ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Borderline ki̇şi̇li̇k bozukluğu, personality disorders, borderline,

•Download as PPTX, PDF•
•
T
therapis34
1 of 19
Downloaded 24 times
Kişilik: Kişilik kavramından, bir insanı başkalarından ayıran duyuş, tutum, davranış örüntülerini içeren tüm ruhsal özellikler anlaşılır. Kişilik bozukluğu: Kişinin kültürüne göre beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süre giden bir iç yaşantı ve davranış örüntüsüdür, yaygındır ve esnekliği yoktur, ergenlik veya genç erişkinlik yıllarında başlar, zamanla kalıcı olur, kişilerarası ilişkilerde ve işlevsellikte bozulmaya yol açar.
Kişilik bozukluklarının nedeni multifaktoryeldir. Bazen biyolojik belirleyiciler bulunmaktadır. Genetik, perinatal travma, kafa travması suçlanan bazı biyolojik faktörlerdir. Gelişimsel öyküleri sıklıkla bireysel zorluklar ve aile sorunlarını gösterir. Yaygınlık: Kişilik bozukluklarının toplumdaki yaygınlığı %69 dolayındadır. Genellikle kişilik bozukluğu ilk bulgusunu geç ergenlik ya da erken erişkinlikte gösterir. Bütün kişilik bozuklukları gözönüne alındığında kadın ve erkek cinsiyetler eşit olarak etkilenir.
Genellikle hastalar tedaviye motive değillerdir. Buna karşılık pek çok ve karışık uygulamalar kullanılır. Psikoanaliz, psikoanalitik psikoterapi, destekleyici psikoterapi, grup terapisi, aile terapisi uygulanmaktadır. Diğer bir seçenek farmakoterapidir. Seyir ve Prognoz: Genellikle affektif instabilite görülmektedir. Esneklik göstermez rijidite gösterir, süreğendir.
Borderline kişilik bozukluğu, genç erişkinlik döneminde başlayan değişik koşullar altında ortaya çıkabilen kişilerarası ilişkilerde bozukluk, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlığı ve belirli bir dürtüselliğin göründüğü sürekli bir örüntünün olmasıdır.
 Aşağıdakilerden beşinin ya da daha fazlasının olması ile birlikte benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlıkları olan, kişilerarası işlevsellikte sorunları olan ve belirli dürtüselliğin göründüüğ örüntü:  1) Gerçek ya da hayali bir terk edilmeden kaçınmak için çılgınca çaba harcamak  2) Karşısındakileri aşırı büyütüp, göklere çıkarma ve aşırı değersizleştirip, gözden düşürerek, yerin dibine sokma gibi başkalarına aşırı değer, değersizlik verme ile giden tutarsız ilişkiler.
 3) Kimlik karmaşası denilen kendini algılayışında, önem verilen kültürel- ahlaki değer anlayışında değişkenlikler.  4) Kendine zarar verme olasılığı fazla olan, iki ya da daha çok durumda sonunu düşünmeden, aniden yapılan eylemler (aniden çok para harcama, madde kullanımı, hızlı ve tehlikeli araç kullanma, birden aşırı yemek yeme, önceden düşünülmeyen uygunsuz cinsel davranışlar).
 5) Yineleyen bir şekilde intihar girişimleri, intihar tehditleri, kendi kendine zarar verme (bıçak, jilet vs. ile kendi cildini kesme, sigara ile kafayı yakma).  6) Duygu durumunda aşırı tepkililiğe bağlı olarak sürekli duygusal değişkenlik hali (saatler içinde değişen sürelerde birbirini izleyen öfkelilik, üzüntü, kaygı, sevinç dönemleri)  7) işinin kendisini sürekli olarak boşlukta hissetmesi.  8) Öfkeye hakim olamama (sık sık kavgalara karışma, yüksek sesle hakaret, çığlık atma).
 9) Stresle ilişkili, gelip geçici, kendine kötülük yapılacağı düşünceleri ya da dissosiyatif belirtiler.
 Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler amaçları tam gerçekleşmek üzereyken kendi ayaklarını kaydırabilirler.(Örneğin; Okul tam bitmek üzereyken okulu bırakma gibi)  Stres dönemlerinde psikotik semptomlar gösterebilirler(hallüsinasyonlar, referans düşünceleri gibi)  Duygudurum bozuklukları ve madde ile ilişkili bozuklukların eşlik ettiği durumlarda ise intihar nedeniyle erken ölümler ortaya çıkabilir.  Borderline Kişilik bozukluğu olanların çocukluk dönemine ilişkin öykülerinde fiziksel ve cinsel kötüyekullanım, ihmalkarlık, düşmanca çatışmalar, ve küçük yaşlarda ana baba kaybı sıklıkla görülmektedir.
 Kimlik sorunları olan ergenler ve genç erişkinler(özellikle madde kullanımı eşlik ettiğinde) yanlışlıkla Borderline Kişilik Bozukluğu izlenimi veren davranışları geçici olarak gösterebilirler. Bu durumlar, duygusal instabilite, ‘varoluşçu’ ikilemlerin olması, belirsizlik yaşama, cinsel yönelim hakkında çatışmaların olması durumlarıdır.  Borderline Kişilik Bozukluğu kadınlarda, erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülmektedir.
 Borderline Kişilik Bozukluğunun prevalansı toplum genelinde %2 olduğu öngörülmektedir. Bunlardan yaklaşık %10 u hastaların ayakta izlendiği ruh sağlığı kliniklerinde görülmekte %20 si ise psikiyatrik yataklı tedavi kurumlarında izlenmektedir. Klinikte görülen kişilik bozukluğu olan hastaların %30’la 60’ını oluşturmaktadır.
 Borderline kişilik bozukluğunun gidişinde oldukça büyük bir değişkenlik görülür. En sık görülen gidiş biçimi, genç erişkinlikte, ciddi duygulanım ve dürtü kontrol bozukluğunun olduğu, sağlık ve ruh sağlığı kuruluşlarına yüksek düzeylerde başvurunun olması ile giden kronik instabilite gösteren biçimidir. İşlevsellikte bozulma ve intihar riski genç erişkinlikte en yüksek düzeydedir. İlerleyen yaşla birlikte giderek azalır. Bu bozukluğa sahip olan kişilerin bir çoğu 30 lu ve 40 lı yaşlarında, ilişkilerinde ve mesleki ilişkilerinde stabiliteye kavuşurlar.
 Borderline Kişilik Bozukluğu çoğu zaman Duygudurum Bozuklukları ile bir arada görülür ve her ikisinin tanı ölçütünü karşılıyorsa bu tanılar birlikte konulabilir.  Borderline Kişilik Bozukluğu bazı kişilik bozuklukları ile karıştırılabilir. Bunlar; Histrionik Kişilik Bozukluğu, Şizotipal Kişilik Bozukluğu, Paranoid Kişilik Bozukluğu, Narsisistik Kişilik Bozukluğu, Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Bağımlı Kişilik Bozukluğudur. Bununla beraber genel tıbbi bir duruma bağlı kişilik değişikliğinden ve kronik madde kullanımı ile birlikte gelişebilen semptomlardan ayırt edilmesi gerekmektedir.
 Histrionik kişilik Bozukluğu da ilgi çekme, manipülatif davranış ve hızlı değişen duygularla belirli olabilse bile Borderline Kişilik Bozukluğu kendine zarar verme, yakın ilişkilerde öfkeli ayrılıklar ve kronik bir biçimde, yoğun bir kendini boşlukta hissetme ve yalnızlık duygularının olması ile ayırt edilir.
 Paranoid düşünceler ve illüzyonlar şizotipal kişilik bozukluğunda olduğu gibi olabilir ancak Borderline KB’de daha gelip geçiçi, kişilerarası ilişkilere daha tepkisel ve dış yapılanmadan daha çok etkilenen bir yapıdadır.
 İki KB’da ufak uyaranlara öfkeyle tepki gösterme ile belirli olabilirse de benlik algısının görece değişkenlik göstermemesi, kendine zarar vermenin, dürtüselliğin ve terkedilme kaygısının görece daha az olması bu bozuklukları Borderline KB’den ayırt ettirir.
 Hem Borderline’da hem de Antisosyal KB’de manipülatif davranış görülse de Antisosyal KB daha çok güç kazanmak ya da maddi bir çıkar sağlamak amaçlı bu şekilde davranırlar. Borderline’da ise amaç daha çok bakımverenlerin ilgisini kazanmak amaçlıdır.
 Her ikisinde de terkedilme korkusu olsa da Bağımlı Kişilik Bozukluğu terkedilmeye karşı susan ve başeğici bir tutumla tepki gösterirken Borderline KB öfke ve daha büyük bir dışavurumla tepki gösterir.
 Amerikan Psikiyatri Birliği: Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayısal El Kitabı, Dördüncü Baskı, Yeniden Gözden Geçirilmiş Tam Metin(DSM-IVTR), Amerikan Psikiyatri Birliği, Washington DC, 2000, Köroğlu E(çeviri ed.), Hekimler Yayın Birliği, 2007  Prof. Dr Orhan ÖZTÜRK ve Prof. Dr Aylin ULUŞAHİN(1988), Ruh Sağlığı ve Bozuklukları (Cilt 2), Yenilenmiş 11. Baskı, Ankara, 2008

More Related Content

Borderline ki̇şi̇li̇k bozukluğu, personality disorders, borderline,

  • 1. KiÅŸilik: KiÅŸilik kavramından, bir insanı baÅŸkalarından ayıran duyuÅŸ, tutum, davranış örüntülerini içeren tüm ruhsal özellikler anlaşılır. KiÅŸilik bozukluÄŸu: KiÅŸinin kültürüne göre beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süre giden bir iç yaÅŸantı ve davranış örüntüsüdür, yaygındır ve esnekliÄŸi yoktur, ergenlik veya genç eriÅŸkinlik yıllarında baÅŸlar, zamanla kalıcı olur, kiÅŸilerarası iliÅŸkilerde ve iÅŸlevsellikte bozulmaya yol açar.
  • 2. KiÅŸilik bozukluklarının nedeni multifaktoryeldir. Bazen biyolojik belirleyiciler bulunmaktadır. Genetik, perinatal travma, kafa travması suçlanan bazı biyolojik faktörlerdir. GeliÅŸimsel öyküleri sıklıkla bireysel zorluklar ve aile sorunlarını gösterir. Yaygınlık: KiÅŸilik bozukluklarının toplumdaki yaygınlığı %69 dolayındadır. Genellikle kiÅŸilik bozukluÄŸu ilk bulgusunu geç ergenlik ya da erken eriÅŸkinlikte gösterir. Bütün kiÅŸilik bozuklukları gözönüne alındığında kadın ve erkek cinsiyetler eÅŸit olarak etkilenir.
  • 3. Genellikle hastalar tedaviye motive deÄŸillerdir. Buna karşılık pek çok ve karışık uygulamalar kullanılır. Psikoanaliz, psikoanalitik psikoterapi, destekleyici psikoterapi, grup terapisi, aile terapisi uygulanmaktadır. DiÄŸer bir seçenek farmakoterapidir. Seyir ve Prognoz: Genellikle affektif instabilite görülmektedir. Esneklik göstermez rijidite gösterir, süreÄŸendir.
  • 4. Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸu, genç eriÅŸkinlik döneminde baÅŸlayan deÄŸiÅŸik koÅŸullar altında ortaya çıkabilen kiÅŸilerarası iliÅŸkilerde bozukluk, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlığı ve belirli bir dürtüselliÄŸin göründüğü sürekli bir örüntünün olmasıdır.
  • 5. ï‚— AÅŸağıdakilerden beÅŸinin ya da daha fazlasının olması ile birlikte benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlıkları olan, kiÅŸilerarası iÅŸlevsellikte sorunları olan ve belirli dürtüselliÄŸin göründüüğ örüntü: ï‚— 1) Gerçek ya da hayali bir terk edilmeden kaçınmak için çılgınca çaba harcamak ï‚— 2) Karşısındakileri aşırı büyütüp, göklere çıkarma ve aşırı deÄŸersizleÅŸtirip, gözden düşürerek, yerin dibine sokma gibi baÅŸkalarına aşırı deÄŸer, deÄŸersizlik verme ile giden tutarsız iliÅŸkiler.
  • 6. ï‚— 3) Kimlik karmaÅŸası denilen kendini algılayışında, önem verilen kültürel- ahlaki deÄŸer anlayışında deÄŸiÅŸkenlikler. ï‚— 4) Kendine zarar verme olasılığı fazla olan, iki ya da daha çok durumda sonunu düşünmeden, aniden yapılan eylemler (aniden çok para harcama, madde kullanımı, hızlı ve tehlikeli araç kullanma, birden aşırı yemek yeme, önceden düşünülmeyen uygunsuz cinsel davranışlar).
  • 7. ï‚— 5) Yineleyen bir ÅŸekilde intihar giriÅŸimleri, intihar tehditleri, kendi kendine zarar verme (bıçak, jilet vs. ile kendi cildini kesme, sigara ile kafayı yakma). ï‚— 6) Duygu durumunda aşırı tepkililiÄŸe baÄŸlı olarak sürekli duygusal deÄŸiÅŸkenlik hali (saatler içinde deÄŸiÅŸen sürelerde birbirini izleyen öfkelilik, üzüntü, kaygı, sevinç dönemleri) ï‚— 7) iÅŸinin kendisini sürekli olarak boÅŸlukta hissetmesi. ï‚— 8) Öfkeye hakim olamama (sık sık kavgalara karışma, yüksek sesle hakaret, çığlık atma).
  • 8. ï‚— 9) Stresle iliÅŸkili, gelip geçici, kendine kötülük yapılacağı düşünceleri ya da dissosiyatif belirtiler.
  • 9. ï‚— Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸu olan kiÅŸiler amaçları tam gerçekleÅŸmek üzereyken kendi ayaklarını kaydırabilirler.(ÖrneÄŸin; Okul tam bitmek üzereyken okulu bırakma gibi) ï‚— Stres dönemlerinde psikotik semptomlar gösterebilirler(hallüsinasyonlar, referans düşünceleri gibi) ï‚— Duygudurum bozuklukları ve madde ile iliÅŸkili bozuklukların eÅŸlik ettiÄŸi durumlarda ise intihar nedeniyle erken ölümler ortaya çıkabilir. ï‚— Borderline KiÅŸilik bozukluÄŸu olanların çocukluk dönemine iliÅŸkin öykülerinde fiziksel ve cinsel kötüyekullanım, ihmalkarlık, düşmanca çatışmalar, ve küçük yaÅŸlarda ana baba kaybı sıklıkla görülmektedir.
  • 10. ï‚— Kimlik sorunları olan ergenler ve genç eriÅŸkinler(özellikle madde kullanımı eÅŸlik ettiÄŸinde) yanlışlıkla Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸu izlenimi veren davranışları geçici olarak gösterebilirler. Bu durumlar, duygusal instabilite, ‘varoluşçu’ ikilemlerin olması, belirsizlik yaÅŸama, cinsel yönelim hakkında çatışmaların olması durumlarıdır. ï‚— Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸu kadınlarda, erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülmektedir.
  • 11. ï‚— Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸunun prevalansı toplum genelinde %2 olduÄŸu öngörülmektedir. Bunlardan yaklaşık %10 u hastaların ayakta izlendiÄŸi ruh saÄŸlığı kliniklerinde görülmekte %20 si ise psikiyatrik yataklı tedavi kurumlarında izlenmektedir. Klinikte görülen kiÅŸilik bozukluÄŸu olan hastaların %30’la 60’ını oluÅŸturmaktadır.
  • 12. ï‚— Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸunun gidiÅŸinde oldukça büyük bir deÄŸiÅŸkenlik görülür. En sık görülen gidiÅŸ biçimi, genç eriÅŸkinlikte, ciddi duygulanım ve dürtü kontrol bozukluÄŸunun olduÄŸu, saÄŸlık ve ruh saÄŸlığı kuruluÅŸlarına yüksek düzeylerde baÅŸvurunun olması ile giden kronik instabilite gösteren biçimidir. Ä°ÅŸlevsellikte bozulma ve intihar riski genç eriÅŸkinlikte en yüksek düzeydedir. Ä°lerleyen yaÅŸla birlikte giderek azalır. Bu bozukluÄŸa sahip olan kiÅŸilerin bir çoÄŸu 30 lu ve 40 lı yaÅŸlarında, iliÅŸkilerinde ve mesleki iliÅŸkilerinde stabiliteye kavuÅŸurlar.
  • 13. ï‚— Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸu çoÄŸu zaman Duygudurum Bozuklukları ile bir arada görülür ve her ikisinin tanı ölçütünü karşılıyorsa bu tanılar birlikte konulabilir. ï‚— Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸu bazı kiÅŸilik bozuklukları ile karıştırılabilir. Bunlar; Histrionik KiÅŸilik BozukluÄŸu, Åžizotipal KiÅŸilik BozukluÄŸu, Paranoid KiÅŸilik BozukluÄŸu, Narsisistik KiÅŸilik BozukluÄŸu, Antisosyal KiÅŸilik BozukluÄŸu, Bağımlı KiÅŸilik BozukluÄŸudur. Bununla beraber genel tıbbi bir duruma baÄŸlı kiÅŸilik deÄŸiÅŸikliÄŸinden ve kronik madde kullanımı ile birlikte geliÅŸebilen semptomlardan ayırt edilmesi gerekmektedir.
  • 14. ï‚— Histrionik kiÅŸilik BozukluÄŸu da ilgi çekme, manipülatif davranış ve hızlı deÄŸiÅŸen duygularla belirli olabilse bile Borderline KiÅŸilik BozukluÄŸu kendine zarar verme, yakın iliÅŸkilerde öfkeli ayrılıklar ve kronik bir biçimde, yoÄŸun bir kendini boÅŸlukta hissetme ve yalnızlık duygularının olması ile ayırt edilir.
  • 15. ï‚— Paranoid düşünceler ve illüzyonlar ÅŸizotipal kiÅŸilik bozukluÄŸunda olduÄŸu gibi olabilir ancak Borderline KB’de daha gelip geçiçi, kiÅŸilerarası iliÅŸkilere daha tepkisel ve dış yapılanmadan daha çok etkilenen bir yapıdadır.
  • 16. ï‚— Ä°ki KB’da ufak uyaranlara öfkeyle tepki gösterme ile belirli olabilirse de benlik algısının görece deÄŸiÅŸkenlik göstermemesi, kendine zarar vermenin, dürtüselliÄŸin ve terkedilme kaygısının görece daha az olması bu bozuklukları Borderline KB’den ayırt ettirir.
  • 17. ï‚— Hem Borderline’da hem de Antisosyal KB’de manipülatif davranış görülse de Antisosyal KB daha çok güç kazanmak ya da maddi bir çıkar saÄŸlamak amaçlı bu ÅŸekilde davranırlar. Borderline’da ise amaç daha çok bakımverenlerin ilgisini kazanmak amaçlıdır.
  • 18. ï‚— Her ikisinde de terkedilme korkusu olsa da Bağımlı KiÅŸilik BozukluÄŸu terkedilmeye karşı susan ve baÅŸeÄŸici bir tutumla tepki gösterirken Borderline KB öfke ve daha büyük bir dışavurumla tepki gösterir.
  • 19. ï‚— Amerikan Psikiyatri BirliÄŸi: Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayısal El Kitabı, Dördüncü Baskı, Yeniden Gözden GeçirilmiÅŸ Tam Metin(DSM-IVTR), Amerikan Psikiyatri BirliÄŸi, Washington DC, 2000, KöroÄŸlu E(çeviri ed.), Hekimler Yayın BirliÄŸi, 2007 ï‚— Prof. Dr Orhan ÖZTÃœRK ve Prof. Dr Aylin ULUÅžAHÄ°N(1988), Ruh SaÄŸlığı ve Bozuklukları (Cilt 2), YenilenmiÅŸ 11. Baskı, Ankara, 2008