Ballkani ne periudhen mes dy lufterave13
- 1. Evidentimi I problemeve te shoqerive te Rumanise, Turqise, Bullgarise *Ballkani ne periudhen mes dy lufterave Punoi:Kancelari AurorA Durres
- 8. Diktatura monarkike në Rumani Rumania ishte gjithashtu një nga shtetet fituese të Luftës së Parë Botërore gjë e cila u shpërblye më së miri në Konferencën e Paqes në Paris, sepse u bashkua me Aleatët. Në vitin 1878 Rumania shpalli pavarësinë, por shumica e mirë e rumunëve mbeti jashtë shtetit të ri, veçanërisht ata të Transilvanisë. Pas shpërblimit nga Konferenca e Parisit, mori Transilvaninë, Bukovinën, një pjesë të Banatit nga Austro-Hungaria dhe Besarabinë nga Rusia. Kështu Rumania dyfishoi sipërfaqen dhe numrin e popullsisë, duke përfituar troje të gjera e të pasura, toka bujqësore, zona industriale, burime natyrore, etj. Por politikanët e këtij vendi pas periudhës së luftës dështuan në qeverisjen e tyre pasi nuk arritën të kuptonin se në duart e tyre ishte një shtet krejtësisht i ri me një numër i madh minoritetesh dhe jo Rumania e vjetër. Mbreti Ferdinandi I i derës së Hohenzollern-Sigmaringen, përshtati një kushtetutë tejet dritëshkurtër siç ishte edhe vetë monarku. Kjo kushtetutë nxiti përpjekjet e nacionaliste, politike dhe ekonomike në periudhën mes dy luftërave.
- 9. Në vitin 1927 mbreti si dhe arkitekti i kësaj kushtetute, Ion Bratianu, vdiqën dhe vëmendja u përqendrua te i biri i Ferdinandit, Carol-i i II si i vetmi që mund ta shpëtonte Rumaninë. “Por Carol-i ishte një zgjedhje e pafat. Veprimet që ai ndërmori e bënë diktator, madje e damkosën keqazi”. Historia tregoi se ai ishte një njeri mendjelehtë dhe qejfli, i cili e kalonte pjesën më të madhe të kohës me të dashurën e vet Madam Lupescu-n, dhe i dhënë pas makinave e gjuetisë. Ai shpërdoroi popullaritetin e tij, benefitet që Rumania fitoi nga Traktati i Paqes në Paris më 1919. Pas arratisjes së tij ai u zëvendësua nga i biri Mihai. Por edhe ky i fundit nuk e pati shumë të gjatë, pasi i shtyrë nga komunistët në vitin 1947 u detyrua të abdikonte nga froni. Ai u kthye në vend pas rënies së komunizmit njësoj si Leka i Shqipërisë, duke mbetur një ambasador aktiv dhe elokuent i Rumanisë.
- 11. Diktaturamonarkikenë Bullgari Bullgariaishtei vetmi vend i BallkanitqënëLuftëneParëBotëroreishterreshtuarme palënhumbëse.Traktatii Neuilly-sëedetyroiBullgarinëtënxirrteduarshnjë pjesëtëthesaritdhetëterritoreve.Kundërmë erëndaishte humbjaeTrakësdhedaljesnëdetin Egje. MbretiFerdinandI ngaderae Saxe-Coburgëveme ambiciete tij të pakontrollueshmee kishtefuturBullgarinënëdyluftërashkatërruesebrendadyvjetëve. Përkëtëaiu shtytë abdikonte. Nëperiudhënmes dyluftëravebotëroreBullgariaupasuangangjarjetëstuhishmedhekështu u bëvendi i parënë Ballkankuu vendos regjimi radikalagrardheeparaqëpërjetoinjë grushtshtetitëpërgjakshëm kupasoimevrasjen makabredhe gjymtimin ekryeministrit.Përvitetëtërapatinjërepresion,terrorizëmdhenacionalizëmradikal. KështuBorisii III nëvitin 1919zëvendësoi tëatinFerdinandin.Ai u përballme sfidëne tij tëparë,atëtëshpëtimittë fronitnga kryeministriagrarAleksandërStambulinski,republikani përbetuar. “Borisii mërzitshëm,shkarkoiStambulinski-ndhepërmesintrigave, pasnjë tjetërgrushtshteti aikrijoi njëgjysmë- diktaturë”.Ai vdiqnëmënyrëmisteriozenëvitin 1943misterii cili nukështëzbuluaredhe sot.Vendin etij ezurii biri Simeoni.Porashtusi Mihai në Rumanikomunistëtedetyruan(shtrënguan)tëabdikontengafroni.Ai ukthye nëBullgari nëvitin 2001kupatinjëkarrierëtësuksesshmepolitikesi kryeministëri vendit nga 2001– 2005.
- 12. Turqia dhe diktatura e Ataturkut Edhe pse Turqia “fizikisht” nuk është pjesë e Ballkanit, por periudha mes dy luftërave botërore pati ngjashmëri me vendet e tjera të gadishullit. Mustafa Qemal Ataturku i shkon për shtat modelit të njeriut të fortë të Ballkanit si në dukje ashtu edhe në përmbajtje. Ataturku i lindur në Ballkan bëri emër po në këto vise gjatë luftës së parë botërore. Kur erdhi në pushtet ai u bashkua me Antantën Ballkanike me 1931. Për rrjedhojë u përfshi dhe u ballafaqua me shumë probleme që pllakosën bashkëkohësit e tij ballkanikë. “Objektivi i tij ishte më shumë se modernizimi, ai shpresonte të mbërrinte në modernitet. Disa prej burrave të fortë të Ballkanit në periudhën mes dy luftërave i kufizonin reformat e tyre për modernizimin thjeshtë duke përshtatur modernizimin dhe teknologjinë perëndimore. Ataturku kërkonte ndryshime sa më të gjera dhe më të thella duke shpresuar të institucionalizonte modernitetin- pranimin e idealeve perëndimore”. Përpjekja e Ataturkut për reformën zgjedhore ishte një dështim i plotë, e cila konsistonte në heqjen dorë nga shkrimi Osman Arabo-Persian duke favorizuar alfabetin latin. Por kjo shndërroi mbarë vendin në analfabetizëm.