Bir Alim - Fuat Sezgin
•Download as PPTX, PDF•
1 like•860 views
Haziran 2018'de vefat eden ve çok geç tanıdığımız bir alimimizin hayatından kısa kesitler
Bir Alim - Fuat Sezgin
- 1. Bir Alim – Fuat Sezgin Bilim Tarihi Sohbetleri – Söyleşi: Sefer Turan Hazırlayan: İbrahim Kürce
- 2. Tevellüt  24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis doğmuştur.  30 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.  94 yaşında vefat etmiştir.  Allah rahmet eylesin.
- 3. Üniversiteye Giriş  1943’te akrabalarından biri Edebiyat fakültesine götürüyor. Fuat S. Hoca mühendis olmak istiyor. Bir Alman alimin seminerine gidiyor ve onu dinliyor.  Adeta büyülenip, onun öğrencisi olmak istiyor.  Mühendislik kariyeri başlamadan bu şekilde bitiyor.
- 4. Üniversiteye Giriş  Hellmut Rither’in talebesi olmak istiyor ama herkes hocadan kaçıyor, çok zor bir hocaymış.  Hocası soruyor, «ben zor bir hocayım, emin misin?» diye. Fuat S. «evet eminim» diyor ve öğrencilik kariyeri başlıyor.
- 5. İlk Öğüt  Derse başlamasının 2.haftasında derse 3 dk. gecikmiş. Hocası da bir daha olmasın Fuat demiş.  Bu söz üzerine 1943’ten beri sözünü tutma konusunda çok hassas davranmaya başlıyor ve sadece 3 randevuya geciktiğini ve hala bunun ızdırabını duyduğunu söylüyor.
- 6. Arapça Öğrenme  1943 yılında 2. Dünya Savaşı sırasında Almanlar, Bulgaristan’ı işgal edince, Türkiye’de tüm üniversiteler tatil oluyor.  Hocası, Fuat S. hocanın Arapça öğrenmesi gerektiğini söylüyor ve al sana fırsat diyor.
- 7. Arapça Öğrenme  Evde babasından kalma 30 ciltlik Taberi’nin tefsirini Arapçasından okumaya başlıyor. Türkçe ile karşılaştırarak okuyor.  Başta çok bir şey anlamıyor ama günde 17 saat çalışarak, 6 ay sonunda tefsiri bitiriyor.  Sonlara doğru gazete gibi okumaya başlıyor.
- 8. Hocası şok!  Tatilin dönüşünde, hocası Gazali’nin İhya’sını Fuat S. hocanın önüne koyuyor ve «Oku» diyor.  Fuat S. hoca gazete gibi okumaya başlayınca, hocası çok şaşırıp, mutlu oluyor.
- 9. İlk İş  Daha önce Carl Brockelman tarafından yazılmış 2 cilt Arap Edebiyat Tarihi kitabı var. Hocası bu kitapta çok eksik olduğunu ve bunu birinin düzeltmesi gerektiğini söylüyor.  Fuat S., hocasının kendisini kastettiğini anlıyor ve düzeltme işine girişiyor.  Bir süre sonra hataların çok olduğunu görüp, düzeltmenin çok mümkün olmadığını düşünüyor.
- 10. İlk İş  Yeni baştan yazmaya karar veriyor.  1959 yılında bunu hocasına söylediğinde, hocası «Bunu yapamazsın, bunu kimse yapamaz» diyor  Fuat S. hoca, «bunu yapacağım» deyip işe girişiyor. 1967 yılında 1. cildini çıkarıyor.  2007 yılına kadar 13. cildini çıkarmış oluyor. İslam Bilimler Tarihi toplam 17 ciltten oluşmuş.
- 11. Darbe  1960’ın sonlarına doğru, gazete satan çocuklar bağırıyor; « Yazıyor, yazıyor 147 profesörün üniversiteden atıldığı yazıyor ». İlk defa bu şekilde üniversiteden atıldığını öğreniyor.  1960 askeri darbesi sonrası, görevden uzaklaştırılan « 147’ler » öğretim görevlilerinden biri de Fuat S. hoca oluyor  Enstitü yerine Süleymaniye kütüphanesine gidiyor. Değişik yerdeki arkadaşlarına mektuplar yazıyor.  ABD ve Almanya’da ki üniversitelerden cevap geliyor.
- 12. Darbe  Kitaplarını yazarken belgelere yakın olmak için, İstanbul’dan ve diğer Müslüman devletlerden uzaklaşmamak için Almanya’ya Goethe üniversitesine giriyor.  Almanya’ya meğerse 6 aylığına çağrılmış, bunu sonradan öğreniyor. «Allah ne derse o olur» diyor.  İş bulamazsam, gündüzleri inşaatta çalışıp, geceleri kitap yazarım diye düşünüyor. Bunlara gerek kalmadan başka bir arkadaşı üniversitede iş ayarlıyor.
- 13. Üniversite Hocalığı  Yazdığın kitap var mı diye soruyorlar, Fuat S. hoca var deyince, getir kitabını deyip onun üzerinden doçentlik veriyorlar.  4 ay sonra da Profesör oluyor.
- 14. İslam Kültür Tarihi  Daha önce yazılmış Arap Edebiyat Tarihi kitabını Fuat S. hoca tekrar yazmak istiyor.  UNESCO tarafından Hollandalı bir firmaya tekrardan yazma işini veriyorlar. Fuat S. Hoca bu işi bir ekip değil, ben yaparım diyor. Onlar bu işi Fuat S. hoca yapamaz diyorlar.  Tarihçi Bernard Lewis, bir gün Fuat S. hocaya diyor ki, « Bu işi bir Türkün yapacağına inanmıyorlar ».
- 15. İslam Kültür Tarihi  Fuat S. Hoca bu arada kitabın 2. cildini neşrediyor  Komisyon hala, « gel beraber yapalım » filan diyor  Fuat S. Hoca « bundan sonra bu işi tek devam ettireceğim » diyor  Türkçeye, İslam Bilimler Tarihi olarak çevriliyor
- 16. Enstitü  1982 yılında, Goethe Üniversitesi’nde Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü kuruyor.  Enstitü kurulunca şöyle bir proje aklına geliyor.  Müslümanların daha önceki yüzyıllarda yapmış olduğu aletleri tekrar günyüzüne çıkarmak.  20-30 tane alet yapayım düşüncesiyle yola çıkıp 800’den fazla alet yapılıyor.  Enstitüde 1400 cilt kitap neşrediyor.
- 17. Çalışma Azmi  Röportaj yapıldığında, 82 yaşlarında bulunuyor.  Hocası, 13-14 saat çalıştığını öğrenince, yetmez deyip, 17 saat çalışmasını tavsiye ediyor.  Hocası dermiş ki, benim hocam 24 saat çalışırdı. Hocası da 32 dil bilirmiş.  Ondan sonra 70 yaşına kadar günde 17 saat çalışıyor, daha sonra ise tembellik edip(!) 12-14 saat arasında çalışma başlıyor.
- 18. İstanbul’da Müze  İstanbul’da müze kurulma düşüncesi uzun zamandır var.  Amaç, kitaptan daha çok insanlara tesir edebilmek.  2008 yılında Müze kuruluyor. İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Gülhane parkı içinde bizleri bekliyor.  570 tane alet bulunuyor.  Fuat S. hocanın kendisin de şahit olduğu bir olayda, Berlin Üniversitesi’nden bir hoca müzeyi gezince müzeye hayran kalmış.
- 20. İstanbul’da Müze  Müzeyi gören Almanlar hep şu hazin soruyu soruyorlar, « Peki Müslümanlar bilimde bu kadar ileri olduklarına göre neden bugün bu kadar geriler? »  Müze kurarak, Müslümanların içinde bulunduğu « aşağılık duygusu » kanserinden kurtarmayı amaçlıyor.
- 21. Müslümanların Bilim Aşkı  Wiedemann diye Alman bir alim var. 1917’de rektörlüğün açılış töreninde, « Müslümanların Bilim Tarihi’ndeki Yeri » adlı bir konferans düzenliyor.  Orda şu konuşmayı yapıyor, « Yunanlıları okuduğunuz zaman onların aletlerinin nasıl ortaya çıktığını kolay kolay anlayamazsınız. Fakat Müslümanlara gelince, onlar merhale merhale aletin detayını verirler ve onların heyecanlarını, duydukları sevinci bile hissedersiniz. »
- 22. Felsefesi  Fuat S. hocamız, «Bilimler tarihi insanlığın ortak malıdır» diye düşünürdü.  Batı karşısında aşağılık kompleksinden kurtulmamız gerektiğini sık sık vurgulardı ve Batı’da Müslümanların bilime katkılarını kabul edip, üstünlük duygusundan uzaklaşmalıydı.
- 23. Yükseliş  Müslümanlar, 7. yy’dan itibaren bilimleri Yunanlılardan, Hintlilerden aldılar ve onları hoca olarak kabul ettiler. Sonra kendileri özgünlüğü yakaladı. Bu durum 850’li yıllardan 16. yy sonlarına kadar devam etti.  FS Hoca’nın yükselişin faktörleri olarak şunları sayıyor,  İslam’ın ilk dönemlerinde Araplarda olan manevi uyanış havası ve bilgi susamışlığı.  İslam dininin bilimleri engellemediği gibi teşvik etmesi.
- 24. Yükseliş  Emevi ve Abbasi hanedanlarının bilimleri birçok yönden desteklemesi.  Fetihler sonrası diğer kültürlere iyi davranılması.  İlk zamanlardan itibaren çok verimli bir öğretmen-öğrenci ilişkisi geliştirilmesi. Sadece kitaptan değil, doğrudan hocadan dersler alınması.  Bilimlerle uğraşmak sadece din adamlarının imtiyazı altında değildi, bu işler dünyevi bir anlayışla yapıldı.
- 25. Yükseliş  Daha Hicri 1.yy’da camilerde umuma açık ders faaliyetleri başlamıştı. Bu büyük camiler Hicri 5.yy’da üniversitelerin kurulmasının ön adımını oluşturdu.  Arapça’nın kolay ve hızlı yazılması, kitapların yayılmasını kolaylaştırdı.  Yabancı terminolojilerin alınması ve benimsenmesi.
- 26. İslam Yüzünden mi Geri Kalındı?  Fuat S. hoca buna « kesinlikle hayır » diyor.  Fuat S.’nin arkadaşı da olan Franz Rosenthal’in dediği gibi, « Eğer İslam dini, bilimi sadece bilim olarak, bilim aşkı olarak himaye etmemiş olsaydı ve sadece onun faydası tarafı bakımından bilimleri tutmuş olsaydı, bilimler bu kadar süratli ve bu kadar geniş şekilde gerçekleşmezdi »
- 27. İlk Harita  9. yy’da Abbasi Halifesi Me’mun, bilim adamlarını toplayarak enlem ve boylama dayanan ilk dünya haritasını yaptırıyor. Bu harita biliniyordu ama kayıptı.  Fuat S. hoca 1983’te Topkapı Sarayı’nda bir tevafuk olarak tekrar buluyor. O haritayı koca küre haline getirip, İstanbul’da ki müzenin önüne koyduruyor.
- 28. Dil Öğrenmesi  Fuat S. hocanın kolay dil öğrenmesinde ki en büyük etken olarak, babasından aldığı gramer derslerini söylüyor.  Türkler genel olarak grameri zayıf oldukları için dil öğrenmekte zorlandıklarını söylüyor.  Bazı konularda okuma yapması gerekiyor, mesela Rusça okuduğunu anlayacak kadar öğrenip yine işine devam ediyor.  Bir linguistik, ki onlar dil öğrenmekten zevk alırlar, yaklaşımından ziyade işine yarayan dilleri öğreniyor. 27 civarında dil bildiği söyleniyor.
- 29. Hadis Tezi  Hadis kitaplarının hep şifahi olarak kulaktan kulağa yoluyla insanlığa ulaştığı zannedilir.  Fuat S. hoca ise ilk zamanlardan beri hadislerin yazılı olduğunu ispatlıyor. Şimdiye kadar aksini ispatlayan kimse de çıkamıyor.
- 30. İlk Saat  Takiyuddin aslı Osmanlı Bilgini 1553 yılında dakikayı gösteren ilk mekanik saati yapıyor.  Daha önce Yunanlarının tam saatleri gösteren saati var sadece.
- 31. Ä°lk Saat
- 32. Coğrafya  Sprenger adında Alman bir alim, Makdisi’nin çizdiği el yazma kitabını Hindistan’da buluyor. Berlin’e getiriyor. Diğer nüsha ise Ayasofya’da bulunuyor.  Kitabı okuduktan sonra 1870 yılında, « Makdisi beşeriyetin tanıdığı en büyük coğrafyacıdır » diyor.  Dünya’da gerçeğe yakın ilk haritaları Müslümanlar çiziyor.
- 33. Coğrafya  Çizilen bu haritalardan birinin Kolomb’un eline geçtiği ve bu vesileyle Amerika kıtasına ulaştığını tahmin ediyor  Müslümanlarda daha öncesinde defalarca Amerika kıtasına gidiyorlar, bazılarında dönüş yapamıyorlar.  18. yy’a kadar sadece İspanya’nın coğrafyası var, diğer Avrupa ülkelerindede coğrafya diye bir şey yok. Bunun sebebi de, Emeviler sayesinde Müslümanlar ile olan etkileşimi.
- 34. Biruni İle İbn-i Sina  Biruni 27 yaşındayken ve İbn-i Sina 18 yaşındayken, yazılı olarak şunu münakaşa ediyorlar, « Işığın sürati ölçüsüz müdür yoksa ölçülebilir mi? »  İbn-i Sina’nın taşa dair bir kitabı 20. yy’a kadar, Aristo tarafından yazıldığı zannediyordu.  Biruni ise 5bin km’lik yolu gezerek bölgelerin enlem ve boylamını çıkarıyor.
- 36. Ne Yapmalıyız?  Öncelikle aşağılık duygusundan kurtulmalıyız.  Batılılar nasıl 10. yy’dan 17. yy’a kadar İslam bilimlerinden buldukları bütün müspet bilimleri aldılarsa, biz de hiç korkmadan Avrupalıların ulaştıkları bizde olmayan bütün unsurları almak için yarış içine girmeliyiz.