�ݺ�ߣ

การจัดการความรู้ ( KM ) ศ . นพ . วุฒิชัย ธนาพงศธร 1 Sept 2005

สอนแล้ว เรียนรู้แล้ว สอนให้ทำแล้ว ทำได้แล้ว

บันไดสี่ขั้นสู่การเรียนรู้ (Learning) นำเสนอแนวคิดโดย ดร . ประพนธ์ ผาสุขยืด สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ( สคส .) 19 ธ . ค . 47 ไม่รู้ ไม่รู้ ไม่ชี้ vs. ไม่รู้ แล้วชี้ 1 รับรู้ แต่อาจไม่ได้นำไปใช้ 2 เลียนรู้ รับมา ทำเลียนแบบ 3 เรียนรู้ เลียนแบบ พัฒนาต่อยอด 4

เป็นสัมมนาที่เน้นการปฏิบัติจริง ใช้กิจกรรมกลุ่มสลับการบรรยาย ภายใต้บรรยากาศที่เป็นมิตรเป็นกันเอง ฝึกรับฟังผู้อื่น รู้จักชื่นชม และให้กำลังใจ ปล่อยตัวตามสบาย ทำใจให้ว่าง “ ให้เตือนตัวเองว่า ... ไม่ได้มาทำงาน” การเรียนรู้จะเกิดขึ้นได้ภายใต้บรรยากาศที่ไม่เคร่งเครียด

การจัดการความรู้ คือ ...............

แนวคิด “การจัดการ” ความรู้ รวบรวม / จัดเก็บ นำไปปรับใช้ เข้าถึง ตีความ ความรู้เด่นชัด Explicit Knowledge ความรู้ซ่อนเร้น Tacit Knowledge สร้างความรู้ ยกระดับ มีใจ / แบ่งปัน เรียนรู้ร่วมกัน Create/Leverage Care & Share Access/Validate store apply/utilize เรียนรู้ ยกระดับ เน้น 2 T Tool & Technology เน้น 2 P People & Process Capture& Learn

KM ส่วนใหญ่ ไป “ ผิดทาง” ให้ความสำคัญกับ “ 2P” People & Processes ให้ความสำคัญกับ “ 2T” Tool & Technology อย่าลืมว่า ต้อง “สมดุล”

Model 3 มิติ ของ สคส . ( ดัดแปลงจากหนังสือ Learning to Fly) กำหนดเป้าหมายของงาน งานบรรลุเป้าหมาย จัดเก็บ ปรับปรุง คลังความรู้ ( ภายใน ) ค้นหา แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ยกระดับความรู้ ใช้ ความรู้จากภายนอก เลือก คว้า ความรู้ งาน คน + วัฒนธรรมองค์กร

KM วิธีคิดทั่วไป KM คิดจากเหตุไปหาผล คิดจากผลไปหาเหตุ เริ่มจาก “ ทุกข์ ” ( ปัญหา ) เริ่มจาก “ สุข” ( ความสำเร็จ ) ฐานความคิดแบบเส้นตรง ระนาบเดียว ฐานความคิดที่ไม่เป็นเส้นตรง / ซับซ้อน / หลายมิติ ความคิดนำความคิด - ปัญญาไตร่ตรอง (intellectual exercise) ปฏิบัตินำความคิด - ปัญญาปฏิบัติ ( practical-wisdom exercise ) เน้นปัญญาปัจเจก เน้นปัญญารวมหมู่

มีสมมติฐานว่าไม่มีความรู้ มีสมมติฐานว่ามีความรู้อยู่ในการปฏิบัติ / ผู้ปฏิบัติ เรียนรู้โดยเน้นการรับถ่ายทอด เรียนรู้โดยเน้นการปฏิบัติ เน้นเป้าหมายปลายทาง ( destination) เน้นเป้าหมายรายทาง ( journey ) เน้นผลลัพธ์ เน้นทั้งผลลัพธ์ และ กระบวนการ มุ่งบรรลุ ผลเลิศ ในขั้นตอนเดียว มุ่งบรรลุ ผลเลิศ ทีละน้อย KM วิธีคิดทั่วไป KM

มุ่งรับถ่ายทอด / เรียนรู้ ความรู้ในกระดาษ มุ่งรับถ่ายทอด / เรียนรู้ ความรู้ในคน มุ่งคิดริเริ่มเอง มุ่ง เรียนลัด จากผู้มี ผลเลิศ หวง / ปกปิด ความรู้ ให้ / แบ่งปัน / แลกเปลี่ยน ความรู้ มุ่ง เด่นเดี่ยว ยอมรับเฉพาะ เด่น 5 ดาว มุ่ง เด่นกลุ่ม ยอมรับ เด่นหลายระดับ 2-5 ดาว เน้นขับเคลื่อนด้วย แรงกดดัน เน้นขับเคลื่อนด้วย ความชื่นชม KM วิธีคิดทั่วไป KM

การจัดการความรู้ คือ ............... เครื่องมือหรือวิธีการเพิ่มมูลค่าหรือคุณค่าขององค์กร / กลุ่มบุคคล หรือเครือข่ายขององค์กร / กลุ่มบุคคล การจัดการความรู้ไม่ได้มีความหมายเพียงแค่ การนำ “ความรู้” มา “จัดการ”

การจัดการความรู้ มีความหมายรวมถึง การรวบรวม การจัดระบบ การจัดเก็บ และการเข้าถึงข้อมูลเพื่อสร้างเป็นความรู้ เกี่ยวข้องกับการแบ่งปันความรู้ (knowledge sharing) ต้องการผู้ทรงความรู้ความสามารถในการตีความและประยุกต์ใช้ความรู้ เป็นการเพิ่มประสิทธิผลขององค์การ

การจัดการความรู้ – ต้องทำครบ 3 องค์ประกอบ ความรู้ฝังลึกในคน ความรู้แฝงในองค์กร / เครือข่าย ความรู้เปิดเผย โดยจะต้องมีเป้าหมายเพื่อการพัฒนากิจกรรม หลัก ( core activities) ขององค์กร กลุ่มบุคคลหรือเครือข่าย

การจัดการความรู้ ประกอบด้วยกระบวนการ การขุดค้นและรวบรวมข้อมูล เน้นความรู้ที่จำเป็นสำหรับใช้ประโยชน์ ทั้งจากภายในและภายนอกองค์กร นำมาตรวจสอบความเชื่อถือและเหมาะสมกับบริบทขององค์กร ถ้าไม่เหมาะสมก็ปรับปรุง การจัดหมวดหมู่ความรู้ ให้เหมาะสมต่อการใช้งาน การจัดเก็บ ความรู้ เพื่อให้ค้นหาได้ง่าย การสื่อสารเพื่อถ่ายทอดความรู้ การจัดกิจกรรมและกระบวนการเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความรู้ การวิเคราะห์ สังเคราะห์ เพื่อยกระดับความรู้ การสร้างความรู้ใหม่ การประยุกต์ใช้ความรู้ การเรียนรู้จากการใช้ความรู้

การจัดการความรู้ มีความหมาย ....... กว้างกว่าการจัดการสารสนเทศ กว้างกว่าการจัดการข้อมูล กว้างกว่าการจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร # การจัดการความรู้มีอยู่แล้วตามธรรมชาติในทุกคน ทุกองค์กร ทุกเครือข่าย และทุกสังคม แต่เป็นการจัดการความรู้ที่ทำโดยไม่มีระบบแบบแผนและขาดพลัง # การจัดการความรู้คือ เครื่องมือพัฒนาผลงานของบุคคล องค์กร เครือข่าย และพัฒนาสังคมในยุคสังคม–เศรษฐกิจบนฐานความรู้

กระบวนการ ( process) จัดการความรู้ 1.1 การสร้างความรู้ขึ้นใช้เองจากการทำงาน 1.2 การค้นคว้าหาความรู้จากภายนอก 1.3 การตรวจสอบ คัดเลือกความรู้ 1.4 การกำหนดความรู้ที่จำเป็นสำหรับใช้งาน 1.5 การจัดหมวดหมู่ความรู้ 1.6 กระบวนการถ่ายทอด / แลกเปลี่ยนความรู้ 1.7 การยกระดับความรู้ 1.8 การดำเนินการหรือสร้างเงื่อนไขเพื่อลดทอนการปกปิดหรือเก็บงำความรู้ 1.9 การใช้ ICT สนับสนุนกระบวนการ

1.10 กระบวนการสร้าง & ใช้จิตนาการ & ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ 1.11 บรรยากาศ / วัฒนธรรมองค์กร (corporate culture) 1.12 การใช้ความรู้ 1.13 ชุมชนความรู้ 1.14 กระบวนการตรวจสอบ ( วัด ) สินทรัพย์ทางปัญญา ( intellectual asset) และทุนปัญญา (intellectual capital)

2. คน - จัดการความรู้ 2.1 ผู้แสดงบทบาท “ การนำ / เอาจริงเอาจัง ” 2.2 ผู้แสดงบทบาท “ไม่เชื่อ ขอทดสอบก่อน” 2.3 ผู้แสดงบทบาท “ ฝ่ายค้าน ” 2.4 การจัดการเกี่ยวกับคน 2.5 ระบบการปูนบำเหน็จความดีความชอบ 2.6 ระบบสร้างเสริมแรงบันดาลใจ / แรงจูงใจ 2.7 การจัดองค์กร / การจัดทีมงาน 2.8 ระบบพัฒนาคน 2.9 ทีมเฉพาะกิจ ( task force) 2.10 รวบรวบข้อมูล ความรู้และทักษะพิเศษของสมาชิก / เครือข่าย

3. เนื้อหาความรู้ 3.1 เนื้อหาความรู้ที่นำมาจัดการ 3.2 เนื้อหาเด่น 3.3 เนื้อหาด้อย 3.4 เนื้อหาที่ขาดแคลน 3.5 ความเปลี่ยนแปลงของความต้องการเนื้อหา 3.6 เนื้อหาที่สร้างขึ้นเอง 3.7 เนื้อหาท่วมท้น

4. เครื่องมือหรือเทคโนโลยีในการจัดการความรู้ 4.1 เครื่องมือที่ใช้ในการค้นหา 4.2 เครื่องมือที่ใช้จัดเก็บ 4.3 เครื่องมือที่ใช้ในการแลกเปลี่ยน 4.4 เครื่องมือติดต่อสื่อสาร

Model “ ปลาทู ” KV KS KA “ คุณอำนวย ” Knowledge Facilitator Knowledge Practitioner “ คุณกิจ ” “ คุณเอื้อ ” Chief Knowledge Officer : CKO Knowledge Assets ส่วนหาง สร้างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่าย ประยุกต์ใช้ ICT “ สะบัดหาง” สร้างพลังจาก CoPs Knowledge Vision ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ทำ KM ไปเพื่ออะไร” Knowledge Sharing ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “หัวใจ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn)

TUNA Model ( T hai – UNA ids Model ) เป็นการมองประเด็นของการจัดการความรู้อย่างง่าย ๆ โดยแบ่งได้เป็น 3 ส่วนใหญ่ ๆ คือ 1) Knowledge Vision (KV) เป็นส่วนที่ต้องตอบให้ได้ว่าทำการจัดการความรู้ไปเพื่ออะไร 2) Knowledge Sharing ( KS) เป็นส่วนที่สำคัญมากเพราะทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านเวทีจริง และเวทีเสมือนเช่นผ่านเครือข่าย Internet 3) Knowledge Assets (KA) เป็นส่วนขุมความรู้ที่ทำให้มีการนำความรู้ไปใช้งานและมีการต่อยอดยกระดับขึ้นไปเรื่อย ๆ ดร . ประพนธ์ ผาสุขยืด

การจัดการ ประกันคุณภาพภายใน แบบยั่งยืน

QA คือ กระบวนการเรียนรู้ เพื่อมุ่งสู่คุณภาพ Quality ขึ้นอยู่กับ teamwork,customer, CQI Indicator is life ยืดหยุ่นได้เพื่อมุ่งสู่ Goal Assessor ให้กำลังใจ สนับสนุน ยืนยัน กระตุ้นให้เกิด CQI เป็นกัลยาณมิตร QA process - holistic Final process คือ Quality culture QA คือ กระบวนการตรวจสอบประเมิน Quality ขึ้นอยู่กับทรัพยากร Indicator กำหนดสิ่งที่จะทำให้ได้คะแนนสูงสุด Assessor ต้องรู้ indicator อย่างดี ก็เพียงพอ QA process - Fragment Final process คือ การสอนผ่าน ( รับรอง ) มิติสูงสุด มิติทั่วไป

สังเคราะห์ “แก่นความรู้” จาก “ขุมความรู้” ( Knowledge Assets) ....... สู่ ........ “ แก่นความรู้” ( Core Competence)

กรอบแนวคิดการประเมินตนเองตามบันไดขั้นที่ 1 สู่ HA ( Self Assessment Framework for HA) ร . พ . ที่ 1 �� 12. การติดตามเครื่องชี้วัดสำคัญ �� 11. การทบทวนการใช้ทรัพยากร �� 10. การทบทวนการใช้ข้อมูลวิชาการ �� 9. การทบทวนความสมบูรณ์ของการบันทึกเวชระเบียน �� 8. การทบทวนการดูแลผู้ป่วยจากเหตุการณ์สำคัญ �� 7. การป้องกันและเฝ้าระวังความคลาดเคลื่อนทางยา �� 6. การป้องกันและเฝ้าระวังการติดเชื้อในโรงพยาบาล �� 5. การค้นหาและป้องกันความเสี่ยง �� 4. การทบทวนการตรวจรักษาโดยผู้ชำนาญกว่า �� 3. การทบทวนการส่งต่อ / ขอย้าย / ปฏิเสธการรักษา �� 2. การทบทวนความคิดเห็น / คำร้องเรียนของ ผู้รับบริการ �� 1. การทบทวนขณะดูแลผู้ป่วย ดีเยี่ยม ( ระดับ 5) ดีมาก ( ระดับ 4) ดี ( ระดับ 3 ) พอใช้ ( ระดับ 2) เริ่มต้น ( ระดับ 1) ��

ระึϸ�บปัจจุบั�Ȩ��อง รพ . ที่ 1 และรพ . อื่นๆ

ระึϸ�บที่แตกต่างྺองแต่ละองค์ประกอบ

แสดงระึϸ�บปัจจุบั�Ȩ��อง รพ . ที่ 1 เมื่อเทียบกับกลุ่ม “ ธารปัญญา”

ช่องว่าง (Gap) ระหว่างระดับที่เป็นเป้าหมาย (Target) กับระดับปัจจุบัน (Current) ในเรื่องการป้องกันและเฝ้าระวังการติดเชื้อในโรงพยาบาล Current Target

ร . พ . 1 ร . พ . 4 ร . พ . 7 ร . พ . 3 ร . พ . 5, 9 ร . พ . 2, 8 ร . พ . 6 ร . พ .10, 11 พร้อมให้ ใฝ่รู้ 6. การป้องกันและเฝ้าระวัง การติดเชื้อในโรงพยาบาล GAP ( = Target minus Current) 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 LEVEL

คุณคือใคร ? “ คุณกิจ ” (KP) คือ ผู้ที่ขลุกอยู่กับเนื้องานโดยตรง IQA “ คุณอำนวย ” (KF) คือ ผู้ที่คอยกระตุ้น หรือ อำนวยให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ของคุณกิจจัดการความรู้ ( เชิงปฏิบัติ ) ได้ “ คุณเอื้อ ” (CKO) คือ ผู้บริหารระดับสูงขึ้นไป ให้การสนับสนุนระดับนโยบายทำให้เกิดบรรยากาศของการร่วมแรง ร่วมใจ ร่วมเรียนรู้ “ คุณประสาน” ( Network Manager) ผู้ประสานงานให้เกิดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างคณะ “ คุณอำนาจ ” คือ ............?...............

เป้าหมาย / หัวปลา ( KV) “ IQA ” “ ทุกคนมีความรู้ปฏิบัติอยู่ในตัว ทำอย่างไรจึงจะแลกเปลี่ยนความรู้ประเภทนี้ได้ ?”

Process 1. เล่าเรื่อง “ ความสำเร็จในการทำ IQA ” หรือ ประสบการณ์ที่ภูมิใจในการสร้าง IQA ตัวปลา แลกเปลี่ยนเรียนรู้

Process 2. เมื่อเล่าเรื่องจบแล้ว ให้ร่วมกัน “ ตีความ” ถอดเป็น “ขุมความรู้” หางปลา ขุมความรู้

สิบเรื่องสำคัญที่สุดที่จะต้องรู้ หารายละเอียดเพิ่มเติมได้จากที่ไหน เอามาปรับใช้ได้อย่างไร ควรปรึกษาใคร ขุมความรู ้ (Knowledge Asset) เรื่อง …… .. เพิ่ม เพิ่ม เพิ่ม เพิ่ม สรุป เพิ่ม สรุป บทเรียน

..... เป็น ขุมความรู้ (Knowledge Assets) ที่มีบริบท และรายละเอียด ตามกาละ และเทศะที่ต้องการความรู้นั้น ประเด็น / หลักการ แหล่งข้อมูล / บุคคล โทร . ... “ “ “ “ เรื่องเล่า & คำพูด “ เราทดลองวิธีการใหม่ …”

ขุมทรัพย์ความรู้ เรื่อง .......................... แหล่งข้อมูล / สอบถาม ตัวอย่างประสบการณ์ / เรื่องเล่า คำแนะนำ / ประเด็นความรู้ที่ได้

ตัวอย่างขุมความรู้ เรียนรู้เพิ่มเติมได้ที่ : คุณประจวบ รัตนแก้ว พยาบาลวิชาชีพ 6 โรงพยาบาลระโนด จังหวัดสงขลา โทร . 074-392174-6 ต่อ 1011 “ น้าโสภณ เป็นคนไข้เบาหวานของตำบลท่าบอน อ . ระโนด ตอนนี้อายุ 55 ปี เป็นเบาหวานมาแล้วประมาณ 4 ปี น้าโสภณมีอาชีพเลี้ยงกุ้งเป็นของตัวเอง พร้อมๆไปกับเลี้ยงหลาน 2 คน น้าโสภณเป็นคนรักษาสุขภาพจะเน้นออกกำลังกาย เพราะรู้ว่าเป็นเบาหวานแล้วต้องคุมอาหารและออกำลังกาย แต่จะทำอย่างไรให้เพื่อน ( เบาหวานรุ่นน้อง ) อีกคนที่ไม่เคยออกกำลังกาย เนื่องจากมีธุรกิจรัดตัวไม่มีเวลาดูแลสุขภาพตัวเองเลยได้ออกกำลังกายบ้าง เพื่อนเบาหวานรุ่นน้องของน้าโสภณมีบ้านอยู่ห่างจากบ้านน้าโสภณประมาณ 2 กิโลเมตร น้าโสภณเลยชวนเพื่อเบาหวานรุ่นน้องคนนี้ว่า ต่อไปนี้ทุกวันเวลาประมาณ 5 โมงเย็น เราจะวิ่งกันคนละ 1 กิโลเมตร มาเจอกันคนละครึ่งทางแล้วค่อยวิ่งกลับ ทุกวันนี้ผมและเพื่อนวิ่งมาเจอกันคนละครึ่งทางทุกวัน .........” การสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้ป่วยเบาหวานเพื่อให้เกิดกิจกรรม ช่วยเหลือตนเอง แหล่งข้อมูล / บุคคล เรื่องเล่า ประเด็น

Ignorance ( อวิชชา ) “ Tacit Knowledge” “ Explicit Knowledge” *KM Model ระดับปัจเจก ไม่รู้ ว่า ไม่รู้ อะไร Hidden Area We know more than we can tell (Polanyi) Unknown Area Known Area Blind Area 1 2 3 4 Learn Action Open-up * นำเสนอแนวคิดโดย ดร . ประพนธ์ ผาสุขยืด สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ( สคส . ) รู้ ว่า รู้ อะไร

ความผิดพลาดของ KM โดยทั่วไป 1. การดำเนินการ 2 . การตัดสินใจ 3. การแลกเปลี่ยน / การใช้ความรู้ซ้ำ 4. Information มากและสับสน 5. การปกปิดความรู้

กิจกรรมสำคัญ 7 ประการ ของ KM ( Nonaka & Takeuchi ) 1. สร้างวิสัยทัศน์เกี่ยวกับความรู้ 2. สร้างทีมจัดการความรู้ 3. สร้างบรรยากาศของการแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างเข้มข้นในกลุ่มพนักงานระดับล่าง 4. จัดการความรู้ควบไปกับกิจกรรมพัฒนาสินค้า / วิธีการใหม่ หรือพัฒนารูปแบบการทำงาน 5. เน้นการจัดการองค์กรแบบ “ใช้พนักงานระดับกลางเป็นพลังขับเคลื่อน” ( middle-up-down management) 6. เปลี่ยนองค์กรไปเป็นแบบ “พหุบาท” ( hypertext) 3 context - Ad+Proj+Km 7. สร้างเครือข่ายความรู้กับโลกภายนอก

Share / Shine การจัดการความรู้ (Learn) การจัดการความสัมพันธ์ (Care) Learn - Care - Share - Shine

เขียนเรื่องเล่า ไม่เกิน 1 หน้า A4 ผลงาน / ประสบการณ์ / เรื่องเล่า ที่ภาคภูมิใจ / ที่ประสบผลสำเร็จ / ที่อยากเล่า ในการทำ IQA ( ปัจจัย / Key success factor)

ข้อแนะนำ เรื่องเล่าที่ดี เล่าโดยไม่ตีความระหว่างเล่า เล่าเฉพาะเหตุการณ์และผลที่เกิดขึ้น บรรยากาศ ตัวละคร ความคิดของผู้เล่าในขณะเกิดเหตุการณ์ เล่าออกมาจากใจ ให้เห็นคน เล่าเหตุผลในขณะนั้นว่าทำไมผู้เล่าจึงตัดสินใจทำเช่นนั้น เล่าสั้นๆ หนึ่งเรื่องมีประเด็นเดียว สมาชิกอีกคนหนึ่งอาจขอเล่าเรื่องในประเด็นเดียวกัน แต่สะท้อนความรู้ / วิธีการคนละแบบ

ข้อเสนอแนะ การสรุปประเด็นความรู้ เน้นการถอดประเด็นจากเรื่องเล่า ให้อยู่ในรูปแบบความรู้เชิงปฏิบัติ ( Action Based) พยายามหลีกเลี่ยงการใช้หลักการเชิงทฤษฎี / แนวคิด (Concept/Theory Based) มากำหนดการตั้งประเด็นความรู้จากเรื่องเล่า

ข้อเสนอแนะ เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถอดหมวก ลดอาวุโส ไม่ติดยึดยศ ตำแหน่ง เชื่อว่าไม่มีใครรู้ไปหมดเสียทุกเรื่อง ทำจิตให้ว่าง ทุกอย่างคือสิ่งใหม่ ฟังให้ลึก ( Deep listening) สงบ มีสมาธิ ฟังในตัวตน หรือสิ่งที่ผู้เล่าเป็นและเล่าให้ฟัง ไม่ตัดสิน ถูก / ผิด ของผู้อื่น อย่าเอาความเป็นตัวตนของเราเองไปใส่แทนผู้เล่า เคารพทั้งต่อตนเองและผู้อื่น ลดความคิดนิยม “ต้องความสมบูรณ์แบบ” ซักถาม - แลกเปลี่ยนด้วยความชื่นชม เชื่อมั่นเสมอว่า “ทุกที่มีความรู้”

�ݺ�ߣ

Basic K M1 Sept05 2

More Related Content

Basic K M1 Sept05 2