2. C叩c d畉ng bi t畉p
T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
T叩n s畉c qua l動畛ng ch畉t ph畉ng
T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
T叩n s畉c qua t畉m th畛y tinh
T叩n s畉c qua gi畛t n動畛c
Hi畛n t動畛ng ph畉n x畉 ton ph畉n c畛a c叩c
叩nh s叩ng 董n s畉c
3. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
1.Ph動董ng ph叩p
- S畛 d畛ng c叩c c担ng th畛c lng k鱈nh:
sin i1 n. sin r1 i1 nr1
sin i2 n. sin r2 khi A nh畛, i nh畛
i2 nr2
A r1 r2 r1 r2 A
D i1 i2 A D n 1A
- Tr動畛ng h畛p g坦c l畛ch c畛c ti畛u Dmin
D min A A
i1 i2 v r1 r2
2 2
4. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
畛i v畛i tia 畛 畛i v畛i tia t鱈m
sin i1 n d . sin r1d sin i1 nt . sin r1t
A r1d r2 d A r1t r2t
sin i2 d n d . sin r2 d sin i2t nt . sin r2t
Dd i1 i2 d A Dt i1 i2t A
G坦c l畛ch gi畛a tia 畛 v tia t鱈m D= Dt鱈m D畛
5. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
2.Bi t畉p
Bi1:Chi畉u m畛t ch湛m tia s叩ng h畉p song song coi nh動 m畛t
tia s叩ng vo m畉t b棚n AB c畛a lng k鱈nh c坦 A=50o d動畛i g坦c
t畛i i1=600 ch湛m tia l坦 kh畛i m畉t AC g畛m nhi畛u mu s畉c
bi畉n thi棚n li棚n t畛c t畛 畛 t畛i t鱈m. Bi畉t chi畉t su畉t c畛a ch畉t
lm lng k鱈nh 畛i v畛i tia 畛 v tia t鱈m l畉n l動畛t l
n=1,54, nt=1,58. X叩c 畛nh g坦c h畛p b畛i tia 畛 v tia t鱈m
khi n坦 ra kh畛i lng k鱈nh.
6. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
Gi畉i: Sini1 n sin r1
p d畛ng c担ng th畛c lng k鱈nh Sini 2 n sin r2
r1 r2 A
D i1 i2 A
畛i v畛i tia 畛:
sin 60 0
sin i1 nd sin r1d sin r1d r1d 34,22 0
nd
r1d r2 d A r2 d A r1d 15,78 0
sin i2 d n sin r2 d sin r2 d nd sin r2 d i2d 24,76 0
D i1 i2 d A 60 0 24,76 0 50 0 34,76 0
7. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
畛i v畛i tia t鱈m:
sin 60 0
sin i1 nt sin r1t sin r1t r1t 33,24 0
nt
0
r1t r2t A r2 t A r1t 16,76
sin i2t n sin r2t sin r2 t nt sin r2 t i2t 27,10
D i1 i2t A 60 0 27,10 50 0 37,10
V畉y g坦c h畛p b畛i gi畛a tia 畛 v tia t鱈m khi l坦 ra kh畛i lng
k鱈nh Dt D=2,340
8. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
Gi畉i
+畛i v畛i tr動畛ng h畛p A, i nh畛
=>g坦c l畛ch t鱈nh theo c担ng th畛c D=(n 1)A.
+畛i v畛i tia 畛
D=(n 1)A=(1,6552 -1)80 =5,24160
+畛i v畛i tia t鱈m
Dt = (nt 1)A = (1,6644 1)80 =5,3152.
+Kho畉ng c叩ch t畛 v畛t s叩ng 畛 畉n t鱈m
TD =OT OD = l(tgDt tgD)
= 1000(tg5,3152 tg5,2416)
9. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
Bi 3: chi畉u m畛t ch湛m tia s叩ng h畉p song song vo m畛t
b棚n c畛a lng k鱈nh A=600d動畛i g坦c t畛i i1th狸 ch湛m tia l坦
kh畛i m畉t AC l畛ch v畛 叩y v畛i nh畛ng g坦c l畛ch kh叩c
nhau. Trong 坦 tia mu vng cho g坦c l畛ch c畛c ti畛u. Bi畉t
chi畉t su畉t c畛a ch畉t lm lng k鱈nh 畛i v畛i tia mu vng
v mu 畛 l畉n l動畛t l nv=1,52, n=1,49
X叩c 畛nh g坦c t畛i i
X叩c 畛nh g坦c l畛ch c畛a tia 畛
10. D畉ng 1: T叩n s畉c 叩nh s叩ng qua lng k鱈nh
Gi畉i
1.Tia mu vng cho g坦c l畛ch c畛c ti畛u i1v=i2v
A
r1v r2 v 30 0 sin i1 nv sin 30 0 0,76
2
i1 49,46 0
2. 畛i v畛i tia 畛
sin 49,46 0
sin i1 nd sin r1d sin r1d r1d 30,67 0
nd
r1d r2 d A r2 d A r1d 29,330
0
sin i2 d n sin r2 d sin r2 d nd sin r2 d i2 d 46,87
D i1 i2 d A 49,46 0 46,87 0 60 0 36,330
11. D畉ng 2: T叩n s畉c qua l動畛ng ch畉t ph畉ng
S畛 d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉i m畉t ph但n c叩ch cho c叩c tia:
sini nd sinrd ... nt sinrt
sini
sinrd
nd
.......... .......
sini
sinrt
nt
12. D畉ng 2: T叩n s畉c qua l動畛ng ch畉t ph畉ng
Bi 1:chi畉u m畛t tia 叩nh s叩ng tr畉ng h畉p i t畛 kh担ng kh鱈 vo
m畛t b畛 n動畛c r畛ng d動畛i g坦c t畛i i=600.chi畛u s但u trong b畛
. h=1m. T狸m 畛 r畛ng c畛a ch湛m mu s畉c chi畉u l棚n 叩y
b畛, bi畉t chi畉t su畉t c畛a n動畛c 畛i v畛i tia 畛 v tia t鱈m l畉n l動畛t
l nd=1,33, nt=1,34
Gi畉i
+ 叩p d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉isin 60 0
I nd sin rd nt sin rt
sin 60 0
sin rd rd 40,630
1,33
+ 畛 r畛ng c畛a v畛t s叩ng:
sin 60 0
DT OD OT h tgr tgr sin rt rt 40,26 0
d t 1,34
100tg40,630 tg40,260 1115 mm
,
13. D畉ng 2: T叩n s畉c qua l動畛ng ch畉t ph畉ng
Gi畉i
+Tia s叩ng tr畉ng t畛i m畉t n動畛c d動畛i g坦c t畛i 600 th狸 b畛 kh炭c x畉
v t叩n s畉c
畛i v畛i tia 畛:Sin600= ns畛n => r =40.630
畛i v畛i tia t鱈m: sin600 =nt sint =>rt = 40,260
+C叩c tia t畛i g畉p g動董ng ph畉ng 畛u b畛 ph畉n x畉 t畛i m畉t n動畛c
d動畛i g坦c t畛i t動董ng 畛ng v畛i l畉n kh炭c x畉 畉u ti棚n. Do 坦 l坦 ra
ngoi v畛i g坦c l坦 畛u l 600 .Ch湛m tia l坦 c坦 mu s畉c c畉u v畛ng.
畛 r畛ng ch湛m tia l坦 in tr棚n m畉t n動畛c:
I1I2 =2h.tgr 2h.tgrt =22mm
畛 r畛ng ch湛m tia l坦 ra kh畛i m畉t n動畛c:
a=I1I2sin(900 600)= 11mm
14. D畉ng 3: T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
+Ti棚u c畛 c畛a th畉u k鱈nh theo c担ng th畛c :
1 1 1 R1 R2
n 1 f
f R1 R2 R1 R2 n 1
+Ti棚u c畛 c畛a th畉u k鱈nh 畛ng v畛i tia 畛:
R1 R2
fd
R1 R2 nd 1
+Ti棚u c畛 c畛a th畉u k鱈nh 畛ng v畛i tia t鱈m:
R1 R2
ft
R1 R2 nt 1
15. D畉ng 3: T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
+Chi畉t su畉t c畛a ch畉t lm th畉u k鱈nh 畛i v畛i 叩nh s叩ng
董n s畉c kh叩c nhau th狸 kh叩c nhau. Do 坦, ch湛m tia t畛i
l ch湛m 叩nh s叩ng songg song v畛i tr畛c ch鱈nh th狸 ch湛m
tia l坦 畛n v畛i c叩c thnh ph畉n 董n s畉c kh叩c nhau s畉 h畛i
t畛 畛 c叩c i畛m kh叩c nhau. Ch湛m tia l坦 mu t鱈m s畉 h畛i
t畛 tr棚n tr畛c ch鱈nh g畉n quang t但m nh畉t, ch湛m tia 畛 h畛i
t畛 xa quang t但m nh畉t.
16. D畉ng 3: T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
Bi 1: m畛t th畉u k鱈nh m畛ng 2 m畉t l畛i c湛ng b叩n k鱈nh
R1=R2=10cm, chi畉t su畉t c畛a ch畉t lm th畉u k鱈nh 畛i v畛i tia
畛 v tia t鱈m l畉n l動畛t l n=1,61, nt=1,69. Chi畉u m畛t
ch湛m 叩nh s叩ng song song v畛i tr畛c ch鱈nh
T鱈nh kho畉ng c叩ch t畛 ti棚u i畛m 畛ng v畛i tia 畛, t畛 ti棚u
i畛m 畛ng v畛i tia t鱈m
畉t m畛t mn 畉nh vu担ng g坦c tr畛c chi鱈nh i qua ti棚u
i畛m c畛a tia 畛, t鱈nh 畛 r畛ng c畛a v畛t s叩ng tr棚n mn. Bi畉t
th畉u k鱈nh c坦 r狸a l 動畛ng tr嘆n c坦 動畛ng k鱈nh d= 25(cm)
17. D畉ng 3: T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
Ti棚u c畛 ph畛 thu畛c vo chi畉t su畉t:
1 1 1 5
n 1 f cm
f R1 R2 n 1
畛i v畛i tia 畛:
5
fd OF' d 8,197 cm
1,61 1
畛i v畛i tia t鱈m:
5
ft OF' t 8,246 cm
1,69 1
F't F' d 0,951 cm
18. D畉ng 3: T叩n s畉c qua th畉u k鱈nh
C叩c tia t鱈m g畉p mn t畉i C v D v v畛t s叩ng t畉o n棚n tr棚n
mn c坦 v但n mu 畛, m辿p mu t鱈m. 畛 r畛ng c畛a v畛t s叩ng
tr棚n mn, 動畛c x叩c畛nh t畛:
CD F' t F ' d 0,951
CD 3,281 cm
AB OF' 7 ,246
19. D畉ng 4: T叩n s畉c qua t畉m th畛y tinh
S畛 d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉i I:
sini
sinrd
nd
sini nd sinrd nt sinrt
sini
sinrt
nt
S畛 d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉i T v :
1. sinid nd sinrd
it id i
1. sinit nt sinrt
Tia l坦 lu担n song song tia t畛i, c叩c ch湛m tia mu s畉c song song
v t叩ch r畛i nhau
1
畛 d畛ch 畉nh theo chi畛u truy畛n 叩nh s叩ng: S e 1
n
20. D畉ng 4: T叩n s畉c qua t畉m th畛y tinh
Bi 1: chi畉u m畛t ch湛m 叩nh s叩ng trng t畛 kh担ng kh鱈 vo m畛t
b畉n th畛y tinh c坦 e=5cm, d動畛i g坦c t畛i i=800 Bi畉t chi畉t su畉t c畛a
th畛y tinh 坦i v畛i tia 畛 v tia t鱈m l畉n l動畛t l
n=1,472, nt=1,511 . T鱈nh kho畉ng c叩ch gi畛a 2 tia l坦 d畛 v t鱈m
Gi畉i:
p d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 叩nh s叩ng t畉i I:
1. sin 80 0 nd sin rd nt sin rt
0
sin 80
sin rd rd 41,99 0
1,472
0
sin 80 0
sin rt rt 40 ,67
1,511
21. D畉ng 4: T叩n s畉c qua t畉m th畛y tinh
+ T鱈nh: 則 T O則 OT e tgr tgr
d t
100tg41990 tg40,670
, 2,04 mm
.
p d畛ng inh lu畉t kh炭c x畉 t畉i T v cho tia t鱈m v tia 畛:
1. sinid nd sinrd
ta d畛 dng suy ra: it id i 80 0
1. sinit nt sinrt
Do 坦, ch湛m tia l坦 song song v畛i ch湛m tia t畛i v b畛 t叩n s畉c.
khong c叩ch gi畛a 2 tia 畛 v tia t鱈m l坦 ra kh畛i t畉m th畛y tinh
則H T 則 sin 900 i T 則 sin100 0,35 mm
22. D畉ng 5: T叩n s畉c qua gi畛t n動畛c
+ M畛t tia s叩ng M畉t Tr畛i truy畛n trong m畉t ph畉ng
ti畉t di畛n th畉ng i qua t但m c畛a m畛t gi畛t n動畛c h狸nh
c畉u trong su畛t c坦 chi畉t su畉t n v畛i g坦c t畛i i. Sau khi
kh炭c x畉 t畉i I tia s叩ng ph畉n x畉 m畛t l畉n t畉i J r畛i l畉i
kh炭c x畉 v truy畛n ra ngoi kh担ng kh鱈 t畉i P(xem
h狸nh). G坦c l畛ch D c畛a tia t畛i v tia l坦 s畉 l:
D=2[i+(900- 2r)]= 1800+2i-4r
+V狸 chi畉t su畉t ph畛 thu畛c vo mu s畉c n棚n c叩c g坦c l畛ch:
D畛 # Dchm # Dt鱈m. 坦 l hi畛n t動畛ng t叩n s畉c qua gi畛t n動畛c.
24. D畉ng 5: T叩n s畉c qua gi畛t n動畛c
Bi 1: Hi畛n t動畛ng c畉u v畛ng l do hi畛n t動畛ng t叩n s畉c c畛a
叩nh s叩ng M畉t Tr畛i qua c叩c gi畛t n動畛c ho畉c c叩c tinh th畛 bng
trong kh担ng kh鱈. M畛t tia s叩ng M畉t Tr畛i truy畛n trong m畉t
ph畉ng ti畉t di畛n th畉ng i qua t但m c畛a m畛t gi畛t n動畛c h狸nh
c畉u trong su畛t c坦 chi畉t su畉t n v畛i m畛t g坦c t畛i i=450 . Sau
khi kh炭c x畉 t畉i I tia s叩ng ph畉n x畉 m畛t l畉n t畉i J r畛i l畉i kh炭c
x畉 v truy畛n ra ngoi kh担ng kh鱈 tia P (xem h狸nh). H達y x叩c
畛nh g坦c l畛ch D c畛a tia t畛i v tia l坦 畛ng v畛i tia 畛 v tia
t鱈m. T鱈nh g坦c t畉o b畛i tia l坦 畛 v tia l坦 t鱈m. Bi畉t chi畉t su畉t
c畛a n動畛c 畛i v畛i 叩nh s叩ng 畛 v 叩nh s叩ng t鱈m l畉n l動畛t l
nd = 1.32, nt= 1.35.
25. D畉ng 5: T叩n s畉c qua gi畛t n動畛c
,
Gi畉i:
+ S畛 d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉i I , P v ph畉n x畉 t畉i J.
Ta c坦:
0 0
D 180 0
2.i 4.r thay i 45 th狸 D 270 4.r
+ V畛i tia t鱈m:
0
sini sin45
sini nt sinrt sinrt rt 31,590
nt 1,35
0 0 0
Dt 270 4.31,59 143,64
+ V畛i tia 畛: sini sin45 0
sini nd sinrd sinrd rd 32,390
nd 1,32
0 0 0
Dd 270 4.32,39 140,44
26. D畉ng 5: T叩n s畉c qua gi畛t n動畛c
+ G坦c t畉o b畛i tia l坦 畛 v tia l坦 t鱈m
0
Dt Dd 3,20
S:
0 0 0
Dt 143,64 , Dd 140 ,44 , 3,2
27. D畉ng 6:Hi畛n t動畛ng ph畉n x畉 ton ph畉n
c畛a c叩c 叩nh s叩ng 董n s畉c
+ T鱈nh g坦c gi畛i h畉n ph畉n x畉 ton ph畉n 畛i v畛i nh畛ng 叩nh
s叩ng 董n s畉c:
1
+ 畛i v畛i tia 畛: sin i0 d
nd
1
+ 畛i v畛i tia t鱈m: sin i0t
nt
+ N畉u g坦c t畛i l畛n h董n g坦c gi畛i h畉n ph畉n x畉 ton ph畉n
th狸 kh担ng c坦 tia kh炭c x畉 ch畛 c坦 tia ph畉n x畉.
28. D畉ng 6:Hi畛n t動畛ng ph畉n x畉 ton ph畉n c畛a
c叩c 叩nh s叩ng 董n s畉c
Bi 1: M畛t lng k鱈nh th畛y tinh c坦 ti畉t di畛n th畉ng l tam
gi叩c ABC c坦 g坦c A= 600 畉t trong kh担ng kh鱈.
1. M畛t ch湛m tia s叩ng h畉p song song 畉n m畉t AB theo
ph動董ng vu担ng g坦c cho tia l坦 i l l tr棚n m畉t AC.
T鱈nh chi畉t su畉t c畛a ch畉t lm lng k鱈nh 畛i v畛i tia
mu lam.
2. Thay ch湛m mu l畛c thnh ch湛m tia s叩ng tr畉ng g畛m 5
mu c董 b畉n 畛, vng, l畛c, lam, t鱈m th狸 c叩c tia l坦 ra kh畛i
m畉t AC g畛m nh畛ng mu no ? gi畉i th鱈ch.
30. D畉ng 6:Hi畛n t動畛ng ph畉n x畉 ton ph畉n c畛a
Gi畉i: c叩c 叩nh s叩ng 董n s畉c
p d畛ng 畛nh lu畉t kh炭c x畉 t畉i i畛m I:
0 0 2
nlam sin 60 1. sin 90 nlam
3
Ta c坦: nd nv n g nlu c nlam nt鱈m
+ G坦c gi畛i h畉n ph畉n x畉 ton ph畉n 畛i v畛i c叩c tia:
1 1 1
sini g hd ; sini g hv ; sini g hl
nd nv nl
1 3
sini g hlam i g hl 6 00
nllam 2
1
sini g ht
nt
31. D畉ng 6:Hi畛n t動畛ng ph畉n x畉 ton ph畉n c畛a
c叩c 叩nh s叩ng 董n s畉c
ig h o ig hv n g ig hlu c ig hlam ig ht鱈m
+ M g坦c t畛i:
i ight鱈m
0
i A 45 ighluc i igho ighvng ighluc
i ighlam
+ V畉y c叩c tia l坦 ra g畛m: 畛, vng, l畛c, lam.