端端舝

端端舝Share a Scribd company logo

Bayaz覺t - Jean Racine

Dursun AKYUZ
Dursun AKYUZ

Frans覺z edebiyat覺n覺n 繹nde gelen airlerinden ve trajedi yazarlar覺ndan olan Racinenin Bajazet adl覺 bu eserinde Osmanl覺 saray覺nda ki iktidar ve g繹n羹l ilikilerini konu al覺p ve Osmanl覺 devletinin 癟ok farkl覺 y繹nlerini g繹zler 繹n羹ne sermeye 癟al覺t覺m.

1 of 4
Download to read offline
Bayaz覺t - Jean Racine Ak, entrika, iktidar m羹cadelesi Osmanl覺n覺n Bilinmeyen Y羹zleri Frans覺z edebiyat覺n覺n 繹nde gelen airlerinden ve trajedi yazarlar覺ndan olan Racinenin Bajazet adl覺 bu eserinde Osmanl覺 saray覺nda ki iktidar ve g繹n羹l ilikilerini konu al覺p ve Osmanl覺 devletinin 癟ok farkl覺 y繹nlerini g繹zler 繹n羹ne sermeye 癟al覺t覺m. Kahramanlar ATAL襤DE: osmanoullar覺 soyundan. A覺k. Roksan ile bayaz覺t aras覺nda arac覺. Roksan覺n ak覺 yerine kendi ak覺n覺 yazaar Bayazt ile. 襤ntihar eder. 襤癟eriksiz, basit bir intihar. ACOMAT(AHMET): Sadrazam. Mevki h覺rs覺 var. Sultana k覺rg覺n. G繹zde olmak i癟in Bayaz覺t覺 tahta 癟覺karmak ister. OSM襤N(OSMAN): Sadrazam覺n s覺rda覺 ZAT襤ME: Roksan覺n cariyesi. ZA襤RE: Atalidenin cariyesi. BAYAZIT 5.Perde, 12. Sahne Atalide, Za簿re Atalide Enfin, cen est donc fait ; et par mes artifices, Mes injustes soup癟ons, mes funestes caprices, Je suis donc arriv矇e au douloureux moment O羅 je vois par mon crime expirer mon amant ! N矇taitce pas assez, cruelle destin矇e, Qu lui survivre, h矇las ! je fusse condamn矇e ? Et fallaitil encor que pour comble dhorreurs, Je ne puisse imputer sa mort qu mes fureurs ? Oui, cest moi, cher amant, qui tarrache la vie : Roxane ou le sultan ne te lont point ravie ; Moi seule, jai tissu le lien malheureux Dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds. Et je puis, sans mourir, en souffrir la pens矇e, Moi qui nai pu tant繫t, de ta mort menac矇e, Retenir mes esprits prompts mabandonner ? Ah ! naije eu de lamour que pour tassassiner ? Mais cen est trop : il faut, par un prompt sacrifice, Que ma fid癡le main te venge et me punisse. Vous, de qui jai troubl矇 la gloire et le repos,
H矇ros, qui deviez tous revivre en ce h矇ros, Toi, m癡re malheureuse, et qui d癡s notre enfance Me confias son coeur dans une autre esp矇rance, Infortun矇 vizir, amis d矇sesp矇r矇s, Roxane, venez tous, contre moi conjur矇s, Tourmenter la fois une amante 矇perdue, Et prenez la vengeance enfin qui vous est due. (Elle se tue) Za簿re Ah ! Madame ! Elle expire. O ciel ! en ce malheur Que ne puisje avec elle expirer de douleur ! Ak, entrika, iktidar m羹cadelesi k覺skac覺ndaki Osmanl覺 Ele ald覺覺m bu par癟a 1672 y覺l覺nda 17.Y羹zy覺l klasik d繹nem yazarlar覺ndan Racine taraf覺ndan yaz覺lan Bayaz覺t isimli eserin 5.k覺sm覺n覺n son sahnesidir. 17.y羹zy覺l覺n en b羹y羹k yazarlar覺ndan biri olan Racine, bu eserini Klasisizm d繹neminde yazm覺t覺r. Filozofik ve edebi bir ak覺m olan Klasisizm d繹nemi kurallar ve yasalarca belirlenmi mutlak otoritenin ( otoriter rejim ) h璽kim olduu bir d繹nemdir. Bu 癟a ayn覺 zamanda ak覺l 癟a覺d覺r. O d繹nemde ne gelirse gelsin, her eyin Tanr覺dan olduuna inan覺lan ve dogmalar覺n var olduu bir anlay覺 vard覺. Klasisizm, konular覺n覺 eski Yunan ve Roma mitolojisinden alm覺t覺r. zellikle Yunan ve Latin edebiyat覺nda g繹r羹len konular覺n tekrar ilendii bu ak覺m, insan覺n fiziiyle, 癟evresiyle deil ruhsal 繹zellikleri ve asil duygular覺n覺n dengelendii bir anlay覺t覺r. Port-Royal manast覺r覺nda insan 繹zg羹rl羹羹n羹 yads覺yan bir 繹reti olan Jansenizm ile tan覺m覺t覺r. 襤nsan覺n 繹zg羹r olduunu ve yapt覺klar覺n覺n sorumluluunu ald覺覺 d羹羹nen Jesuite anlay覺覺n覺n aksine, insan覺n hi癟bir ekilde Tanr覺n覺n l羹tf羹n羹 alamayacaklar覺n覺 d羹羹n羹p yine Tanr覺n覺n belirledii kadere mahk羶m olan Jansenist anlay覺覺n覺 benimsemitir. Jansenizme g繹re insan g羹nahlarla y羹kl羹 bir yarat覺kt覺r ancak Tanr覺 ba覺覺yla kurtulabileceine inan覺lan kaderci, 繹zg羹r iradeyi d覺layan bir yakla覺md覺r. Racinenin Bayaz覺t Tragedyas覺, g繹rkemli olduu kadar siyasal ve askeri olarak g羹癟l羹 bir imparatorluk olan Osmanl覺 Devleti saray覺ndaki iktidar ve g羹癟 ilikilerini konu almas覺n覺n yan覺 s覺ra saray i癟indeki kiilerin 繹l羹mc羹l sonlar覺na ula覺ncaya dek esiri olmaktan kurtulamad覺klar覺 ak ve entrika olaylar覺n覺 konu al覺yor. Racinenin 5 sahneden oluan Bayaz覺t eseri konusunun i癟erii bak覺m覺ndan dier eserlerinden ayr覺l覺r. Bu eser Yunan mitolojisinden bahsetmeyip konusunu yak覺n 癟adan alm覺t覺r ( Osmanl覺 襤mparatorluu ). Son sahnenin son perdesini ele ald覺覺m覺z bu 12.k覺s覺m Bayaz覺t 覺n Atiye i癟in yazd覺覺 mektubu Roxanenin bulmas覺 sonucu Atiyenin kendisini 繹ld羹rerek trajik bir sonland覺覺 bir b繹l羹md羹r. Atiyenin Savunmas覺 olarak adland覺rd覺覺m覺z bu son sahneyi iki b繹l羹me ayr覺lm覺t覺r. Enfin, cen est donc fait c羹mlesiyle balayan ve Moi, seule, jai tissu le lien malhereux c羹mlesine kadar olan ilk k覺s覺m Atiyenin pimanl覺覺 konu almaktad覺r. 襤kiy羹zl羹 oyunlar覺m, haks覺z k覺skan癟l覺覺m, uursuz naz覺m Par mes artificies, Mes injustes soup癟ons, mes funestes caprices s繹zleriyle pimanl覺覺n覺 vurgulamaktad覺r. Olan oldu ite Enfin, cen est donc fait s繹z羹 piman olsa da yapacak bir eyi olmad覺覺n覺n, 癟aresizliinin g繹stergesidir. Sevdiinin 繹l羹m羹nden kendisini su癟lu buluyor. Sevdiim mon amant kelimesi samimi ak覺n belirtisi. Bu pimanl覺覺 dile getirirken Atiye ve sevdii Bayaz覺t Racinenin ger癟ek kahramanlar覺d覺r. S覺ra d覺覺 olaylar ve kiiler se癟en Corneillein tersine ele
al覺nan bu karakterler Osmanl覺 襤mparatorluunun ger癟ek kiileridir. Racine bu karakterleri seyirciye t羹m 癟覺pkal覺覺yla sunuyor. 襤kiy羹zl羹 oyunlar覺m mes artifices kelimesi Atiyenin ikiy羹zl羹l羹羹n羹 kabul edii ve bunu dile getiriidir. Bayaz覺t覺n 繹l羹m羹n羹 anlat覺rken 羹z羹nt羹s羹n羹 basit bir dille ifade etmek yerine ac覺l覺 g羹n- douloureux moment ifadesini kullan覺yor. l羹m kelimesini kullanm覺yor, bu da zarif bir dil. Ayn覺 zamanda soylu insanlar覺n kulland覺覺 asil bir dildir. Yetmedimi ac覺mas覺z kader N矇tait-ce pas assez cruelle destin矇e diye seslenii, hayk覺r覺覺 kadere boyun eiinin getirdii derin 羹z羹nt羹y羹 g繹steriyor. Birde onun ard覺ndan sa kalmam m覺 gerekiyor? . Kaderin kendisine y繹nelttii bu soru replii pimanl覺覺n覺, 癟aresizliini en derinden yaad覺覺n覺 vurguluyor. Bu soru, lirik bir dil kullan覺larak trajedinin geliimini devam ettiriyor. Dik bal覺l覺覺mla ben yol a癟t覺m 繹l羹m羹ne dersem, sana yine mi yetmez? . Bu soru replikleriyle b羹y羹k bir beceriksizlik, youn duygu karmaas覺 ve hafif sitem duygusunun k覺zg覺nl覺a d繹n羹羹m羹 hissediliyor. Dik bal覺l覺覺mla ben yol a癟t覺m c羹mlesi samimiyetinin en g羹zel dile getirilii. Bir nevi mahk羶m olduu, ikiy羹zl羹l羹羹n羹n b覺km覺l覺覺n覺n g繹stergesidir. Burada, yapt覺klar覺n覺n ac覺mas覺zl覺覺na ramen pimanl覺覺yla yaral覺 bir kad覺n g繹r羹l羹yor. Evet, sevdiim Oui, cest moi, cher amant s繹z羹yle sahiplik duygusunu vurguluyor. Par癟a i癟inde ge癟en Roxane ve Sultan Ahmet evrensel karakterlerdir. Bu iki karakter toplumda ger癟ekte yer almas覺 sebebiyle la principe de vraisemblance ger癟ee benzerlik ilkesinin bir par癟as覺d覺r. . Ne Roxane ne Sultan Ahmet Roxane ou le sultan c羹mlesi Atiyenin kibirli oluunun en g羹zel 繹rnei ( une femme orgueilleuse ). Moi seule, jai tissu le lien malhereux m覺sras覺yla balay覺p Zehran覺n hayk覺r覺覺na kadar olan ikinci k覺s覺mda Atiyenin kadere boyun eii ve sonunda kendini 繹ld羹rmesi anlat覺l覺yor. 襤lmiklerinde tak覺ld覺覺n uurs覺z a-Moi seule, jai tissu le lien malhereux dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds s繹z羹 kaderine boyun eiinin ilk g繹stergesi. Corneille eserlerinde ironik ve son derece se癟kin bir dil kullan覺rken, bunu yapmas覺n覺 trajedilerini mutlu son ile bitirmesine ve kaderlerini Tanr覺ya balamamas覺na yorabiliriz. Kaderci bir yakla覺m belirleyen Racinede ise kadere ve onun kar覺s覺nda ki boyun emeyen karakterler i癟in kulland覺覺 dili ay覺rt edebiliriz. Atiye zay覺f ve nefsinin kurban覺 olan bir karakterdir ( dem ile Hava gibi ). Akl覺m覺 yitiriken, soluum t覺kanmadan Et je puis, sans mourir, en souffrir la pens矇e i癟 sava覺n覺n belirtisidir. 襤liklerinde t覺kand覺覺m uursuz a-dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds s繹z羹 kader d繹ng羹s羹nden 癟覺kamay覺覺n覺n dramatik a癟覺s覺d覺r. Racine, tiyatrosunda seyircide ac覺ma duygusunu hareket ettirmeyi, insanlar覺n tutkular覺n覺n kurban覺 olduu ger癟eini belirterek kiilerin zaaf覺n覺 g繹stermeyi ama癟lar. ld羹rmek i癟in mi sevdim seni ?- Ah! Nai-je eu de lamour que pour tassassiner ? soru c羹mlesi zay覺fl覺覺n覺n trajedisi olup Ah! hitab覺 onun ac覺s覺n覺n ve pimanl覺覺n覺n dillendirilmesidir. Atiye, k覺zg覺n ak覺n k覺skan癟l覺a d繹n羹t羹rd羹羹 ve insan覺 k繹r ve 繹l羹mc羹l tutkunun kurban覺 ettii bir karakter olarak 繹n羹m羹ze 癟覺k覺yor. Racinenin Jansenist d羹羹ncesinde, insan覺n b羹y羹kl羹羹n羹 ve g羹c羹n羹 g繹stermekten ziyade, as覺l onun zay覺fl覺覺n覺 ( faiblesse ) ac覺 sonla da olsa g繹stermek yer al覺r. Yeter art覺k yetti Mais cen est trop c羹mlesinde ayn覺 kelimeyi (Mais cen est trop) tekrarlayarak h覺nc覺n覺 ( le ressentiment ) vurguluyor. Kaderine boyun eiinin, dayanacak g羹c羹n羹n kalmay覺覺n覺n yani zay覺fl覺覺n覺n kan覺t覺. Zay覺fl覺覺 belirtmek Jansenist anlay覺覺n覺n k繹t羹mserlik duygusuyla ilgilidir. Kendimi cezaland覺r覺p, almal覺y覺m 繹c羹m羹- Que ma fidele main te venge et me punisse c羹mlesindeki 癟-Venge kelimesi kadere kar覺 koyma anlam覺na gelse de boyun eitir asl覺nda. Boyun eiini kendini cezaland覺rmakta buluyor. il faut, par unprompt c羹mlesindeki hi癟 duraksamadan, derhal kelimesi ne yaparsa yaps覺n kaderin 繹n羹ne ge癟emeyeceinin vurgusu. Ey, adlar覺 bu kahramanla an覺lacakken-Vous, de qui jai troubl矇 la gloires繹zc羹羹ndeki Ey-Vous s繹z羹 yine kadere hayk覺r覺 ve trajedinin y羹kselii
olarak 繹n羹m羹ze 癟覺k覺yor. Sen Roxane-Roxanne, venez tous, Ah, daha 癟ocuk ya覺m覺zda, ne umutlarla olunun g繹nl羹n羹 bana ba覺layan ana-Toi, m癡re malheureuse, et qui d癡s nos enfance色 gibi hitaplarda seslenilen kiiler kendisini kar覺s覺nda su癟lu hissettii insanlard覺r. T羹m bu insanlar覺 tasvir ederken basit bir dil kullanmak yerine soylu bir dil kullan覺yor. Hepiniz saf tutun kar覺mda. Gelin, u 癟覺lg覺n sevdal覺ya 癟ullan覺n 繹c羹 al覺n-Et prenez la vengeance enfin qui est dur dizesiyle seyircide b羹y羹k bir hayranl覺k uyand覺r覺yor. Hatalar覺n覺 telafi etmesi ve kalbini yine Bayaz覺t uruna adamas覺 onurlu bir davran覺 olarak g繹z羹k羹yor. Alexandrin hece 繹l癟羹s羹n羹n kullan覺ld覺覺 bu dizelerde hayk覺r覺覺n覺n t羹m ini 癟覺k覺lar覺n覺 hissetmek m羹mk羹nd羹r. Kendini 繹ld羹r羹r-Elle se tue c羹mlesiyle, Atiyenin kendisini 繹ld羹rmesinin nedeninin duygular覺n覺n kurban覺 olduunun yani tutkular覺n en basiti olan ak覺n kurban覺 olduunu anl覺yoruz. Atiyenin ak覺 tutkuya d繹n羹t羹羹 i癟in 繹fke ve k覺skan癟l覺a yol a癟an trajik bir son ile bitiyor. ocuklukta balayan masum bir ak ( daha 癟ocukluumuzdan-d癡s notre enfance ) bor癟land覺覺 bir tutku haline geliyor. Tutku-Duygu tiyatrosu olan Racinenin bu eseri karakterlerin tutku, k覺skan癟l覺k duygular覺n覺 olduu gibi yani t羹m 癟覺plakl覺覺 ( insan doas覺n覺n 癟覺plakl覺覺 ) seyirciye sunuyor. Jansenist anlay覺ta yer alan Tanr覺n覺n cezaland覺r覺c覺 tek etken olduu ger癟ei sebebiyle Atiye kendini ar覺nd覺rmak i癟in Tanr覺y覺 se癟en bir karakter olarak g繹zler 繹n羹ne seriliyor. Bu eser, insan kalbinden ge癟en t羹m duygular覺n tasvirini asil, ak覺c覺 ve basit bir dille sunuyor. Racinenim t羹m bu dili kullan覺覺, klasik d羹羹ncenin m羹kemmel bir g繹stergesidir. Bu a癟覺dan bak覺ld覺覺nda, bu sanat kendi 癟a覺n覺n yans覺mas覺n覺n m羹thi bir uyumudur. Dursun AKYZ

More Related Content

Bayaz覺t - Jean Racine

  • 1. Bayaz覺t - Jean Racine Ak, entrika, iktidar m羹cadelesi Osmanl覺n覺n Bilinmeyen Y羹zleri Frans覺z edebiyat覺n覺n 繹nde gelen airlerinden ve trajedi yazarlar覺ndan olan Racinenin Bajazet adl覺 bu eserinde Osmanl覺 saray覺nda ki iktidar ve g繹n羹l ilikilerini konu al覺p ve Osmanl覺 devletinin 癟ok farkl覺 y繹nlerini g繹zler 繹n羹ne sermeye 癟al覺t覺m. Kahramanlar ATAL襤DE: osmanoullar覺 soyundan. A覺k. Roksan ile bayaz覺t aras覺nda arac覺. Roksan覺n ak覺 yerine kendi ak覺n覺 yazaar Bayazt ile. 襤ntihar eder. 襤癟eriksiz, basit bir intihar. ACOMAT(AHMET): Sadrazam. Mevki h覺rs覺 var. Sultana k覺rg覺n. G繹zde olmak i癟in Bayaz覺t覺 tahta 癟覺karmak ister. OSM襤N(OSMAN): Sadrazam覺n s覺rda覺 ZAT襤ME: Roksan覺n cariyesi. ZA襤RE: Atalidenin cariyesi. BAYAZIT 5.Perde, 12. Sahne Atalide, Za簿re Atalide Enfin, cen est donc fait ; et par mes artifices, Mes injustes soup癟ons, mes funestes caprices, Je suis donc arriv矇e au douloureux moment O羅 je vois par mon crime expirer mon amant ! N矇taitce pas assez, cruelle destin矇e, Qu lui survivre, h矇las ! je fusse condamn矇e ? Et fallaitil encor que pour comble dhorreurs, Je ne puisse imputer sa mort qu mes fureurs ? Oui, cest moi, cher amant, qui tarrache la vie : Roxane ou le sultan ne te lont point ravie ; Moi seule, jai tissu le lien malheureux Dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds. Et je puis, sans mourir, en souffrir la pens矇e, Moi qui nai pu tant繫t, de ta mort menac矇e, Retenir mes esprits prompts mabandonner ? Ah ! naije eu de lamour que pour tassassiner ? Mais cen est trop : il faut, par un prompt sacrifice, Que ma fid癡le main te venge et me punisse. Vous, de qui jai troubl矇 la gloire et le repos,
  • 2. H矇ros, qui deviez tous revivre en ce h矇ros, Toi, m癡re malheureuse, et qui d癡s notre enfance Me confias son coeur dans une autre esp矇rance, Infortun矇 vizir, amis d矇sesp矇r矇s, Roxane, venez tous, contre moi conjur矇s, Tourmenter la fois une amante 矇perdue, Et prenez la vengeance enfin qui vous est due. (Elle se tue) Za簿re Ah ! Madame ! Elle expire. O ciel ! en ce malheur Que ne puisje avec elle expirer de douleur ! Ak, entrika, iktidar m羹cadelesi k覺skac覺ndaki Osmanl覺 Ele ald覺覺m bu par癟a 1672 y覺l覺nda 17.Y羹zy覺l klasik d繹nem yazarlar覺ndan Racine taraf覺ndan yaz覺lan Bayaz覺t isimli eserin 5.k覺sm覺n覺n son sahnesidir. 17.y羹zy覺l覺n en b羹y羹k yazarlar覺ndan biri olan Racine, bu eserini Klasisizm d繹neminde yazm覺t覺r. Filozofik ve edebi bir ak覺m olan Klasisizm d繹nemi kurallar ve yasalarca belirlenmi mutlak otoritenin ( otoriter rejim ) h璽kim olduu bir d繹nemdir. Bu 癟a ayn覺 zamanda ak覺l 癟a覺d覺r. O d繹nemde ne gelirse gelsin, her eyin Tanr覺dan olduuna inan覺lan ve dogmalar覺n var olduu bir anlay覺 vard覺. Klasisizm, konular覺n覺 eski Yunan ve Roma mitolojisinden alm覺t覺r. zellikle Yunan ve Latin edebiyat覺nda g繹r羹len konular覺n tekrar ilendii bu ak覺m, insan覺n fiziiyle, 癟evresiyle deil ruhsal 繹zellikleri ve asil duygular覺n覺n dengelendii bir anlay覺t覺r. Port-Royal manast覺r覺nda insan 繹zg羹rl羹羹n羹 yads覺yan bir 繹reti olan Jansenizm ile tan覺m覺t覺r. 襤nsan覺n 繹zg羹r olduunu ve yapt覺klar覺n覺n sorumluluunu ald覺覺 d羹羹nen Jesuite anlay覺覺n覺n aksine, insan覺n hi癟bir ekilde Tanr覺n覺n l羹tf羹n羹 alamayacaklar覺n覺 d羹羹n羹p yine Tanr覺n覺n belirledii kadere mahk羶m olan Jansenist anlay覺覺n覺 benimsemitir. Jansenizme g繹re insan g羹nahlarla y羹kl羹 bir yarat覺kt覺r ancak Tanr覺 ba覺覺yla kurtulabileceine inan覺lan kaderci, 繹zg羹r iradeyi d覺layan bir yakla覺md覺r. Racinenin Bayaz覺t Tragedyas覺, g繹rkemli olduu kadar siyasal ve askeri olarak g羹癟l羹 bir imparatorluk olan Osmanl覺 Devleti saray覺ndaki iktidar ve g羹癟 ilikilerini konu almas覺n覺n yan覺 s覺ra saray i癟indeki kiilerin 繹l羹mc羹l sonlar覺na ula覺ncaya dek esiri olmaktan kurtulamad覺klar覺 ak ve entrika olaylar覺n覺 konu al覺yor. Racinenin 5 sahneden oluan Bayaz覺t eseri konusunun i癟erii bak覺m覺ndan dier eserlerinden ayr覺l覺r. Bu eser Yunan mitolojisinden bahsetmeyip konusunu yak覺n 癟adan alm覺t覺r ( Osmanl覺 襤mparatorluu ). Son sahnenin son perdesini ele ald覺覺m覺z bu 12.k覺s覺m Bayaz覺t 覺n Atiye i癟in yazd覺覺 mektubu Roxanenin bulmas覺 sonucu Atiyenin kendisini 繹ld羹rerek trajik bir sonland覺覺 bir b繹l羹md羹r. Atiyenin Savunmas覺 olarak adland覺rd覺覺m覺z bu son sahneyi iki b繹l羹me ayr覺lm覺t覺r. Enfin, cen est donc fait c羹mlesiyle balayan ve Moi, seule, jai tissu le lien malhereux c羹mlesine kadar olan ilk k覺s覺m Atiyenin pimanl覺覺 konu almaktad覺r. 襤kiy羹zl羹 oyunlar覺m, haks覺z k覺skan癟l覺覺m, uursuz naz覺m Par mes artificies, Mes injustes soup癟ons, mes funestes caprices s繹zleriyle pimanl覺覺n覺 vurgulamaktad覺r. Olan oldu ite Enfin, cen est donc fait s繹z羹 piman olsa da yapacak bir eyi olmad覺覺n覺n, 癟aresizliinin g繹stergesidir. Sevdiinin 繹l羹m羹nden kendisini su癟lu buluyor. Sevdiim mon amant kelimesi samimi ak覺n belirtisi. Bu pimanl覺覺 dile getirirken Atiye ve sevdii Bayaz覺t Racinenin ger癟ek kahramanlar覺d覺r. S覺ra d覺覺 olaylar ve kiiler se癟en Corneillein tersine ele
  • 3. al覺nan bu karakterler Osmanl覺 襤mparatorluunun ger癟ek kiileridir. Racine bu karakterleri seyirciye t羹m 癟覺pkal覺覺yla sunuyor. 襤kiy羹zl羹 oyunlar覺m mes artifices kelimesi Atiyenin ikiy羹zl羹l羹羹n羹 kabul edii ve bunu dile getiriidir. Bayaz覺t覺n 繹l羹m羹n羹 anlat覺rken 羹z羹nt羹s羹n羹 basit bir dille ifade etmek yerine ac覺l覺 g羹n- douloureux moment ifadesini kullan覺yor. l羹m kelimesini kullanm覺yor, bu da zarif bir dil. Ayn覺 zamanda soylu insanlar覺n kulland覺覺 asil bir dildir. Yetmedimi ac覺mas覺z kader N矇tait-ce pas assez cruelle destin矇e diye seslenii, hayk覺r覺覺 kadere boyun eiinin getirdii derin 羹z羹nt羹y羹 g繹steriyor. Birde onun ard覺ndan sa kalmam m覺 gerekiyor? . Kaderin kendisine y繹nelttii bu soru replii pimanl覺覺n覺, 癟aresizliini en derinden yaad覺覺n覺 vurguluyor. Bu soru, lirik bir dil kullan覺larak trajedinin geliimini devam ettiriyor. Dik bal覺l覺覺mla ben yol a癟t覺m 繹l羹m羹ne dersem, sana yine mi yetmez? . Bu soru replikleriyle b羹y羹k bir beceriksizlik, youn duygu karmaas覺 ve hafif sitem duygusunun k覺zg覺nl覺a d繹n羹羹m羹 hissediliyor. Dik bal覺l覺覺mla ben yol a癟t覺m c羹mlesi samimiyetinin en g羹zel dile getirilii. Bir nevi mahk羶m olduu, ikiy羹zl羹l羹羹n羹n b覺km覺l覺覺n覺n g繹stergesidir. Burada, yapt覺klar覺n覺n ac覺mas覺zl覺覺na ramen pimanl覺覺yla yaral覺 bir kad覺n g繹r羹l羹yor. Evet, sevdiim Oui, cest moi, cher amant s繹z羹yle sahiplik duygusunu vurguluyor. Par癟a i癟inde ge癟en Roxane ve Sultan Ahmet evrensel karakterlerdir. Bu iki karakter toplumda ger癟ekte yer almas覺 sebebiyle la principe de vraisemblance ger癟ee benzerlik ilkesinin bir par癟as覺d覺r. . Ne Roxane ne Sultan Ahmet Roxane ou le sultan c羹mlesi Atiyenin kibirli oluunun en g羹zel 繹rnei ( une femme orgueilleuse ). Moi seule, jai tissu le lien malhereux m覺sras覺yla balay覺p Zehran覺n hayk覺r覺覺na kadar olan ikinci k覺s覺mda Atiyenin kadere boyun eii ve sonunda kendini 繹ld羹rmesi anlat覺l覺yor. 襤lmiklerinde tak覺ld覺覺n uurs覺z a-Moi seule, jai tissu le lien malhereux dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds s繹z羹 kaderine boyun eiinin ilk g繹stergesi. Corneille eserlerinde ironik ve son derece se癟kin bir dil kullan覺rken, bunu yapmas覺n覺 trajedilerini mutlu son ile bitirmesine ve kaderlerini Tanr覺ya balamamas覺na yorabiliriz. Kaderci bir yakla覺m belirleyen Racinede ise kadere ve onun kar覺s覺nda ki boyun emeyen karakterler i癟in kulland覺覺 dili ay覺rt edebiliriz. Atiye zay覺f ve nefsinin kurban覺 olan bir karakterdir ( dem ile Hava gibi ). Akl覺m覺 yitiriken, soluum t覺kanmadan Et je puis, sans mourir, en souffrir la pens矇e i癟 sava覺n覺n belirtisidir. 襤liklerinde t覺kand覺覺m uursuz a-dont tu viens d矇prouver les d矇testables noeuds s繹z羹 kader d繹ng羹s羹nden 癟覺kamay覺覺n覺n dramatik a癟覺s覺d覺r. Racine, tiyatrosunda seyircide ac覺ma duygusunu hareket ettirmeyi, insanlar覺n tutkular覺n覺n kurban覺 olduu ger癟eini belirterek kiilerin zaaf覺n覺 g繹stermeyi ama癟lar. ld羹rmek i癟in mi sevdim seni ?- Ah! Nai-je eu de lamour que pour tassassiner ? soru c羹mlesi zay覺fl覺覺n覺n trajedisi olup Ah! hitab覺 onun ac覺s覺n覺n ve pimanl覺覺n覺n dillendirilmesidir. Atiye, k覺zg覺n ak覺n k覺skan癟l覺a d繹n羹t羹rd羹羹 ve insan覺 k繹r ve 繹l羹mc羹l tutkunun kurban覺 ettii bir karakter olarak 繹n羹m羹ze 癟覺k覺yor. Racinenin Jansenist d羹羹ncesinde, insan覺n b羹y羹kl羹羹n羹 ve g羹c羹n羹 g繹stermekten ziyade, as覺l onun zay覺fl覺覺n覺 ( faiblesse ) ac覺 sonla da olsa g繹stermek yer al覺r. Yeter art覺k yetti Mais cen est trop c羹mlesinde ayn覺 kelimeyi (Mais cen est trop) tekrarlayarak h覺nc覺n覺 ( le ressentiment ) vurguluyor. Kaderine boyun eiinin, dayanacak g羹c羹n羹n kalmay覺覺n覺n yani zay覺fl覺覺n覺n kan覺t覺. Zay覺fl覺覺 belirtmek Jansenist anlay覺覺n覺n k繹t羹mserlik duygusuyla ilgilidir. Kendimi cezaland覺r覺p, almal覺y覺m 繹c羹m羹- Que ma fidele main te venge et me punisse c羹mlesindeki 癟-Venge kelimesi kadere kar覺 koyma anlam覺na gelse de boyun eitir asl覺nda. Boyun eiini kendini cezaland覺rmakta buluyor. il faut, par unprompt c羹mlesindeki hi癟 duraksamadan, derhal kelimesi ne yaparsa yaps覺n kaderin 繹n羹ne ge癟emeyeceinin vurgusu. Ey, adlar覺 bu kahramanla an覺lacakken-Vous, de qui jai troubl矇 la gloires繹zc羹羹ndeki Ey-Vous s繹z羹 yine kadere hayk覺r覺 ve trajedinin y羹kselii
  • 4. olarak 繹n羹m羹ze 癟覺k覺yor. Sen Roxane-Roxanne, venez tous, Ah, daha 癟ocuk ya覺m覺zda, ne umutlarla olunun g繹nl羹n羹 bana ba覺layan ana-Toi, m癡re malheureuse, et qui d癡s nos enfance色 gibi hitaplarda seslenilen kiiler kendisini kar覺s覺nda su癟lu hissettii insanlard覺r. T羹m bu insanlar覺 tasvir ederken basit bir dil kullanmak yerine soylu bir dil kullan覺yor. Hepiniz saf tutun kar覺mda. Gelin, u 癟覺lg覺n sevdal覺ya 癟ullan覺n 繹c羹 al覺n-Et prenez la vengeance enfin qui est dur dizesiyle seyircide b羹y羹k bir hayranl覺k uyand覺r覺yor. Hatalar覺n覺 telafi etmesi ve kalbini yine Bayaz覺t uruna adamas覺 onurlu bir davran覺 olarak g繹z羹k羹yor. Alexandrin hece 繹l癟羹s羹n羹n kullan覺ld覺覺 bu dizelerde hayk覺r覺覺n覺n t羹m ini 癟覺k覺lar覺n覺 hissetmek m羹mk羹nd羹r. Kendini 繹ld羹r羹r-Elle se tue c羹mlesiyle, Atiyenin kendisini 繹ld羹rmesinin nedeninin duygular覺n覺n kurban覺 olduunun yani tutkular覺n en basiti olan ak覺n kurban覺 olduunu anl覺yoruz. Atiyenin ak覺 tutkuya d繹n羹t羹羹 i癟in 繹fke ve k覺skan癟l覺a yol a癟an trajik bir son ile bitiyor. ocuklukta balayan masum bir ak ( daha 癟ocukluumuzdan-d癡s notre enfance ) bor癟land覺覺 bir tutku haline geliyor. Tutku-Duygu tiyatrosu olan Racinenin bu eseri karakterlerin tutku, k覺skan癟l覺k duygular覺n覺 olduu gibi yani t羹m 癟覺plakl覺覺 ( insan doas覺n覺n 癟覺plakl覺覺 ) seyirciye sunuyor. Jansenist anlay覺ta yer alan Tanr覺n覺n cezaland覺r覺c覺 tek etken olduu ger癟ei sebebiyle Atiye kendini ar覺nd覺rmak i癟in Tanr覺y覺 se癟en bir karakter olarak g繹zler 繹n羹ne seriliyor. Bu eser, insan kalbinden ge癟en t羹m duygular覺n tasvirini asil, ak覺c覺 ve basit bir dille sunuyor. Racinenim t羹m bu dili kullan覺覺, klasik d羹羹ncenin m羹kemmel bir g繹stergesidir. Bu a癟覺dan bak覺ld覺覺nda, bu sanat kendi 癟a覺n覺n yans覺mas覺n覺n m羹thi bir uyumudur. Dursun AKYZ