• Dose: 250mg
• Anupana: Ghrita and Madhu
• Therapeutic use:
• Mandagni, Grahani, Vishamajwara, Arsha, Atisara, Shwasa, Kasa, Pinasa, Shotha,
Pandu, Yakritpliha roga.

�ݺ�ߣ

AUSHADHI KALPA.pptx as per NCISM syllabus

More Related Content

AUSHADHI KALPA.pptx as per NCISM syllabus