際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

BFZ__2021_D1_Ders_2__Su_ve_Biyofiziksel_Ozellikleri_.ppt

Download as PPT, PDF
Omer Can Demirtas
Omer Can Demirtas

Su ve 旦zellikleri

1 of 47
Download to read offline
Su, Biyofiziksel zellikleri ve V端cut S脹v脹lar脹 01 Kas脹m 2021 mer Can Demirta
Suyun Canl脹lar 聴巽in nemi : Yery端z端nde hayat脹n ortaya 巽脹kmas脹nda ve s端rd端r端lmesinde suyun olaan端st端 旦zelliklerinin 旦nemli bir pay脹 vard脹r. Yery端z端nde hayat, suda balam脹 ve suda gelimitir. Yery端z端n端n 3/4 端, okyanuslar, g旦ller ve akarsular halinde, su ile kapl脹d脹r. Su gezegenimizde kat脹, s脹v脹 ve gaz olmak 端zere 端巽 halde de bulunur. Halbuki Ven端ste sadece gaz, Marsta ise sadece buz halindedir.
Su hem 巽ok ucuzdur, hem de pek 巽ok bileii 巽旦zer. Suda 巽旦z端nen bileiklerin 巽ou iyonlar脹na ayr脹l脹r ve bu iyonlar kimyasal tepkimelerde rol oynar. Su ve onun iyonlama 端r端nleri olan H+ ve OH (hidroksil) proteinlerin, n端kleik asitlerin, lipidlerin, membranlar脹n ve bir巽ok dier h端cre bileenlerinin yap脹 ve biyolojik 旦zelliklerini tayin eder. Organizma, ihtiyac脹 olan suyun 巽ok b端y端k bir k脹sm脹n脹 d脹ar脹dan al脹r Egzojen su. Bir k脹sm脹 da metabolik reaksiyonlar s脹ras脹nda elde edilir ya da reaksiyon 端r端n端 olarak ortaya 巽脹kar Endojen su.
Yery端z端ndeki t端m canl脹 organizmalarda su, v端cut a脹rl脹脹n脹n b端y端k bir k脹sm脹n脹 oluturur ( ~ % 50 75 ). 聴nsan v端cudunda bu oran ~ % 60 70 dir. Su, h端credeki hemen hemen t端m metabolik olaylar脹n ger巽ekletii ortamd脹r, pek 巽ok tepkimeye dorudan kat脹l脹r; ve yine, baz脹 tepkimelerin de 端r端n端 olarak ortaya 巽脹kar. Suyun 脹s脹nma 脹s脹s脹 (旦z 脹s脹), kaynama ve buharlama 脹s脹lar脹 dier pek 巽ok s脹v脹ya g旦re daha y端ksektir. (Is脹nma 脹s脹s脹 ?) Birimi : J/g属K , J/g属C veya Cal/g属C Bu 旦zellii nedeni ile de, v端cut s脹cakl脹脹n脹n ve yery端z端 s脹cakl脹脹n脹n ayarlanmas脹nda yine, suyun 旦nemi b端y端kt端r.
Suyun: - Kat脹 fazdan s脹v脹 faza ge巽mesi i巽in y端ksek miktarda enerjiye ihtiya巽 vard脹r. -S脹v脹 fazdan kat脹 faza ge巽mesi i巽in y端ksek miktarda enerji kaybetmesi gerekir. -Suyun buharlamas脹 i巽in de yine, y端ksek miktarda enerjiye ihtiya巽 vard脹r : 25 属C de 1 mol suyun buharlamas脹 i巽in ~ 44 kJ enerji gerekir. (Su nerede ve nas脹l buharla脹rsa buharlas脹n, bu miktar enerjiyi bir 脹s脹 kayna脹ndan veya 巽evreden alarak buharla脹r. Bu nedenle, toprak testi suyu souk tutar, bu nedenle 脹slak insan 端端r.)
Suyun buharlama ve erime 脹s脹lar脹 da 巽ok y端ksektir. Buharlama 脹s脹s脹n脹n y端kseklii sayesinde bir canl脹 v端cut s脹cakl脹脹n脹n 巽ok 端st端ndeki ortam s脹cakl脹klar脹nda yaayabilmektedir. Suyun dielektrik sabiti * 竜 = 80 y端ksek bir deerdir, bu sayede su ayn脹 zamanda 巽ok iyi bir iyonik 巽旦z端c端d端r. (竜, 巽旦z端c端 polaritesini yakla脹k olarak veren bir niceliktir, bu katsay脹, 巽旦z端c端n端n z脹t y端kleri birbirinden ay脹rma yeteneinin bir 旦l巽端s端d端r (y端ksek 竜 y端ksek polarl脹k). (竜 , iki z脹t y端kl端 partik端l aras脹ndaki 巽ekime kar脹 koyan g端巽) Dielektrik ortam yaratan her maddenin, karakteristik bir 竜 sabiti vard脹r ve, 竜 ne kadar b端y端kse birbirinden ayr脹 partik端ller aras脹ndaki etkileim o kadar zay脹ft脹r.
Su i巽in 竜 = 80 ; organik maddeler i巽in 竜 = 1 10 Bu sebepten, sulu ortamlarda y端kl端 partik端ller birbirlerine 巽ok yaklamad脹k巽a, g旦receli olarak daha zay脹f etkileimler kurarlar. Sulu 巽旦zeltilerde (NaCI gibi) Na+ iyonu, oksijenin k脹smi elektronegatiflii sayesinde kolayca 巽evrelenir, CI iyonu da, hidrojenin k脹smi pozitiflii sayesinde hemen 巽evrelenir. Bu olaya hidrasyon kabuu denir.
Bir su molek端l端nde, iki hidrojen atomu kendilerini oksijen atomunun bir taraf脹 boyunca hizalarlar, bunun sonucunda oksijen taraf脹 k脹smi negatif y端ke, ve hidrojen atomlar脹n脹n olduu taraf k脹smi pozitif y端ke sahip olur. B旦ylece bir su molek端l端n端n pozitif taraf脹 dier bir su molek端l端n端n negatif taraf脹na yaklat脹脹nda birbirlerini 巽ekerler ve bir ba olutururlar Hidrojen ba脹.
Su molek端llerinin bu "bipolar" yap脹s脹, suya yap脹kanl脹k verir, topaklanabilirliini salar.
Su molek端lleri aras脹ndaki kohezyon kuvvetlerinden kaynaklanan bir baka 旦zellik, "y端zey gerilimi" dir. Kab脹n i巽indeki su molek端llerinin hepsi de etraf脹ndaki molek端llerle, k端resel bir ekilde etkileimdedir. Ama en 端st tabakadaki molek端ller, 端st taraflar脹nda hava ile, alt taraflar脹nda dier s脹v脹 molek端lleri ile etkileim halindedir.
En 端st tabakadaki molek端ller, 端st taraflar脹nda hava ile, alt taraflar脹nda dier s脹v脹 molek端lleri ile etkileim halindedir. B旦yle olunca, en 端st tabakadaki molek端llerin, hemen yanlar脹ndaki yine en 端st tabakadaki molek端ller ile yapt脹klar脹 巽ekim etkileimleri, alt taraflar脹nda bulunan molek端ller ile yapt脹klar脹 etkileimden daha kuvvetli olacakt脹r. 聴te bu en 端st tabakadaki molek端llerin kendi aralar脹ndaki kuvvetli etkileime, y端zey gerilimi denir (surface tension).
Y端zey gerilimi, benzer molek端ller aras脹ndaki kohezif kuvvetlerin sonucudur. Y端zeyi y脹rtmak i巽in gereken birim uzunluk ba脹na kuvvet boyutunda 旦l巽端l端r. S脹v脹n脹n y端zeyinde, s脹v脹 molek端ller aras脹ndaki kohezyon kuvvetleri, 端stlerinde s脹v脹 molek端l端 olmad脹脹 i巽in y端zey molek端llerinin yan脹ndaki ve alt脹ndaki molek端llere daha da s脹k脹 yap脹mas脹na neden olur. Bu, s脹v脹n脹n y端zeyinde elastik bir zara benzer bir kuvvet oluturan y端zey gerilimini yarat脹r. (Havuza atlamak-dalmak)
Kertenkelenin suda y端r端mesinin s脹rr脹 : O kadar h脹zl脹 ad脹m atar ki, suyun y端zeyi y脹rt脹l脹p aya脹 suya batana kadar 旦b端r ad脹m脹n脹 at脹p suyun y端zeyinde kalmaya devam eder. Ad脹m atma hareketini durdurursa suya batar.
聴yonlar aras脹ndaki elektrostatik 巽ekme ve itmeler, daha y端ksek dielektrik sabitine sahip 巽旦z端c端ler i巽erisinde daha azd脹r. 聴yonlamaya yard脹mc脹 olan en etkin 巽旦z端c端 sudur, 巽端nk端 yayg脹n 巽旦z端c端leri i巽erisinde dielektrik sabiti en y端ksek olan sudur. Bundan dolay脹 su, iyi 巽旦z端c端d端r. ou 巽旦z端neni 巽旦zebilmesinden dolay脹 suya "evrensel 巽旦z端c端" de denir. (Ama, petrol gibi baz脹 maddeler suda 巽ok iyi 巽旦z端nmez. Su, genellikle iyonlar脹 ve polar molek端lleri 巽ok iyi 巽旦zerken, apolar molek端lleri 巽旦zmekte o kadar da iyi deildir). Polar molek端ller y端ks端z, ancak asimetrik y端k da脹l脹m脹 nedeni ile bir taraf脹 pozitif, bir taraf脹 negatif olan molek端llerdir.
Hidrojen ba脹 oluturma yetenei ve polaritesinden dolay脹 su, varolan en iyi 巽旦z端c端lerden biridir. Yaam i巽in 旦nemli olan 巽ou kimyasal tepkime, h端cre i巽indeki sulu ortamda ger巽ekleir. Suyun 巽ok 巽eitli molek端lleri 巽旦zebilme kapasitesi, bu kimyasal tepkimelerin ger巽ekleebilmesi i巽in temel bir 旦neme sahiptir. Organizmadaki su miktar脹, v端cut yap脹s脹 ve k端tlesi ile yak脹ndan ilgilidir. V端cut suyu (v端cut s脹v脹s脹) i巽erisinde bir巽ok organik ve anorganik maddeler erimi veya yay脹lm脹 halde bulunurlar.
Bunlardan organik olan maddeler (besin maddeleri): - Karbonhidratlar - Proteinler - Lipidler, ve bunlar脹n metabolizma 端r端nleri olan - re, 端rik asit, kreatinler vb; anorganik maddeler ise, Anyonlar ve katyonlard脹r. "V端cut s脹v脹s脹" deyimi, canl脹 organizman脹n kendisi taraf脹ndan 端retilen s脹v脹y脹 anlat脹r. Pek 巽ok 巽eidi vard脹r. Claude Bernard (19. yy da yaam脹 olan fizyolog), v端cut s脹v脹lar脹 ve i巽lerinde bulunan maddelerin, bir "i巽 ortam" oluturduu d端端ncesini (milieu interieur) ortaya att脹.
Bernard, bu i巽 ortam 脹 束organizmadaki h端crelerin d脹 k脹sm脹, besin maddelerinin ve at脹klar脹n temel deiimi i巽in bir ortam salar損 diyerek tarif etmiti. Bu ortam脹n i巽eriinin (belli bir denge durumunda) sabit tutulmas脹, organizman脹n canl脹l脹脹n脹 devam ettirebilmesi a巽脹s脹ndan son derece 旦nemlidir. Organizma, bu dengeyi v端cutta bulunan fiziko-kimyasal ve fizyolojik d端zenleme mekanizmalar脹 ile sabit tutmaya 巽al脹脹r. ok az miktarlarda oluabilecek, 巽ok k端巽端k deimeler bile, 巽eitli rahats脹zl脹klara neden olabilir.
Daha sonra, 1930 lu y脹llarda W. Bradford Cannon, "Homeostaz" terimi ve onun temel ilkelerini 旦nerdi. Cannon, homeostaz ilkelerini Claude Bernard'脹n "i巽 ortam" kavram脹 巽al脹mas脹na dayanarak gelitirdi. "Organizmaya etki eden d脹 etkenler ve d脹 kuvvetler kar脹s脹nda h端crelerin dengesi" kavram脹 olarak tan脹mlad脹.
V端cudumuzdaki su esas olarak iki ayr脹 kompartmanda bulunur: 1 - 聴ntrasell端ler s脹v脹 kompartman脹 2 - Ekstrasell端ler s脹v脹 kompartman脹 Ekstrasell端ler S脹v脹 : 1 Ekstravaskuler s脹v脹 2 聴ntravaskuler s脹v脹 - Interstisiyel s脹v脹 (lenfa) - Transselluler s脹v脹 (Serebrospinal sv, sindirim kanal脹 sv, intraokuler sv, i巽 kulak ve labirentlerdeki endolenfa) - Kollajen ba dokular脹 sv. (Kemik ve ba dokular脹 sv.) - Plazma Plazma: Kan脹n, ekilli elemanlar脹 d脹脹ndaki hafif sar脹ms脹 s脹v脹 k脹sm脹. Plazman脹n i巽inde fibrinojen bulunduundan p脹ht脹la脹r; p脹ht脹lama sonucu geriye kalan s脹v脹ya 'serum' denir. (serumda fibrinojen yoktur).
聴ntrasell端ler S脹v脹 : B端t端n v端cut h端crelerinin i巽erisinde bulunan s脹v脹lar脹n toplam脹. < Yaam脹n s端rd端r端lebilmesi i巽in gerekli reaksiyonlar > Total v端cut s脹v脹s脹 yakla脹k 40 litre kadard脹r. Bunun yakla脹k 15 litresi Ekstraselluler , 25 litresi de Intraselluler s脹v脹d脹r. Interstisyel s脹v脹 doku ve h端creleri 巽evreleyen interstisyel boluklardaki s脹v脹d脹r, ve kan plazmas脹 ile intrasel端ler s脹v脹 aras脹ndaki gaz (O2 - CO2 ) al脹m-verimini yapan arac脹 bir sistemdir. H端creler aras脹nda dola脹r. Fazla k脹sm脹 ise polimerize hiyaluronik asite bal脹 halde jel eklindedir. Bir k脹sm脹n脹 da lenfa s脹v脹s脹 tekil eder.
Ekstrasel端ler hacmin dier bir kompart脹man脹 da Transsel端ler s脹v脹 kompart脹man脹d脹r. Transsel端ler s脹v脹lar organizman脹n 巽eitli b旦lgelerinde, epitel h端crelerle d旦enmi boluklarda veya zarlar aras脹nda bulunurlar. H端creler taraf脹ndan boluklara salg脹lanan s脹v脹lard脹r. (Sindirim kanal脹nda enzim ihtiva eden 旦zsular, merkezi sinir sistemini (beyin ve medulla spinalisi) 巽eviren serebro- spinal s脹v脹, intraok端ler (g旦z i巽i) s脹v脹, i巽 kulak ve labirintustaki endolenfa, tiroid bezinin folik端lleri i巽indeki s脹v脹lar, ter bezlerinde bulunan s脹v脹lar gibi). < Destek, besinlerin y脹k脹m脹, at脹klar脹n uzaklat脹r脹lmas脹 >
Ayr脹ca intraplevral, perikardiyal ve peritoneal boluklarda bulunan az miktardaki s脹v脹lar da transsel端ler s脹v脹 hacmine dahildirler. Kolagen ba doku s脹v脹s脹 ise ekstrasel端ler kompart脹man脹n, ekstravask端ler k脹sm脹nda bulunan (organlarda) kolagen liflerde bal脹 olan jel halindeki s脹v脹lard脹r. Bu jel halindeki s脹v脹lar ba dokular脹 aras脹nda da bulunur. Total v端cut s脹v脹lar脹n脹n IVS da %90 脹 , Interstisiyel s脹v脹da %60 脹 , Intraselluler s脹v脹da %97 si proteinden oluur.
Canl脹 organizmalar, sulu ortamda 巽旦z端nm端 halde organik ve inorganik 巽ok miktarda iyon i巽erirler. Suyun kendisi de 巽ok zay脹f bir elektrolittir. Suda tam iyonlaan elektrolitler " kuvvetli " , tam 巽旦z端nemeyenler " zay脹f " elektrolit olarak nitelendirilir. Biyolojik elektrolitler genellikle zay脹ft脹r ve suda az ayr脹m脹 olarak bulunurlar. Saf su i巽erisinde hidrojen balar脹n脹n enerjisi 18,4 kJ/mol iken, fizyolojik ortamlarda bu deer yakla脹k 5 kJ/mol seviyelerine iner.
V端cut s脹cakl脹脹nda (37 属C) yar脹s脹 hidrojen molek端llerini koparm脹 olan su molek端lleri, ayn脹 zamanda kal脹c脹 dipol momente de sahip olduklar脹 i巽in birbirlerine balanmak yerine, 巽旦zeltideki iyonlara veya amino asit ya da protein gibi molek端llerin y端kl端 gruplar脹na balanmay脹 tercih edebilmektedir. Bu ekilde bir iyonun veya bir molek端l端n y端kl端 b旦lgesinin su molek端lleri ile 巽evrilmesine "hidrasyon" (巽旦z端c端 su deilse "solvasyon") ; bu yol ile bir iyon ya da molek端le balanabilen su molek端l端 say脹s脹na da "hidrasyon say脹s脹" denir.
Bir iyonun hidrasyon tabakas脹na giren su molek端lleri iyonla birlikte hareket eder ve iyonun hareket yatk脹nl脹脹n脹 azalt脹r. 聴yonun etkin yar脹巽ap脹 b端y端m端 gibi olur. B端y端k konsantrasyonlardaki iyonik 巽旦zeltilerde iyon-巽旦zelti etkileiminin yan脹nda iyon-iyon etkileimleri de iyonun hareketine bir k脹s脹tlama getirir. 旦zeltideki bir iyon, z脹t y端kl端 iyonlar脹n daha youn olduu bir iyon atmosferi ile 巽evrilmi gibidir. 聴yonik konsantrasyonlar artt脹k巽a atmosfer yar脹巽ap脹 k端巽端l端r, iyonik atmosfer daha etkili olur ve merkezdeki iyonun ba脹ms脹z hareket etme yeteneini azalt脹r.
Suyun polaritesi: Su, basit bir molek端ler yap脹ya sahiptir, iki H atomu da y旦r端ngelerindeki birer elektronu O ile paylaarak kovalent ba yaparlar.
Suyun polaritesi: O , hidrojenden daha y端ksek bir elektronegatiflie sahip olduu i巽in, molek端l端n elektronlar脹 oksijene hidrojen atomlar脹ndan daha yak脹n gruplanma eilimindedir. Bu, molek端l bir b端t端n olarak n旦tr olsa bile, Oksijen taraf脹 hafif bir negatif y端ke sahipken, Hidrojen taraf脹n脹n hafif bir pozitif y端ke sahip olduu anlam脹na gelir. Bu asimetrik y端k da脹l脹m脹 da suyu "polar" bir molek端l yapar.
Su ve Karbondioksit molek端llerini kar脹lat脹r脹rsak CO2 : Oksijenler simetrik yerleimli, polarite yok.
Su molek端l端nde her ikisi de O atomunun ayn脹 taraf脹nda bulunan H atomlar脹n脹n aras脹nda 104,5属 lik bir a巽脹 vard脹r. Bu yerleim bi巽imi, suya bir dipol (bipolar) 旦zellii verir, bir dipol momenti (亮) kazand脹r脹r. 亮 = q x d (y端k x uzakl脹k)
Su, ayr脹ca m端kemmel bir 巽旦z端c端d端r. Pek 巽ok 巽旦z端c端 dier maddelerden daha 巽ok 巽eitli maddeleri 巽旦zer. Bir 巽旦z端c端 olarak bu 巽ok y旦nl端l端k, k脹smen su molek端l端n端n k端巽端k boyutundan ve k脹smen de polar yap脹s脹ndan kaynaklan脹r. Su ayr脹ca, iyonik maddeler ve polar OH veya NH2 gruplar脹 i巽eren ekerler ve proteinler gibi molek端ller i巽in de iyi bir 巽旦z端c端d端r.
Suyun donmas脹: ou maddenin s脹cakl脹脹 azald脹k巽a hacmi azal脹r (ve dolay脹s脹yla younluu artar). Ama suda, 旦zel bir durum vard脹r : + 4 属C .. Bu s脹cakl脹脹n alt脹nda ve 端st端nde suyun younluu gittik巽e azal脹r. Yani, donma noktas脹n脹n hemen 端st端ndeki su, donma noktas脹ndaki sudan daha a脹rd脹r. ( 1 ya da 2属C deki su, 0 属C deki sudan daha a脹rd脹r) B旦yle olunca, 旦rnein tatl脹 su g旦llerinde bu s脹cakl脹ktaki su aa脹 iner, donma y端zeyden balar, en son dip donar ve g旦llerdeki organizmalar donmaya kar脹 korunur.
Ektrasell. S脹v脹 Intrasell. s脹v脹 Protein Az Fazla HPO4 Az Fazla HCO3 Fazla Az Cl Fazla Az K+ , Mg++ Az Fazla Na+ , Ca++ Fazla Az V端cut s脹v脹lar脹nda bulunan baz脹 iyonlar ve molek端ller
VCUTTA SIVI DAILIMINI ETK聴LEYEN FAKTRLER : - Elektrolitler : V端cutta en 巽ok Na+ ve K+ vard脹r. Extrasell端ler s脹v脹 hacmini en 巽ok etkileyen iyon Na+ dur. - B端y端k molek端ll端 organik maddeler : Proteinler, lipidler. Kapiller membran脹 aamaz ve damar i巽inde kal脹r. Burada oluturduklar脹 osmotik 巽ekim g端c端ne onkotik bas脹n巽 denir. - K端巽端k molek端ll端 organik maddeler : Glikoz, 端re, amino asitler; membranlar脹 kolay ge巽er ve suyun da脹l脹m脹n脹 巽ok etkilemezler.
V端cut S脹v脹lar脹n脹n Tayini: Klinikte bir巽ok hastal脹脹n tehisi bak脹m脹ndan 旦nemlidir. Bu s脹v脹lar脹n tayin metodu dil端syon prensibine dayan脹r. 1. Hacmi bilinmeyen bir kaba belli bir madde (旦r. Boya) enjekte edilir. 2. Bu maddenin kab脹n i巽erisinde homojen bir ekilde yay脹lmas脹 beklenir. 3. Bu kar脹脹mdan al脹nan numunedeki boya konsantrasyonu fotometrik, spektrofotometrik veya kimyasal metodlarla hesaplan脹r Kab脹n i巽indeki s脹v脹 hacmi tayin edilmi olur.
Dil端syon Form端l端 : H = K1 / K2 H : Hacim (litre ya da mililitre) K1 : Verilen boya miktar脹 (g, mEq) K2 : Numunedeki boya konsantrasyonu (g/ml , g/l , mEq/l) Dil端syon metodunda v端cut s脹v脹lar脹n脹n tayininde kullan脹lan maddelerde aranan 旦zellikler: 1-Bu madde organizmaya toksik etkisi olmamal脹d脹r. 2-Maddenin organizmaya kimyasal ya da farmakolojik bir etkisi olmamal脹d脹r. 3-Madde s脹v脹 i巽inde homojen olarak yay脹lmal脹 ve konsantrasyonu kolayca tayin edilebilmelidir. 4-Madde enerji sarfedilerek yak脹l脹yorsa veya idrarla 巽脹kar脹l脹yorsa, bu kaybolan miktar verilen total miktardan 巽脹kart脹larak hesaplanmal脹d脹r.
Total v端cut s脹v脹s脹 tayini yap脹l脹rken kullan脹lacak maddeler : 1- Organizman脹n her yerine da脹t脹labilmeli 2- Intrasell端ler ve ekstrasell端ler s脹v脹lara kolayca yay脹labilmeli 3- B端t端n h端cre zarlar脹ndan ge巽ebilmelidir. Bu maddeler 1- A脹r su - Deuterium oksit - deuterium oxide (D2O) 2- Tritium oksit (THO) 3- Antipirin (A.P.) 4- N-asetil-4-aminopurin (N.A.A.P.) dir. A.P ve N.A.A.P. metabolize olur ve idrarla 巽脹kar脹l脹r, dolay脹s脹yla bu kaybolan miktar da dikkate al脹nmal脹d脹r. Bu maddelerden Antipirin ise, yava metabolize olduu, v端cuttan 巽ok ge巽 at脹ld脹脹, ve konsantrasyon tayini daha kolay olduu i巽in en ideali kabul edilir.
Deney prosed端r端: 1- Bu maddelerden biri, belli bir miktar I.V. olarak verilir. 2- Yay脹lmas脹 i巽in birka巽 saat beklenir. 3- Kan 旦rnei al脹n脹r, p脹ht脹lamas脹 旦nlenir, santrif端j edilir. 4- Plazma ayr脹l脹r ve boya konsantrasyonu kimyasal metodlarla, spesifik a脹rl脹k ise spektrofotometrik metodlarla tayin edilir. 5- Bulunan deerler dil端syon form端l端ne konarak T.V.S. hacmi bulunur.
OSMOL : Bir 巽旦zeltide iyonlamadan 巽旦z端nm端 bir maddenin 1 mol miktar脹 1 osmol d端r. 聴yonlar脹na ayr脹mayan bir maddenin gram olarak molek端l a脹rl脹脹, iyonlar脹na ayr脹an bir maddenin ise molek端l a脹rl脹脹n脹n iyon say脹s脹na b旦l端m端. 1 mol glikoz, iyonize olmad脹脹 i巽in 巽旦z端nen madde 1 ozmol olutururken, 1 mol NaCl, iki iyona ayr脹t脹脹 i巽in 2 ozmol oluturur. Bir molek端l端 i say脹da tanecie ayr脹arak 巽旦z端nen bir maddenin bir mol miktar脹 ise i osmol kadar olur. r : Bir 巽旦zeltideki 1 mol CaCl2 端n (111 g) miktar脹 3 osmold端r. Bir 巽旦zeltinin 1 litresi i巽inde 巽旦z端nm端 maddenin osmol cinsinden miktar脹, yani i x C 巽arp脹m脹 osmolar konsantrasyon - osmolarite - dir.
V端cut s脹v脹lar脹n脹n osmolaritesi 300 miliosmol/litre kadard脹r. Ortamlar aras脹ndaki madde younluunu dengelemek 端zere suyun yar脹 ge巽irgen bir zar 端zerinden ge巽iine ozmoz denir.
D端端k younluktaki bir 巽旦zeltiden y端ksek younluktaki bir 巽旦zeltiye ozmozla su ya da dier bir 巽旦z端c端n端n girmesi s脹ras脹nda meydana gelen bas脹n巽 ozmotik bas脹n巽t脹r. Dier bir ifade ile, Ozmotik bas脹n巽 Ozmoz olay脹na kar脹 巽旦zeltinin g旦sterdii hidrostatik kuvvettir. Osmotik bas脹nc脹n b端y端kl端端, sadece 巽旦zeltinin birim hacimdeki tanecik say脹s脹na bal脹 olup, 巽旦z端nenin cinsine bal脹 deildir. Osmotik bas脹n巽, belirli bir hacim 巽旦z端c端 i巽inde 巽旦z端nm端 madde molek端llerinin say脹s脹yla yani konsantrasyonuyla doru orant脹l脹d脹r.
Maddelerin V端cut S脹v脹lar脹nda Yay脹l脹 ekilleri: Kan脹n s脹v脹 k脹sm脹 olan plazma i巽inde : h端creler, 巽eitli b端y端kl端kte madde, molek端l ve iyonlar da脹lm脹 ya da yay脹lm脹 bir halde bulunurlar. Fiziko-kimyada b旦yle bir sisteme polifazik sistem denir. B端t端n v端cut s脹v脹lar脹 birer polifazik sistemdir. Polifazik sistemlerde iki k脹s脹m vard脹r : 1- Dispersiyon ortam脹 : Maddelerin da脹ld脹klar脹 ortam 2- Dispers faz : Da脹lan, yay脹lan maddeler Herhangi bir dispersiyon ortam脹nda yay脹lm脹 olan madde, 端巽 halde de (kat脹,s脹v脹,gaz) bulunabilir Ya da her 端巽 faz birden ayn脹 ortamda disperse olabilir.
r: Bir vapurdan 巽脹kan dumanda is (kat脹 k旦m端rpar巽ac脹klar脹), 巽aydanl脹ktan 巽脹kan buharda su damlac脹klar脹 havada disperse olabilir. K旦p端kteki hava kabarc脹klar bir s脹v脹da; ve protoplazmada olduu gibi, kat脹 maddeler suda da脹lm脹 olabilirler. Polifazik sistemler disperse olan madde par巽ac脹klar脹n脹n b端y端kl端端ne g旦re 端巽 s脹n脹fa ayr脹l脹rlar. 1- Kaba dispers sistemler 2- Kolloid dispers sistemler 3- 聴nce dispers sistemler (iyon veya molek端l dispers sistemler)
Kan, her 端巽 sistemi de ihtiva eder : Plazma + ekilli elementler = kaba dispers sist. Plazma i巽inde da脹lm脹 erimi iyonlar = ince dispers sist. Kaba Dispers Sistemler Bu sistem ihtiva ettii dispers faz脹n cinsine g旦re iki k脹sma ayr脹l脹r 1- S端spansiyon 2- Em端lsiyon Kat脹 maddelerin s脹v脹 veya gaz ortam脹 i巽inde da脹ld脹klar脹 sisteme s端spansiyon denir. Sistem sabit kalamaz. rnein: Kumlu su kar脹脹m脹nda kumun 巽旦kmesi, niastal脹 su kar脹脹m脹nda niastan脹n bir s端re sonra ayr脹lmas脹, ve p脹ht脹lamas脹 engellenmi kan脹n i巽indeki dispers faz脹n 巽旦kmesi gibi. Bu, asl脹nda sedimantasyondur. 旦kmenin nedeni plazma ve eritrositler aras脹ndaki a脹rl脹k fark脹d脹r (yer巽ekimi).
S脹v脹n脹n s脹v脹 i巽erisinde disperse olduu sisteme em端lsiyon denir (zeytinya脹 ile su gibi). N旦tral yalar da kan s脹v脹s脹 i巽inde em端lsiyon halinde bulunurlar. Bir damla s端te mikroskopta bakt脹脹m脹zda sulu ortam i巽inde y端zen ya tanecikleri halinde g旦r端n端r. Kaba Dispers Sistemlerin zellikleri : 1- Dispers faz脹 meydana getiren maddelerin 巽aplar脹 100 袖 dan b端y端kt端rler (100 - 400 袖). I脹k mikroskobu veya 巽脹plak g旦zle g旦r端lebilirler. Yani Dispers faz, dispersiyon ortam脹ndan ay脹rt edilebilir. 2- Sabit deildir. Bu sistemler adi filtre ka脹d脹ndan s端z端l端rse dispers faz dispersiyon ortam脹ndan ayr脹l脹r.
3- Dispers faz yer巽ekimi etkisiyle dibe 巽旦ker (sedimantasyon) Kan, p脹ht脹lamas脹 旦nlendikten sonra santrif端j edilirse sedimente olur. 4- Opakt脹rlar. I脹脹 ge巽irmezler. Dispers faz脹 , dispersiyon ortam脹ndan ay脹rma y旦ntemleri : 1- I脹k mikroskobu 2- Filtrasyon 3- Sedimantasyon Kolloid Dispers Sistemler : 1861 de Thomas Graham, protein, polisakkarit ve baz脹 anorganik maddeleri kristalize olamad脹klar脹 i巽in zamk gibi yap脹kan anlam脹na gelen kolloid diye s脹n脹fland脹rm脹t脹r. Dispersiyon ortam脹 olan suyun u巽urulmas脹 sonras脹nda kristaller veren maddelere de 'kristalloid' ad脹n脹 vermitir.
Ama g端n端m端zde maddeleri kristalloid ve kolloid diye s脹n脹fland脹rmak 巽ok doru deildir. 端nk端 bir kristalloid olan NaCl , alkol i巽inde kolloid bir davran脹 g旦stermektedir. Kolloid Sistemlerin zellikleri: 1- Dispers faz脹 meydana getiren taneciklerin 巽ap脹 10 100 袖 aras脹ndad脹r. 200 袖 dan k端巽端k tanecikler g旦zle ve 脹脹k mikroskobu ile g旦r端lemezler. Bu par巽ac脹klar ancak ultramikroskop ile g旦r端lebilirler. 2- Saydamd脹rlar yani 脹脹脹 ge巽irirler. r: hemolize olmu kan脹n 脹脹脹 ge巽irmesi gibi. 3- Kolloid dispers sistemler Faraday-Tyndall olay脹 g旦sterirler. Bu olayda bir 脹脹k demeti kolloid faz脹n dispers par巽ac脹klar脹na 巽arp脹nca difraksiyona urar ve yay脹l脹r. (旦zeltilerde bu olay g旦zlenmez)
V端cut s脹v脹lar脹 : Amniotic fluid, Aqueous humour, Bile, Blood plasma, Breast milk, Cerebrospinal fluid, Cerumen, Chyle, Exudates, Gastric juice, Lymph, Mucus, Pericardial fluid, Peritoneal fluid, Pleural fluid, Pus, Saliva, Sebum, Serous fluid, Semen, Sputum, Synovial fluid, Sweat, Tears, Urine, Vomit. Amniotik s脹v脹, G旦z i巽i s脹v脹s脹, Safra, Kan plazmas脹, Anne s端t端, Serebrospinal s脹v脹, Kulak kiri, Sidirim s脹v脹s脹, 聴ltihap s脹v脹s脹, Mide s脹v脹s脹, Lenf s脹v脹s脹, (yap脹kan) Mukoza s脹v脹s脹, Kalp zarlar脹 s脹v脹s脹, Periton s脹v脹s脹, 聴rin, T端kr端k, Ya bezleri salg脹s脹, Ser旦z s脹v脹, Semen, Balgam, Sinoviyal s脹v脹 (eklem s脹v脹s脹), Ter, G旦zya脹, 聴drar, Kusmuk. S端rfaktan ?

More Related Content

BFZ__2021_D1_Ders_2__Su_ve_Biyofiziksel_Ozellikleri_.ppt

  • 1. Su, Biyofiziksel zellikleri ve V端cut S脹v脹lar脹 01 Kas脹m 2021 mer Can Demirta
  • 2. Suyun Canl脹lar 聴巽in nemi : Yery端z端nde hayat脹n ortaya 巽脹kmas脹nda ve s端rd端r端lmesinde suyun olaan端st端 旦zelliklerinin 旦nemli bir pay脹 vard脹r. Yery端z端nde hayat, suda balam脹 ve suda gelimitir. Yery端z端n端n 3/4 端, okyanuslar, g旦ller ve akarsular halinde, su ile kapl脹d脹r. Su gezegenimizde kat脹, s脹v脹 ve gaz olmak 端zere 端巽 halde de bulunur. Halbuki Ven端ste sadece gaz, Marsta ise sadece buz halindedir.
  • 3. Su hem 巽ok ucuzdur, hem de pek 巽ok bileii 巽旦zer. Suda 巽旦z端nen bileiklerin 巽ou iyonlar脹na ayr脹l脹r ve bu iyonlar kimyasal tepkimelerde rol oynar. Su ve onun iyonlama 端r端nleri olan H+ ve OH (hidroksil) proteinlerin, n端kleik asitlerin, lipidlerin, membranlar脹n ve bir巽ok dier h端cre bileenlerinin yap脹 ve biyolojik 旦zelliklerini tayin eder. Organizma, ihtiyac脹 olan suyun 巽ok b端y端k bir k脹sm脹n脹 d脹ar脹dan al脹r Egzojen su. Bir k脹sm脹 da metabolik reaksiyonlar s脹ras脹nda elde edilir ya da reaksiyon 端r端n端 olarak ortaya 巽脹kar Endojen su.
  • 4. Yery端z端ndeki t端m canl脹 organizmalarda su, v端cut a脹rl脹脹n脹n b端y端k bir k脹sm脹n脹 oluturur ( ~ % 50 75 ). 聴nsan v端cudunda bu oran ~ % 60 70 dir. Su, h端credeki hemen hemen t端m metabolik olaylar脹n ger巽ekletii ortamd脹r, pek 巽ok tepkimeye dorudan kat脹l脹r; ve yine, baz脹 tepkimelerin de 端r端n端 olarak ortaya 巽脹kar. Suyun 脹s脹nma 脹s脹s脹 (旦z 脹s脹), kaynama ve buharlama 脹s脹lar脹 dier pek 巽ok s脹v脹ya g旦re daha y端ksektir. (Is脹nma 脹s脹s脹 ?) Birimi : J/g属K , J/g属C veya Cal/g属C Bu 旦zellii nedeni ile de, v端cut s脹cakl脹脹n脹n ve yery端z端 s脹cakl脹脹n脹n ayarlanmas脹nda yine, suyun 旦nemi b端y端kt端r.
  • 5. Suyun: - Kat脹 fazdan s脹v脹 faza ge巽mesi i巽in y端ksek miktarda enerjiye ihtiya巽 vard脹r. -S脹v脹 fazdan kat脹 faza ge巽mesi i巽in y端ksek miktarda enerji kaybetmesi gerekir. -Suyun buharlamas脹 i巽in de yine, y端ksek miktarda enerjiye ihtiya巽 vard脹r : 25 属C de 1 mol suyun buharlamas脹 i巽in ~ 44 kJ enerji gerekir. (Su nerede ve nas脹l buharla脹rsa buharlas脹n, bu miktar enerjiyi bir 脹s脹 kayna脹ndan veya 巽evreden alarak buharla脹r. Bu nedenle, toprak testi suyu souk tutar, bu nedenle 脹slak insan 端端r.)
  • 6. Suyun buharlama ve erime 脹s脹lar脹 da 巽ok y端ksektir. Buharlama 脹s脹s脹n脹n y端kseklii sayesinde bir canl脹 v端cut s脹cakl脹脹n脹n 巽ok 端st端ndeki ortam s脹cakl脹klar脹nda yaayabilmektedir. Suyun dielektrik sabiti * 竜 = 80 y端ksek bir deerdir, bu sayede su ayn脹 zamanda 巽ok iyi bir iyonik 巽旦z端c端d端r. (竜, 巽旦z端c端 polaritesini yakla脹k olarak veren bir niceliktir, bu katsay脹, 巽旦z端c端n端n z脹t y端kleri birbirinden ay脹rma yeteneinin bir 旦l巽端s端d端r (y端ksek 竜 y端ksek polarl脹k). (竜 , iki z脹t y端kl端 partik端l aras脹ndaki 巽ekime kar脹 koyan g端巽) Dielektrik ortam yaratan her maddenin, karakteristik bir 竜 sabiti vard脹r ve, 竜 ne kadar b端y端kse birbirinden ayr脹 partik端ller aras脹ndaki etkileim o kadar zay脹ft脹r.
  • 7. Su i巽in 竜 = 80 ; organik maddeler i巽in 竜 = 1 10 Bu sebepten, sulu ortamlarda y端kl端 partik端ller birbirlerine 巽ok yaklamad脹k巽a, g旦receli olarak daha zay脹f etkileimler kurarlar. Sulu 巽旦zeltilerde (NaCI gibi) Na+ iyonu, oksijenin k脹smi elektronegatiflii sayesinde kolayca 巽evrelenir, CI iyonu da, hidrojenin k脹smi pozitiflii sayesinde hemen 巽evrelenir. Bu olaya hidrasyon kabuu denir.
  • 8. Bir su molek端l端nde, iki hidrojen atomu kendilerini oksijen atomunun bir taraf脹 boyunca hizalarlar, bunun sonucunda oksijen taraf脹 k脹smi negatif y端ke, ve hidrojen atomlar脹n脹n olduu taraf k脹smi pozitif y端ke sahip olur. B旦ylece bir su molek端l端n端n pozitif taraf脹 dier bir su molek端l端n端n negatif taraf脹na yaklat脹脹nda birbirlerini 巽ekerler ve bir ba olutururlar Hidrojen ba脹.
  • 9. Su molek端llerinin bu "bipolar" yap脹s脹, suya yap脹kanl脹k verir, topaklanabilirliini salar.
  • 10. Su molek端lleri aras脹ndaki kohezyon kuvvetlerinden kaynaklanan bir baka 旦zellik, "y端zey gerilimi" dir. Kab脹n i巽indeki su molek端llerinin hepsi de etraf脹ndaki molek端llerle, k端resel bir ekilde etkileimdedir. Ama en 端st tabakadaki molek端ller, 端st taraflar脹nda hava ile, alt taraflar脹nda dier s脹v脹 molek端lleri ile etkileim halindedir.
  • 11. En 端st tabakadaki molek端ller, 端st taraflar脹nda hava ile, alt taraflar脹nda dier s脹v脹 molek端lleri ile etkileim halindedir. B旦yle olunca, en 端st tabakadaki molek端llerin, hemen yanlar脹ndaki yine en 端st tabakadaki molek端ller ile yapt脹klar脹 巽ekim etkileimleri, alt taraflar脹nda bulunan molek端ller ile yapt脹klar脹 etkileimden daha kuvvetli olacakt脹r. 聴te bu en 端st tabakadaki molek端llerin kendi aralar脹ndaki kuvvetli etkileime, y端zey gerilimi denir (surface tension).
  • 12. Y端zey gerilimi, benzer molek端ller aras脹ndaki kohezif kuvvetlerin sonucudur. Y端zeyi y脹rtmak i巽in gereken birim uzunluk ba脹na kuvvet boyutunda 旦l巽端l端r. S脹v脹n脹n y端zeyinde, s脹v脹 molek端ller aras脹ndaki kohezyon kuvvetleri, 端stlerinde s脹v脹 molek端l端 olmad脹脹 i巽in y端zey molek端llerinin yan脹ndaki ve alt脹ndaki molek端llere daha da s脹k脹 yap脹mas脹na neden olur. Bu, s脹v脹n脹n y端zeyinde elastik bir zara benzer bir kuvvet oluturan y端zey gerilimini yarat脹r. (Havuza atlamak-dalmak)
  • 13. Kertenkelenin suda y端r端mesinin s脹rr脹 : O kadar h脹zl脹 ad脹m atar ki, suyun y端zeyi y脹rt脹l脹p aya脹 suya batana kadar 旦b端r ad脹m脹n脹 at脹p suyun y端zeyinde kalmaya devam eder. Ad脹m atma hareketini durdurursa suya batar.
  • 14. 聴yonlar aras脹ndaki elektrostatik 巽ekme ve itmeler, daha y端ksek dielektrik sabitine sahip 巽旦z端c端ler i巽erisinde daha azd脹r. 聴yonlamaya yard脹mc脹 olan en etkin 巽旦z端c端 sudur, 巽端nk端 yayg脹n 巽旦z端c端leri i巽erisinde dielektrik sabiti en y端ksek olan sudur. Bundan dolay脹 su, iyi 巽旦z端c端d端r. ou 巽旦z端neni 巽旦zebilmesinden dolay脹 suya "evrensel 巽旦z端c端" de denir. (Ama, petrol gibi baz脹 maddeler suda 巽ok iyi 巽旦z端nmez. Su, genellikle iyonlar脹 ve polar molek端lleri 巽ok iyi 巽旦zerken, apolar molek端lleri 巽旦zmekte o kadar da iyi deildir). Polar molek端ller y端ks端z, ancak asimetrik y端k da脹l脹m脹 nedeni ile bir taraf脹 pozitif, bir taraf脹 negatif olan molek端llerdir.
  • 15. Hidrojen ba脹 oluturma yetenei ve polaritesinden dolay脹 su, varolan en iyi 巽旦z端c端lerden biridir. Yaam i巽in 旦nemli olan 巽ou kimyasal tepkime, h端cre i巽indeki sulu ortamda ger巽ekleir. Suyun 巽ok 巽eitli molek端lleri 巽旦zebilme kapasitesi, bu kimyasal tepkimelerin ger巽ekleebilmesi i巽in temel bir 旦neme sahiptir. Organizmadaki su miktar脹, v端cut yap脹s脹 ve k端tlesi ile yak脹ndan ilgilidir. V端cut suyu (v端cut s脹v脹s脹) i巽erisinde bir巽ok organik ve anorganik maddeler erimi veya yay脹lm脹 halde bulunurlar.
  • 16. Bunlardan organik olan maddeler (besin maddeleri): - Karbonhidratlar - Proteinler - Lipidler, ve bunlar脹n metabolizma 端r端nleri olan - re, 端rik asit, kreatinler vb; anorganik maddeler ise, Anyonlar ve katyonlard脹r. "V端cut s脹v脹s脹" deyimi, canl脹 organizman脹n kendisi taraf脹ndan 端retilen s脹v脹y脹 anlat脹r. Pek 巽ok 巽eidi vard脹r. Claude Bernard (19. yy da yaam脹 olan fizyolog), v端cut s脹v脹lar脹 ve i巽lerinde bulunan maddelerin, bir "i巽 ortam" oluturduu d端端ncesini (milieu interieur) ortaya att脹.
  • 17. Bernard, bu i巽 ortam 脹 束organizmadaki h端crelerin d脹 k脹sm脹, besin maddelerinin ve at脹klar脹n temel deiimi i巽in bir ortam salar損 diyerek tarif etmiti. Bu ortam脹n i巽eriinin (belli bir denge durumunda) sabit tutulmas脹, organizman脹n canl脹l脹脹n脹 devam ettirebilmesi a巽脹s脹ndan son derece 旦nemlidir. Organizma, bu dengeyi v端cutta bulunan fiziko-kimyasal ve fizyolojik d端zenleme mekanizmalar脹 ile sabit tutmaya 巽al脹脹r. ok az miktarlarda oluabilecek, 巽ok k端巽端k deimeler bile, 巽eitli rahats脹zl脹klara neden olabilir.
  • 18. Daha sonra, 1930 lu y脹llarda W. Bradford Cannon, "Homeostaz" terimi ve onun temel ilkelerini 旦nerdi. Cannon, homeostaz ilkelerini Claude Bernard'脹n "i巽 ortam" kavram脹 巽al脹mas脹na dayanarak gelitirdi. "Organizmaya etki eden d脹 etkenler ve d脹 kuvvetler kar脹s脹nda h端crelerin dengesi" kavram脹 olarak tan脹mlad脹.
  • 19. V端cudumuzdaki su esas olarak iki ayr脹 kompartmanda bulunur: 1 - 聴ntrasell端ler s脹v脹 kompartman脹 2 - Ekstrasell端ler s脹v脹 kompartman脹 Ekstrasell端ler S脹v脹 : 1 Ekstravaskuler s脹v脹 2 聴ntravaskuler s脹v脹 - Interstisiyel s脹v脹 (lenfa) - Transselluler s脹v脹 (Serebrospinal sv, sindirim kanal脹 sv, intraokuler sv, i巽 kulak ve labirentlerdeki endolenfa) - Kollajen ba dokular脹 sv. (Kemik ve ba dokular脹 sv.) - Plazma Plazma: Kan脹n, ekilli elemanlar脹 d脹脹ndaki hafif sar脹ms脹 s脹v脹 k脹sm脹. Plazman脹n i巽inde fibrinojen bulunduundan p脹ht脹la脹r; p脹ht脹lama sonucu geriye kalan s脹v脹ya 'serum' denir. (serumda fibrinojen yoktur).
  • 20. 聴ntrasell端ler S脹v脹 : B端t端n v端cut h端crelerinin i巽erisinde bulunan s脹v脹lar脹n toplam脹. < Yaam脹n s端rd端r端lebilmesi i巽in gerekli reaksiyonlar > Total v端cut s脹v脹s脹 yakla脹k 40 litre kadard脹r. Bunun yakla脹k 15 litresi Ekstraselluler , 25 litresi de Intraselluler s脹v脹d脹r. Interstisyel s脹v脹 doku ve h端creleri 巽evreleyen interstisyel boluklardaki s脹v脹d脹r, ve kan plazmas脹 ile intrasel端ler s脹v脹 aras脹ndaki gaz (O2 - CO2 ) al脹m-verimini yapan arac脹 bir sistemdir. H端creler aras脹nda dola脹r. Fazla k脹sm脹 ise polimerize hiyaluronik asite bal脹 halde jel eklindedir. Bir k脹sm脹n脹 da lenfa s脹v脹s脹 tekil eder.
  • 21. Ekstrasel端ler hacmin dier bir kompart脹man脹 da Transsel端ler s脹v脹 kompart脹man脹d脹r. Transsel端ler s脹v脹lar organizman脹n 巽eitli b旦lgelerinde, epitel h端crelerle d旦enmi boluklarda veya zarlar aras脹nda bulunurlar. H端creler taraf脹ndan boluklara salg脹lanan s脹v脹lard脹r. (Sindirim kanal脹nda enzim ihtiva eden 旦zsular, merkezi sinir sistemini (beyin ve medulla spinalisi) 巽eviren serebro- spinal s脹v脹, intraok端ler (g旦z i巽i) s脹v脹, i巽 kulak ve labirintustaki endolenfa, tiroid bezinin folik端lleri i巽indeki s脹v脹lar, ter bezlerinde bulunan s脹v脹lar gibi). < Destek, besinlerin y脹k脹m脹, at脹klar脹n uzaklat脹r脹lmas脹 >
  • 22. Ayr脹ca intraplevral, perikardiyal ve peritoneal boluklarda bulunan az miktardaki s脹v脹lar da transsel端ler s脹v脹 hacmine dahildirler. Kolagen ba doku s脹v脹s脹 ise ekstrasel端ler kompart脹man脹n, ekstravask端ler k脹sm脹nda bulunan (organlarda) kolagen liflerde bal脹 olan jel halindeki s脹v脹lard脹r. Bu jel halindeki s脹v脹lar ba dokular脹 aras脹nda da bulunur. Total v端cut s脹v脹lar脹n脹n IVS da %90 脹 , Interstisiyel s脹v脹da %60 脹 , Intraselluler s脹v脹da %97 si proteinden oluur.
  • 23. Canl脹 organizmalar, sulu ortamda 巽旦z端nm端 halde organik ve inorganik 巽ok miktarda iyon i巽erirler. Suyun kendisi de 巽ok zay脹f bir elektrolittir. Suda tam iyonlaan elektrolitler " kuvvetli " , tam 巽旦z端nemeyenler " zay脹f " elektrolit olarak nitelendirilir. Biyolojik elektrolitler genellikle zay脹ft脹r ve suda az ayr脹m脹 olarak bulunurlar. Saf su i巽erisinde hidrojen balar脹n脹n enerjisi 18,4 kJ/mol iken, fizyolojik ortamlarda bu deer yakla脹k 5 kJ/mol seviyelerine iner.
  • 24. V端cut s脹cakl脹脹nda (37 属C) yar脹s脹 hidrojen molek端llerini koparm脹 olan su molek端lleri, ayn脹 zamanda kal脹c脹 dipol momente de sahip olduklar脹 i巽in birbirlerine balanmak yerine, 巽旦zeltideki iyonlara veya amino asit ya da protein gibi molek端llerin y端kl端 gruplar脹na balanmay脹 tercih edebilmektedir. Bu ekilde bir iyonun veya bir molek端l端n y端kl端 b旦lgesinin su molek端lleri ile 巽evrilmesine "hidrasyon" (巽旦z端c端 su deilse "solvasyon") ; bu yol ile bir iyon ya da molek端le balanabilen su molek端l端 say脹s脹na da "hidrasyon say脹s脹" denir.
  • 25. Bir iyonun hidrasyon tabakas脹na giren su molek端lleri iyonla birlikte hareket eder ve iyonun hareket yatk脹nl脹脹n脹 azalt脹r. 聴yonun etkin yar脹巽ap脹 b端y端m端 gibi olur. B端y端k konsantrasyonlardaki iyonik 巽旦zeltilerde iyon-巽旦zelti etkileiminin yan脹nda iyon-iyon etkileimleri de iyonun hareketine bir k脹s脹tlama getirir. 旦zeltideki bir iyon, z脹t y端kl端 iyonlar脹n daha youn olduu bir iyon atmosferi ile 巽evrilmi gibidir. 聴yonik konsantrasyonlar artt脹k巽a atmosfer yar脹巽ap脹 k端巽端l端r, iyonik atmosfer daha etkili olur ve merkezdeki iyonun ba脹ms脹z hareket etme yeteneini azalt脹r.
  • 26. Suyun polaritesi: Su, basit bir molek端ler yap脹ya sahiptir, iki H atomu da y旦r端ngelerindeki birer elektronu O ile paylaarak kovalent ba yaparlar.
  • 27. Suyun polaritesi: O , hidrojenden daha y端ksek bir elektronegatiflie sahip olduu i巽in, molek端l端n elektronlar脹 oksijene hidrojen atomlar脹ndan daha yak脹n gruplanma eilimindedir. Bu, molek端l bir b端t端n olarak n旦tr olsa bile, Oksijen taraf脹 hafif bir negatif y端ke sahipken, Hidrojen taraf脹n脹n hafif bir pozitif y端ke sahip olduu anlam脹na gelir. Bu asimetrik y端k da脹l脹m脹 da suyu "polar" bir molek端l yapar.
  • 28. Su ve Karbondioksit molek端llerini kar脹lat脹r脹rsak CO2 : Oksijenler simetrik yerleimli, polarite yok.
  • 29. Su molek端l端nde her ikisi de O atomunun ayn脹 taraf脹nda bulunan H atomlar脹n脹n aras脹nda 104,5属 lik bir a巽脹 vard脹r. Bu yerleim bi巽imi, suya bir dipol (bipolar) 旦zellii verir, bir dipol momenti (亮) kazand脹r脹r. 亮 = q x d (y端k x uzakl脹k)
  • 30. Su, ayr脹ca m端kemmel bir 巽旦z端c端d端r. Pek 巽ok 巽旦z端c端 dier maddelerden daha 巽ok 巽eitli maddeleri 巽旦zer. Bir 巽旦z端c端 olarak bu 巽ok y旦nl端l端k, k脹smen su molek端l端n端n k端巽端k boyutundan ve k脹smen de polar yap脹s脹ndan kaynaklan脹r. Su ayr脹ca, iyonik maddeler ve polar OH veya NH2 gruplar脹 i巽eren ekerler ve proteinler gibi molek端ller i巽in de iyi bir 巽旦z端c端d端r.
  • 31. Suyun donmas脹: ou maddenin s脹cakl脹脹 azald脹k巽a hacmi azal脹r (ve dolay脹s脹yla younluu artar). Ama suda, 旦zel bir durum vard脹r : + 4 属C .. Bu s脹cakl脹脹n alt脹nda ve 端st端nde suyun younluu gittik巽e azal脹r. Yani, donma noktas脹n脹n hemen 端st端ndeki su, donma noktas脹ndaki sudan daha a脹rd脹r. ( 1 ya da 2属C deki su, 0 属C deki sudan daha a脹rd脹r) B旦yle olunca, 旦rnein tatl脹 su g旦llerinde bu s脹cakl脹ktaki su aa脹 iner, donma y端zeyden balar, en son dip donar ve g旦llerdeki organizmalar donmaya kar脹 korunur.
  • 32. Ektrasell. S脹v脹 Intrasell. s脹v脹 Protein Az Fazla HPO4 Az Fazla HCO3 Fazla Az Cl Fazla Az K+ , Mg++ Az Fazla Na+ , Ca++ Fazla Az V端cut s脹v脹lar脹nda bulunan baz脹 iyonlar ve molek端ller
  • 33. VCUTTA SIVI DAILIMINI ETK聴LEYEN FAKTRLER : - Elektrolitler : V端cutta en 巽ok Na+ ve K+ vard脹r. Extrasell端ler s脹v脹 hacmini en 巽ok etkileyen iyon Na+ dur. - B端y端k molek端ll端 organik maddeler : Proteinler, lipidler. Kapiller membran脹 aamaz ve damar i巽inde kal脹r. Burada oluturduklar脹 osmotik 巽ekim g端c端ne onkotik bas脹n巽 denir. - K端巽端k molek端ll端 organik maddeler : Glikoz, 端re, amino asitler; membranlar脹 kolay ge巽er ve suyun da脹l脹m脹n脹 巽ok etkilemezler.
  • 34. V端cut S脹v脹lar脹n脹n Tayini: Klinikte bir巽ok hastal脹脹n tehisi bak脹m脹ndan 旦nemlidir. Bu s脹v脹lar脹n tayin metodu dil端syon prensibine dayan脹r. 1. Hacmi bilinmeyen bir kaba belli bir madde (旦r. Boya) enjekte edilir. 2. Bu maddenin kab脹n i巽erisinde homojen bir ekilde yay脹lmas脹 beklenir. 3. Bu kar脹脹mdan al脹nan numunedeki boya konsantrasyonu fotometrik, spektrofotometrik veya kimyasal metodlarla hesaplan脹r Kab脹n i巽indeki s脹v脹 hacmi tayin edilmi olur.
  • 35. Dil端syon Form端l端 : H = K1 / K2 H : Hacim (litre ya da mililitre) K1 : Verilen boya miktar脹 (g, mEq) K2 : Numunedeki boya konsantrasyonu (g/ml , g/l , mEq/l) Dil端syon metodunda v端cut s脹v脹lar脹n脹n tayininde kullan脹lan maddelerde aranan 旦zellikler: 1-Bu madde organizmaya toksik etkisi olmamal脹d脹r. 2-Maddenin organizmaya kimyasal ya da farmakolojik bir etkisi olmamal脹d脹r. 3-Madde s脹v脹 i巽inde homojen olarak yay脹lmal脹 ve konsantrasyonu kolayca tayin edilebilmelidir. 4-Madde enerji sarfedilerek yak脹l脹yorsa veya idrarla 巽脹kar脹l脹yorsa, bu kaybolan miktar verilen total miktardan 巽脹kart脹larak hesaplanmal脹d脹r.
  • 36. Total v端cut s脹v脹s脹 tayini yap脹l脹rken kullan脹lacak maddeler : 1- Organizman脹n her yerine da脹t脹labilmeli 2- Intrasell端ler ve ekstrasell端ler s脹v脹lara kolayca yay脹labilmeli 3- B端t端n h端cre zarlar脹ndan ge巽ebilmelidir. Bu maddeler 1- A脹r su - Deuterium oksit - deuterium oxide (D2O) 2- Tritium oksit (THO) 3- Antipirin (A.P.) 4- N-asetil-4-aminopurin (N.A.A.P.) dir. A.P ve N.A.A.P. metabolize olur ve idrarla 巽脹kar脹l脹r, dolay脹s脹yla bu kaybolan miktar da dikkate al脹nmal脹d脹r. Bu maddelerden Antipirin ise, yava metabolize olduu, v端cuttan 巽ok ge巽 at脹ld脹脹, ve konsantrasyon tayini daha kolay olduu i巽in en ideali kabul edilir.
  • 37. Deney prosed端r端: 1- Bu maddelerden biri, belli bir miktar I.V. olarak verilir. 2- Yay脹lmas脹 i巽in birka巽 saat beklenir. 3- Kan 旦rnei al脹n脹r, p脹ht脹lamas脹 旦nlenir, santrif端j edilir. 4- Plazma ayr脹l脹r ve boya konsantrasyonu kimyasal metodlarla, spesifik a脹rl脹k ise spektrofotometrik metodlarla tayin edilir. 5- Bulunan deerler dil端syon form端l端ne konarak T.V.S. hacmi bulunur.
  • 38. OSMOL : Bir 巽旦zeltide iyonlamadan 巽旦z端nm端 bir maddenin 1 mol miktar脹 1 osmol d端r. 聴yonlar脹na ayr脹mayan bir maddenin gram olarak molek端l a脹rl脹脹, iyonlar脹na ayr脹an bir maddenin ise molek端l a脹rl脹脹n脹n iyon say脹s脹na b旦l端m端. 1 mol glikoz, iyonize olmad脹脹 i巽in 巽旦z端nen madde 1 ozmol olutururken, 1 mol NaCl, iki iyona ayr脹t脹脹 i巽in 2 ozmol oluturur. Bir molek端l端 i say脹da tanecie ayr脹arak 巽旦z端nen bir maddenin bir mol miktar脹 ise i osmol kadar olur. r : Bir 巽旦zeltideki 1 mol CaCl2 端n (111 g) miktar脹 3 osmold端r. Bir 巽旦zeltinin 1 litresi i巽inde 巽旦z端nm端 maddenin osmol cinsinden miktar脹, yani i x C 巽arp脹m脹 osmolar konsantrasyon - osmolarite - dir.
  • 39. V端cut s脹v脹lar脹n脹n osmolaritesi 300 miliosmol/litre kadard脹r. Ortamlar aras脹ndaki madde younluunu dengelemek 端zere suyun yar脹 ge巽irgen bir zar 端zerinden ge巽iine ozmoz denir.
  • 40. D端端k younluktaki bir 巽旦zeltiden y端ksek younluktaki bir 巽旦zeltiye ozmozla su ya da dier bir 巽旦z端c端n端n girmesi s脹ras脹nda meydana gelen bas脹n巽 ozmotik bas脹n巽t脹r. Dier bir ifade ile, Ozmotik bas脹n巽 Ozmoz olay脹na kar脹 巽旦zeltinin g旦sterdii hidrostatik kuvvettir. Osmotik bas脹nc脹n b端y端kl端端, sadece 巽旦zeltinin birim hacimdeki tanecik say脹s脹na bal脹 olup, 巽旦z端nenin cinsine bal脹 deildir. Osmotik bas脹n巽, belirli bir hacim 巽旦z端c端 i巽inde 巽旦z端nm端 madde molek端llerinin say脹s脹yla yani konsantrasyonuyla doru orant脹l脹d脹r.
  • 41. Maddelerin V端cut S脹v脹lar脹nda Yay脹l脹 ekilleri: Kan脹n s脹v脹 k脹sm脹 olan plazma i巽inde : h端creler, 巽eitli b端y端kl端kte madde, molek端l ve iyonlar da脹lm脹 ya da yay脹lm脹 bir halde bulunurlar. Fiziko-kimyada b旦yle bir sisteme polifazik sistem denir. B端t端n v端cut s脹v脹lar脹 birer polifazik sistemdir. Polifazik sistemlerde iki k脹s脹m vard脹r : 1- Dispersiyon ortam脹 : Maddelerin da脹ld脹klar脹 ortam 2- Dispers faz : Da脹lan, yay脹lan maddeler Herhangi bir dispersiyon ortam脹nda yay脹lm脹 olan madde, 端巽 halde de (kat脹,s脹v脹,gaz) bulunabilir Ya da her 端巽 faz birden ayn脹 ortamda disperse olabilir.
  • 42. r: Bir vapurdan 巽脹kan dumanda is (kat脹 k旦m端rpar巽ac脹klar脹), 巽aydanl脹ktan 巽脹kan buharda su damlac脹klar脹 havada disperse olabilir. K旦p端kteki hava kabarc脹klar bir s脹v脹da; ve protoplazmada olduu gibi, kat脹 maddeler suda da脹lm脹 olabilirler. Polifazik sistemler disperse olan madde par巽ac脹klar脹n脹n b端y端kl端端ne g旦re 端巽 s脹n脹fa ayr脹l脹rlar. 1- Kaba dispers sistemler 2- Kolloid dispers sistemler 3- 聴nce dispers sistemler (iyon veya molek端l dispers sistemler)
  • 43. Kan, her 端巽 sistemi de ihtiva eder : Plazma + ekilli elementler = kaba dispers sist. Plazma i巽inde da脹lm脹 erimi iyonlar = ince dispers sist. Kaba Dispers Sistemler Bu sistem ihtiva ettii dispers faz脹n cinsine g旦re iki k脹sma ayr脹l脹r 1- S端spansiyon 2- Em端lsiyon Kat脹 maddelerin s脹v脹 veya gaz ortam脹 i巽inde da脹ld脹klar脹 sisteme s端spansiyon denir. Sistem sabit kalamaz. rnein: Kumlu su kar脹脹m脹nda kumun 巽旦kmesi, niastal脹 su kar脹脹m脹nda niastan脹n bir s端re sonra ayr脹lmas脹, ve p脹ht脹lamas脹 engellenmi kan脹n i巽indeki dispers faz脹n 巽旦kmesi gibi. Bu, asl脹nda sedimantasyondur. 旦kmenin nedeni plazma ve eritrositler aras脹ndaki a脹rl脹k fark脹d脹r (yer巽ekimi).
  • 44. S脹v脹n脹n s脹v脹 i巽erisinde disperse olduu sisteme em端lsiyon denir (zeytinya脹 ile su gibi). N旦tral yalar da kan s脹v脹s脹 i巽inde em端lsiyon halinde bulunurlar. Bir damla s端te mikroskopta bakt脹脹m脹zda sulu ortam i巽inde y端zen ya tanecikleri halinde g旦r端n端r. Kaba Dispers Sistemlerin zellikleri : 1- Dispers faz脹 meydana getiren maddelerin 巽aplar脹 100 袖 dan b端y端kt端rler (100 - 400 袖). I脹k mikroskobu veya 巽脹plak g旦zle g旦r端lebilirler. Yani Dispers faz, dispersiyon ortam脹ndan ay脹rt edilebilir. 2- Sabit deildir. Bu sistemler adi filtre ka脹d脹ndan s端z端l端rse dispers faz dispersiyon ortam脹ndan ayr脹l脹r.
  • 45. 3- Dispers faz yer巽ekimi etkisiyle dibe 巽旦ker (sedimantasyon) Kan, p脹ht脹lamas脹 旦nlendikten sonra santrif端j edilirse sedimente olur. 4- Opakt脹rlar. I脹脹 ge巽irmezler. Dispers faz脹 , dispersiyon ortam脹ndan ay脹rma y旦ntemleri : 1- I脹k mikroskobu 2- Filtrasyon 3- Sedimantasyon Kolloid Dispers Sistemler : 1861 de Thomas Graham, protein, polisakkarit ve baz脹 anorganik maddeleri kristalize olamad脹klar脹 i巽in zamk gibi yap脹kan anlam脹na gelen kolloid diye s脹n脹fland脹rm脹t脹r. Dispersiyon ortam脹 olan suyun u巽urulmas脹 sonras脹nda kristaller veren maddelere de 'kristalloid' ad脹n脹 vermitir.
  • 46. Ama g端n端m端zde maddeleri kristalloid ve kolloid diye s脹n脹fland脹rmak 巽ok doru deildir. 端nk端 bir kristalloid olan NaCl , alkol i巽inde kolloid bir davran脹 g旦stermektedir. Kolloid Sistemlerin zellikleri: 1- Dispers faz脹 meydana getiren taneciklerin 巽ap脹 10 100 袖 aras脹ndad脹r. 200 袖 dan k端巽端k tanecikler g旦zle ve 脹脹k mikroskobu ile g旦r端lemezler. Bu par巽ac脹klar ancak ultramikroskop ile g旦r端lebilirler. 2- Saydamd脹rlar yani 脹脹脹 ge巽irirler. r: hemolize olmu kan脹n 脹脹脹 ge巽irmesi gibi. 3- Kolloid dispers sistemler Faraday-Tyndall olay脹 g旦sterirler. Bu olayda bir 脹脹k demeti kolloid faz脹n dispers par巽ac脹klar脹na 巽arp脹nca difraksiyona urar ve yay脹l脹r. (旦zeltilerde bu olay g旦zlenmez)
  • 47. V端cut s脹v脹lar脹 : Amniotic fluid, Aqueous humour, Bile, Blood plasma, Breast milk, Cerebrospinal fluid, Cerumen, Chyle, Exudates, Gastric juice, Lymph, Mucus, Pericardial fluid, Peritoneal fluid, Pleural fluid, Pus, Saliva, Sebum, Serous fluid, Semen, Sputum, Synovial fluid, Sweat, Tears, Urine, Vomit. Amniotik s脹v脹, G旦z i巽i s脹v脹s脹, Safra, Kan plazmas脹, Anne s端t端, Serebrospinal s脹v脹, Kulak kiri, Sidirim s脹v脹s脹, 聴ltihap s脹v脹s脹, Mide s脹v脹s脹, Lenf s脹v脹s脹, (yap脹kan) Mukoza s脹v脹s脹, Kalp zarlar脹 s脹v脹s脹, Periton s脹v脹s脹, 聴rin, T端kr端k, Ya bezleri salg脹s脹, Ser旦z s脹v脹, Semen, Balgam, Sinoviyal s脹v脹 (eklem s脹v脹s脹), Ter, G旦zya脹, 聴drar, Kusmuk. S端rfaktan ?