Bioh2
- 1. Wijzer door de natuur – groep 8 – Samenvatting hoofdstuk 2 - Don Bosco school – Rhoon 1 Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 2 DE WINTER EN WARMTE Hoe zorgen mensen ervoor dat ze het in de winter niet koud hebben: 1) Warme kleren dragen 2) Verwarming aanzetten 3) Reizen naar en verblijven in gebieden waar het warmer is Hoe zorgen dieren ervoor dat ze het in de winter niet koud hebben: 1) Ze hebben/krijgen een dikke vacht of verenkleed (bijv. reeën, hazen) 2) Ze trekken naar gebieden waar het warmer is (vogels) 3) Ze houden een winterslaap (kikkers, egels) 4) Ze houden een winterrust (eekhoorn) Hoe gaat het met planten in de winter: Eigenlijk houden planten ook een winterslaap. Kijk maar naar bomen en struiken. ’s Winters kunnen de wortels moeilijk water opzuigen. De bladeren verdampen wel het vocht, dus is een plant beter af als hij zijn bladeren verliest. Bol, knol of wortelstok Het blad van meerjarige planten met een bol, knol of wortelstok sterft ’s winters af. In de lenten lopen deze planten weer snel uit omdat er reservevoedsel in hun bol, knol of wortelstok zit. Meerjarige planten, zoals bomen, laten gewoon hun blad vallen. 1 Bol 2 Knolletje 3 Wortelstok Zaden Veel planten overwinteren als zaad. Dat bevriest bijna nooit omdat er vaak vet in zit en het een beschermend laagje heeft.
- 2. Wijzer door de natuur – groep 8 – Samenvatting hoofdstuk 2 - Don Bosco school – Rhoon 2 Dieren op reis Je spreekt van een dieren’trek’ als: 1) alle dieren van één soort op weg gaan. 2) EN als dat vaker gebeurt, bijvoorbeeld iedere herfst Dieren die trekken kunnen niet anders, dat komt door hun instinct. Waarom gaan dieren trekken? 1) Door kou en gebrek aan voedsel Sommige dieren maken grote afstanden. Zo vliegen Atalanta’s van Zuid-Europa naar Nederland. Ook maken sommige vleermuizen van die lange tochten. In tropische gebieden trekken dieren ook weg als er door langdurige droogte geen water of voedsel meer te vinden is. Zo zoeken zebra’s in Afrika steeds plekken op waar voldoende gras te vinden is. 2) Om zich voort te planten Walvissen zoeken voesel in het koude water rond Antarctica en krijgen in warme zeeën hun jongen. Zalmen worden geboren in het zoete water van bergbeken. Ze trekken na enkele jaren naar zee en komen, als ze volwassen zijn weer terug. Volwassen palingen in sloten en plassen krijgen in het najaar trekdrang en gaan naar de warme Sargassozee. Tijdens die tocht eten ze niets. Na het kuitschieten gaan ze dood. 3) Onvoldoende voedsel en leefruimte Sommige diersoorten trekken als er sprake is van overbevolking. Bijv. de lemmingen in Scandinavië of sprinkhanen in Afrika. 4) Hun woongebied dreigt te verdwijnen Soms moeten dieren weg, bijvoorbeeld omdat een bos wordt omgehakt. Of bijvoorbeeld de savannen in Afrika, die langzaam in woestijn veranderen. Dieren een handje helpen Om dieren veilig te laten bewegen of wegen over te laten steken zijn er in sommige natuurgebieden WILDVIADUCTEN aangelegd. Dassen, vossen en andere dieren maken ook gebruik van tunnels.
- 3. Wijzer door de natuur – groep 8 – Samenvatting hoofdstuk 2 - Don Bosco school – Rhoon 3 Vogeltrek Doordat veel vogels geringd zijn en mensen ringen van gevangen of dode vogels terugsturen, zijn we al veel over de vogeltrek op onze wereld te weten gekomen. Tegenwoordig wordt er ook gebruik gemaakt van radarbeelden, waarmee men bijvoorbeeld ontdekte dat er ook ’s nachts grote aantallen vogels doortrekken. Trekken of blijven In de loop van een jaar zie je in Nederland veel verschillende vogelsoorten. Je kunt ze verdelen in een aantal groepen: 1) Standvogels 2) Trekvogels (wintergasten en zomergasten) 3) Doortrekkers 4) Invasievogels 1 Standvogels Zij blijven het hele jaar in hetzelfde gebied. Bijv. bosuil, huismus, koolmees. 2 Trekvogels Op zoek naar voedsel dat in de winter hier moeilijk te vinden is. Wintergasten: Ganzen en eenden Zomergasten: Karekiet, leeuwerik, boerenzwaluw, tortelduif 3 Doortrekkers Bijv. kraanvogels, jan-van-gents en roofvogels, vliegen over Nederland. 4 Bijv. bij uitzonderlijke strenge winters in het noorden ineens in grote aantallen, zoals notenkrakers en pestvogels. Vogels weten door een aangeboren richtinggevoel waar ze naar toe moeten. Maar ze oriënteren zich ook op de stand van de sterren en de zon. Vogels vliegen niet graag over watervlaktes. Ze trekken langs de kust. En waar de zee het smalst is, steken ze over (zie ook het plaatje van de vliegtechniek). PROBEER JE EENS TE BEDENKEN WAAROM VOGELS NIET GRAAG OVER WATERVLAKTES VLIEGEN.
- 4. Wijzer door de natuur – groep 8 – Samenvatting hoofdstuk 2 - Don Bosco school – Rhoon 4 GEVAREN Ieder jaar komen er minder trekvogels terug dan verwacht. De tocht is best gevaarlijk. Vogels verongelukken bijvoorbeeld door: a. het botsen tegen vuurtorens, vliegtuigen e.d. b. Maar ook door menselijke producten als bestrijdingsmiddelen tegen insecten waar vogels van eten. c. Of door vogeljacht, bijvoorbeeld rond de Middellandse Zee. In Nederland zijn de meeste trekvogels beschermd. Denk je dat je goed geleerd hebt en dat je het proefwerk kunt maken? 1) Noem drie manieren waarop mensen zich tegen de winter beschermen. 2) Noem drie manieren waarop dieren zich tegen de winter beschermen. 3) Noem drie manieren waarop planten zich tegen de winter beschermen. 4) Wanneer spreekt men van een dierentrek? 5) Noem vier redenen waarom dieren gaan trekken. Geef er ook steeds een voorbeeld bij. 6) Geef een voorbeeld van een manier waarop we in Nederland rondtrekkende dieren proberen te helpen. 7) Hoe komt het dat wij zoveel weten over trekvogels (2 redenen). 8) Trekken of blijven. Welke vier vogelsoorten kennen we in Nederland? 9) Leg eens uit waarom vogels niet graag over watervlaktes vliegen. 10) Geef drie voorbeelden van mogelijke gevaren voor vogels als zij aan de trek bezig zijn.