際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Baymuratov jonibek

Download as DOC, PDF
Alisher Tojiboyev
Alisher Tojiboyev

asdasdas

1 of 4
Download to read offline
FUQAROLIK JAMIYATINI RIVOJLANTIRISHDA SUD HUQUQ ISLOHOTLARINI CHUQUQRLASHTIRISHNING AMALIY AHAMIYATI O'zMU Huquqshunoslik fakulteti 4 bosqich talabasi Baymuratov Jonibek Sud tizimi har bir demokratik davlat hayotining ajralmas bogini bolib, jamiyatda qonun ustuvorligi tamoyilini mustakamlash orqali adolat tarozisining barqaror faoliyatini taminlashga xizmat qiladi. Bu yolda esa u inson huquq va manfaatlarining eng qudratli himoyachisiga aylanadi. Istiqlolni qolga kiritgan ilk damlardanoq mamlakatimiz aynan shu omilning oz taraqqiyotidagi beqiyos ahamiyatini chuqur anglagan holda sud tizimini rivojlantirishga va uning barqarorligiga erishishga butun etiborini qaratdi. Shu kungacha ushbu vazifani ado etish yolida koplab dasturlar va loyihalar ishlab chiqilib, salmoqli ishlar amalga oshirildi, ammo bugungi kunimizga asoslanib aytishimiz kerakki, Ozbekiston Respublikasi Prezidentining Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi bu orinda ozgacha ahamiyat kasb etadi. Konsepsiya davlatchiligimizning kelgusidagi taraqqiyotini belgilab beruvchi islohotlar loyihasi sifatida xizmat qiladi. Unda soz yuritilgan dolzarb masalalar orasida, ayniqsa, mamlakatimiz sud tizimiga bevosita dahldor bolgan fikrlar alohida etiborga sazovordir. Konsepsiyada ilgari surilgan bu boradagi takliflar sud hokimiyati faoliyatining kelajagiga beqiyos tasir etishini etirof etish orinlidir. yana shuni takidlash kerakki, unda hal etilishi kozda tutilayotgan barcha muammolar, shu jumladan, sud tizimi sohasini qamrab oluvchi masalalar boyicha takliflar bugungi kun talablarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan bolib, mamlakatimizda demokratiya tamoyillarining yanada chuqur ildiz otishiga tola asos bola oladi. Buni quyidagi holatlarni korib chiqish orqali dalillash mumkin: Birinchidan, mamlakatimiz Prezidenti tomonidan Ozbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 29- va 31- boblariga ozgartirish va qoshimchalar kiritish taklif etiladi.1 Bularga asosan sudga qadar ish yurituv bosqichida qollanadigan protsessual majburlov choralari, yani lavozimidan chetlashtirish va shaxsni tibbiy 1 I.A.KarimovOzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrdagi qoshma majlisida Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi 24 bet
muassasaga joylashtirish kabilarni faqat sudyaning sanksiyasi asosida qollash tartibining joriy etilishi kozda tutiladi. Ushbu vakolatlarning prokuraturadan sud organlariga otkazilishi Prezidentimiz I.A.Karimov tabiri bilan aytganda: surishtiruv va dastlabki tergov jarayonida sud nazoratini kuchaytirish, jinoyat protsessida Xabeas korpus institutini qollash sohasini yanada kengaytirish imkonini beradi. Bu bilan sudlarning huquqni muhofaza qiluvchi organ sifatidagi rolini mustahkamlashga erishilib, mamlakatda sud hokimiyatining faoliyati yanada mukammallashtiriladi. Bundan tashqari, ushbu islohot orqali prokuraturaning oz maqsadlariga mos kelmaydigan funksiyani bajarishdan forig bolishiga ham erishiladi. Qolaversa, prokuratura organlari butun etiborini ozining asosiy vazifasini amalga oshirishga, yani mamlakatda qonunlarning ijro etilishi ustidan nazoratni olib borishga jalb etadi. Ikkinchidan, konsepsiyada Ozbekiston Respublikasi Jinoyat protsessual kodeksining 439-moddasiga ozgartirish kiritish, yani birinchi instansiya sudida ish boyicha ayblov xulosasini oqib eshittirish majburiyatini faqat prokuror vakolatiga kiritishni kozda tutadigan norma ornatish taklifi ilgari suriladi.1 Bu borada davlat rahbari quyidagi fikrlarni bayon etadi; amaldagi qonunchilikda davlat ayblovchisi, yani prokurorning sud majlisida ayblov xulosasini oqib eshittirish boyicha majburiyati aniq belgilanmagan. Shuning uchun ayblov xulosasi kopincha sudyalar tomonidan oqib eshittiriladi... Jinoyat protsessual qonunchiligiga yuqorida korsatib otilgan normaning kiritilishi sudning mustaqilligi, holisligi, begarazligini taminlashga, jinoyat protsessida tortishuvni kuchaytirishga xizmat qiladi. Bu bilan, avvalo, sud jarayonini puxta olib borishga va aniq tashkillashtirishga erishilsa, ikkinchidan, masalani tolaqonli yoritish, vaziyatga togri baho berish, muammolarga aniq echim topish va nihoyat, sud tomonidan togri hukm chiqarilishi imkoniyati oshadi. Bundan tashqari, davlat ayblovining sudlarning asosiy vazifasi bolmish odil sudlovni amalga oshirishga muvofiq kelmaydigan jihati shunda korinadiki, bu holat sudlarning mustaqilligi va holisligi tamoyillarining buzilishiga yoxud shu haqidagi tasavvurlarning kelib chiqishiga sabab bolishi mumkin. Binobarin, sud faqat odil sudlovni amalga oshirishi lozim. Agar u davlat ayblovini ham elon qiladigan bolsa, uning ayblanuvchiga nisbatan salbiy 1 Osha joyda.
munosabatda ekanligi togrisida tasavvur paydo boladi, oqibatda bu holat sudlarning betarafligi prinsipiga putur etkazadi. Uchinchidan, Konsepsiyada yurtboshimiz tomonidan ilgari surilgan Jinoyat protsessual kodeksining 321-moddasidan sudning jinoyat ishi qozgatishga doir vakolatini chiqarish taklifi ham oz aksini topgan. Yurtboshimiz takidlariga kora jinoyat ishini qozgatish, avvalo, surishtiruv va dastlabki tergov organlari, jinoiy taqibni amalga oshiradigan boshqa huquqiy tartibot organlarining vazifasi hisoblanadi1 Darhaqiqat, sud ozining butun diqqatini sudlov faoliyatini olib borish ustida jamlashi zarur. Uning asosiy vazifasi bilan qamrab olinmaydigan boshqa hech qanday funksiya uni bu faoliyatni samarali amalga oshirishiga halaqit bermasligi yoki uning etiborini chalgitmasligi lozim. Aynan shuning uchun sudning jinoyat ishi qozgatish vakolati ham yuqorida takidlab otilganidek, uning faoliyatining holisligi va betarafligiga salbiy tasir korsatishi mumkin. Qolaversa, surishtiruv va dastlabki tergov organlarining asosiy va professional vazifasini tashkil etadigan ushbu vakolatni amalga oshirishga sudning hech qanday ehtiyoji yoqligini ham etirof etishimiz mumkin. Sud tizimining buguniga asoslanib aytish mumkinki, shu kungacha amalga oshirilgan say-harakatlar natijasida sud tizimini isloh etish borasida koplab yutuqlarga erishildi. Jumladan, Xabeas korpus institutining joriy etilishi, bundan tashqari, Adliya vazirligi huzurida Sud qarorlarini ijro etish, sudlar faoliyatini moddiy texnik va moliyaviy taminlash departamentining tashkil etilishi, qolaversa, sud ishlarini korishda kassatsiya tartibining isloh etilishi orqali apellyasiya instansiyasining joriy etilishi, shuningdek, tuman va shahar prokurorlarining tergov va ayblanuvchini qamoqda saqlash muddatlarini uzaytirish huquqlarining bekor qilinishi, shu bilan birgalikda, sud qarorlari ijrosining toxtatib turish huquqining prokuratura vakolatlari doirasidan chiqarilishi mamlakatimizda demokratik islohotlarni kuchaytirish va sud tizimini rivojlantirish borasida qoyilgan ildam qadamlardan boldi Ammo navqiron yurtimizning salkam yigirma yillik tajribasi shundan dalolat beradiki, huquqiy demokratik davlat va erkin fuqarolik jamiyati qurishdek, buyuk maqsad yolida olga borayotgan Ozbekistondek mamlakat uchun sud tizimini mustahkamlash va uning faoliyatini yanada 1 I.A.KarimovOzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrdagi qoshma majlisida Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi 25 bet
mukammallashtirish bugungi kunning asosiy talabi hisoblanadi. Zero, bu tizim mamlakat hokimiyatidagi ustunlarning biri bolib, uning barqarorligining garovi sanaladi. Shu orinda Prezidentimiz konsepsiyasida zikr etilgan islohotlar boyicha ilgari surilgan firklarni inobatga olish, ayniqsa, sud tizimining keyingi taraqqiyotida bevosita ahamiyat kasb etuvchi takliflarni amaliyotga tadbiq etish joizligini etirof etish darkor. Binobarin, konsepsiyada alohida urgu berilgan bu islohotlarni amalga oshirish yurtimizning jahon hamjamiyatidagi rivojlangan davlatlar qatoridan orin egallashi uchun yanada mustahkam zamin yaratadi. Sud hokimiyati faoliyatining mukammalligi qudratli mamlakatning asosiy belgilaridan biri hisoblanadigan bugungi zamon sharoitini etiborga olib aytish kerakki, farovon jamiyat barpo etishdek ulug maqsad sari intilayotgan mamlakatimiz uchun bu juda muhim ahamiyatga ega. Xulosa ornida shuni takidlash orinliki, yurtboshimiz tomonidan ishlab chiqilgan ushbu konsepsiyada etirof etilgan islohotlarni hamda olga surilgan takliflarni mamlakatimiz qonunchiligi tomonidan meyoriy huquqiy hujjatlar tarzida mustahkamlash, ularni Oliy Majlis qonunlari va hukumat qarorlarida aks ettirish, shuningdek, jamiyat hayotida va insonlar ongida qaror toptirish muqaddas manzil sari bel boglagan yurtimizning oz maqsadlariga osonroq erishishiga xizmat qiladi.

More Related Content

Baymuratov jonibek

  • 1. FUQAROLIK JAMIYATINI RIVOJLANTIRISHDA SUD HUQUQ ISLOHOTLARINI CHUQUQRLASHTIRISHNING AMALIY AHAMIYATI O'zMU Huquqshunoslik fakulteti 4 bosqich talabasi Baymuratov Jonibek Sud tizimi har bir demokratik davlat hayotining ajralmas bogini bolib, jamiyatda qonun ustuvorligi tamoyilini mustakamlash orqali adolat tarozisining barqaror faoliyatini taminlashga xizmat qiladi. Bu yolda esa u inson huquq va manfaatlarining eng qudratli himoyachisiga aylanadi. Istiqlolni qolga kiritgan ilk damlardanoq mamlakatimiz aynan shu omilning oz taraqqiyotidagi beqiyos ahamiyatini chuqur anglagan holda sud tizimini rivojlantirishga va uning barqarorligiga erishishga butun etiborini qaratdi. Shu kungacha ushbu vazifani ado etish yolida koplab dasturlar va loyihalar ishlab chiqilib, salmoqli ishlar amalga oshirildi, ammo bugungi kunimizga asoslanib aytishimiz kerakki, Ozbekiston Respublikasi Prezidentining Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi bu orinda ozgacha ahamiyat kasb etadi. Konsepsiya davlatchiligimizning kelgusidagi taraqqiyotini belgilab beruvchi islohotlar loyihasi sifatida xizmat qiladi. Unda soz yuritilgan dolzarb masalalar orasida, ayniqsa, mamlakatimiz sud tizimiga bevosita dahldor bolgan fikrlar alohida etiborga sazovordir. Konsepsiyada ilgari surilgan bu boradagi takliflar sud hokimiyati faoliyatining kelajagiga beqiyos tasir etishini etirof etish orinlidir. yana shuni takidlash kerakki, unda hal etilishi kozda tutilayotgan barcha muammolar, shu jumladan, sud tizimi sohasini qamrab oluvchi masalalar boyicha takliflar bugungi kun talablarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan bolib, mamlakatimizda demokratiya tamoyillarining yanada chuqur ildiz otishiga tola asos bola oladi. Buni quyidagi holatlarni korib chiqish orqali dalillash mumkin: Birinchidan, mamlakatimiz Prezidenti tomonidan Ozbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 29- va 31- boblariga ozgartirish va qoshimchalar kiritish taklif etiladi.1 Bularga asosan sudga qadar ish yurituv bosqichida qollanadigan protsessual majburlov choralari, yani lavozimidan chetlashtirish va shaxsni tibbiy 1 I.A.KarimovOzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrdagi qoshma majlisida Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi 24 bet
  • 2. muassasaga joylashtirish kabilarni faqat sudyaning sanksiyasi asosida qollash tartibining joriy etilishi kozda tutiladi. Ushbu vakolatlarning prokuraturadan sud organlariga otkazilishi Prezidentimiz I.A.Karimov tabiri bilan aytganda: surishtiruv va dastlabki tergov jarayonida sud nazoratini kuchaytirish, jinoyat protsessida Xabeas korpus institutini qollash sohasini yanada kengaytirish imkonini beradi. Bu bilan sudlarning huquqni muhofaza qiluvchi organ sifatidagi rolini mustahkamlashga erishilib, mamlakatda sud hokimiyatining faoliyati yanada mukammallashtiriladi. Bundan tashqari, ushbu islohot orqali prokuraturaning oz maqsadlariga mos kelmaydigan funksiyani bajarishdan forig bolishiga ham erishiladi. Qolaversa, prokuratura organlari butun etiborini ozining asosiy vazifasini amalga oshirishga, yani mamlakatda qonunlarning ijro etilishi ustidan nazoratni olib borishga jalb etadi. Ikkinchidan, konsepsiyada Ozbekiston Respublikasi Jinoyat protsessual kodeksining 439-moddasiga ozgartirish kiritish, yani birinchi instansiya sudida ish boyicha ayblov xulosasini oqib eshittirish majburiyatini faqat prokuror vakolatiga kiritishni kozda tutadigan norma ornatish taklifi ilgari suriladi.1 Bu borada davlat rahbari quyidagi fikrlarni bayon etadi; amaldagi qonunchilikda davlat ayblovchisi, yani prokurorning sud majlisida ayblov xulosasini oqib eshittirish boyicha majburiyati aniq belgilanmagan. Shuning uchun ayblov xulosasi kopincha sudyalar tomonidan oqib eshittiriladi... Jinoyat protsessual qonunchiligiga yuqorida korsatib otilgan normaning kiritilishi sudning mustaqilligi, holisligi, begarazligini taminlashga, jinoyat protsessida tortishuvni kuchaytirishga xizmat qiladi. Bu bilan, avvalo, sud jarayonini puxta olib borishga va aniq tashkillashtirishga erishilsa, ikkinchidan, masalani tolaqonli yoritish, vaziyatga togri baho berish, muammolarga aniq echim topish va nihoyat, sud tomonidan togri hukm chiqarilishi imkoniyati oshadi. Bundan tashqari, davlat ayblovining sudlarning asosiy vazifasi bolmish odil sudlovni amalga oshirishga muvofiq kelmaydigan jihati shunda korinadiki, bu holat sudlarning mustaqilligi va holisligi tamoyillarining buzilishiga yoxud shu haqidagi tasavvurlarning kelib chiqishiga sabab bolishi mumkin. Binobarin, sud faqat odil sudlovni amalga oshirishi lozim. Agar u davlat ayblovini ham elon qiladigan bolsa, uning ayblanuvchiga nisbatan salbiy 1 Osha joyda.
  • 3. munosabatda ekanligi togrisida tasavvur paydo boladi, oqibatda bu holat sudlarning betarafligi prinsipiga putur etkazadi. Uchinchidan, Konsepsiyada yurtboshimiz tomonidan ilgari surilgan Jinoyat protsessual kodeksining 321-moddasidan sudning jinoyat ishi qozgatishga doir vakolatini chiqarish taklifi ham oz aksini topgan. Yurtboshimiz takidlariga kora jinoyat ishini qozgatish, avvalo, surishtiruv va dastlabki tergov organlari, jinoiy taqibni amalga oshiradigan boshqa huquqiy tartibot organlarining vazifasi hisoblanadi1 Darhaqiqat, sud ozining butun diqqatini sudlov faoliyatini olib borish ustida jamlashi zarur. Uning asosiy vazifasi bilan qamrab olinmaydigan boshqa hech qanday funksiya uni bu faoliyatni samarali amalga oshirishiga halaqit bermasligi yoki uning etiborini chalgitmasligi lozim. Aynan shuning uchun sudning jinoyat ishi qozgatish vakolati ham yuqorida takidlab otilganidek, uning faoliyatining holisligi va betarafligiga salbiy tasir korsatishi mumkin. Qolaversa, surishtiruv va dastlabki tergov organlarining asosiy va professional vazifasini tashkil etadigan ushbu vakolatni amalga oshirishga sudning hech qanday ehtiyoji yoqligini ham etirof etishimiz mumkin. Sud tizimining buguniga asoslanib aytish mumkinki, shu kungacha amalga oshirilgan say-harakatlar natijasida sud tizimini isloh etish borasida koplab yutuqlarga erishildi. Jumladan, Xabeas korpus institutining joriy etilishi, bundan tashqari, Adliya vazirligi huzurida Sud qarorlarini ijro etish, sudlar faoliyatini moddiy texnik va moliyaviy taminlash departamentining tashkil etilishi, qolaversa, sud ishlarini korishda kassatsiya tartibining isloh etilishi orqali apellyasiya instansiyasining joriy etilishi, shuningdek, tuman va shahar prokurorlarining tergov va ayblanuvchini qamoqda saqlash muddatlarini uzaytirish huquqlarining bekor qilinishi, shu bilan birgalikda, sud qarorlari ijrosining toxtatib turish huquqining prokuratura vakolatlari doirasidan chiqarilishi mamlakatimizda demokratik islohotlarni kuchaytirish va sud tizimini rivojlantirish borasida qoyilgan ildam qadamlardan boldi Ammo navqiron yurtimizning salkam yigirma yillik tajribasi shundan dalolat beradiki, huquqiy demokratik davlat va erkin fuqarolik jamiyati qurishdek, buyuk maqsad yolida olga borayotgan Ozbekistondek mamlakat uchun sud tizimini mustahkamlash va uning faoliyatini yanada 1 I.A.KarimovOzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrdagi qoshma majlisida Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi 25 bet
  • 4. mukammallashtirish bugungi kunning asosiy talabi hisoblanadi. Zero, bu tizim mamlakat hokimiyatidagi ustunlarning biri bolib, uning barqarorligining garovi sanaladi. Shu orinda Prezidentimiz konsepsiyasida zikr etilgan islohotlar boyicha ilgari surilgan firklarni inobatga olish, ayniqsa, sud tizimining keyingi taraqqiyotida bevosita ahamiyat kasb etuvchi takliflarni amaliyotga tadbiq etish joizligini etirof etish darkor. Binobarin, konsepsiyada alohida urgu berilgan bu islohotlarni amalga oshirish yurtimizning jahon hamjamiyatidagi rivojlangan davlatlar qatoridan orin egallashi uchun yanada mustahkam zamin yaratadi. Sud hokimiyati faoliyatining mukammalligi qudratli mamlakatning asosiy belgilaridan biri hisoblanadigan bugungi zamon sharoitini etiborga olib aytish kerakki, farovon jamiyat barpo etishdek ulug maqsad sari intilayotgan mamlakatimiz uchun bu juda muhim ahamiyatga ega. Xulosa ornida shuni takidlash orinliki, yurtboshimiz tomonidan ishlab chiqilgan ushbu konsepsiyada etirof etilgan islohotlarni hamda olga surilgan takliflarni mamlakatimiz qonunchiligi tomonidan meyoriy huquqiy hujjatlar tarzida mustahkamlash, ularni Oliy Majlis qonunlari va hukumat qarorlarida aks ettirish, shuningdek, jamiyat hayotida va insonlar ongida qaror toptirish muqaddas manzil sari bel boglagan yurtimizning oz maqsadlariga osonroq erishishiga xizmat qiladi.