際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Bilim tarihi

Download as PPTX, PDF
salih doan
salih doan

1 of 40
Downloaded 53 times
HAZIRLAYANLAR Samet imek Yavuzcan Orhan Eren Eilmez mer Faruk Doan DERS ADI: B聴L聴M TAR聴H聴 KONU: R旦nesans ve Modern Bilim
R旦nesans modern bilimin balang脹c脹 say脹lmaktad脹r. Bir bak脹ma doru bir bak脹ma yanl脹t脹r. R旦nesans skolastik d端端nceyi k脹rd脹脹 旦l巽端de, bilimin gelimesinde yararl脹 olmutur. Frans脹z tarih巽isi Michelet R旦nesans'脹 "d端nyay脹 ve insan脹 kefetme" olarak niteler. Bunun anlam脹 insanlar cennet cehennemi kafas脹ndan atm脹 g旦zlerini ger巽ek d端nyaya 巽evirmitir. Leonardo da vinci d脹脹nda hi巽 bir se巽kin kafalar bilime d旦n端k deildi. Ama hi巽 bilim olmad脹 da diyemeyiz. 端nk端 R旦nesans'la beraber gelien at旦lye ve iyerlerinde 巽脹rakl脹k eitimi sayesinde el ve teknik beceriler gelimitir. R旦nesans ve Modern Bilim
Leonardo Da vinci R旦nesans D旦nemi 聴talyan anatomisti, m端zisyeni, heykelt脹ra脹, mimar脹, m端hendisi, mucidi, matematik巽isi ve ayn脹 zamanda ressam脹d脹r. Leonardo pisa ve floransa aras脹nda vinci de zengin bir noterin ve k旦yl端 bir kad脹n脹n evlilik d脹脹 birlikteliinden meydana geldi. Leonardo da vinci Bilimi g旦zlem ve deneye dayand脹r脹r. Ona g旦re kesinlik bilimde deil matematikte vard脹r. Leonardo'ya g旦re teori ve uygulama birlikte hareket etmelidir. Uygulama s脹z teori anlams脹z, teorisiz uygulama k脹s脹r ve sonu巽suzdur. Uygulamal脹 alanlardaki projeleri aras脹nda u巽an makine helikopter ve baz脹 silah 巽eitleri yer al脹r. 750yi bulan 巽izgi ve 10 insan cesedi 端zerinde yapt脹脹 diseksiyon 巽al脹mas脹 ona anatomi tarihinde b端y端k bir yer salam脹t脹r. Leonardo Da Vinci
Fizyolojideki katk脹s脹 kan脹n hareketiyle ilgilidir. Kan脹n nas脹l besin ta脹d脹脹n脹 ve at脹klar脹n nas脹l uzaklat脹r脹ld脹脹n脹 a巽脹klamaya 巽al脹m脹t脹r. Astronomide yer k端renin dier gezegenler gibi gezegen olduunu ileri s端rm端t端r. Aristoteles'ten farkl脹 olarak kuvveti yaln脹z hareketi deil ivmeyi de meydana getirdiini s旦yler. Bu g旦r端 ilerde hareketin birinci yasas脹 olarak kabul g旦r端r端. jeolojinin kurucusu g旦z端yle de bak脹l脹rd脹. Dalarda bulunana deniz yarat脹klar脹 fosillerinden yer kabuunun hareket ettiini bunun sonucunda yeni vadi ve tepelerin meydana geldiini s旦ylemitir. Leonardo Da Vinci
1473 y脹l脹nda Polonya da doan astronominin kurucusu olarak bilinen Kopernik; matematik, astronomi, dini alanlarda eitimler alm脹, kilisede papaz olarak 巽al脹m脹, 聴talya da astronom Noworro ile birlikte 巽al脹malarda bulunmu , bulmu olduu icatlarla bilim tarihine y旦n vermi d端nyan脹n ve dier gezegenlerin g端nein etraf脹nda d旦nd端端n端 ispatlam脹 ve yasalar脹yla a巽脹klam脹 bilim adam脹d脹r. Yeni astronominin kurucusu kabul edilen Kopernik, d端nyan脹n ve dier gezegenlerin g端ne etraf脹nda d旦nd端kleri kural脹n脹 a巽脹klam脹t脹r. Evrenin k端resel olduunu Arz脹n k端resel olduunu g旦k cisimlerinin hareketlerinin d端zg端n dairesel ve s端rekli olduunu s旦ylemitir. Copernic ve G端ne Merkezli Sistem
Copernic en 旦nemli eserini 旦lmeden 旦nce a巽脹klam脹t脹r. Bunun sebebi o zamanlarda kilisenin skolastik d端端ncesi hakim olmaktayd脹 ve bu bilgileri kesinletirmek istemesidir. Kopernik in en 旦nemli eserinde De revolutionibus orbium coelestium heliosentrik teorisini detayl脹 anlatt脹. 1540da ise b端t端n fikirlerini i巽ine alan kitab脹n bas脹lmas脹 i巽in m端saade 巽脹km脹t脹. Nicolas Copernicus Astronom, doktor ve rahip olan Kopernik, Yunanl脹 astronom Batlamyusun yanl脹 olan teorisini D端nyaya anlatarak bilime b端y端k hizmette bulundu. Batlamyusa G旦re Kopernike g旦re
Bir 巽ok y旦nden Kopernike ters d端er. Tycho Kopernik sistemini reddeder. Yer k端re gibi a脹r bir cismin uzayda hareket etmesi hem fiziki hem de kutsal inan巽 a巽脹s脹ndan yanl脹 bulunur. Tycho ya g旦re d端nya hareket etseydi y脹ld脹zlar sabit durmazd脹. Kopernik bir matematik巽i ve at脹l脹ml脹 bir teorisyendi ama g旦zlem olarak zay脹ft脹. Aksine Tycho Brahe matematik ve teknisyen olarak zay脹f ancak g旦zlemci olarak esizdi. Tycho astronomiye 旦rencilik y脹llar脹nda g旦rd端端 g端ne tutulmas脹 ard脹ndan merak salar. Batlamyus sistemini inceler ve kendi yapt脹脹 ara巽larla astronomik g旦zlemler yapar. Tycho Brahe
Tycho i巽in Batlamyus sistemi yeterli deildi. her iki sisteminde kapsam脹nda uzaklat脹ran ayn脹 zamanda y脹ld脹zlar脹nda yer deitirmesini gerektirmeyen bir sistem kurar. Ay ve g端ne merkezde sabit duran yer k端renin etraf脹nda, gezegenlerde g端nein etraf脹nda toplanmaktad脹r. Tychonun astronomiye as脹l 旦nemi kulland脹脹 duyarl脹 ara巽lar ve gezegenlerin konumlar脹n脹n belirlenmesidir. Tychonun Aristoteles'e ters d端en 2 g旦zlemi vard脹r. Bunlardan birincisi Aristoteles'e g旦re g旦k cisimleri, kusursuz ve deimez nesnelerdir. S端per-nova t端r端nden olan bu y脹ld脹z 巽ekirdek patlamalar脹 sonucunda meydana gelmitir. 聴kinci si ise Aristoteles kuyruklu y脹ld脹zlar脹n atmosfere ait olduunu, Tychonun g旦zlemleri ise y脹ld脹zlar脹n aydan daha da 旦tede farkl脹 bir g旦k cisimleri olduunu ortaya atm脹t脹r. Tycho Brahe
Tycho Brahenin D端nya Sistemi
Astronominin prensi olarak adland脹r脹l脹r. G端ne sistemimizdeki gezegenlerin ne ekilde hareket ettiini a巽脹klayan odur. Daha 旦nceleri Kopernik gezegenlerin g端nein etraf脹nda d旦nd端端n端 ispat etmitir. Galileo de teleskobuyla yapt脹脹 g旦zlemlerle bunu dorulam脹t脹. Astronominin ilk zamanlar脹nda baka bir 旦nemli isim de Kopernik in teorisini kabul etmemekle beraber 旦mr端n端 hassas 旦l巽端 aletleri yapmak ve gezegenlerin hareketi hakk脹nda astronomi cetvelleri haz脹rlamakla ge巽iren Tycho Brahedir. Kepler ve Yasalar脹
Bu bilgiler sayesinde gezegenlerin hareketini yorumlayabildi ve bu hareketleri d端zenleyen 端巽 tane kanun ortaya att脹. Kepler ilk olarak gezegenlerin g端nein etraf脹nda oval ya da eliptik bir yol 端zerinde hareket ettiine iaret etmitir. 聴kinci olarak gezegen ile g端ne aras脹 巽izilen 巽izginin eit zamanlarda eit alanlar脹 s端p端rd端端n端 s旦ylemitir. Baka bir deyimle gezegen g端nee ne kadar yak脹n ise o kadar h脹zl脹 gider. 巽端nc端 kanun g端nee yak脹n olan gezegenlerin y脹l脹n脹n, ondan uzakta olanlar脹nkinden daha k脹sa olduunu belirtmektedir. Keplerin astronomi bilimine katt脹klar脹 sadece bunlar deildir. Kendisi, 旦rnein, kuyruklu y脹ld脹zlar脹n ge巽iini ve nova denilen y脹ld脹z patlamalar脹n脹 da incelemitir. Fakat ger巽ek baar脹s脹, Isaac Newtonun yer巽ekimi ve hareket hakk脹ndaki b端y端k bulular脹na yol a巽m脹 olan kanunlard脹r.
KEPLER聴N B聴R聴NC聴 KANUNU: Gezegenlerin y旦r端ngesi, odaklar脹ndan birisi g端nein bulunduu yerde olan bir elipstir. Bir gezegen g端nein etraf脹nda dairesel deil oval bir yol boyunca hareket eder. Eer iki noktan脹n etraf脹ndan dolaan ipten bol bir halka ge巽irir ve 1. resimde g旦r端ld端端 gibi ipi gergin tutarak bu noktalar脹n etraf脹nda elipsi 巽izersek odaklar脹n durumu a巽脹k巽a anla脹lm脹 olur. KEPLER聴N 聴K聴NC聴 KANUNU: Gezegenlerle g端ne aras脹na 巽izilen 巽izgi eit zamanlarda eit alanlar s端p端r端r. Bir gezegen g端ne etraf脹nda d旦nerken h脹z脹 sabit deildir. G端nee yak脹nken, uzak olduu zamandakinden daha 巽abuk hareket eder. Gezegen Adan Bye gitmek i巽in, Dden Eye gitmek i巽in ge巽irdii zaman kadar bir zaman harcar ve s端p端r端len 束端巽gen損 lerin alanlar脹 birbirine eittir. KEPLER聴N NC KANUNU: Bir gezegen g端neten ne kadar uzaktaysa y旦r端ngesini tamamlamas脹 i巽in ge巽en zaman o kadar uzundur. G端nee yak脹n olan gezegenlerin (旦rnein Merk端r, Ven端s vb.) y脹llar脹 d脹takilerden 巽ok daha k脹sad脹r. G端nee uzakl脹脹, d端nyan脹nkinin yar脹s脹ndan az olan Merk端r g端nein etraf脹nda sadece 88 g端nde d旦ner. 巽端nc端 resim her bir gezegenin bir d端nya y脹l脹 boyunca g端nein etraf脹nda ka巽 kere d旦nd端端n端 g旦stermektedir.
Eski gelenek ve otoritelere ilk y端z 巽eviren isvi巽reli hekim Thepharast Von Hohenhaim d脹r. al脹malar脹 sayesinde halk ona eski Roman脹n b端y端k hekimi paracelsus lakab脹n脹 takar. Galen ve 聴bni sinann脹n 旦retilerini bir yana iterek kendi g旦zlem ve deneylerine bavurur. Kimyac脹 olarak baz脹 baar脹l脹 巽al脹malar yapar. Tavuklar 端zerinde y端r端tt端端 deneylerle eterin anestezi 旦zelliini kefeder. Paracelsus Kimya, T脹p ve Canl脹lar Bilimde Durum
1577 de b端r端kselde doan Van Helmont hem mistik hem de deneyci bir yakla脹m脹 vard脹. Deiik maddelerin hava t端r端nden olduunu bahseden helmont buna ortak isim olarak ilk defa gaz kelimesini kullanm脹t脹r. Suyun biricik element olduuna inan脹yordu. Bunu ispatlamak i巽in kuru topraa diktii s旦端t aac脹na yaln脹zca su veriyordu. 62 gram verdii su dan yaln脹zca 2 gram kulland脹脹n脹 fark eden helmont aac脹n maddesinin sudan meydana geldiini benimsedi.Van Helmont
Andreas Vesalius Modern anlamda anatominin kurucusudur. Fabrica Humani corporis adl脹 yap脹t脹nda, ge巽mi d旦nemlerdeki bilgiler tekrarlamak yerine kendi g旦zlem ve deneyleriyle elde ettii sonu巽lar脹 ortaya koyar. kemik, damar, i巽 organ ve beyinler 端zerinde incelemeler yapm脹 ve insanlar脹 kafatas脹 bi巽imiyle s脹n脹fland脹ran ilk kiidir. Anatomiye g旦zleme dayal脹 bilim kimliini kazand脹rm脹t脹r. Vesalius da dierleri gibi al脹nan besine karacierde doal ruh kazand脹rd脹脹 bunu kalbin yaamsal ruha beyninde hayvansal ruha d旦n端t端rd端端 g旦r端端ndeydi ve v端cudun ileyii sinirler yoluyla salamaya yarar. insan beynin maymun, k旦pek ve at vb. d旦rt ayakl脹 havanlara benzetir. Vesalius 巽al脹mas脹
kan脹n ilevi konusunda da galenin 旦retileri uzun s端re olumlu 巽al脹malar脹 engellemitir. Galene g旦re atar ve toplar damardaki kan gel-git hareketiyle yaamsal ve doal ruhlar脹 ta脹yan iki ayr脹 ak脹nt脹d脹r. Bir hekim ve din adam脹 olan servetus akcier yoluyla olan kan dola脹m脹n脹 kefeder. Fakat gerek akcierlerde gerek t端m v端cudun kan dola脹m脹n脹 d端zenleyen kalbin 巽al脹ma bi巽imini William Harvey a巽脹kl脹a kavuturmutur. Harvey Cambridge'de eitim g旦r端r ve 聴ngiltere'de hekim olarak 巽al脹maya koyulur. 1628 de Latince yay脹nlad脹脹 kitapta yar脹m saatte kalpten ge巽en kan脹n v端cut da ki kan脹 eit olduunu ve kalpten 巽脹kan kan脹n tekrar kalbe geleceini s旦yler. Nitekim bu mikroskobun icad脹yla ispatlan脹r. 1651 de yay脹nlana ikinci kitab脹nda embriyoloji alan脹nda Aristoteles'ten beri en b端y端k ilerlemeyi ortaya koyar.
13. y端zy脹la gelindiinde fizik konusunda 旦nemli bir gelime olmam脹, ancak bu d旦nemin en 旦nemli bulular脹n脹 yapan kii Leonardo da Vinci olmutur diyebiliriz. Fizik bilimi, R旦nesans d旦nemi sonunda yani 17. y端zy脹lda gelime g旦sterdi. Bu d旦nemde Galilei, astronomi ve dinamik ile ilgili deneyler ve arat脹rmalar yapt脹. Bu 巽al脹malar脹n脹n t端m端n端 kesin matematik yasalar脹na dayand脹rmay脹 vurgulayan deneysel y旦ntemi kurup gelitirdi. Yine bu d旦nemde sarka巽 konusunda 巽al脹malar yapan Huygens, sarka巽l脹 saatleri gelitirdi. Torricelli ve Pascal脹n yapt脹脹 巽al脹malar atmosfer bas脹nc脹 ile ilgili bilinmeyenleri ortaya 巽脹kard脹. Ses ve 脹脹k olaylar脹 ile ilgili bir巽ok deney ve arat脹rmalar ger巽ekletirildi. Newton, beyaz renkli 脹脹脹n bileimini buldu. Romer de 脹脹脹n h脹z脹n脹 bularak 脹脹脹n nitelikleriyle ilgili b端y端k ad脹mlar at脹ld脹. Fizik ve Matematikte Durum
Bu d旦nemde, daha 旦nceden optik konusunda ger巽ekletirilen gelimeler daha da ileriye ta脹nd脹 ve teleskop, mikroskop ve g旦k d端rb端n端 icat edildi. Bu d旦nemde yaanan en 旦nemli konu ise, Newton taraf脹ndan yer巽ekiminin yani evrensel 巽ekim g端c端n端n kefedilmesi oldu. 19. y端zy脹lda, 脹s脹 ve mekanik olaylar脹yla ilgili termodinamik, sonras脹nda elektromanyetizma gibi fizik alanlar脹 ortaya 巽脹km脹t脹r. Optik ve 脹脹k konular脹nda yeni bulular脹n yap脹lmas脹, fotoraf巽脹l脹k ve spektroskopi tekniklerinin, mor旦tesi ve kz脹lalt脹 脹脹nlar脹n脹n bulunmas脹 旦nemli gelimelerdendir. 19. y端zy脹l脹n sonlar脹na doru baz脹 fizik巽iler, fiziin neredeyse art脹k tamamland脹脹n脹 belirttikleri s脹rada X 脹脹nlar脹, radyoaktiflik, elektron, radyoelektrik dalgalar gibi bulular devam etti.
Bacon, salam bilginin kayna脹n脹n t端mdengelim deil t端mevar脹m olduunu savunur. 端nk端 eski tan脹msal mant脹k bilimsel bulular i巽in faydas脹zd脹r. Dolay脹s脹yla tek se巽enek t端mevar脹md脹r. T端mevar脹m ise d端端nce tarihi boyunca iki bi巽imde uygulanagelmitir: 1. H脹zla alg脹lardan genel kavramlara y端kselmek ve buradan da orta terimi bulmak 2. Alg脹lardan balayarak yava yava genel kavramlara y端kselmek Bilimde Y旦ntem Bilinci Francis Bacon Francis Bacon
Bacon'a g旦re birinci yol Aristoteles mant脹脹ndan kaynaklanmaktad脹r ve doan脹n 巽eitlilii kar脹s脹nda yarar脹 yoktur. 端nk端 Aristoteles mant脹脹 ger巽ekleri bulmaktan 巽ok bilinenleri kan脹tlamaya, 旦retmeye yarar. Aristoteles巽iler de s端rekli t端mdengelimi 旦ne 巽脹kard脹klar脹 i巽in bilimi, t端mdengelime dayal脹 mant脹a indirgemilerdir. Oysa t端mdengelim y旦ntemiyle yap脹lm脹 巽脹kar脹mlar, eer 旦nc端lleri uygun bir t端mevar脹m sal dayanaa sahipse bilimsel olabilir.
Frans脹z d端端n端r, yazar, bilim adam脹 ve matematik巽i. Modern psikolojinin ve matematiin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Kendisinden sonraki bilim adamlar脹na ve filozoflara ilham kayna脹 olan teorileriyle, bilimin g端n端m端z seviyesine ulamas脹nda b端y端k rol oynam脹t脹r. D端端nsel alanda matematiksel a巽脹l脹mlardan yararlanarak, dorudan ortaya 巽脹kan ve doruluu tart脹脹lmaz kesin-mutlak birtak脹m bilgilerin var olduunu savunmu; bu sav脹n脹 da D端端n端yorum, 旦yleyse var脹m eklindeki 端nl端 s旦ylemiyle ortaya koymutur. Bilimsel devrimin ba akt旦rlerinden biri say脹lan Descartes, Kartezyen koordinasyon sistemini (kartezyanizm) gelitirerek, 旦zellikle d端zlem geometrisinin ve matematiin evrimsel s端recine 巽ok b端y端k katk脹da bulunmutur. Descartes
Bacon'da eksik olan teori ve matematik anlay脹脹 fazlas脹yla Descartes'te mevcuttur. Bilim, matematik, felsefe alan脹nda 旦nemli 巽al脹malar yapm脹脹d脹r ve Analitik geometrinin kurucusu olarak g旦r端l端r . Doa felsefesindeki 巽al脹malar脹 iki hedefe y旦nelmitir. 1. Mekanik biliminde gelien ve uygulanan alan脹 bulan matematiksel y旦ntemi a巽脹klamak ve dier alanlara genellemek. 2.Bu y旦ntemi kullanarak doan脹n ileyiini genel bir mekanik olarak a巽脹klamas脹n脹 yapmak. Descartes'e g旦re Bacon empirik olgular脹 旦ne almakla soruna tersten yaklam脹t脹r. Oysa doru olan ded端ktif 巽脹kar脹mlar脹m脹za temel olacak genel ilkeleri saptamaktad脹r.
Matematikle ula脹lan kesinlie, ayn脹 yoldan giderek bilimde de ula脹labileceini savunmutur. Descartes'in ded端ktif yakla脹m脹 bilimde hipotezin 旦nem ve yerini anlama y旦n端nden modern anlay脹a 巽ok yak脹nd脹r. Analiz, Sentez ve analoji gibi noktalarda ortaya d端端nceler koymutur. Descartes'in arad脹脹 hipotezlerini yaln脹zca sonu巽lara giderek dorulamak deil fakat onlar脹 bir tak脹m daha temel ve ilkel dorulara giderek kan脹tlamakt脹r. Cebirsel y旦ntemleri geometriye uygulayarak analitik veya koordinat geometriyi kurar.
1581'de Pisa niversitesinde t脹p tahsiline balad脹, ancak paras脹zl脹ktan okulu terk etti. 1583'ten itibaren matematie ilgi duyan Galileo, bu konudaki 巽al脹malar脹 sayesinde 1589'da Pisa 'da profes旦rl端k elde etti. 1597'de pratikte 巽ok faydas脹 olan pusulay脹 ticari olarak piyasaya arz etti. 1600 senesinden hemen sonra ilkel bir termometre, insan kalp at脹脹n脹n 旦l巽端m端nde kullan脹lmak 端zere bir sarka巽 ve 1604'te serbest d端端端n matematik kanunlar脹n脹 kefetti. Galileo
1609'da Hollanda'da teleskopun bulunduunu iitti. Kendisi daha ileri bir alet yaparak bunu astronomi g旦zlemlerinde kulland脹. 1610' da aydaki dalar, y脹ld脹z k端meleri ve Samanyolu 端zerine ilk tespitlerini yay脹nlad脹. Bu arada J端piter'in d旦rt uydusunun varl脹脹n脹 bildirdi. Bu kitab脹 巽ok ilgi uyand脹rd脹 ve Floransa'da saray matematik巽isi olmas脹n脹 salad脹. 1611'de Roma'ya gitti ve oradaki Bilim Akademisi'ne 端ye se巽ildi. 1613'te g端ne lekeleri 端zerine yazd脹脹 eserini yay脹nlad脹. Bu eserinde Kopernik sistemini a巽脹k bir ekilde m端dafaa etti. Bundan dolay脹 papazlar脹n a脹r h端cumuna urad脹. . Yetmi ya脹nda hapsedilen Galileo'nun g旦zleri k旦r oldu ve 1642 y脹l脹nda hapiste 旦ld端. Galileo'nun Teleskobu
Galileo'nun 旦ld端端 y脹l d端nyaya geldi.(1642-1727) 聴lk kez Newton da b端t端n sonu巽lar脹 kapsayan teorik d端zeyde bir sistemin ortaya 巽脹kt脹脹n脹 g旦r端yoruz. K端巽端kl端端nde parlak bir 旦renci olmayan Newton 1661 de Cambridge 端niversitesine girer ve 旦renimini 端巽 y脹l i巽inde tamamlar. Barrow ad脹nda se巽kin matematik profes旦r端nden ders alan Newton nun yeteneklerini ortaya 巽脹karmas脹yla Barrow 1668 de k端rs端s端n端 Newton a b脹rak脹r. 1665 Austos'ta Londra'da balayan veba salg脹n脹 nedeniyle Cambridge kapat脹ld脹 ve Newton 1667 Mart'a kadar Woolsthorpe'taki 巽iftlikte kald脹. Isaac Newton
iftlikteki 巽al脹malar脹nda diferansiyel ve integral hesaplamalar脹n脹n temelini att脹. Ge巽mite alan, yay uzunluu, tanjant bulma gibi eskiden kullan脹lan y旦ntemleri diferansiyel hesaplamay脹 temel alarak birletirdi. iftlikte karanl脹k bir odada g端ne 脹脹脹n脹 bir prizmaya tutarak 脹脹k tayf脹 oluturmu ve beyaz 脹脹脹n tek ba脹na bir birim olmad脹脹n脹 fark etmitir. Newton i巽ine kapal脹, g旦steriten uzak ve polemiklerden ka巽an bir kiilikti. Newton'a g旦re doa matematiksel niteliklere sahip b旦l端nemez k端巽端k par巽ac脹klardan yap脹lm脹t脹r ve doada her olay bu par巽ac脹klar脹n birlemesi ve da脹lmas脹 ile olumutur.
1667'de Newton 端niversite tekrar a巽脹l脹nca Cambridge'ye geri d旦nd端 ve iki y脹l sonra matematik profes旦r端 oldu Newton yakla脹k 30 y脹l Cambridge'de kald脹 ve mektuplar yoluyla dier bilim insanlar脹 ile konuarak tek ba脹na 巽al脹malar脹na devam etti. Bu y脹llar boyunca en b端y端k eseri olan Principia kitab脹n脹 haz脹rlad脹 ve tamamlad脹. I脹k ile ilgili 巽iftlikte yapt脹脹 deneyler sonucu mercekli teleskoplar脹n kusurlar yaratt脹脹n脹 fark etti ve kendisi bir yans脹tmal脹 teleskop gelitirdi. 1668'de bu teleskop ile bilim d端nyas脹n脹n ilgisini 巽ekti ve 1672'de Royal Society'nin 端yesi oldu.
Kitapta ispatlar geometri ile yap脹lm脹, evrensel k端tle 巽ekimi a巽脹klanm脹 ve cisimlerin k端tleleri ile doru orant脹l脹, mesafeleri ile ters orant脹l脹 birbirlerini 巽ektiklerini a巽脹klam脹t脹r. Kitap Newton taraf脹ndan iki ana b旦l端me ayr脹lm脹t脹r. Birinci b旦l端mde Galileo'nun deneylerinden 旦vg端 ile s旦z eder ve Kepler kanunlar脹n脹 matematiksel olarak ispatlar. Bu b旦l端mde kendi ismi ile an脹lan Newton hareket yasalar脹n脹 a巽脹klad脹. 聴kinci b旦l端mde ak脹kan i巽indeki hareketleri incelemitir ve en iyi gemi tasar脹m脹 i巽in 旦neriler koymutur. Bu b旦l端mde dalga hareketlerini matematiksel incelemesi ilgi 巽ekmitir.
I脹a 聴likin Kuramlar Bir air ve diplomat olu olan Huygens, 脹脹脹n par巽ac脹klardan deil, dalgalardan meydana geldii d端端ncesindeydi. Huygens in, dalga hipotezine, su ve ses dalgalar脹ndan esinlenerek ulat脹脹 s旦ylenebilir. Teorisini ilk kez 1678de Paris Bilimler Akademisi'nde a巽脹klad脹; sonra tam ve ayr脹nt脹l脹 bi巽imde 1690da yay脹mlad脹脹 Traite de la Lumiere adl脹 kitab脹nda ortaya koydu. DanimarkalI fizik巽i Erasmus Bartho-linus, 巽ift k脹r脹lma 旦zellii denen olguyu 1670te kefetti. I脹脹n kutuplamas脹 dediimiz kavram Newton da kendini g旦sterir ve nitekim 脹脹nlar脹n iki yanl脹 olduundan s旦z eder.
聴ngiliz bilgini Robert Hooke 脹脹脹n eri dalgalardan ibaret olabilecei d端端ncesini ortaya atar; 旦yle ki, dalgalar脹n ta脹nd脹脹 esir denen ortam脹n par巽ac脹klar脹, 脹脹脹n ilerledii y旦ne dik a巽脹 yaparak hareket ederler. Biri 巽脹k脹p Newton'un, Hookem ve Huygens in hipotezlerini birletirebilseydi, o d旦nemde 脹脹kla ilgili bilinen t端m olgular脹 kapsayacak g端巽te bir teori kolayca ortaya 巽脹km脹 olacakt脹.
Bu d旦nemde maddenin temel yap脹ta脹 olarak atom kavram脹n脹n yeniden sahneye 巽脹kt脹脹na, baz脹 kimyasal elementlerin bulunduuna tan脹k olmaktay脹z. Hat脹rlanaca脹 端zere, maddenin atomsal yap脹s脹 fikrini Demokritos ve daha sonra Epikuros gibi eski Yunan d端端n端rleri ileri s端rm端lerdir. On yedinci y端zy脹l balar脹nda atom d端端ncesinin Frans脹z filozofu Pierre Gassendi ile 聴ngiliz bilgini Robert Boyleda yeniden canlan脹r. Gassendiye g旦re, her t端rl端 madde mutlak derecede kat脹 ve asla yok edilemez atomlardan olumutur. Atomlar nitelik y旦n端nden benzer, fakat bi巽im ve b端y端kl端k y旦nlerinden farkl脹 nesneler olup, bo uzayda her y旦nde serbest巽e hareket halindedirler. G端n端m端z fizii bunu geni 旦l巽端de dorulam脹t脹r. Maddenin Yap脹s脹
Gassendi ayr脹ca, maddenin kat脹, s脹v脹 ve gaz halleri ve bir halden 旦b端r端ne ge巽i 端zerindeki olduk巽a ge巽erli a巽脹klamas脹yla da dikkati 巽eker Genellikle herkes ate arac脹l脹脹yla her maddenin bu temel element veya ilkelere indirgenebilecei inanc脹ndayd脹. Ger巽i bir hidroklorik ve nitrik asit kar脹脹m脹 olan aqua regia ile alt脹n脹 deitirmek m端mk端n; ancak bu deiim geriye d旦n端lmez deildir. Ayn脹 eyi alt脹n脹n dier metallerle ala脹m脹nda da g旦r端yoruz; ala脹m 巽旦z端ld端端nde ilk konan miktarda alt脹n tekrar elde edilebilmektedir. B旦yle, bu g旦zlemlerden alt脹n脹n s端rekli ve deimez bir nitelii olduu sonucunu 巽脹kararak, klasik d旦rt element veya 端巽 ilke d端端ncesinin ge巽ersizliini kan脹tl脹yordu. 1661de yazd脹脹 Kukucu Kimyac脹 adl脹 yap脹t脹nda bu t端r metafizik nitelikteki kavramlar yerine modern anlamda kimyasal element kavram脹n脹n getirildiini g旦rmekteyiz.
Boyle Daha sonra, modern kimyan脹n atom kavram脹n脹 ileri s端rer. Ona g旦re, t端m maddeler, her biri kendi belirli bi巽imiyle var olan kat脹 par巽ac脹klardan meydana gelmitir. Bu par巽ac脹klar kendi aralar脹nda gruplaarak imdi molek端l dediimiz daha b端y端k par巽ac脹klar脹n oluumuna yol a巽arlar. Boyle bir kimyac脹 olduu kadar bir fizik巽idir Asistan olarak yan脹na ald脹脹 Robert Hooke la birlikte gazlar脹n fiziksel 旦zellikleri 端zerinde bir巽ok deneyler yapar. Otto von Guerickenin icat ettii hava pompas脹n脹 daha gelitirerek havan脹n a脹rl脹k, s脹k脹a bilirlik ve elastikiyeti gibi 旦zelliklerini incelerler. Boyle ile Hooke脹n gazlar 端zerindeki deneyleri, bir巽ok yan脹c脹 maddenin havas脹z kald脹脹nda yanmad脹脹n脹 da g旦sterir. B旦ylece yanma olay脹nda havan脹n gerei ortaya 巽脹karsa da nedeni anla脹lmaz.
17. Y端zy脹lda bilimsel faaliyeti destekleyen kurumlardan biride bilim akademileridir. Bunlar bir taraftan 端niversite faaliyetlerine destek olurken dier taraftan 巽a脹n gereksinimlerine uygun ekilde bilim adamlar脹n脹 desteklemilerdir. Bunlardan erken tarihli olanlardan biri 聴talyada Floransa kentinde kurulan Academia del Cimentodur.1657 y脹l脹nda kurulan bu akademinin kurucular脹 aras脹nda Galileinin iki 旦rencisi Vivani ve Tori巽elli de vard脹r. Akademinin 端yeleri aras脹nda devrin se巽kin bilim adamlar脹n脹 g旦rmek m端mk端nd端r. Bunlar aras脹nda mekanist fizyolog Borelli, Danimarkal脹 anatomist ve jeolog Steno, embriyolog Redi ile astronom Dominico Cassini de bulunmaktad脹r. Bu bilim adamlar脹 say脹s脹z deneyler yapm脹lard脹r. Ancak bir s端re sonra din adamlar脹 buran脹n sak脹ncal脹 faaliyetlerde bulunduunu d端端nd端klerinden 1667de kapat脹lm脹 ve yakalanan 端yelerinden biri engizisyonda cezaland脹r脹lm脹t脹r. Bu akademi bir巽ok bilimsel 巽al脹may脹 da desteklemilerdir. Bunlar aras脹nda Toricellinin hava bas脹nc脹yla ilgili 巽al脹malar脹 da 旦nemli yer tutar. 17. y端zy脹lda kurulmu olan akademilerden biri de Royal Societydir. Kraliyet akademisi diye adland脹rabileceimiz bu akdemi doay脹 incelemek ve bu alandaki 巽al脹malar脹 da desteklemek gayesiyle kurulmu olup, ilkin gayr脹 resmi olarak Francis Baconun 1645deki deneylerini desteklemekle ie balam脹t脹r. Bu akademide hemen her alanda 巽al脹malar脹n脹 y端r端tm端 olduu g旦r端l端r. Bu kuruma 端ye olmak bir ayr脹cal脹k olarak nitelendirilmitir. Bilim Akademileri
1-) Copernic yapt脹脹 arat脹rmalar sonucunda hangi evren sistemini bulmutur? A. G端ne Merkezli Sistem B. Ay Merkezli Sistem C. D端nya Merkezli Sistem D. Ay ve D端nya Merkezli Sorular
2-) Ay ve G端ne merkezde sabit duran yer k端renin etraf脹nda, gezegenlerde G端nein etraf脹nda toplanmaktad脹r teorisini kim 旦ne s端rm端t端r? A. Leonardo Da Vinci B. Vesalius C. Copernicus D. Tycho Brahe
3-) al脹malar脹 sayesinde Parecelsus lakab脹 tak脹lan 聴svi巽reli hekim kimdir? A. Leonardo Da Vinci B. Von Hohenhaim C. Galen D. 聴bni Sina
4-)Anatomide g旦zleme dayal脹 bilgiyi kim kazand脹rm脹t脹r? A. Von Hohenhaim B. Galen C. Vesalius D. 聴bni Sina
5-)kalpten yar脹m saat de ge巽en kan脹n v端cuttaki kana eit olduunu savunan bilim insan脹 kimdir? A. Leonardo Da Vinci B. Vesalius C. Copernicus D. William Harvey

More Related Content

Bilim tarihi

  • 1. HAZIRLAYANLAR Samet imek Yavuzcan Orhan Eren Eilmez mer Faruk Doan DERS ADI: B聴L聴M TAR聴H聴 KONU: R旦nesans ve Modern Bilim
  • 2. R旦nesans modern bilimin balang脹c脹 say脹lmaktad脹r. Bir bak脹ma doru bir bak脹ma yanl脹t脹r. R旦nesans skolastik d端端nceyi k脹rd脹脹 旦l巽端de, bilimin gelimesinde yararl脹 olmutur. Frans脹z tarih巽isi Michelet R旦nesans'脹 "d端nyay脹 ve insan脹 kefetme" olarak niteler. Bunun anlam脹 insanlar cennet cehennemi kafas脹ndan atm脹 g旦zlerini ger巽ek d端nyaya 巽evirmitir. Leonardo da vinci d脹脹nda hi巽 bir se巽kin kafalar bilime d旦n端k deildi. Ama hi巽 bilim olmad脹 da diyemeyiz. 端nk端 R旦nesans'la beraber gelien at旦lye ve iyerlerinde 巽脹rakl脹k eitimi sayesinde el ve teknik beceriler gelimitir. R旦nesans ve Modern Bilim
  • 3. Leonardo Da vinci R旦nesans D旦nemi 聴talyan anatomisti, m端zisyeni, heykelt脹ra脹, mimar脹, m端hendisi, mucidi, matematik巽isi ve ayn脹 zamanda ressam脹d脹r. Leonardo pisa ve floransa aras脹nda vinci de zengin bir noterin ve k旦yl端 bir kad脹n脹n evlilik d脹脹 birlikteliinden meydana geldi. Leonardo da vinci Bilimi g旦zlem ve deneye dayand脹r脹r. Ona g旦re kesinlik bilimde deil matematikte vard脹r. Leonardo'ya g旦re teori ve uygulama birlikte hareket etmelidir. Uygulama s脹z teori anlams脹z, teorisiz uygulama k脹s脹r ve sonu巽suzdur. Uygulamal脹 alanlardaki projeleri aras脹nda u巽an makine helikopter ve baz脹 silah 巽eitleri yer al脹r. 750yi bulan 巽izgi ve 10 insan cesedi 端zerinde yapt脹脹 diseksiyon 巽al脹mas脹 ona anatomi tarihinde b端y端k bir yer salam脹t脹r. Leonardo Da Vinci
  • 4. Fizyolojideki katk脹s脹 kan脹n hareketiyle ilgilidir. Kan脹n nas脹l besin ta脹d脹脹n脹 ve at脹klar脹n nas脹l uzaklat脹r脹ld脹脹n脹 a巽脹klamaya 巽al脹m脹t脹r. Astronomide yer k端renin dier gezegenler gibi gezegen olduunu ileri s端rm端t端r. Aristoteles'ten farkl脹 olarak kuvveti yaln脹z hareketi deil ivmeyi de meydana getirdiini s旦yler. Bu g旦r端 ilerde hareketin birinci yasas脹 olarak kabul g旦r端r端. jeolojinin kurucusu g旦z端yle de bak脹l脹rd脹. Dalarda bulunana deniz yarat脹klar脹 fosillerinden yer kabuunun hareket ettiini bunun sonucunda yeni vadi ve tepelerin meydana geldiini s旦ylemitir. Leonardo Da Vinci
  • 5. 1473 y脹l脹nda Polonya da doan astronominin kurucusu olarak bilinen Kopernik; matematik, astronomi, dini alanlarda eitimler alm脹, kilisede papaz olarak 巽al脹m脹, 聴talya da astronom Noworro ile birlikte 巽al脹malarda bulunmu , bulmu olduu icatlarla bilim tarihine y旦n vermi d端nyan脹n ve dier gezegenlerin g端nein etraf脹nda d旦nd端端n端 ispatlam脹 ve yasalar脹yla a巽脹klam脹 bilim adam脹d脹r. Yeni astronominin kurucusu kabul edilen Kopernik, d端nyan脹n ve dier gezegenlerin g端ne etraf脹nda d旦nd端kleri kural脹n脹 a巽脹klam脹t脹r. Evrenin k端resel olduunu Arz脹n k端resel olduunu g旦k cisimlerinin hareketlerinin d端zg端n dairesel ve s端rekli olduunu s旦ylemitir. Copernic ve G端ne Merkezli Sistem
  • 6. Copernic en 旦nemli eserini 旦lmeden 旦nce a巽脹klam脹t脹r. Bunun sebebi o zamanlarda kilisenin skolastik d端端ncesi hakim olmaktayd脹 ve bu bilgileri kesinletirmek istemesidir. Kopernik in en 旦nemli eserinde De revolutionibus orbium coelestium heliosentrik teorisini detayl脹 anlatt脹. 1540da ise b端t端n fikirlerini i巽ine alan kitab脹n bas脹lmas脹 i巽in m端saade 巽脹km脹t脹. Nicolas Copernicus Astronom, doktor ve rahip olan Kopernik, Yunanl脹 astronom Batlamyusun yanl脹 olan teorisini D端nyaya anlatarak bilime b端y端k hizmette bulundu. Batlamyusa G旦re Kopernike g旦re
  • 7. Bir 巽ok y旦nden Kopernike ters d端er. Tycho Kopernik sistemini reddeder. Yer k端re gibi a脹r bir cismin uzayda hareket etmesi hem fiziki hem de kutsal inan巽 a巽脹s脹ndan yanl脹 bulunur. Tycho ya g旦re d端nya hareket etseydi y脹ld脹zlar sabit durmazd脹. Kopernik bir matematik巽i ve at脹l脹ml脹 bir teorisyendi ama g旦zlem olarak zay脹ft脹. Aksine Tycho Brahe matematik ve teknisyen olarak zay脹f ancak g旦zlemci olarak esizdi. Tycho astronomiye 旦rencilik y脹llar脹nda g旦rd端端 g端ne tutulmas脹 ard脹ndan merak salar. Batlamyus sistemini inceler ve kendi yapt脹脹 ara巽larla astronomik g旦zlemler yapar. Tycho Brahe
  • 8. Tycho i巽in Batlamyus sistemi yeterli deildi. her iki sisteminde kapsam脹nda uzaklat脹ran ayn脹 zamanda y脹ld脹zlar脹nda yer deitirmesini gerektirmeyen bir sistem kurar. Ay ve g端ne merkezde sabit duran yer k端renin etraf脹nda, gezegenlerde g端nein etraf脹nda toplanmaktad脹r. Tychonun astronomiye as脹l 旦nemi kulland脹脹 duyarl脹 ara巽lar ve gezegenlerin konumlar脹n脹n belirlenmesidir. Tychonun Aristoteles'e ters d端en 2 g旦zlemi vard脹r. Bunlardan birincisi Aristoteles'e g旦re g旦k cisimleri, kusursuz ve deimez nesnelerdir. S端per-nova t端r端nden olan bu y脹ld脹z 巽ekirdek patlamalar脹 sonucunda meydana gelmitir. 聴kinci si ise Aristoteles kuyruklu y脹ld脹zlar脹n atmosfere ait olduunu, Tychonun g旦zlemleri ise y脹ld脹zlar脹n aydan daha da 旦tede farkl脹 bir g旦k cisimleri olduunu ortaya atm脹t脹r. Tycho Brahe
  • 10. Astronominin prensi olarak adland脹r脹l脹r. G端ne sistemimizdeki gezegenlerin ne ekilde hareket ettiini a巽脹klayan odur. Daha 旦nceleri Kopernik gezegenlerin g端nein etraf脹nda d旦nd端端n端 ispat etmitir. Galileo de teleskobuyla yapt脹脹 g旦zlemlerle bunu dorulam脹t脹. Astronominin ilk zamanlar脹nda baka bir 旦nemli isim de Kopernik in teorisini kabul etmemekle beraber 旦mr端n端 hassas 旦l巽端 aletleri yapmak ve gezegenlerin hareketi hakk脹nda astronomi cetvelleri haz脹rlamakla ge巽iren Tycho Brahedir. Kepler ve Yasalar脹
  • 11. Bu bilgiler sayesinde gezegenlerin hareketini yorumlayabildi ve bu hareketleri d端zenleyen 端巽 tane kanun ortaya att脹. Kepler ilk olarak gezegenlerin g端nein etraf脹nda oval ya da eliptik bir yol 端zerinde hareket ettiine iaret etmitir. 聴kinci olarak gezegen ile g端ne aras脹 巽izilen 巽izginin eit zamanlarda eit alanlar脹 s端p端rd端端n端 s旦ylemitir. Baka bir deyimle gezegen g端nee ne kadar yak脹n ise o kadar h脹zl脹 gider. 巽端nc端 kanun g端nee yak脹n olan gezegenlerin y脹l脹n脹n, ondan uzakta olanlar脹nkinden daha k脹sa olduunu belirtmektedir. Keplerin astronomi bilimine katt脹klar脹 sadece bunlar deildir. Kendisi, 旦rnein, kuyruklu y脹ld脹zlar脹n ge巽iini ve nova denilen y脹ld脹z patlamalar脹n脹 da incelemitir. Fakat ger巽ek baar脹s脹, Isaac Newtonun yer巽ekimi ve hareket hakk脹ndaki b端y端k bulular脹na yol a巽m脹 olan kanunlard脹r.
  • 12. KEPLER聴N B聴R聴NC聴 KANUNU: Gezegenlerin y旦r端ngesi, odaklar脹ndan birisi g端nein bulunduu yerde olan bir elipstir. Bir gezegen g端nein etraf脹nda dairesel deil oval bir yol boyunca hareket eder. Eer iki noktan脹n etraf脹ndan dolaan ipten bol bir halka ge巽irir ve 1. resimde g旦r端ld端端 gibi ipi gergin tutarak bu noktalar脹n etraf脹nda elipsi 巽izersek odaklar脹n durumu a巽脹k巽a anla脹lm脹 olur. KEPLER聴N 聴K聴NC聴 KANUNU: Gezegenlerle g端ne aras脹na 巽izilen 巽izgi eit zamanlarda eit alanlar s端p端r端r. Bir gezegen g端ne etraf脹nda d旦nerken h脹z脹 sabit deildir. G端nee yak脹nken, uzak olduu zamandakinden daha 巽abuk hareket eder. Gezegen Adan Bye gitmek i巽in, Dden Eye gitmek i巽in ge巽irdii zaman kadar bir zaman harcar ve s端p端r端len 束端巽gen損 lerin alanlar脹 birbirine eittir. KEPLER聴N NC KANUNU: Bir gezegen g端neten ne kadar uzaktaysa y旦r端ngesini tamamlamas脹 i巽in ge巽en zaman o kadar uzundur. G端nee yak脹n olan gezegenlerin (旦rnein Merk端r, Ven端s vb.) y脹llar脹 d脹takilerden 巽ok daha k脹sad脹r. G端nee uzakl脹脹, d端nyan脹nkinin yar脹s脹ndan az olan Merk端r g端nein etraf脹nda sadece 88 g端nde d旦ner. 巽端nc端 resim her bir gezegenin bir d端nya y脹l脹 boyunca g端nein etraf脹nda ka巽 kere d旦nd端端n端 g旦stermektedir.
  • 13. Eski gelenek ve otoritelere ilk y端z 巽eviren isvi巽reli hekim Thepharast Von Hohenhaim d脹r. al脹malar脹 sayesinde halk ona eski Roman脹n b端y端k hekimi paracelsus lakab脹n脹 takar. Galen ve 聴bni sinann脹n 旦retilerini bir yana iterek kendi g旦zlem ve deneylerine bavurur. Kimyac脹 olarak baz脹 baar脹l脹 巽al脹malar yapar. Tavuklar 端zerinde y端r端tt端端 deneylerle eterin anestezi 旦zelliini kefeder. Paracelsus Kimya, T脹p ve Canl脹lar Bilimde Durum
  • 14. 1577 de b端r端kselde doan Van Helmont hem mistik hem de deneyci bir yakla脹m脹 vard脹. Deiik maddelerin hava t端r端nden olduunu bahseden helmont buna ortak isim olarak ilk defa gaz kelimesini kullanm脹t脹r. Suyun biricik element olduuna inan脹yordu. Bunu ispatlamak i巽in kuru topraa diktii s旦端t aac脹na yaln脹zca su veriyordu. 62 gram verdii su dan yaln脹zca 2 gram kulland脹脹n脹 fark eden helmont aac脹n maddesinin sudan meydana geldiini benimsedi.Van Helmont
  • 15. Andreas Vesalius Modern anlamda anatominin kurucusudur. Fabrica Humani corporis adl脹 yap脹t脹nda, ge巽mi d旦nemlerdeki bilgiler tekrarlamak yerine kendi g旦zlem ve deneyleriyle elde ettii sonu巽lar脹 ortaya koyar. kemik, damar, i巽 organ ve beyinler 端zerinde incelemeler yapm脹 ve insanlar脹 kafatas脹 bi巽imiyle s脹n脹fland脹ran ilk kiidir. Anatomiye g旦zleme dayal脹 bilim kimliini kazand脹rm脹t脹r. Vesalius da dierleri gibi al脹nan besine karacierde doal ruh kazand脹rd脹脹 bunu kalbin yaamsal ruha beyninde hayvansal ruha d旦n端t端rd端端 g旦r端端ndeydi ve v端cudun ileyii sinirler yoluyla salamaya yarar. insan beynin maymun, k旦pek ve at vb. d旦rt ayakl脹 havanlara benzetir. Vesalius 巽al脹mas脹
  • 16. kan脹n ilevi konusunda da galenin 旦retileri uzun s端re olumlu 巽al脹malar脹 engellemitir. Galene g旦re atar ve toplar damardaki kan gel-git hareketiyle yaamsal ve doal ruhlar脹 ta脹yan iki ayr脹 ak脹nt脹d脹r. Bir hekim ve din adam脹 olan servetus akcier yoluyla olan kan dola脹m脹n脹 kefeder. Fakat gerek akcierlerde gerek t端m v端cudun kan dola脹m脹n脹 d端zenleyen kalbin 巽al脹ma bi巽imini William Harvey a巽脹kl脹a kavuturmutur. Harvey Cambridge'de eitim g旦r端r ve 聴ngiltere'de hekim olarak 巽al脹maya koyulur. 1628 de Latince yay脹nlad脹脹 kitapta yar脹m saatte kalpten ge巽en kan脹n v端cut da ki kan脹 eit olduunu ve kalpten 巽脹kan kan脹n tekrar kalbe geleceini s旦yler. Nitekim bu mikroskobun icad脹yla ispatlan脹r. 1651 de yay脹nlana ikinci kitab脹nda embriyoloji alan脹nda Aristoteles'ten beri en b端y端k ilerlemeyi ortaya koyar.
  • 17. 13. y端zy脹la gelindiinde fizik konusunda 旦nemli bir gelime olmam脹, ancak bu d旦nemin en 旦nemli bulular脹n脹 yapan kii Leonardo da Vinci olmutur diyebiliriz. Fizik bilimi, R旦nesans d旦nemi sonunda yani 17. y端zy脹lda gelime g旦sterdi. Bu d旦nemde Galilei, astronomi ve dinamik ile ilgili deneyler ve arat脹rmalar yapt脹. Bu 巽al脹malar脹n脹n t端m端n端 kesin matematik yasalar脹na dayand脹rmay脹 vurgulayan deneysel y旦ntemi kurup gelitirdi. Yine bu d旦nemde sarka巽 konusunda 巽al脹malar yapan Huygens, sarka巽l脹 saatleri gelitirdi. Torricelli ve Pascal脹n yapt脹脹 巽al脹malar atmosfer bas脹nc脹 ile ilgili bilinmeyenleri ortaya 巽脹kard脹. Ses ve 脹脹k olaylar脹 ile ilgili bir巽ok deney ve arat脹rmalar ger巽ekletirildi. Newton, beyaz renkli 脹脹脹n bileimini buldu. Romer de 脹脹脹n h脹z脹n脹 bularak 脹脹脹n nitelikleriyle ilgili b端y端k ad脹mlar at脹ld脹. Fizik ve Matematikte Durum
  • 18. Bu d旦nemde, daha 旦nceden optik konusunda ger巽ekletirilen gelimeler daha da ileriye ta脹nd脹 ve teleskop, mikroskop ve g旦k d端rb端n端 icat edildi. Bu d旦nemde yaanan en 旦nemli konu ise, Newton taraf脹ndan yer巽ekiminin yani evrensel 巽ekim g端c端n端n kefedilmesi oldu. 19. y端zy脹lda, 脹s脹 ve mekanik olaylar脹yla ilgili termodinamik, sonras脹nda elektromanyetizma gibi fizik alanlar脹 ortaya 巽脹km脹t脹r. Optik ve 脹脹k konular脹nda yeni bulular脹n yap脹lmas脹, fotoraf巽脹l脹k ve spektroskopi tekniklerinin, mor旦tesi ve kz脹lalt脹 脹脹nlar脹n脹n bulunmas脹 旦nemli gelimelerdendir. 19. y端zy脹l脹n sonlar脹na doru baz脹 fizik巽iler, fiziin neredeyse art脹k tamamland脹脹n脹 belirttikleri s脹rada X 脹脹nlar脹, radyoaktiflik, elektron, radyoelektrik dalgalar gibi bulular devam etti.
  • 19. Bacon, salam bilginin kayna脹n脹n t端mdengelim deil t端mevar脹m olduunu savunur. 端nk端 eski tan脹msal mant脹k bilimsel bulular i巽in faydas脹zd脹r. Dolay脹s脹yla tek se巽enek t端mevar脹md脹r. T端mevar脹m ise d端端nce tarihi boyunca iki bi巽imde uygulanagelmitir: 1. H脹zla alg脹lardan genel kavramlara y端kselmek ve buradan da orta terimi bulmak 2. Alg脹lardan balayarak yava yava genel kavramlara y端kselmek Bilimde Y旦ntem Bilinci Francis Bacon Francis Bacon
  • 20. Bacon'a g旦re birinci yol Aristoteles mant脹脹ndan kaynaklanmaktad脹r ve doan脹n 巽eitlilii kar脹s脹nda yarar脹 yoktur. 端nk端 Aristoteles mant脹脹 ger巽ekleri bulmaktan 巽ok bilinenleri kan脹tlamaya, 旦retmeye yarar. Aristoteles巽iler de s端rekli t端mdengelimi 旦ne 巽脹kard脹klar脹 i巽in bilimi, t端mdengelime dayal脹 mant脹a indirgemilerdir. Oysa t端mdengelim y旦ntemiyle yap脹lm脹 巽脹kar脹mlar, eer 旦nc端lleri uygun bir t端mevar脹m sal dayanaa sahipse bilimsel olabilir.
  • 21. Frans脹z d端端n端r, yazar, bilim adam脹 ve matematik巽i. Modern psikolojinin ve matematiin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Kendisinden sonraki bilim adamlar脹na ve filozoflara ilham kayna脹 olan teorileriyle, bilimin g端n端m端z seviyesine ulamas脹nda b端y端k rol oynam脹t脹r. D端端nsel alanda matematiksel a巽脹l脹mlardan yararlanarak, dorudan ortaya 巽脹kan ve doruluu tart脹脹lmaz kesin-mutlak birtak脹m bilgilerin var olduunu savunmu; bu sav脹n脹 da D端端n端yorum, 旦yleyse var脹m eklindeki 端nl端 s旦ylemiyle ortaya koymutur. Bilimsel devrimin ba akt旦rlerinden biri say脹lan Descartes, Kartezyen koordinasyon sistemini (kartezyanizm) gelitirerek, 旦zellikle d端zlem geometrisinin ve matematiin evrimsel s端recine 巽ok b端y端k katk脹da bulunmutur. Descartes
  • 22. Bacon'da eksik olan teori ve matematik anlay脹脹 fazlas脹yla Descartes'te mevcuttur. Bilim, matematik, felsefe alan脹nda 旦nemli 巽al脹malar yapm脹脹d脹r ve Analitik geometrinin kurucusu olarak g旦r端l端r . Doa felsefesindeki 巽al脹malar脹 iki hedefe y旦nelmitir. 1. Mekanik biliminde gelien ve uygulanan alan脹 bulan matematiksel y旦ntemi a巽脹klamak ve dier alanlara genellemek. 2.Bu y旦ntemi kullanarak doan脹n ileyiini genel bir mekanik olarak a巽脹klamas脹n脹 yapmak. Descartes'e g旦re Bacon empirik olgular脹 旦ne almakla soruna tersten yaklam脹t脹r. Oysa doru olan ded端ktif 巽脹kar脹mlar脹m脹za temel olacak genel ilkeleri saptamaktad脹r.
  • 23. Matematikle ula脹lan kesinlie, ayn脹 yoldan giderek bilimde de ula脹labileceini savunmutur. Descartes'in ded端ktif yakla脹m脹 bilimde hipotezin 旦nem ve yerini anlama y旦n端nden modern anlay脹a 巽ok yak脹nd脹r. Analiz, Sentez ve analoji gibi noktalarda ortaya d端端nceler koymutur. Descartes'in arad脹脹 hipotezlerini yaln脹zca sonu巽lara giderek dorulamak deil fakat onlar脹 bir tak脹m daha temel ve ilkel dorulara giderek kan脹tlamakt脹r. Cebirsel y旦ntemleri geometriye uygulayarak analitik veya koordinat geometriyi kurar.
  • 24. 1581'de Pisa niversitesinde t脹p tahsiline balad脹, ancak paras脹zl脹ktan okulu terk etti. 1583'ten itibaren matematie ilgi duyan Galileo, bu konudaki 巽al脹malar脹 sayesinde 1589'da Pisa 'da profes旦rl端k elde etti. 1597'de pratikte 巽ok faydas脹 olan pusulay脹 ticari olarak piyasaya arz etti. 1600 senesinden hemen sonra ilkel bir termometre, insan kalp at脹脹n脹n 旦l巽端m端nde kullan脹lmak 端zere bir sarka巽 ve 1604'te serbest d端端端n matematik kanunlar脹n脹 kefetti. Galileo
  • 25. 1609'da Hollanda'da teleskopun bulunduunu iitti. Kendisi daha ileri bir alet yaparak bunu astronomi g旦zlemlerinde kulland脹. 1610' da aydaki dalar, y脹ld脹z k端meleri ve Samanyolu 端zerine ilk tespitlerini yay脹nlad脹. Bu arada J端piter'in d旦rt uydusunun varl脹脹n脹 bildirdi. Bu kitab脹 巽ok ilgi uyand脹rd脹 ve Floransa'da saray matematik巽isi olmas脹n脹 salad脹. 1611'de Roma'ya gitti ve oradaki Bilim Akademisi'ne 端ye se巽ildi. 1613'te g端ne lekeleri 端zerine yazd脹脹 eserini yay脹nlad脹. Bu eserinde Kopernik sistemini a巽脹k bir ekilde m端dafaa etti. Bundan dolay脹 papazlar脹n a脹r h端cumuna urad脹. . Yetmi ya脹nda hapsedilen Galileo'nun g旦zleri k旦r oldu ve 1642 y脹l脹nda hapiste 旦ld端. Galileo'nun Teleskobu
  • 26. Galileo'nun 旦ld端端 y脹l d端nyaya geldi.(1642-1727) 聴lk kez Newton da b端t端n sonu巽lar脹 kapsayan teorik d端zeyde bir sistemin ortaya 巽脹kt脹脹n脹 g旦r端yoruz. K端巽端kl端端nde parlak bir 旦renci olmayan Newton 1661 de Cambridge 端niversitesine girer ve 旦renimini 端巽 y脹l i巽inde tamamlar. Barrow ad脹nda se巽kin matematik profes旦r端nden ders alan Newton nun yeteneklerini ortaya 巽脹karmas脹yla Barrow 1668 de k端rs端s端n端 Newton a b脹rak脹r. 1665 Austos'ta Londra'da balayan veba salg脹n脹 nedeniyle Cambridge kapat脹ld脹 ve Newton 1667 Mart'a kadar Woolsthorpe'taki 巽iftlikte kald脹. Isaac Newton
  • 27. iftlikteki 巽al脹malar脹nda diferansiyel ve integral hesaplamalar脹n脹n temelini att脹. Ge巽mite alan, yay uzunluu, tanjant bulma gibi eskiden kullan脹lan y旦ntemleri diferansiyel hesaplamay脹 temel alarak birletirdi. iftlikte karanl脹k bir odada g端ne 脹脹脹n脹 bir prizmaya tutarak 脹脹k tayf脹 oluturmu ve beyaz 脹脹脹n tek ba脹na bir birim olmad脹脹n脹 fark etmitir. Newton i巽ine kapal脹, g旦steriten uzak ve polemiklerden ka巽an bir kiilikti. Newton'a g旦re doa matematiksel niteliklere sahip b旦l端nemez k端巽端k par巽ac脹klardan yap脹lm脹t脹r ve doada her olay bu par巽ac脹klar脹n birlemesi ve da脹lmas脹 ile olumutur.
  • 28. 1667'de Newton 端niversite tekrar a巽脹l脹nca Cambridge'ye geri d旦nd端 ve iki y脹l sonra matematik profes旦r端 oldu Newton yakla脹k 30 y脹l Cambridge'de kald脹 ve mektuplar yoluyla dier bilim insanlar脹 ile konuarak tek ba脹na 巽al脹malar脹na devam etti. Bu y脹llar boyunca en b端y端k eseri olan Principia kitab脹n脹 haz脹rlad脹 ve tamamlad脹. I脹k ile ilgili 巽iftlikte yapt脹脹 deneyler sonucu mercekli teleskoplar脹n kusurlar yaratt脹脹n脹 fark etti ve kendisi bir yans脹tmal脹 teleskop gelitirdi. 1668'de bu teleskop ile bilim d端nyas脹n脹n ilgisini 巽ekti ve 1672'de Royal Society'nin 端yesi oldu.
  • 29. Kitapta ispatlar geometri ile yap脹lm脹, evrensel k端tle 巽ekimi a巽脹klanm脹 ve cisimlerin k端tleleri ile doru orant脹l脹, mesafeleri ile ters orant脹l脹 birbirlerini 巽ektiklerini a巽脹klam脹t脹r. Kitap Newton taraf脹ndan iki ana b旦l端me ayr脹lm脹t脹r. Birinci b旦l端mde Galileo'nun deneylerinden 旦vg端 ile s旦z eder ve Kepler kanunlar脹n脹 matematiksel olarak ispatlar. Bu b旦l端mde kendi ismi ile an脹lan Newton hareket yasalar脹n脹 a巽脹klad脹. 聴kinci b旦l端mde ak脹kan i巽indeki hareketleri incelemitir ve en iyi gemi tasar脹m脹 i巽in 旦neriler koymutur. Bu b旦l端mde dalga hareketlerini matematiksel incelemesi ilgi 巽ekmitir.
  • 30. I脹a 聴likin Kuramlar Bir air ve diplomat olu olan Huygens, 脹脹脹n par巽ac脹klardan deil, dalgalardan meydana geldii d端端ncesindeydi. Huygens in, dalga hipotezine, su ve ses dalgalar脹ndan esinlenerek ulat脹脹 s旦ylenebilir. Teorisini ilk kez 1678de Paris Bilimler Akademisi'nde a巽脹klad脹; sonra tam ve ayr脹nt脹l脹 bi巽imde 1690da yay脹mlad脹脹 Traite de la Lumiere adl脹 kitab脹nda ortaya koydu. DanimarkalI fizik巽i Erasmus Bartho-linus, 巽ift k脹r脹lma 旦zellii denen olguyu 1670te kefetti. I脹脹n kutuplamas脹 dediimiz kavram Newton da kendini g旦sterir ve nitekim 脹脹nlar脹n iki yanl脹 olduundan s旦z eder.
  • 31. 聴ngiliz bilgini Robert Hooke 脹脹脹n eri dalgalardan ibaret olabilecei d端端ncesini ortaya atar; 旦yle ki, dalgalar脹n ta脹nd脹脹 esir denen ortam脹n par巽ac脹klar脹, 脹脹脹n ilerledii y旦ne dik a巽脹 yaparak hareket ederler. Biri 巽脹k脹p Newton'un, Hookem ve Huygens in hipotezlerini birletirebilseydi, o d旦nemde 脹脹kla ilgili bilinen t端m olgular脹 kapsayacak g端巽te bir teori kolayca ortaya 巽脹km脹 olacakt脹.
  • 32. Bu d旦nemde maddenin temel yap脹ta脹 olarak atom kavram脹n脹n yeniden sahneye 巽脹kt脹脹na, baz脹 kimyasal elementlerin bulunduuna tan脹k olmaktay脹z. Hat脹rlanaca脹 端zere, maddenin atomsal yap脹s脹 fikrini Demokritos ve daha sonra Epikuros gibi eski Yunan d端端n端rleri ileri s端rm端lerdir. On yedinci y端zy脹l balar脹nda atom d端端ncesinin Frans脹z filozofu Pierre Gassendi ile 聴ngiliz bilgini Robert Boyleda yeniden canlan脹r. Gassendiye g旦re, her t端rl端 madde mutlak derecede kat脹 ve asla yok edilemez atomlardan olumutur. Atomlar nitelik y旦n端nden benzer, fakat bi巽im ve b端y端kl端k y旦nlerinden farkl脹 nesneler olup, bo uzayda her y旦nde serbest巽e hareket halindedirler. G端n端m端z fizii bunu geni 旦l巽端de dorulam脹t脹r. Maddenin Yap脹s脹
  • 33. Gassendi ayr脹ca, maddenin kat脹, s脹v脹 ve gaz halleri ve bir halden 旦b端r端ne ge巽i 端zerindeki olduk巽a ge巽erli a巽脹klamas脹yla da dikkati 巽eker Genellikle herkes ate arac脹l脹脹yla her maddenin bu temel element veya ilkelere indirgenebilecei inanc脹ndayd脹. Ger巽i bir hidroklorik ve nitrik asit kar脹脹m脹 olan aqua regia ile alt脹n脹 deitirmek m端mk端n; ancak bu deiim geriye d旦n端lmez deildir. Ayn脹 eyi alt脹n脹n dier metallerle ala脹m脹nda da g旦r端yoruz; ala脹m 巽旦z端ld端端nde ilk konan miktarda alt脹n tekrar elde edilebilmektedir. B旦yle, bu g旦zlemlerden alt脹n脹n s端rekli ve deimez bir nitelii olduu sonucunu 巽脹kararak, klasik d旦rt element veya 端巽 ilke d端端ncesinin ge巽ersizliini kan脹tl脹yordu. 1661de yazd脹脹 Kukucu Kimyac脹 adl脹 yap脹t脹nda bu t端r metafizik nitelikteki kavramlar yerine modern anlamda kimyasal element kavram脹n脹n getirildiini g旦rmekteyiz.
  • 34. Boyle Daha sonra, modern kimyan脹n atom kavram脹n脹 ileri s端rer. Ona g旦re, t端m maddeler, her biri kendi belirli bi巽imiyle var olan kat脹 par巽ac脹klardan meydana gelmitir. Bu par巽ac脹klar kendi aralar脹nda gruplaarak imdi molek端l dediimiz daha b端y端k par巽ac脹klar脹n oluumuna yol a巽arlar. Boyle bir kimyac脹 olduu kadar bir fizik巽idir Asistan olarak yan脹na ald脹脹 Robert Hooke la birlikte gazlar脹n fiziksel 旦zellikleri 端zerinde bir巽ok deneyler yapar. Otto von Guerickenin icat ettii hava pompas脹n脹 daha gelitirerek havan脹n a脹rl脹k, s脹k脹a bilirlik ve elastikiyeti gibi 旦zelliklerini incelerler. Boyle ile Hooke脹n gazlar 端zerindeki deneyleri, bir巽ok yan脹c脹 maddenin havas脹z kald脹脹nda yanmad脹脹n脹 da g旦sterir. B旦ylece yanma olay脹nda havan脹n gerei ortaya 巽脹karsa da nedeni anla脹lmaz.
  • 35. 17. Y端zy脹lda bilimsel faaliyeti destekleyen kurumlardan biride bilim akademileridir. Bunlar bir taraftan 端niversite faaliyetlerine destek olurken dier taraftan 巽a脹n gereksinimlerine uygun ekilde bilim adamlar脹n脹 desteklemilerdir. Bunlardan erken tarihli olanlardan biri 聴talyada Floransa kentinde kurulan Academia del Cimentodur.1657 y脹l脹nda kurulan bu akademinin kurucular脹 aras脹nda Galileinin iki 旦rencisi Vivani ve Tori巽elli de vard脹r. Akademinin 端yeleri aras脹nda devrin se巽kin bilim adamlar脹n脹 g旦rmek m端mk端nd端r. Bunlar aras脹nda mekanist fizyolog Borelli, Danimarkal脹 anatomist ve jeolog Steno, embriyolog Redi ile astronom Dominico Cassini de bulunmaktad脹r. Bu bilim adamlar脹 say脹s脹z deneyler yapm脹lard脹r. Ancak bir s端re sonra din adamlar脹 buran脹n sak脹ncal脹 faaliyetlerde bulunduunu d端端nd端klerinden 1667de kapat脹lm脹 ve yakalanan 端yelerinden biri engizisyonda cezaland脹r脹lm脹t脹r. Bu akademi bir巽ok bilimsel 巽al脹may脹 da desteklemilerdir. Bunlar aras脹nda Toricellinin hava bas脹nc脹yla ilgili 巽al脹malar脹 da 旦nemli yer tutar. 17. y端zy脹lda kurulmu olan akademilerden biri de Royal Societydir. Kraliyet akademisi diye adland脹rabileceimiz bu akdemi doay脹 incelemek ve bu alandaki 巽al脹malar脹 da desteklemek gayesiyle kurulmu olup, ilkin gayr脹 resmi olarak Francis Baconun 1645deki deneylerini desteklemekle ie balam脹t脹r. Bu akademide hemen her alanda 巽al脹malar脹n脹 y端r端tm端 olduu g旦r端l端r. Bu kuruma 端ye olmak bir ayr脹cal脹k olarak nitelendirilmitir. Bilim Akademileri
  • 36. 1-) Copernic yapt脹脹 arat脹rmalar sonucunda hangi evren sistemini bulmutur? A. G端ne Merkezli Sistem B. Ay Merkezli Sistem C. D端nya Merkezli Sistem D. Ay ve D端nya Merkezli Sorular
  • 37. 2-) Ay ve G端ne merkezde sabit duran yer k端renin etraf脹nda, gezegenlerde G端nein etraf脹nda toplanmaktad脹r teorisini kim 旦ne s端rm端t端r? A. Leonardo Da Vinci B. Vesalius C. Copernicus D. Tycho Brahe
  • 38. 3-) al脹malar脹 sayesinde Parecelsus lakab脹 tak脹lan 聴svi巽reli hekim kimdir? A. Leonardo Da Vinci B. Von Hohenhaim C. Galen D. 聴bni Sina
  • 39. 4-)Anatomide g旦zleme dayal脹 bilgiyi kim kazand脹rm脹t脹r? A. Von Hohenhaim B. Galen C. Vesalius D. 聴bni Sina
  • 40. 5-)kalpten yar脹m saat de ge巽en kan脹n v端cuttaki kana eit olduunu savunan bilim insan脹 kimdir? A. Leonardo Da Vinci B. Vesalius C. Copernicus D. William Harvey