際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Bordi i drejtoreve dhe pjesmarrja femerore (Illuminus group)

Erila Haska
Erila Haska
1 of 11
REPUBLIKA E SHQIPRIS UNIVERSITETI I TIRANS Fakulteti i Ekonomis谷 MSc. Administrim Biznesi Tiran谷, Shqip谷ri ESE: BORDI I DREJTORVE DHE PJESMARRJA FEMRORE Punoi: ILLUMINUS Erila Haska Dorena Dyrmishi Xhuliana Dedej Dhjetor, 2013
Abstrakt Kjo ese p谷rmban nj谷 v谷shtrim t谷 literatur谷s mbi bordin e drejtor谷ve dhe pjes谷marrjen fem谷rore. N谷 t谷 paraqesim nj谷 p谷rmbledhje t谷 pik谷pamjeve t谷 ndryshme mbi rolin e bordit t谷 drejtor谷ve. Gjithashtu ju njohim me dy k谷ndv谷shtrime t谷 kund谷rta mbi influenc谷n e madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷. 谷shtja kryesore, n谷 t谷 cil谷n jemi fokusuar 谷sht谷 debati mbi munges谷n e pjes谷marrjes s谷 femr谷s n谷 borde. Studimet e ndryshme tregojn谷 rolin e r谷nd谷sish谷m q谷 ka nj谷 bord i balancuar nga aspekti gjinor n谷 performanc谷n e kompanis谷. Nj谷 nga pyetjet t谷 studiuara m谷 pak n谷 literatur谷 谷sht谷 prania e femr谷s n谷 bord dhe ndikimi i saj n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj. Ky 谷sht谷 dhe objekti yn谷 i studimit t谷 ardhsh谷m. Pritet q谷 femra t谷 ket谷 nj谷 ndikim pozitiv n谷 sjelljen e meshkujve n谷 bord, qoft谷 n谷 aspektin e interaktivitetit midis an谷tar谷ve ashtu edhe n谷 lidhje n谷 performanc谷n e tyre. Keywords : Teoria e Var谷sis谷 s谷 Burimeve, Bordi i Drejtor谷ve, Diversiteti, Gjinia 2
Tabela e P谷rmbajtjes 1. Hyrje................................................................................................................................................ 4 2. V谷shtrim Literature .......................................................................................................................... 4 2.1. 2.2. Ndikimi i madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷 .................................................... 5 2.3. 3. Funksionet e Bordit t谷 Drejtor谷ve ............................................................................................. 4 Prania dhe roli i femrave n谷 Bordin e Drejtor谷ve ....................................................................... 6 Metodologjia .................................................................................................................................... 8 3.1. Rezultati i pritsh谷m................................................................................................................... 8 Referencat ............................................................................................................................................... 9 3
1. Hyrje Qeverisja e korporatave 谷sht谷 sistemi me t谷 cilin bizneset drejtohen dhe kontrollohen. Struktura specifikon t谷 drejtat dhe p谷rgjegj谷sit谷 midis shareholderave, bordit, menaxher谷ve dhe stakeholderave t谷 tjer谷 (Cadbury, 1992). Bordi i drejtor谷ve 谷sht谷 p谷rgjegj谷s p谷r monitorimin e projekteve dhe vendimet e vazhdueshme t谷 CEO-s (Raheja, 2005). Ai mund t谷 shihet si nj谷 巽el谷s lidh谷s midis manaxherit dhe shareholderave (Olof Brunninge, 2007). Megjithat谷 n谷 seksionin e par谷 t谷 v谷shtrimit t谷 literatur谷s jepen dy teori mbi funksionet e bordit t谷 drejtor谷ve. N谷 seksionin e dyt谷 paraqiten dy k谷ndv谷shtrime n谷 lidhje me ndikimin e madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷. Seksioni i tret谷 i literatur谷s diskuton pranin谷 dhe rolin e femr谷s n谷 bordin e drejtor谷ve. Prania e femrave n谷 bordet e drejtor谷ve 谷sht谷 b谷r谷 fokusi i legjislacionit t谷 disa vendeve. P谷rqindja e ul谷t e tyre p谷rb谷n nj谷 nga debatet m谷 t谷 nxehta t谷 dit谷ve tona. 15 % t谷 pozicioneve n谷 bordet e drejtor谷ve n谷 vendet e Europ谷s mbahen nga femrat. Edhe pse mendohej t谷 imponohej ligji nga Komisioni Europian p谷r vendosjen e kuot谷s 40% p谷r femrat n谷 bordet e korporatave, u has谷n kund谷rshtime nga UK, Bullgaria, ekia, Estonia, Hungaria, Lituania, Malta dhe Hollanda. Por, pyetja q谷ndron: A duhet t谷 bazohemi tek talenti apo tokenizmi? 2. V谷shtrim Literature 2.1. Funksionet e Bordit t谷 Drejtor谷ve Ekzistojn谷 dy teori dominante, p谷rforcuese, q谷 shpjegojn谷 funksionet e bordit: Teoria e Agjensis谷 dhe Teoria e Var谷sis谷 s谷 Burimeve. Nga perspektiva e agjensis谷, interesat e manaxher谷ve nuk jan谷 domosdoshm谷risht t谷 lidhura me interesat e aksioner谷ve t谷 kompanis谷, p谷r shkak t谷 ndarjes s谷 pron谷sis谷 dhe kontrollit n谷 organizata (Fama & Jensen, 1983). Kjo teori i shikon bordet si nj谷 mekaniz谷m t谷 kontrollit t谷 brendsh谷m p谷r mbrojtjen e interesave t谷 pronar谷ve nga oportunizmat e mundshme (Eisenhardt, 1989; Hillman & Dalziel, 2003; Johnson, 1996). Teoria e var谷sis谷 s谷 burimeve mb谷shtet iden谷 se bordet e drejtor谷ve kan谷 p谷r detyr谷 t谷 lidhin kompanin谷 me mjedisin e saj t谷 jasht谷m dhe ti sjellin asaj burimet kritike p谷r t谷 (Daily & Dalton, 4
1994; Boyd, et al., 1990; Pfeffer, 1972). Sipas k谷tij k谷ndv谷shtrimi, nj谷 nga kontributet m谷 me vler谷 t谷 bordit t谷 drejtor谷ve 谷sht谷 t谷 p谷rdor谷 rrjetet e tij sociale p谷r t谷 ngritur dhe zmadhuar legjitimitetin e jasht谷m t谷 nj谷 firme. Gjithashtu nj谷 kontribut tjet谷r 谷sht谷 t谷 p谷rmir谷soj谷 marr谷dh谷niet e tij me pretendent谷 t谷 p谷rshtash谷m. Secili prej an谷tar谷ve t谷 bordit vepron p谷r t谷 siguruar nga mjedisi burime thelb谷sore (Pfeffer & Salancik, 1978). P谷r m谷 tep谷r, nj谷 bord drejtor谷sh mund t谷 kontribuoj谷 n谷 procesin e vendimeve strategjike, duke u mund谷suar k谷shillime t谷 kualifikuara manaxhimit t谷 lart谷 dhe duke p谷rmir谷suar n谷 k谷t谷 m谷nyr谷 cil谷sin谷 e vendimmarrjeve strategjike brenda kompanis谷 (Johnson, 1996; Zahra & Pearce, 1989). 2.2. Ndikimi i madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷 Dy faktor谷 njihen si m谷 kritik谷t n谷 infuencimin e efektivitetit t谷 bordit dhe performanc谷n organizative: madh谷sia e bordit dhe p谷rfshirja e bordit n谷 strategji (Cornforth, 2001; Hermalin & Weisbach, 2003). Shumica e studimeve t谷 madh谷sis谷 s谷 bordit dhe p谷rfshirjes s谷 tij n谷 strategji mb谷shtetet n谷 teorin谷 e var谷sis谷 s谷 burimeve. Madh谷sia e bordit i referohet numrit t谷 an谷tar谷ve q谷 kan谷 t谷 drejtat e vot谷s n谷 bordin e drejtor谷ve (Pugliese & Wenst淡p, 2007). Argumente t谷 ndryshme kund谷rshtuese jepen nga literatura p谷r t谷 mb谷shtetur qoft谷 bordet e p谷rmasave t谷 vogla apo ato t谷 m谷dha. Bordet e m谷dha mendohet se jan谷 m谷 t谷 dobishme p谷r performanc谷n e korporat谷s, p谷r shkak se e ndihmojn谷 kompanin谷 t谷 krijoj谷 m谷 shum谷 lidhje me mjedisin e jasht谷m, m谷 shum谷 burime t谷 rralla dhe m谷 shum谷 k谷shillime (Dalton, 1999). Me fjal谷 t谷 tjera: Sa m谷 e madhe nevoja p谷r lidhje t谷 jashtme, aq m谷 i madh duhet t谷 jet谷 bordi (Pfeffer & Salancik, 1978, p. 172). P谷r m谷 tep谷r, bordet e m谷dha mund t谷 p谷rmir谷sojn谷 efi巽enc谷n e marrjes s谷 vendimeve si rezultat i ndarjes s谷 informacioneve (Lehn, et al., 2003). Singh dhe Harinto (2012) argumentuan q谷 bordet e m谷dha p谷rmir谷sojn谷 performanc谷n e bordeve duke ulur dominimin e CEO-s. Nga ana tjet谷r, Jensen (1993) pohon se mbajtja e bordeve t谷 vogla dhe t谷 pavarura, mund t谷 ndihmoj谷 m谷 shum谷 n谷 performanc谷n e kompanis谷. Kur bordet b谷hen me m谷 shum谷 se shtat谷 apo tet谷 persona, ata kan谷 m谷 pak t谷 ngjar谷 t谷 funksionojn谷 n谷 m谷nyr谷 efektive dhe jan谷 m谷 t谷 leht谷 p谷r tu kontrolluar. Kjo 巽on n谷 mendimin se komunikimi, koordinimi i detyrave dhe efektiviteti i marrjes s谷 vendimeve, i p谷rq谷ndruar tek nj谷 grup i madh njer谷zish 谷sht谷 m谷 i v谷shtir谷 dhe m谷 i kushtuesh谷m se tek grupet e vogla. P谷rsa i p谷rket p谷rfshirjes s谷 bordit, n谷 nj谷 studim t谷 25 firmave, Judge dhe Zeithaml (1992) zbuluan se p谷rfshirja e bordit 谷sht谷 e lidhur pozitivisht me 5
performanc谷n financiare t谷 nj谷 organizate dhe performanc谷n e lart谷 t谷 nj谷 kompanie. Pra, shumica e studimeve t谷 deritanishme jan谷 mikse mbi lidhjen e kompozimit t谷 bordeve dhe performanc谷s s谷 firm谷s. Kompozimi i bordit i referohet numrit dhe diversitetit t谷 an谷tar谷ve t谷 bordit. Struktura e bordit mund t谷 shihet si nj谷 parashikuese potencialisht e r谷nd谷sishme e performanc谷s financiare t谷 firm谷s (Zahra & Pearce, 1989). Por nga ana tjet谷r ka studiues q谷 nuk gjejn谷 lidhje midis kompozimit t谷 bordit dhe performanc谷s financiare (Hermalin & Weisbach, 2003). 2.3. Prania dhe roli i femrave n谷 Bordin e Drejtor谷ve Disa studime tregojn谷 se femrat jan谷 pak t谷 p谷rfaq谷suara n谷 bordet e koorporatave (J.Burke & C.Mattis, 2000). P谷rfaq谷simi i femrave n谷 bordet e korporatave n谷 bot谷n per谷ndimore mbetet i ul谷t. M谷 pak se nj谷 n谷 gjasht谷 drejtor谷 t谷 bordeve t谷 kompanive t谷 m谷dha n谷 Europ谷 dhe SHBA jan谷 femra (European Union, 2012). Pjesa m谷 e madhe e rritjes s谷 p谷rfaq谷simit t谷 bordit nga femrat n谷 Europ谷 gjat谷 dekad谷s s谷 fundit ka ardhur nga vendet q谷 kan谷 adoptuar kuota ligjore t谷 bordit n谷 lidhje me gjinin谷. Vende t谷 ndryshme ndjekin politika t谷 ndryshme. Britania e Madhe, ndryshe nga vendet e tjera si: Franca, Norvegjia, Spanja apo Italia, ruan nj谷 qasje tjet谷r p谷r korporatat, bazuar tek merita dhe jo tek imponimi i kuotave. P谷r shembull, edhe pse femrat p谷rb谷jn谷 51% t谷 popullsis谷 n谷 Britanin谷 e Madhe dhe jan谷 shum谷 her谷 m谷 t谷 arsimuara se m谷 par谷, ato jan谷 t谷 n谷np谷rfaq谷suara n谷 pozicionet e larta (Equality and Human Rights, 2011) dhe n谷 nivel bordi n谷 kompanit谷 britanike (Sealy, 2010). Pra, femrat jan谷 ende t谷 n谷n-p谷rfaq谷suara n谷 rradh谷t e manaxhimit t谷 lart谷 dhe t谷 bordit t谷 drejtor谷ve t谷 korporatave (Davidson & Burke, 2012). P谷r m谷 tep谷r, ky fenomen pritet t谷 jet谷 prezent edhe n谷 vazhdim. P谷r krahasim, p谷rqindja e grave n谷 bordet e kompanive publike n谷p谷r bot谷 谷sht谷 : 7.8% n谷 Gjermani, 10% n谷 Spanj谷, 11.5% n谷 Mbret谷rin谷 e Bashkuar, 12% n谷 Holland谷, 13% n谷 Kanada, 18% ne Danimark谷, 26% n谷 Finland谷, 27% n谷 Suedi dhe 44% n谷 Norvegji (Adams & Ferreira, 2009; Bermig & Frick, 2010; Catalyst, 2009). P谷rqindja e lart谷 e an谷tar谷ve femra t谷 bordit n谷 Norvegji 谷sht谷 p谷r shkak t谷 sistemit t谷 saj t谷 kuot谷s. K谷shtu, 巽谷shtja e ndikimit t谷 drejtor谷ve femra n谷 fitimin e cil谷sis谷 dhe p谷rfaq谷simi i tyre n谷 bordet e nd谷rmarrjeve, vlen edhe p谷r SHBA si dhe shumica e vendeve evropiane (Gavious, et al., 2012). Pik谷pamje t谷 ndryshme tregojn谷 avantazhet q谷 ka nj谷 bord i balancuar nga aspekti gjinor. Bordet me t谷 pakt谷n tre femra t谷 pranishme n谷 mbledhje kan谷 dy her谷 m谷 shum谷 t谷 ngjar谷 t谷 6
k谷rkojn谷 informacion t谷 m谷tejsh谷m nga menaxhimi dhe p谷r t谷 marr谷 nj谷 nism谷. Firmat me s谷 paku tre drejtor谷 femra jan谷 m谷 fitimprur谷se dhe kan谷 performanc谷 m谷 t谷 lart谷 (Thorburn, 2014). Nielsen dhe Huse (2010) tregoi se marrja e vendimeve t谷 bordit mund t谷 rritet me zgjedhjen e femrave drejtuese, q谷 kan谷 vlera t谷 ndryshme nga meshkujt, por eksperienca profesionale t谷 ngjashme. Femrat rrisin diskutimet n谷 borde sepse ofrojn谷 eksperienca unike, stile t谷 ndryshme nga meshkujt. Daily dhe Dalton (1994) argumentojn谷 se stili i komunikimit t谷 femrave i p谷rfshin m谷 shum谷 t谷 tjer谷t dhe 谷sht谷 m谷 i orientuar nga pro巽esi. Interesante eshte se dhe meshkujt dhe femrat jan谷 m谷 aktive n谷 k谷to takime (Thorburn, 2014). Ka nj谷 qasje nga studimet n谷 psikologji dhe sociologji se femrat jan谷 m谷 shmang谷se t谷 riskut dhe p谷rdorin qasje m谷 demokratike dhe t谷 bazuara n谷 besim n谷 marrjen e vendimeve. Kemi gjithnj谷 e n谷 rritje provat shkencore q谷 tregojn谷 t谷 mirat e bordeve gjinore t谷 balancuara. D谷shmi nga SHBA sugjeron se bordet-gjinore mikse jan谷 monitoruesit m谷 t谷 efektshem se bordet me t谷 gjith谷 meshkuj (Adams & Ferreira, 2009). Bernard dhe Threadgill (2010) mendojn谷 se ka nj谷 lidhje midis numrit t谷 femrave n谷 borde dhe tre aspekteve t谷 p谷rgjegj谷sis谷 sociale si: kontributi vullnetar, p谷rfitimet e punonj谷sve dhe marr谷dh谷nia me komunitetin. Dallimet n谷 sjelljet dhe q谷ndrimet e meshkujve dhe femrave jan谷 identifikuar permes studimeve empirike dhe teorike t谷 lidershipit q谷 nga viti 1970. Eagly dhe Karau (1991) ka gjetur se femrat dhe meshkujt kan谷 cil谷si t谷 ndryshme t谷 lidershipit, t谷 cilat shpesh jan谷 t谷 lidhura me detyrat e kryera. Studimet nga (Hyde & Kling, 2001; Powell, 1988) kan谷 treguar se femrat kan谷 pritje t谷 ndryshme t谷 pun谷s. Ato e shohin pun谷n si nj谷 burim i zhvillimit personal dhe vet谷-p谷rmbush谷s, nd谷rsa meshkujt jan谷 t谷 edukuar p谷r t谷 par谷 karrier谷n si nj谷 mjet p谷r t谷 l谷vizur gjat谷 hierarkis谷 dhe nj谷 mjet p谷r t谷 siguruar kompensim. Powell (1988) argumenton se dallimet gjinore e gjetura n谷 menaxhim jan谷 t谷 bazuara n谷 stereotipe. Disa studime kan谷 t谷 dokumentuara nj谷 lidhje pozitive midis fraksionit t谷 an谷tar谷ve femra t谷 bordit dhe masave t谷 ndryshme p谷r performanc谷n e firm谷s dhe p谷rgjegj谷sis谷 sociale korporative. Megjithat谷, 谷sht谷 e pamundur p谷r t谷 b谷r谷 p谷rfundime rreth shkak谷sis谷. K谷shtu, pavar谷sisht nga lidhja pozitive midis drejtor谷ve femra dhe performanc谷s s谷 firm谷s, nuk mund t谷 konkludojm谷 se duke shtuar femrat n谷 bord automatikisht do t谷 p谷rmir谷sohet p谷rfitueshm谷ris谷 (Thorburn, 2014). 7
3. Metodologjia Nga v谷shtrimi i literatur谷s pam谷 se disa pik谷pamje analizonin ndikimin e femr谷s tek an谷tar谷t e tjer谷 t谷 bordit dhe kryesisht tek meshkujt. Studimet kan谷 zbuluar se prania e femr谷s ndikon n谷 sjelljen e an谷tar谷ve n谷 bord, kryesisht atyre meshkuj. Megjithat谷, do t谷 ishte n谷 interes t谷 studimeve q谷 kjo pik谷pamje t谷 zhvillohet m谷 tej. Prandaj objekti i studimit ton谷 t谷 ardhsh谷m 谷sht谷: Si ndikon prania e femr谷s n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj n谷 borde? P谷r studim ne mendojm谷 se nevojitet nj谷 metodologji sasiore. Research Design q谷 ne mendojm谷 t谷 perdorim 谷sht谷 nj谷 cross-sectional, me t谷 cilin mbledhim t谷 dh谷na sasiore n谷p谷rmjet pyet谷sor谷ve dhe observimit t谷 strukturuar. Sample selection do t谷 jen谷 disa firma private fitimprur谷se me borde q谷 kan谷 diversitet gjinor, pra kan谷 t谷 pakt谷n tre femra drejtoresha. Gjithashtu edhe n谷 firmat n谷 firmat q谷 nuk kan谷 prani t谷 femrave n谷 bord. Kjo b谷het p谷r t谷 krahasuar dhe p谷r t谷 par谷 ndikimin e femrave tek an谷tar谷t e bordit. 3.1. Rezultati i pritsh谷m Nga studimi q谷 ne do b谷jm谷, presim q谷 prania e femr谷s t谷 ket谷 nj谷 ndikim pozitiv n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj n谷 bord. Mendohet t谷 dal谷 nj谷 rezultat i till谷, p谷r arsye se nga studimet e m谷parshme 谷sht谷 v谷n谷 re nj谷 lloj lidhje pozitive midis pranis谷 s谷 femr谷s dhe sjelljes s谷 an谷tar谷ve meshkuj. Kjo lidhje pozitive pritet si n谷 aspektin e performanc谷s ashtu edhe n谷 interaktivitetin midis an谷tar谷ve, kryesisht atyre meshkuj, n谷 bord. 8
Referencat Adams, R. B. & Ferreira, D., 2009. Women in the boardroom and their impact on governance and performance. Journal of Financial Economics, pp. 291-309. Bermig, A. & Frick, B., 2010. Who is the better monitor? The impact of female board directors, board composition, and board size on earnings management, Paderborn: University of Paderborn. Bernardi, R. & Threadgill, V., 2010. Women Directors and Corporate Social Responsibility. Electronic Journal of Business Ethics and Coporate Social Responsibility, 15(2), pp. 15-21. Boyd, B. K., Haynes, K. T. & Zona, F., 1990. Dimensions of CEO - Board relations. Journal of Management Studies. Cadbury, A., 1992. The Financial Aspects of Corporate Governance, London: The Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance and Gee and Co. Ltd.. Catalyst, 2009. Women in Europe, New York: Catalyst. Cornforth, C., 2001. What makes boards e鍖ective? An examination of the relationships between board inputs, structures, processes and e鍖ectiveness in non-pro鍖t organizations. Corporate Governance: An International Review, July, 9(3), pp. 217-227. Daily, C. M. & Dalton, D. R., 1994. Corporate governance and the bankrupt firm: an empirical assesment. Strategic management journal, 15(8), pp. 643-654. Dalton, D. D. C. J. J. a. E. A., 1999. Number of directors and financial performance: A meta- analysis. Academy of Management Journal, V谷llimi i 42, p. 674686. Davidson, M. J. & Burke, R. J., 2012. Woman in Management Worldwide: Progress and Prospects. s.l.:Human Resource Management International Digest. Eagly, A. & Karau, S., 1991. Gender and Emergence of Leaders: A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, V谷llimi i 60, pp. 685-710. Eisenhardt, K. M., 1989. Agency theory: An Assesment and review. The Academy of Management review, pp. 57-74. Equality and Human Rights, C., 2011. Sex and power 2011, s.l.: s.n. European Union, D. G. f. J., 2012. Women in economic decision-making in the EU: progress report, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2012. 9
Fama, E. F. & Jensen, M. C., 1983. Separation of Ownership and control. Journal of law and Economics. Gavious, I., Segev, E. & Yosef, R., 2012. Female directors and earnings management in high-technology. Pacific Accounting Review, V谷llimi i 24, pp. 4-32. Hermalin, B. E. & Weisbach, M. S., 2003. Boards of Directors as an Endogenously Determined Institution: A Survey of the Economic Literature. Economic Policy Review. Hillman, A. J. & Dalziel, T., 2003. Boards of directors and firm performance: Integrating agency and resource dependence perspectives. The Academy of Management review, V谷llimi i Vol 28, nr 3, pp. 283396. Hyde, J. & Kling, K., 2001. Women, motivation and achievement. Psychology of Women, V谷llimi i 25, pp. 364-78. J.Burke, R. & C.Mattis, M., 2000. Women on Corporate Boards of Directors: International Challenges and Opportunities. Dordrecht,The Netherlands: Kluwer Academic Publishers. Jensen, M. C., 1993. The Modern Industrial Revolution,Exit,And The Failure Of Internal Control System. The Journal of Finance (July 1993). Johnson, R. C. P. E. a. H. K. A., 1996. Tropical inversions near the 0 - C level. J. Atmos. Sci, V谷llimi i 53, pp. 1838-1855. Judge, W. a. Z. C., 1992. Institutional and strategic choice perspectives on board involvement in the strategic decision process. Academy of Management Journal, 35(4), pp. 766-94. Lehn, K., Patro, S. & Zhao, M., 2003. Determinants of the Size and Structure of Corporate Boards: 19352000. Financial Management 38, 2009 , p. 58. Nielsen, S. & Huse, M., 2010. Women Directors Contribution to Board Decision-Making and Strategic Involment:The Role of Equality Perception. European Management Review, V谷llimi i 7, pp. 16-29. Olof Brunninge, M. N. J. W., 2007. Corporate governance and strategic change in SMEs: The effects of ownership, board composition and top management teams. Small Business Economics, pp. 295-308. Pfeffer, J., 1972. Inerorganizational influence and managerial attitudes. Academy of Management Journal, pp. 317-330. Pfeffer, J. & Salancik, G. R., 1978. The external control of Organizations: A Resource Dependence Perspective. USA: Harper & Row. Powell, G., 1988. Women and Men in Management. Newbury Park(CA): s.n. Pugliese, A. & Wenst淡p, P. Z., 2007. Board members contribution to strategic decision-making in small firms. Journal of Mangament and Governance, V谷llimi i 11, pp. 383-404. 10
Raheja, C. G., 2005. Determinations of Board Size and Composition:A Theory of Corporate Boards. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 40(2). Sealy, R., 2010. Changing Perceptions of Meritocracy in Senior Women's Careers. Gender in Management: An International Journal, pp. 184-197. Seung Hyun Kim, J. M. C. R. F. C. M. R. K. J. L. T., 2012. Effects of the size of the board of directors and board involvement in strategy on a private club's financial performance. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 24(1), pp. 7 - 25. Thorburn, K., 2014. The value of strong female presence on corporate boards. Strategic HR Review, V谷llimi i 13. Zahra, S. A. & Pearce, J., 1989. Boards of directors and Corporate Financial Performance: A review and Integrative Model. Journal of Management, V谷llimi i Vol.15 , Nr 2, pp. 291-334. 11

More Related Content

Bordi i drejtoreve dhe pjesmarrja femerore (Illuminus group)

  • 1. REPUBLIKA E SHQIPRIS UNIVERSITETI I TIRANS Fakulteti i Ekonomis谷 MSc. Administrim Biznesi Tiran谷, Shqip谷ri ESE: BORDI I DREJTORVE DHE PJESMARRJA FEMRORE Punoi: ILLUMINUS Erila Haska Dorena Dyrmishi Xhuliana Dedej Dhjetor, 2013
  • 2. Abstrakt Kjo ese p谷rmban nj谷 v谷shtrim t谷 literatur谷s mbi bordin e drejtor谷ve dhe pjes谷marrjen fem谷rore. N谷 t谷 paraqesim nj谷 p谷rmbledhje t谷 pik谷pamjeve t谷 ndryshme mbi rolin e bordit t谷 drejtor谷ve. Gjithashtu ju njohim me dy k谷ndv谷shtrime t谷 kund谷rta mbi influenc谷n e madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷. 谷shtja kryesore, n谷 t谷 cil谷n jemi fokusuar 谷sht谷 debati mbi munges谷n e pjes谷marrjes s谷 femr谷s n谷 borde. Studimet e ndryshme tregojn谷 rolin e r谷nd谷sish谷m q谷 ka nj谷 bord i balancuar nga aspekti gjinor n谷 performanc谷n e kompanis谷. Nj谷 nga pyetjet t谷 studiuara m谷 pak n谷 literatur谷 谷sht谷 prania e femr谷s n谷 bord dhe ndikimi i saj n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj. Ky 谷sht谷 dhe objekti yn谷 i studimit t谷 ardhsh谷m. Pritet q谷 femra t谷 ket谷 nj谷 ndikim pozitiv n谷 sjelljen e meshkujve n谷 bord, qoft谷 n谷 aspektin e interaktivitetit midis an谷tar谷ve ashtu edhe n谷 lidhje n谷 performanc谷n e tyre. Keywords : Teoria e Var谷sis谷 s谷 Burimeve, Bordi i Drejtor谷ve, Diversiteti, Gjinia 2
  • 3. Tabela e P谷rmbajtjes 1. Hyrje................................................................................................................................................ 4 2. V谷shtrim Literature .......................................................................................................................... 4 2.1. 2.2. Ndikimi i madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷 .................................................... 5 2.3. 3. Funksionet e Bordit t谷 Drejtor谷ve ............................................................................................. 4 Prania dhe roli i femrave n谷 Bordin e Drejtor谷ve ....................................................................... 6 Metodologjia .................................................................................................................................... 8 3.1. Rezultati i pritsh谷m................................................................................................................... 8 Referencat ............................................................................................................................................... 9 3
  • 4. 1. Hyrje Qeverisja e korporatave 谷sht谷 sistemi me t谷 cilin bizneset drejtohen dhe kontrollohen. Struktura specifikon t谷 drejtat dhe p谷rgjegj谷sit谷 midis shareholderave, bordit, menaxher谷ve dhe stakeholderave t谷 tjer谷 (Cadbury, 1992). Bordi i drejtor谷ve 谷sht谷 p谷rgjegj谷s p谷r monitorimin e projekteve dhe vendimet e vazhdueshme t谷 CEO-s (Raheja, 2005). Ai mund t谷 shihet si nj谷 巽el谷s lidh谷s midis manaxherit dhe shareholderave (Olof Brunninge, 2007). Megjithat谷 n谷 seksionin e par谷 t谷 v谷shtrimit t谷 literatur谷s jepen dy teori mbi funksionet e bordit t谷 drejtor谷ve. N谷 seksionin e dyt谷 paraqiten dy k谷ndv谷shtrime n谷 lidhje me ndikimin e madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷. Seksioni i tret谷 i literatur谷s diskuton pranin谷 dhe rolin e femr谷s n谷 bordin e drejtor谷ve. Prania e femrave n谷 bordet e drejtor谷ve 谷sht谷 b谷r谷 fokusi i legjislacionit t谷 disa vendeve. P谷rqindja e ul谷t e tyre p谷rb谷n nj谷 nga debatet m谷 t谷 nxehta t谷 dit谷ve tona. 15 % t谷 pozicioneve n谷 bordet e drejtor谷ve n谷 vendet e Europ谷s mbahen nga femrat. Edhe pse mendohej t谷 imponohej ligji nga Komisioni Europian p谷r vendosjen e kuot谷s 40% p谷r femrat n谷 bordet e korporatave, u has谷n kund谷rshtime nga UK, Bullgaria, ekia, Estonia, Hungaria, Lituania, Malta dhe Hollanda. Por, pyetja q谷ndron: A duhet t谷 bazohemi tek talenti apo tokenizmi? 2. V谷shtrim Literature 2.1. Funksionet e Bordit t谷 Drejtor谷ve Ekzistojn谷 dy teori dominante, p谷rforcuese, q谷 shpjegojn谷 funksionet e bordit: Teoria e Agjensis谷 dhe Teoria e Var谷sis谷 s谷 Burimeve. Nga perspektiva e agjensis谷, interesat e manaxher谷ve nuk jan谷 domosdoshm谷risht t谷 lidhura me interesat e aksioner谷ve t谷 kompanis谷, p谷r shkak t谷 ndarjes s谷 pron谷sis谷 dhe kontrollit n谷 organizata (Fama & Jensen, 1983). Kjo teori i shikon bordet si nj谷 mekaniz谷m t谷 kontrollit t谷 brendsh谷m p谷r mbrojtjen e interesave t谷 pronar谷ve nga oportunizmat e mundshme (Eisenhardt, 1989; Hillman & Dalziel, 2003; Johnson, 1996). Teoria e var谷sis谷 s谷 burimeve mb谷shtet iden谷 se bordet e drejtor谷ve kan谷 p谷r detyr谷 t谷 lidhin kompanin谷 me mjedisin e saj t谷 jasht谷m dhe ti sjellin asaj burimet kritike p谷r t谷 (Daily & Dalton, 4
  • 5. 1994; Boyd, et al., 1990; Pfeffer, 1972). Sipas k谷tij k谷ndv谷shtrimi, nj谷 nga kontributet m谷 me vler谷 t谷 bordit t谷 drejtor谷ve 谷sht谷 t谷 p谷rdor谷 rrjetet e tij sociale p谷r t谷 ngritur dhe zmadhuar legjitimitetin e jasht谷m t谷 nj谷 firme. Gjithashtu nj谷 kontribut tjet谷r 谷sht谷 t谷 p谷rmir谷soj谷 marr谷dh谷niet e tij me pretendent谷 t谷 p谷rshtash谷m. Secili prej an谷tar谷ve t谷 bordit vepron p谷r t谷 siguruar nga mjedisi burime thelb谷sore (Pfeffer & Salancik, 1978). P谷r m谷 tep谷r, nj谷 bord drejtor谷sh mund t谷 kontribuoj谷 n谷 procesin e vendimeve strategjike, duke u mund谷suar k谷shillime t谷 kualifikuara manaxhimit t谷 lart谷 dhe duke p谷rmir谷suar n谷 k谷t谷 m谷nyr谷 cil谷sin谷 e vendimmarrjeve strategjike brenda kompanis谷 (Johnson, 1996; Zahra & Pearce, 1989). 2.2. Ndikimi i madh谷sis谷 s谷 bordit n谷 performanc谷n e kompanis谷 Dy faktor谷 njihen si m谷 kritik谷t n谷 infuencimin e efektivitetit t谷 bordit dhe performanc谷n organizative: madh谷sia e bordit dhe p谷rfshirja e bordit n谷 strategji (Cornforth, 2001; Hermalin & Weisbach, 2003). Shumica e studimeve t谷 madh谷sis谷 s谷 bordit dhe p谷rfshirjes s谷 tij n谷 strategji mb谷shtetet n谷 teorin谷 e var谷sis谷 s谷 burimeve. Madh谷sia e bordit i referohet numrit t谷 an谷tar谷ve q谷 kan谷 t谷 drejtat e vot谷s n谷 bordin e drejtor谷ve (Pugliese & Wenst淡p, 2007). Argumente t谷 ndryshme kund谷rshtuese jepen nga literatura p谷r t谷 mb谷shtetur qoft谷 bordet e p谷rmasave t谷 vogla apo ato t谷 m谷dha. Bordet e m谷dha mendohet se jan谷 m谷 t谷 dobishme p谷r performanc谷n e korporat谷s, p谷r shkak se e ndihmojn谷 kompanin谷 t谷 krijoj谷 m谷 shum谷 lidhje me mjedisin e jasht谷m, m谷 shum谷 burime t谷 rralla dhe m谷 shum谷 k谷shillime (Dalton, 1999). Me fjal谷 t谷 tjera: Sa m谷 e madhe nevoja p谷r lidhje t谷 jashtme, aq m谷 i madh duhet t谷 jet谷 bordi (Pfeffer & Salancik, 1978, p. 172). P谷r m谷 tep谷r, bordet e m谷dha mund t谷 p谷rmir谷sojn谷 efi巽enc谷n e marrjes s谷 vendimeve si rezultat i ndarjes s谷 informacioneve (Lehn, et al., 2003). Singh dhe Harinto (2012) argumentuan q谷 bordet e m谷dha p谷rmir谷sojn谷 performanc谷n e bordeve duke ulur dominimin e CEO-s. Nga ana tjet谷r, Jensen (1993) pohon se mbajtja e bordeve t谷 vogla dhe t谷 pavarura, mund t谷 ndihmoj谷 m谷 shum谷 n谷 performanc谷n e kompanis谷. Kur bordet b谷hen me m谷 shum谷 se shtat谷 apo tet谷 persona, ata kan谷 m谷 pak t谷 ngjar谷 t谷 funksionojn谷 n谷 m谷nyr谷 efektive dhe jan谷 m谷 t谷 leht谷 p谷r tu kontrolluar. Kjo 巽on n谷 mendimin se komunikimi, koordinimi i detyrave dhe efektiviteti i marrjes s谷 vendimeve, i p谷rq谷ndruar tek nj谷 grup i madh njer谷zish 谷sht谷 m谷 i v谷shtir谷 dhe m谷 i kushtuesh谷m se tek grupet e vogla. P谷rsa i p谷rket p谷rfshirjes s谷 bordit, n谷 nj谷 studim t谷 25 firmave, Judge dhe Zeithaml (1992) zbuluan se p谷rfshirja e bordit 谷sht谷 e lidhur pozitivisht me 5
  • 6. performanc谷n financiare t谷 nj谷 organizate dhe performanc谷n e lart谷 t谷 nj谷 kompanie. Pra, shumica e studimeve t谷 deritanishme jan谷 mikse mbi lidhjen e kompozimit t谷 bordeve dhe performanc谷s s谷 firm谷s. Kompozimi i bordit i referohet numrit dhe diversitetit t谷 an谷tar谷ve t谷 bordit. Struktura e bordit mund t谷 shihet si nj谷 parashikuese potencialisht e r谷nd谷sishme e performanc谷s financiare t谷 firm谷s (Zahra & Pearce, 1989). Por nga ana tjet谷r ka studiues q谷 nuk gjejn谷 lidhje midis kompozimit t谷 bordit dhe performanc谷s financiare (Hermalin & Weisbach, 2003). 2.3. Prania dhe roli i femrave n谷 Bordin e Drejtor谷ve Disa studime tregojn谷 se femrat jan谷 pak t谷 p谷rfaq谷suara n谷 bordet e koorporatave (J.Burke & C.Mattis, 2000). P谷rfaq谷simi i femrave n谷 bordet e korporatave n谷 bot谷n per谷ndimore mbetet i ul谷t. M谷 pak se nj谷 n谷 gjasht谷 drejtor谷 t谷 bordeve t谷 kompanive t谷 m谷dha n谷 Europ谷 dhe SHBA jan谷 femra (European Union, 2012). Pjesa m谷 e madhe e rritjes s谷 p谷rfaq谷simit t谷 bordit nga femrat n谷 Europ谷 gjat谷 dekad谷s s谷 fundit ka ardhur nga vendet q谷 kan谷 adoptuar kuota ligjore t谷 bordit n谷 lidhje me gjinin谷. Vende t谷 ndryshme ndjekin politika t谷 ndryshme. Britania e Madhe, ndryshe nga vendet e tjera si: Franca, Norvegjia, Spanja apo Italia, ruan nj谷 qasje tjet谷r p谷r korporatat, bazuar tek merita dhe jo tek imponimi i kuotave. P谷r shembull, edhe pse femrat p谷rb谷jn谷 51% t谷 popullsis谷 n谷 Britanin谷 e Madhe dhe jan谷 shum谷 her谷 m谷 t谷 arsimuara se m谷 par谷, ato jan谷 t谷 n谷np谷rfaq谷suara n谷 pozicionet e larta (Equality and Human Rights, 2011) dhe n谷 nivel bordi n谷 kompanit谷 britanike (Sealy, 2010). Pra, femrat jan谷 ende t谷 n谷n-p谷rfaq谷suara n谷 rradh谷t e manaxhimit t谷 lart谷 dhe t谷 bordit t谷 drejtor谷ve t谷 korporatave (Davidson & Burke, 2012). P谷r m谷 tep谷r, ky fenomen pritet t谷 jet谷 prezent edhe n谷 vazhdim. P谷r krahasim, p谷rqindja e grave n谷 bordet e kompanive publike n谷p谷r bot谷 谷sht谷 : 7.8% n谷 Gjermani, 10% n谷 Spanj谷, 11.5% n谷 Mbret谷rin谷 e Bashkuar, 12% n谷 Holland谷, 13% n谷 Kanada, 18% ne Danimark谷, 26% n谷 Finland谷, 27% n谷 Suedi dhe 44% n谷 Norvegji (Adams & Ferreira, 2009; Bermig & Frick, 2010; Catalyst, 2009). P谷rqindja e lart谷 e an谷tar谷ve femra t谷 bordit n谷 Norvegji 谷sht谷 p谷r shkak t谷 sistemit t谷 saj t谷 kuot谷s. K谷shtu, 巽谷shtja e ndikimit t谷 drejtor谷ve femra n谷 fitimin e cil谷sis谷 dhe p谷rfaq谷simi i tyre n谷 bordet e nd谷rmarrjeve, vlen edhe p谷r SHBA si dhe shumica e vendeve evropiane (Gavious, et al., 2012). Pik谷pamje t谷 ndryshme tregojn谷 avantazhet q谷 ka nj谷 bord i balancuar nga aspekti gjinor. Bordet me t谷 pakt谷n tre femra t谷 pranishme n谷 mbledhje kan谷 dy her谷 m谷 shum谷 t谷 ngjar谷 t谷 6
  • 7. k谷rkojn谷 informacion t谷 m谷tejsh谷m nga menaxhimi dhe p谷r t谷 marr谷 nj谷 nism谷. Firmat me s谷 paku tre drejtor谷 femra jan谷 m谷 fitimprur谷se dhe kan谷 performanc谷 m谷 t谷 lart谷 (Thorburn, 2014). Nielsen dhe Huse (2010) tregoi se marrja e vendimeve t谷 bordit mund t谷 rritet me zgjedhjen e femrave drejtuese, q谷 kan谷 vlera t谷 ndryshme nga meshkujt, por eksperienca profesionale t谷 ngjashme. Femrat rrisin diskutimet n谷 borde sepse ofrojn谷 eksperienca unike, stile t谷 ndryshme nga meshkujt. Daily dhe Dalton (1994) argumentojn谷 se stili i komunikimit t谷 femrave i p谷rfshin m谷 shum谷 t谷 tjer谷t dhe 谷sht谷 m谷 i orientuar nga pro巽esi. Interesante eshte se dhe meshkujt dhe femrat jan谷 m谷 aktive n谷 k谷to takime (Thorburn, 2014). Ka nj谷 qasje nga studimet n谷 psikologji dhe sociologji se femrat jan谷 m谷 shmang谷se t谷 riskut dhe p谷rdorin qasje m谷 demokratike dhe t谷 bazuara n谷 besim n谷 marrjen e vendimeve. Kemi gjithnj谷 e n谷 rritje provat shkencore q谷 tregojn谷 t谷 mirat e bordeve gjinore t谷 balancuara. D谷shmi nga SHBA sugjeron se bordet-gjinore mikse jan谷 monitoruesit m谷 t谷 efektshem se bordet me t谷 gjith谷 meshkuj (Adams & Ferreira, 2009). Bernard dhe Threadgill (2010) mendojn谷 se ka nj谷 lidhje midis numrit t谷 femrave n谷 borde dhe tre aspekteve t谷 p谷rgjegj谷sis谷 sociale si: kontributi vullnetar, p谷rfitimet e punonj谷sve dhe marr谷dh谷nia me komunitetin. Dallimet n谷 sjelljet dhe q谷ndrimet e meshkujve dhe femrave jan谷 identifikuar permes studimeve empirike dhe teorike t谷 lidershipit q谷 nga viti 1970. Eagly dhe Karau (1991) ka gjetur se femrat dhe meshkujt kan谷 cil谷si t谷 ndryshme t谷 lidershipit, t谷 cilat shpesh jan谷 t谷 lidhura me detyrat e kryera. Studimet nga (Hyde & Kling, 2001; Powell, 1988) kan谷 treguar se femrat kan谷 pritje t谷 ndryshme t谷 pun谷s. Ato e shohin pun谷n si nj谷 burim i zhvillimit personal dhe vet谷-p谷rmbush谷s, nd谷rsa meshkujt jan谷 t谷 edukuar p谷r t谷 par谷 karrier谷n si nj谷 mjet p谷r t谷 l谷vizur gjat谷 hierarkis谷 dhe nj谷 mjet p谷r t谷 siguruar kompensim. Powell (1988) argumenton se dallimet gjinore e gjetura n谷 menaxhim jan谷 t谷 bazuara n谷 stereotipe. Disa studime kan谷 t谷 dokumentuara nj谷 lidhje pozitive midis fraksionit t谷 an谷tar谷ve femra t谷 bordit dhe masave t谷 ndryshme p谷r performanc谷n e firm谷s dhe p谷rgjegj谷sis谷 sociale korporative. Megjithat谷, 谷sht谷 e pamundur p谷r t谷 b谷r谷 p谷rfundime rreth shkak谷sis谷. K谷shtu, pavar谷sisht nga lidhja pozitive midis drejtor谷ve femra dhe performanc谷s s谷 firm谷s, nuk mund t谷 konkludojm谷 se duke shtuar femrat n谷 bord automatikisht do t谷 p谷rmir谷sohet p谷rfitueshm谷ris谷 (Thorburn, 2014). 7
  • 8. 3. Metodologjia Nga v谷shtrimi i literatur谷s pam谷 se disa pik谷pamje analizonin ndikimin e femr谷s tek an谷tar谷t e tjer谷 t谷 bordit dhe kryesisht tek meshkujt. Studimet kan谷 zbuluar se prania e femr谷s ndikon n谷 sjelljen e an谷tar谷ve n谷 bord, kryesisht atyre meshkuj. Megjithat谷, do t谷 ishte n谷 interes t谷 studimeve q谷 kjo pik谷pamje t谷 zhvillohet m谷 tej. Prandaj objekti i studimit ton谷 t谷 ardhsh谷m 谷sht谷: Si ndikon prania e femr谷s n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj n谷 borde? P谷r studim ne mendojm谷 se nevojitet nj谷 metodologji sasiore. Research Design q谷 ne mendojm谷 t谷 perdorim 谷sht谷 nj谷 cross-sectional, me t谷 cilin mbledhim t谷 dh谷na sasiore n谷p谷rmjet pyet谷sor谷ve dhe observimit t谷 strukturuar. Sample selection do t谷 jen谷 disa firma private fitimprur谷se me borde q谷 kan谷 diversitet gjinor, pra kan谷 t谷 pakt谷n tre femra drejtoresha. Gjithashtu edhe n谷 firmat n谷 firmat q谷 nuk kan谷 prani t谷 femrave n谷 bord. Kjo b谷het p谷r t谷 krahasuar dhe p谷r t谷 par谷 ndikimin e femrave tek an谷tar谷t e bordit. 3.1. Rezultati i pritsh谷m Nga studimi q谷 ne do b谷jm谷, presim q谷 prania e femr谷s t谷 ket谷 nj谷 ndikim pozitiv n谷 sjelljen e an谷tar谷ve meshkuj n谷 bord. Mendohet t谷 dal谷 nj谷 rezultat i till谷, p谷r arsye se nga studimet e m谷parshme 谷sht谷 v谷n谷 re nj谷 lloj lidhje pozitive midis pranis谷 s谷 femr谷s dhe sjelljes s谷 an谷tar谷ve meshkuj. Kjo lidhje pozitive pritet si n谷 aspektin e performanc谷s ashtu edhe n谷 interaktivitetin midis an谷tar谷ve, kryesisht atyre meshkuj, n谷 bord. 8
  • 9. Referencat Adams, R. B. & Ferreira, D., 2009. Women in the boardroom and their impact on governance and performance. Journal of Financial Economics, pp. 291-309. Bermig, A. & Frick, B., 2010. Who is the better monitor? The impact of female board directors, board composition, and board size on earnings management, Paderborn: University of Paderborn. Bernardi, R. & Threadgill, V., 2010. Women Directors and Corporate Social Responsibility. Electronic Journal of Business Ethics and Coporate Social Responsibility, 15(2), pp. 15-21. Boyd, B. K., Haynes, K. T. & Zona, F., 1990. Dimensions of CEO - Board relations. Journal of Management Studies. Cadbury, A., 1992. The Financial Aspects of Corporate Governance, London: The Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance and Gee and Co. Ltd.. Catalyst, 2009. Women in Europe, New York: Catalyst. Cornforth, C., 2001. What makes boards e鍖ective? An examination of the relationships between board inputs, structures, processes and e鍖ectiveness in non-pro鍖t organizations. Corporate Governance: An International Review, July, 9(3), pp. 217-227. Daily, C. M. & Dalton, D. R., 1994. Corporate governance and the bankrupt firm: an empirical assesment. Strategic management journal, 15(8), pp. 643-654. Dalton, D. D. C. J. J. a. E. A., 1999. Number of directors and financial performance: A meta- analysis. Academy of Management Journal, V谷llimi i 42, p. 674686. Davidson, M. J. & Burke, R. J., 2012. Woman in Management Worldwide: Progress and Prospects. s.l.:Human Resource Management International Digest. Eagly, A. & Karau, S., 1991. Gender and Emergence of Leaders: A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, V谷llimi i 60, pp. 685-710. Eisenhardt, K. M., 1989. Agency theory: An Assesment and review. The Academy of Management review, pp. 57-74. Equality and Human Rights, C., 2011. Sex and power 2011, s.l.: s.n. European Union, D. G. f. J., 2012. Women in economic decision-making in the EU: progress report, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2012. 9
  • 10. Fama, E. F. & Jensen, M. C., 1983. Separation of Ownership and control. Journal of law and Economics. Gavious, I., Segev, E. & Yosef, R., 2012. Female directors and earnings management in high-technology. Pacific Accounting Review, V谷llimi i 24, pp. 4-32. Hermalin, B. E. & Weisbach, M. S., 2003. Boards of Directors as an Endogenously Determined Institution: A Survey of the Economic Literature. Economic Policy Review. Hillman, A. J. & Dalziel, T., 2003. Boards of directors and firm performance: Integrating agency and resource dependence perspectives. The Academy of Management review, V谷llimi i Vol 28, nr 3, pp. 283396. Hyde, J. & Kling, K., 2001. Women, motivation and achievement. Psychology of Women, V谷llimi i 25, pp. 364-78. J.Burke, R. & C.Mattis, M., 2000. Women on Corporate Boards of Directors: International Challenges and Opportunities. Dordrecht,The Netherlands: Kluwer Academic Publishers. Jensen, M. C., 1993. The Modern Industrial Revolution,Exit,And The Failure Of Internal Control System. The Journal of Finance (July 1993). Johnson, R. C. P. E. a. H. K. A., 1996. Tropical inversions near the 0 - C level. J. Atmos. Sci, V谷llimi i 53, pp. 1838-1855. Judge, W. a. Z. C., 1992. Institutional and strategic choice perspectives on board involvement in the strategic decision process. Academy of Management Journal, 35(4), pp. 766-94. Lehn, K., Patro, S. & Zhao, M., 2003. Determinants of the Size and Structure of Corporate Boards: 19352000. Financial Management 38, 2009 , p. 58. Nielsen, S. & Huse, M., 2010. Women Directors Contribution to Board Decision-Making and Strategic Involment:The Role of Equality Perception. European Management Review, V谷llimi i 7, pp. 16-29. Olof Brunninge, M. N. J. W., 2007. Corporate governance and strategic change in SMEs: The effects of ownership, board composition and top management teams. Small Business Economics, pp. 295-308. Pfeffer, J., 1972. Inerorganizational influence and managerial attitudes. Academy of Management Journal, pp. 317-330. Pfeffer, J. & Salancik, G. R., 1978. The external control of Organizations: A Resource Dependence Perspective. USA: Harper & Row. Powell, G., 1988. Women and Men in Management. Newbury Park(CA): s.n. Pugliese, A. & Wenst淡p, P. Z., 2007. Board members contribution to strategic decision-making in small firms. Journal of Mangament and Governance, V谷llimi i 11, pp. 383-404. 10
  • 11. Raheja, C. G., 2005. Determinations of Board Size and Composition:A Theory of Corporate Boards. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 40(2). Sealy, R., 2010. Changing Perceptions of Meritocracy in Senior Women's Careers. Gender in Management: An International Journal, pp. 184-197. Seung Hyun Kim, J. M. C. R. F. C. M. R. K. J. L. T., 2012. Effects of the size of the board of directors and board involvement in strategy on a private club's financial performance. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 24(1), pp. 7 - 25. Thorburn, K., 2014. The value of strong female presence on corporate boards. Strategic HR Review, V谷llimi i 13. Zahra, S. A. & Pearce, J., 1989. Boards of directors and Corporate Financial Performance: A review and Integrative Model. Journal of Management, V谷llimi i Vol.15 , Nr 2, pp. 291-334. 11