�ݺ�ߣ

PENGORGANISASIAN
BAHAN
DAN
PENYUSUNAN
Oleh :
Hendon Abdullah
Pustakwan Katalog
Perpustakaan Tun Seri Lanang, UKM
1

Definisi Pengkatalogan
(i)
 Katalog merupakan set rekod-rekod mengenai
bahan maklumat buku& bukan buku), yang
tersusun/ teratur dan mewakili koleksi bahan
maklumat sesebuah pusat sumber/
perpustakaan.
 Koleksi boleh mengandungi pelbagai bentuk
bahan seperti buku, bahan bersiri, peta, bahan
3-dimensi, rakaman bunyian, bahan lukisan, dll
 Proses menyediakan rekod katalog ini
dipanggil PENGKATALOGAN
2

Definisi Pengkatalogan (ii)
Penyediaan maklumat bibliografik untuk
membuat rekod katalog
Contoh maklumat bibliografik:

butiran tentang nama pengarang,
judul, tempat terbit, penerbit dan
tarikh terbit serta huraian fizikal
bahan berkenaan.
3

Pengkatalogan
Menggunakan peralatan pengkatalogan,
yang berasaskan peraturan dan
standard/ piawaian antarabangsa;

4

Pengkatalogan :Contoh peralatan
AACR2R: Anglo-American Cataloguing Rules, 2nd ed.
(Revised ed.)
LCSH: Library of Congress Subject Headings
(Senarai Tajuk Perkara Libr. of Congress)

DDC22 : Dewey Decimal Classification, 22nd ed.
(Skim Pengkelasan Perpuluhan D ewey)
LCC : Library of Congress Classification (Skim

Pengkelasan Library of Congress)

5

Pengkatalogan
Melibatkan semua aktiviti iaitu
mengorganisasi maklumat, dan
penetapan bentuk tajuk-tajuk entri.

6

Mengapa perlu katalog ??
• Untuk membantu dalam pemilihan
bahan di Pusat Sumber:






penanggungjawab/pengarang
Judul
format fizikal
kandungan/topik/subjek
edisi
7

Untuk membolehkan pengguna mencari dan
mendapatkan kembali bahan maklumat dalam
pelbagai bentuk dengan
mudah dan tepat

Untuk memberi panduan kepada pengguna
tentang sistem penyusunan maklumat di
perpustakaan

8

 Untuk menunjukkan samada perpustakaan
mempunyai sesuatu bahan maklumat, dan
sekiranya ada, di mana lokasi bahan
tersebut di perpustakaan

9

Komponen Katalog
Perpustakaan
Terdapat 4 komponen:
 Entri Utama (Heading)
Keterangan (Deskripsi)
Jejakan (Tracing)
Nombor Panggilan/Lokasi

10

Entri Utama/Heading
Berfungsi sebagai punca akses utama
kepada sesuatu bahan maklumat
Dibina dengan mengambil dari nama
orang perseorangan, nama institusi,
badan bergabung atau judul bahan
Dibentuk dengan format yang
konsisten, oleh itu perlu merujuk
AACR2
11

Panduan Menentukan Entri
Utama & Entri Tambahan
PERNYATAAN
PENANGGUNGJAWAB

ENTRI UTAMA
(Main entry)

ENTRI TAMBAHAN
(Tracing)

Seorang pengarang

Pengarang

Perkara
Judul
Siri ( jika ada)

Tidak lebih tiga orang
pengarang

Pengarang pertama

Perkara
• Pengarang kedua
• Pengarang ketiga
• Judul
• Siri ( jika ada )

Bahan adalah secara
langsung berkaitan badan
bergabung

Nama badan bergabung

• Perkara
• Judul

12

Panduan Menentukan Entri
Utama & Entri Tambahan
PERNYATAAN
PENANGGUNGJAWAB

ENTRI UTAMA

ENTRI TAMBAHAN

Pengarang lebih
daripada
tiga orang ( et al.)

Judul

Perkara
• Pengarang pertama
sahaja

Tidak ada
penanggungjawab

Judul

Perkara
• Siri ( jika ada)

Hasil sesuatu
persidangan tetapi
nama persidangan
tidak jelas

Judul

• Perkara
• Nama badan
bergabung
• Siri (jika ada)
13

Proses Penyediaan Katalog
Pengkatalogan Deskriptif
Menyediakan maklumat tentang ciri-ciri
fizikal sesuatu bahan serta maklumat
penanggungjawab bahan
Contoh: maklumat judul, kenyataan
penanggungjawab, penerbitan,saiz, jumlah
mukasurat dll

14

8 Kawasan Deskripsi
1. Judul dan kenyataan penanggungjawab
Judul sebenar termasuk judul pilihan jika ada
Judul selari/judul lain jika ada
Kenyataan penanggungjawab

2. Kawasan Kenyataan Edisi
Kenyataan edisi (Nama, nombor atau keduaduanya sekali)
Kenyataan penanggungjawab berhubung
edisi (tetapi bukan pada semua edisi)
15

8 Kawasan Deskripsi
3. Maklumat Perincian Khusus Bahan
Untuk bahan kartografi : contoh maklumat
skala
Untuk terbitan bersiri contoh maklumat
nombor atau susunan kronologi (1967)atau
berabjad (No. 1)

4. Kawasan Penerbitan, pengedaran dll
Tempat penerbitan, pengedaran dll
Nama penerbit, pengedar dll
Tarikh/tahun penerbitan, pengedaran dll
16

8 Kawasan Deskripsi
5. Kawasan Deskripsi Huraian Fizikal
Keluasan bahan (jumlah muka surat, jilid)
Butiran fizikal lain ( ilustrasi, had laju
permainan dll)
Bahan iringan ( panduan guru, peta, kaset)

6. Kenyataan siri
Judul siri yang sebenar, judul selari
Kenyataan penanggungjawab berhubung siri
No ISSN
Penomboran dalam siri, subsiri, siri kedua dll
17

8 Kawasan Deskripsi
7. Nota
Maklumat lain yang diperlukan, tetapi tidak
dapat dimasukkan dalam kawasan rekod
Tiap-tiap catatan perlu dibuat dalam
perenggan berasingan

8. Kawasan Nombor Standard & syaratsyarat Perolehan
ISBN/ISSN
Judul penting terbitan bersiri
Syarat-syarat perolehan : harga bahan
18

Jejakan
Satu kawasan dalam rekod katalog
untuk merekodkan punca akses
tambahan agar pengguna dapat
menjejaki bahan maklumat yang
diperlukan.

19

Nombor panggilan
Nombor lokasi kedudukan sesuatu
bahan maklumat dalam koleksi
perpustakaan

Dibentuk dengan berasaskan nombor
pengkelasan dan nombor buku

20

Komponen Katalog
NO PANGGILAN

DS597.2.A639 1992

PENANGGUNGJAWA
B

Abu Hussin Ahmad.

JUDUL

Menuju wawasan 2020/ Abu Hussin
Ahmad.

EDISI

Ed. 2.

PENERBIT

Kuala Lumpur: Gedung Ilmu, 1992

DESKRIPSI FIZIKAL

225 p. ; 22 cm.

ISBN

9822986024 : RM10.00

NOTA

In Malay
“Lampiran ucapan Y.AB. Dato’ Seri
Dr. Mahathir Mohamad, Perdana
Menteri Malaysia.

TAJUK PERKARA

1. Malaysia - Politics and
government.
2. Malaysia – Social conditions.

No.
panggilan/No.
Lokasi
Entri Utama

Deskripsi

Jejakan
(Tracing)
21

Kaedah Menghasilkan Rekod
Katalog
 Pengkatalogan Asal (Original Cataloging)
Proses pendeskripsian bahan iaitu kenalpasti
8 kawasan deskripsi
Penetapan punca akses iaitu tentukan entri
utama atau entri tambahan
Penetapan tajuk perkara
Pemberian nombor pengkelasan dan nombor
panggilan bahan
23

Sumber Maklumat Utama
 Pengkatalog perlu rujuk sumber maklumat
utama untuk mendapatkan data-data
bibliografik
Jenis Bahan

Sumber Maklumat Utama

Bahan kartografik

Bahan kartografik itu sendiri
Bekasan

Rakaman bunyi

Disk dan labelnya

Buku

Muka surat judul (title page)
Belakang muka surat judul (Verso title page)

Tape

Kaset dan labelnya

24

Kaedah Menghasilkan Rekod
Katalog
Pengkatalogan penyalinan (Copy
Cataloging)
Menyalin rekod katalog dari sumbersumber yant telah disediakan oleh
perpustakaan lain
Contoh : CIP

25

Meliputi …
Pengkatalogan Deskriptif;
Pengkatalogan perkara
Pengkelasan

26

Pengkatalogan Perkara
Memberi maklumat tentang subjek atau
kandungan intelektual sesuatu bahan
maklumat
Pengkatalog perlu kenalpasti subjek/tajuk
perkara yang terkandung dalam bahan
yang dikatalog
Perlu keseragaman justeru perlu merujuk
alat kawalan istilah seperti LCSH

27

Pengkelasan
Proses menetapkan kelas atau kumpulan
sesuatu bahan
Dibuat berdasarkan subjek bahan tersebut
Bahan yang telah ditetapkan kelasnya akan
diberikan kod/notasi
Pemberian kod berdasarkan skim-skim
pengkelasan yang diiktiraf seperti LCC, DDC
atau UDC
Untuk keseragaman perlu berpandukan alat
pengkatalogan seperti AACR2, LCSH dan
LCC/DDC
28

Panduan Penentuan Nama
Pengarang
Nama orang

Nama Sebenar

Direkodkan kepada

Barat

Timothy Dalton

Dalton, Timothy

Melayu

Shamsuddin Ibrahim

Shamsuddin Ibrahim (tanpa bin)

Cina

Goh En An

Goh, En An

Cina (Kristian)

Brigitte Lin Ching Hsia

Lin, Brigitte Ching Hsia

India

M. Kumaresan

Kumaresan M.

Jika orang Sikh

Atma Singh

Atma Singh

India (Kristian)

Steven Raj

Raj, Steven

Orang Asli

Kanang Anak Langkau

Kanang Anak Langkau

Arab

Ali ibn al-Hasan ibn Asakir

Ibn Asakir, Ali ibn al-Hasan
30

Jenis-Jenis Katalog
Katalog Buku [Book catalogue]
Katalog Kad [Card catalogue‟]: Saiz 3 x 5 in.

Katalog bentuk Mikro [Microform catalogue‟]
Katalog Atas Talian/Automasi(Katalog
Berkomputer) [Online catalogue‟]

31

Katalog Atas Talian (Opac)
Juga dikenali sebagai Katalog Umum Atas
Talian atau OPAC(‘Online Public Access
Catalogue’)
Boleh diakses melalui internet
Katalog yang mengandungi butiran bibliografik
untuk paparan di komputer dan disimpan dalam
memori komputer atau cakera CD-Rom.
Menggunakan struktur MARC untuk reka
bentuk dan pengekodan rekod katalog

32

MARC
 Akronim untuk Machine Readable Catalog
 Hasil kerja pengkatalogan disimpan dalam bentuk
yang mampu dibaca /diproses oleh komputer
 Data-data di dalam rekod katalog dikod untuk
kegunaan komputer
 Proses Pengekodan dapat mengasingkan
bahagian tertentu maklumat bahan
 Melalui pengasingan, arahan dapat diberikan
kepada sistem komputer untuk menentukan
bagaimana setiap daripada bahagian maklumat
dapat dipaparkan di layar komputer
33

Rekod Katalog (Format OPAC)

34

Beberapa Contoh Katalog Awam
Atas Talian

35

Katalog Awam Atas Talian
Melalui Perisian Terbuka
Perisian Sumber Terbuka” adalah perisian
yang boleh diperolehi dalam bentuk sumber
kod (source code).
Orang ramai boleh mengubah kod perisian
mengikut kehendak masing-masing, tanpa
perlu meminta kebenaran daripada pemaju
(developer) asal perisian tersebut.
Perisian sumber terbuka ini boleh didapati dan
dimuat turun daripada Internet.
36

Cth:http://ptsl-jcp.ukm.my/libvc

37

Contoh Input Data Bahan (Buku)
dalam Sistem OpenBiblio
Title

The RDA primer

Remainder of Title

: a guide for the occasional cataloger

Statement of responsibility, etc.

Hart, Amy

Personal name
Topical term or geographic name as entry
element

Descriptive cataloging –Standards

Edition statement

2nd ed.

International Standard Book Number

9781586833480

Library of Congress Call Number
(classification number)

Z694.15.R47H347

Dewey Decimal Classification Number

-

Place of Publication,distribution,etc.

Santa Barbara, Calif.

Name of publisher,distributor, etc.

Linworth

Date of publication, distribution, etc.

2010
38

Contoh Deskripsi Bahan
Summary, etc. note:
Physical description (extent)

xiii, 89 p.

Physical description (other physical details)

ill.

Physical description (dimensions)

24 cm.

Physical description (Accompanying
material)

1 CD-ROM

Terms of availability
Purchase price

RM127.60

39

Sekianlah....

Jom buat Amali pula........

40

�ݺ�ߣ

Pengorganisasian Bahan dan Penyusunan

More Related Content

Pengorganisasian Bahan dan Penyusunan