More Related Content
Similar to -µþÄ‚±·³Ò-±á±«³ÛẾT-³§´¡±«-³§±õ±·±á.±è»å´Ú day du tÆ° a Ä‘en á ah hi hi (20)
-µþÄ‚±·³Ò-±á±«³ÛẾT-³§´¡±«-³§±õ±·±á.±è»å´Ú day du tÆ° a Ä‘en á ah hi hi
- 1. BÄ‚NG HUYẾT SAU SINH I. ÄỊNH NGHĨA - Băng huyết sau sinh (BHSS) là tình trạng mất ≥ 500 mL máu sau sinh Ä‘Æ°á»ng âm đạo hoặc mất ≥ 1000 mL máu sau mổ lấy thai hoặc ảnh hưởng tổng trạng hoặc hematocrit giảm > 10% so vá»›i trÆ°á»›c sinh. - Phân loại: nguyên phát (< 24 giỠđầu) và thứ phát (sau 24 giỠđến 12 tuần) (WHO). II. NGUYÊN NHÂN - Äá» TC. - Chấn thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°á»ng sinh dục (đặc biệt là vỡ tá» cung (TC)). - Bất thÆ°á»ng vá» bong nhau, sổ nhau. - Rối loạn đông máu. III. CHẨN ÄOÃN - Äo lượng máu mất bằng túi Ä‘o máu lót ngay sau khi sổ thai và ra hết nÆ°á»›c ối. - Dấu hiệu mất máu cấp tÃnh: mệt, váºt vã, da xanh, niêm nhạt, vã mồ hôi. - Thay đổi tổng trạng, sinh hiệu: mạch nhanh, huyết áp tụt. - TC tăng thể tÃch. - Ra huyết âm đạo Ä‘á» tÆ°Æ¡i lượng nhiá»u, liên tục. IV. XỬ TRà CHUNG Hồi sức tÃch cá»±c + co hồi tá» cung + tìm nguyên nhân - Huy Ä‘á»™ng tất cả má»i ngÆ°á»i để cấp cứu. - Thiết láºp Ãt nhất 2 Ä‘Æ°á»ng truyá»n tÄ©nh mạch, catheter 18G cho dịch chảy vá»›i tốc Ä‘á»™ nhanh. - Äánh giá tình trạng mất máu và thể trạng chung của sản phụ (các dấu hiệu sinh tồn: mạch, huyết áp, nhịp thở, nhiệt Ä‘á»™). - Nếu nghi ngá» có choáng hoặc bắt đầu có choáng phải xá» trà ngay theo phác đồ xá» trà choáng. - Thông tiểu. - Xoa đáy TC và dùng thuốc co hồi TC: + Oxytocin 5 UI 4 ống pha 500 mL dịch tinh thể, tối Ä‘a 80 UI. + Methyl-ergometrin (maleate) 0,2 mg 1 ống tiêm bắp (TB) hay tiêm và o cÆ¡ TC (không tiêm tÄ©nh mạch ), tối Ä‘a 5 liá»u, không sá» dụng: tiá»n căn cao huyết áp, há»™i chứng Raynaud. + Carbetocin 100 mcg 1 ống tiêm mạch cháºm (TMC), chỉ má»™t liá»u duy nhất (khuyến cáo sá» dụng dá»± phòng trong những trÆ°á»ng hợp nguy cÆ¡ cao BHSS).
- 2. + Prostaglandin E1 (Misoprostol) 200 mcg: 800 mcg đặt háºu môn 1 lần duy nhất, có thể dùng cho ngÆ°á»i tăng huyết áp hay hen phế quản. Theo dõi nhiệt Ä‘á»™ sản phụ vì có thể sốt ≥ 40°C và lạnh run. Sá» dụng phối hợp vá»›i thuốc gò TC Ä‘Æ°á»ng tiêm, không sá» dụng nhÆ° thuốc gò duy nhất để Ä‘iá»u trị BHSS. + Prostaglandin F2 alpha (Carboprost Tromethamine) 250 mcg (tiêm sâu vùng mông), có thể lặp lại sau 30-90 phút nếu cần, tổng liá»u là 2 mg). Chống chỉ định: bệnh lý tim, phổi, tháºn, gan. - Thuốc cầm máu + Tranexamic acid: Tiêm tÄ©nh mạch sá»›m trong vòng 3 giá» sau sinh ở sản phụ được chẩn Ä‘oán BHSS ngả âm đạo hoặc sau mổ lấy thai bất kể nguyên nhân. + Liá»u: Tranexamic acid 1 g, tiêm TMC vá»›i tốc Ä‘á»™ 100 mg/phút, lặp lại liá»u thứ hai nếu 30 phút sau sản phụ còn tiếp tục băng huyết hoặc nếu băng huyết lại trong vòng 24 giá» sau liá»u đầu tiên. - Tìm nguyên nhân: kiểm tra Ä‘Æ°á»ng sinh dục và thá»±c hiện các biện pháp cầm máu cÆ¡ há»c khác. - Là m xét nghiệm cÆ¡ bản: nhóm máu, huyết đồ, đông máu toà n bá»™. V. TRIỆU CHỨNG VÀ XỬ TRà THEO BỆNH CẢNH LÂM SÀNG 5.1. Äá» tá» cung (Tonus) a) Triệu chứng - Chảy máu ngay sau khi sổ nhau là triệu chứng phổ biến nhất. - TC giãn to, má»m nhão, co hồi kém hoặc không co hồi, không có khối an toà n. - Có thể dẫn đến choáng nếu không xá» trà kịp thá»i. b) Xá» trÃ: ngoà i phần xá» trà chung có thể cần thêm - Chèn bóng lòng TC, phẫu thuáºt may mÅ©i B-Lynch hoặc thắt Ä‘á»™ng mạch TC, thắt Ä‘á»™ng mạch hạ vị, cắt TC. - Kết hợp vừa phẫu thuáºt vừa hồi sức, truyá»n máu. 5.2. Chấn thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°á»ng sinh dục (Trauma) Gồm rách âm há»™, âm đạo, tầng sinh môn, cổ tá» cung, vỡ TC và máu tụ Ä‘Æ°á»ng sinh dục. a. Triệu chứng - TC co hồi tốt nhÆ°ng máu Ä‘á» tÆ°Æ¡i vẫn chảy ra ngoà i âm há»™. - Khám thấy vết rách và máu tụ Ä‘Æ°á»ng sinh dục. b. Xá» trÃ: ngoà i xá» trà chung còn thêm - Khâu phục hồi Ä‘Æ°á»ng sinh dục. - Nếu bị tụ máu, tùy theo vị trÃ, kÃch thÆ°á»›c và sá»± tiến triển của khối máu tụ để có thái Ä‘á»™ xá» trà thÃch hợp. Nguyên tắc chung là phải phá khối máu tụ và khâu cầm
- 3. máu kỹ, tránh tái phát. Thá»±c hiện tại phòng mổ khi khối máu tụ to, sâu hoặc ở vị trà khó kiểm soát. - Vá»›i vỡ TC: xem phác đồ “Vỡ tá» cungâ€. 5.3. Bất thÆ°á»ng vá» bong nhau và sổ nhau (Tissue) a. Triệu chứng - Sót nhau, sót mà ng + Chảy máu thÆ°á»ng xuất hiện sau khi sổ nhau. + TC có thể co hồi kém. + Ra máu rỉ rả, lượng máu ra có thể Ãt hoặc nhiá»u, máu Ä‘á» tÆ°Æ¡i lẫn máu cục. + Có thể phát hiện sá»›m sót nhau bằng cách kiểm tra nhau và mà ng nhau. + Nếu phát hiện muá»™n, không kịp thá»i, mất máu nhiá»u có dấu hiệu choáng. - Nhau không bong + Nhau không bong trong vòng 30 phút sau khi sổ thai hoặc dùng biện pháp xá» trà tÃch cá»±c giai Ä‘oạn 3 của chuyển dạ không kết quả. + Nhau bám chặt và không chảy máu. + Nhau cà i răng lược bán phần thì sau khi thai đã sổ 30 phút nhau không bong hoà n toà n, chảy máu nhiá»u hay Ãt tùy theo diện nhau bong rá»™ng hay hẹp. Nhau cà i răng lược toà n phần: Ãt gặp, không chảy máu. b. Xá» trà - Sót nhau, sót mà ng + Truyá»n dịch tÄ©nh mạch ngay. + Cho thuốc giảm Ä‘au (Morphin 10 mg x 1 ống TB hay tiêm dÆ°á»›i da, hay Pethidin 100 mg 1 ống TB) và tiến hà nh kiểm soát TC. + Tiêm bắp 5-10 Ä‘Æ¡n vị Oxytocin và /hoặc Methyl ergometrin (maleate) 0,2 mg. + Dùng kháng sinh toà n thân. + Theo dõi mạch, huyết áp, chảy máu và co hồi TC. + Hồi sức truyá»n máu nếu thiếu máu cấp. - Nhau không bong + Nếu chảy máu, tiến hà nh bóc nhau và kiểm soát TC, Oxytocin 10 Ä‘Æ¡n vị (TB), xoa đáy TC, hồi sức chống choáng, kháng sinh. + Nhau cà i răng lược bán phần chảy máu hoặc nhau cà i răng lược toà n phần phải cắt TC. + Nếu chảy máu nhiá»u cần phải hồi sức chống choáng, truyá»n máu và phẫu thuáºt. + Duy trì gò TC theo nguyên tắc chung. 5.4. Rối loạn đông máu (Thrombin)
- 4. - Có thể tiên phát do các bệnh vá» máu nhÆ°ng thÆ°á»ng là thứ phát do chảy máu nhiá»u, mất sinh sợi huyết (đông máu ná»™i mạch lan tá»a). Äông máu ná»™i mạch lan tá»a có thể kết hợp vá»›i tiá»n sản giáºt nặng, thai chết trong tá» cung, nhau bong non thể ẩn, nhiá»…m trùng ối hay thuyên tắc ối. Tất cả các tình trạng bệnh lý nà y có thể dẫn đến tiêu sinh sợi huyết. - Äiá»u trị ná»™i khoa bằng máu tÆ°Æ¡i là chÃnh, các yếu tố đông máu và điá»u trị nguyên nhân. - Nếu phải can thiệp phẫu thuáºt lÆ°u ý mở bụng Ä‘Æ°á»ng dá»c. VI. Dá»° PHÃ’NG - Äảm bảo quản lý thai nghén tốt, phát hiện sá»›m các nguy cÆ¡ cao. - Xá» trà tÃch cá»±c giai Ä‘oạn 3 của chuyển dạ: kéo dây rốn có kiểm soát. - Trong những trÆ°á»ng hợp nguy cÆ¡ cao BHSS: có thể sá» dụng sá»›m Carbetocin 100 mcg 1 ống (TMC), má»™t liá»u duy nhất. - Ãp dụng vẽ biểu đồ chuyển dạ, không để xảy ra chuyển dạ kéo dà i. - Äỡ sinh đúng kỹ thuáºt, nhẹ nhà ng để tránh gây chấn thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°á»ng sinh dục. Khi có tổn thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°á»ng sinh dục cần phát hiện sá»›m và xá» trà kịp thá»i. - Theo dõi sát sản phụ 6 giỠđầu sau sinh, đặc biệt là trong 2 giỠđầu để phát hiện sá»›m các trÆ°á»ng hợp chảy máu.