際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Bv103 cap nhat_chan_doan_va_dieu_tri_dai_thao_duong_tip_2

X
XuTimmy

sonxu

1 of 21
Download to read offline
C畉P NH畉T CH畉N ON V I畛U TR畛 I THO 蕩畛NG TP 2 PGS. TS. Nguy畛n Th畛 Phi Nga B畛 m担n Kh畛p v N畛i ti畉t, B畛nh vi畛n Qu但n y 103, H畛c vi畛n Qu但n y M畛C TIU 1. Tr狸nh by 動畛c c叩c ki畉n th畛c v畛 c董 ch畉 b畛nh sinh, ch畉n o叩n, i畛u tr畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 2. K棚 動畛c 董n thu畛c cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 3. T動 v畉n 動畛c b畛nh nh但n ch畉 畛 n 叩i th叩o 動畛ng, bi畉t t畛 theo d探i glucose m叩u t畉i nh, tu但n th畛 i畛u tr畛 b畛nh. 1. 畉I C蕩NG 1.1. Kh叩i ni畛m 叩i th叩o 動畛ng l b畛nh n畛i ti畉t chuy畛n h坦a v畛i 畉c tr動ng tng glucose m叩u do r畛i lo畉n v畛 ti畉t insulin, v畛 t叩c 畛ng c畛a insulin ho畉c c畉 hai d畉n 畉n r畛i lo畉n chuy畛n h坦a glucid, protid, lipid v c叩c ch畉t kho叩ng. Tng glucose m叩u k辿o di g但y n棚n nh畛ng t畛n th動董ng, suy gi畉m ch畛c nng nhi畛u c董 quan trong c董 th畛 畉c bi畛t l m畉t, th畉n, th畉n kinh, tim v m畉ch m叩u. 1.2. D畛ch t畛 h畛c T畛 l畛 b畛nh thay 畛i theo t畛ng d但n t畛c, t畛ng v湛ng 畛a l箪 kh叩c nhau. Nm 2011, theo IDF, ton th畉 gi畛i c坦 kho畉ng 366 tri畛u ng動畛i b畛 b畛nh 叩i th叩o 動畛ng, t畛 l畛 ny tng r畉t nhanh, d畛 o叩n t畛i nm 2030 s畉 c坦 552 tri畛u ng動畛i. B畛nh 叩i th叩o 動畛ng x畉y ra 畛 kh畉p c叩c ch但u l畛c, tuy nhi棚n, t畛 l畛 tng nhanh nh畉t 畛 c叩c n動畛c thu畛c ch但u Phi v ch但u . 畛 Vi畛t Nam, trong b叩o c叩o t畛ng quan ngnh y t畉 nm 2014 v畛 ph嘆ng ch畛ng b畛nh kh担ng l但y nhi畛m, t畛 l畛 T tu畛i 30-69 l 5,4%. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 chi畉m 90%, 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 chi畉m 5-10%. 1.3. Ph但n lo畉i 叩i th叩o 藤畛ng - 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1: + Do r畛i lo畉n t畛 mi畛n d畛ch qua trung gian t畉 bo, ph叩 h畛y t畉 bo 硫 tuy畉n t畛y d畉n 畉n thi畉u insulin hon ton. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 kh担ng r探 nguy棚n nh但n. + 叩i th叩o 動畛ng t畛 mi畛n ti畛m tng 畛 ng動畛i tr動畛ng thnh (latent autoimmune diabetes of adulthood-LADA)
- 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2: kh叩ng insulin g但y n棚n thi畉u insulin t動董ng 畛i 畉n thi畉u h畛t v畛 ti畉t insulin. - 叩i th叩o 動畛ng thai k畛: 叩i th叩o 動畛ng xu畉t hi畛n 畛 3 th叩ng th畛 hai ho畉c 3 th叩ng cu畛i c畛a th畛i k畛 mang thai do li棚n quan 畉n kh叩ng insulin. - C叩c t鱈p 畉c hi畛u kh叩c: + H畛i ch畛ng 叩i th叩o 動畛ng 董n gene: 叩i th叩o 動畛ng tr畉 s董 sinh, 叩i th叩o 動畛ng ng動畛i tr畉 xu畉t hi畛n 畛 tu畛i tr動畛ng thnh (Maturity-onset diabetes of the young-MODY). MODY l nh坦m b畛nh l箪 kh担ng 畛ng nh畉t v畛 l但m sng, c坦 畉c i畛m T 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i nh動ng kh担ng x畉y ra tng ceton huy畉t, di truy畛n tr畛i, t畛 th但n (autosomal dominant mode), th動畛ng x畉y ra tr動畛c tu畛i 25 (畛 tu畛i thi畉u ni棚n v v畛 thnh ni棚n) do khi畉m khuy畉t ti棚n ph叩t ch畛c nng t畉 bo tuy畉n t畛y. MODY c坦 th畛 do 畛t bi畉n b畉t k畛 m畛t trong 6 gen kh叩c nhau sau 但y: Gen m達 h坦a enzyme glucokinase c畛a gan, g但y b畛nh MODY 2; Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan (Hepatocyte nuclear factor -4 [HNF-4]), g但y b畛nh MODY-1; Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan HNF-1 g但y b畛nh MODY-3; Y畉u t畛 kh畛i 畛ng insulin-1 (Insulin promoter factor-1 [IPF-1]) g但y MODY-4. Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan HNF-1 g但y MODY-5; v Y畉u t畛 bi畛t h坦a ngu畛n g畛c th畉n kinh-1 (neurogenic differentiation factor - Neuro D-1) c滴ng 動畛c xem nh動 l cell E-box-transactivator 2 (BETA2) g但y b畛nh MODY-6. T畉t c畉 nh畛ng gen ny 動畛c b畛c l畛 trong c叩c t畉 bo . 畛t bi畉n b畉t k畛 gen no trong ch炭ng s畉 動a 畉n r畛i lo畉n ch畛c nng t畉 bo v ph叩t sinh b畛nh T. + B畛nh tuy畉n t畛y ngo畉i ti畉t. + C叩c b畛nh n畛i ti畉t. + Thu畛c v h坦a ch畉t. + Nhi畛m khu畉n. - G畉n 但y, tr棚n UpToDate xu畉t hi畛n ph但n lo畉i m畛i, cn c畛 vo 5 y畉u t畛 sau: 1. Tu畛i 2. BMI 3. Kh叩ng insulin 4. Kh畉 nng ti畉t insulin 5. S畛 hi畛n di畛n c畛a Anti GAD Chia thnh 5 nh坦m (Cluster) sau:
+ Nh坦m 1: B畛nh kh畛i ph叩t s畛m, BMI th畉p, ki畛m so叩t chuy畛n h坦a k辿m, gi畉m insulin, anti GAD (+), c嘆n 動畛c g畛i l T t畛 mi畛n n畉ng. + Nh坦m 2: c嘆n 動畛c g畛i l T thi畉u insulin n畉ng, anti GAD (-), nh動ng t動董ng t畛 nh坦m 1: tu畛i kh畛i ph叩t th畉p, BMI th畉p, ki畛m so叩t chuy畛n h坦a k辿m, ti畉t insulin th畉p (th担ng qua ch畛 s畛 HOMA2-B th畉p). + Nh坦m 3: c嘆n 動畛c g畛i l T kh叩ng insulin n畉ng, 畉c tr動ng b畛i: ch畛 s畛 HOMA2- IR cao, BMI cao. + Nh坦m 4: 畉c tr動ng b畛i: b辿o nh動ng kh担ng kh叩ng insulin, c嘆n 動畛c g畛i l T b辿o nh畉. + Nh坦m 5: t動董ng t畛 nh坦m 4 nh動ng tu畛i gi h董n v ch畛 c坦 r畛i lo畉n chuy畛n h坦a nh畉. 1.4. Y畉u t畛 nguy c董 c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 2 C叩c y畉u t畛 nguy c董 g但y b畛nh T t鱈p 2 動畛c ph但n vo trong b畛n nh坦m nguy c董 l畛n nh動 : Nh坦m di truy畛n, nh但n ch畛ng, hnh vi l畛i s畛ng v nh坦m nguy c董 chuy畛n ti畉p (nguy c董 trung gian). 1.4.1. Nh坦m y畉u t畛 di truy畛n, nh但n ch畛ng * Y畉u t畛 gen, di truy畛n Y畉u t畛 di truy畛n 坦ng vai tr嘆 r畉t quan tr畛ng trong b畛nh T t鱈p 2. Nh畛ng 畛i t動畛ng c坦 m畛i quan h畛 huy畉t th畛ng v畛i ng動畛i b畛 b畛nh T nh動 c坦 b畛, m畉 ho畉c anh ch畛 em ru畛t b畛 b畛nh T c坦 nguy c董 b畛 b畛nh T cao g畉p 4-6 l畉n ng動畛i trong gia 狸nh kh担ng c坦 ai m畉c b畛nh T. Khi c畉 b畛 v m畉 c湛ng b畛 T th狸 con c坦 kh畉 nng m畉c b畛nh t畛i 70%. * Ch畛ng t畛c T畛 l畛 m畉c b畛nh v tu畛i m畉c b畛nh T thay 畛i theo s畉c t畛c. T畛 l畛 m畉c b畛nh T t鱈p 2 cao g畉p t畛 2 畉n 6 l畉n 畛 qu畉n th畛 ng動畛i M畛 g畛c Phi, g畛c , ng動畛i M畛 g畛c T但y Ban Nha, ng動畛i M畛 b畉n 畛a v ng動畛i da 畛 so v畛i ng動畛i da tr畉ng kh担ng c坦 ngu畛n g畛c T但y Ban Nha. * Tu畛i Y畉u t畛 tu畛i 動畛c x畉p l棚n v畛 tr鱈 畉u ti棚n trong s畛 c叩c y畉u t畛 nguy c董 c畛a b畛nh T t鱈p 2. Khi c董 th畛 gi i, ch畛c nng t畛y n畛i ti畉t c滴ng b畛 suy gi畉m theo v kh畉 nng ti畉t insulin c畛a t畛y c滴ng b畛 gi畉m. Kh畉 nng ti畉t insulin c畛a t畛y gi畉m, n畛ng 畛 glucose m叩u c坦 xu h動畛ng tng, 畛ng th畛i gi畉m s畛 nh畉y c畉m c畛a t畉 bo 鱈ch v畛i c叩c k鱈ch th鱈ch insulin. Khi t畉 bo t畛y kh担ng c嘆n kh畉 nng ti畉t insulin 畛 v畛i nhu c畉u c畉n thi畉t c畛a c董 th畛, glucose m叩u tng khi 坦i v T th畛c s畛 xu畉t hi畛n. Nhi畛u nghi棚n c畛u 達 ch畛ng
minh tu畛i c坦 li棚n quan 畉n s畛 xu畉t hi畛n T t鱈p 2; tu畛i cng cao, nguy c董 m畉c b畛nh cng cao. 畛 ch但u , b畛nh T t鱈p 2 c坦 t畛 l畛 cao 畛 nh畛ng ng動畛i tr棚n 30 tu畛i, 畛 ch但u u b畛nh th動畛ng x畉y ra sau tu畛i 50. T畛 65 tu畛i tr畛 l棚n, t畛 l畛 m畉c b畛nh T l棚n t畛i 16%. Theo c担ng b畛 c畛a IDF nm 2013, h畉u h畉t h董n m畛t n畛a b畛nh nh但n b畛 T c坦 畛 tu畛i t畛 40- 59. * Gi畛i t鱈nh T畛 l畛 m畉c ti畛n T v T 畛 2 gi畛i nam v n畛 thay 畛i t湛y thu畛c vo c叩c v湛ng d但n c動 kh叩c nhau. 畛 B畉c M畛 v T但y u t畛 l畛 n畛/nam th動畛ng l 1/4. Khu v畛c Th叩i B狸nh D動董ng t畛 l畛 n畛/nam l 3/1, trong khi 畛 Trung Qu畛c, Malaysia, 畉n 畛 t畛 l畛 m畉c T t動董ng 動董ng nhau 畛 c畉 hai gi畛i. 1.4.2. C叩c y畉u t畛 nguy c董 li棚n quan 畉n hnh vi, l畛i s畛ng * B辿o ph狸 Theo c叩c chuy棚n gia c畛a T畛 ch畛c Y t畉 Th畉 gi畛i, y畉u t畛 nguy c董 m畉nh m畉 nh畉t t叩c 畛ng l棚n kh畉 nng m畉c b畛nh l b辿o ph狸. T畛 l畛 m畉c b辿o ph狸 trong c畛ng 畛ng d但n c動 v t畛 l畛 m畉c T t鱈p 2 lu担n song hnh. 畛 ng動畛i b辿o ph狸, l動畛ng m畛 ph但n b畛 畛 v湛ng b畛ng nhi畛u d畉n 畉n t畛 l畛 v嘆ng b畛ng/v嘆ng m担ng tng h董n b狸nh th動畛ng, b辿o b畛ng c嘆n 動畛c g畛i l b辿o ph狸 d畉ng nam. B辿o b畛ng c坦 li棚n quan ch畉t ch畉 v畛i hi畛n t動畛ng kh叩ng insulin do thi畉u h畛t sau th畛 th畛 d畉n 畉n thi畉u insulin t動董ng 畛i do gi畉m s畛 l動畛ng th畛 th畛 畛 m担 ngo畉i vi (ch畛 y畉u l m担 c董 v m担 m畛). Do t鱈nh kh叩ng insulin 畛 t畛 ch畛c c董 v t畛 ch畛c m畛, 畛c ch畉 qu叩 tr狸nh phosphoryl h坦a v oxy h坦a glucose, lm ch畉m qu叩 tr狸nh chuy畛n h坦a carborhydrate, gi畉m t畛ng h畛p glycogen 畛 gan, tng t但n t畉o 動畛ng v b畛nh T xu畉t hi畛n. B辿o b畛ng ngay c畉 v畛i nh畛ng ng動畛i c但n n畉ng kh担ng th畛c s畛 x畉p vo lo畉i b辿o ph狸 ho畉c b辿o ph狸 v畛a ph畉i (BMI < 25 kg/m2 ) l m畛t y畉u t畛 nguy c董 畛c l畉p g但y ra r畛i lo畉n lipid m叩u, tng huy畉t 叩p v r畛i lo畉n chuy畛n h坦a glucose. * t ho畉t 畛ng th畛 l畛c Nhi畛u nghi棚n c畛u kh叩c nhau tr棚n th畉 gi畛i 達 cho th畉y vi畛c t畉p luy畛n th畛 l畛c th動畛ng xuy棚n c坦 t叩c d畛ng lm gi畉m nhanh n畛ng 畛 glucose huy畉t t動董ng 畛 b畛nh nh但n T t鱈p 2, 畛ng th畛i gi炭p duy tr狸 s畛 畛n 畛nh c畛a lipid m叩u, huy畉t 叩p, c畉i thi畛n t狸nh tr畉ng kh叩ng insulin v gi炭p c畉i thi畛n t但m l箪. S畛 ph畛i h畛p ho畉t 畛ng th畛 l畛c th動畛ng xuy棚n v i畛u ch畛nh ch畉 畛 n c坦 th畛 gi炭p lm gi畉m 58% t畛 l畛 m畛i m畉c T t鱈p 2. Kho畉ng 30 ph炭t
ho畉t 畛ng th畛 l畛c hng ngy c坦 th畛 lm gi畉m 27% nguy c董 m畉c b畛nh T v gi炭p gi畉m c但n. * Ch畉 畛 n Nhi畛u nghi棚n c畛u 達 nh畉n th畉y t畛 l畛 b畛nh T tng cao 畛 nh畛ng ng動畛i c坦 ch畉 畛 n nhi畛u ch畉t b辿o b達o ho, nhi畛u carbohydrate tinh ch畉. Ngoi ra, thi畉u h畛t c叩c y畉u t畛 vi l動畛ng ho畉c vitamin g坦p ph畉n lm th炭c 畉y s畛 ti畉n tri畛n b畛nh 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i c滴ng nh動 ng動畛i cao tu畛i, 畛 ng動畛i gi m畉c b畛nh T c坦 s畛 tng s畉n xu畉t g畛c t畛 do, n畉u b畛 sung c叩c ch畉t ch畛ng oxy ho叩 nh動 vitamin C, vitamin E th狸 ph畉n no c畉i thi畛n 動畛c ho畉t 畛ng c畛a insulin v qu叩 tr狸nh chuy畛n ho叩. M畛t s畛 ng動畛i cao tu畛i m畉c T b畛 thi畉u magie v k畉m, khi 動畛c b畛 sung nh畛ng ch畉t ny 達 c畉i thi畛n t畛t 動畛c chuy畛n ho叩 glucose. Ch畉 畛 n nhi畛u ch畉t x董, n ng滴 c畛c 畛 d畉ng ch動a tinh ch畉, n nhi畛u rau lm gi畉m nguy c董 m畉c b畛nh T. Ch畉 畛 n ph湛 h畛p dnh cho nh畛ng ng動畛i b畛 T kh担ng nh畛ng lm gi畉m n畛ng 畛 glucose m叩u, lipid m叩u m c嘆n gi畉m thi畛u kh畉 nng vi棚m nhi畛m. 1.4.3. C叩c y畉u t畛 chuy畛n h坦a v c叩c lo畉i nguy c董 trung gian R畛i lo畉n glucose m叩u l炭c 坦i, gi畉m dung n畉p glucose, c叩c y畉u t畛 li棚n quan 畉n thai ngh辿n (t狸nh tr畉ng sinh 畉, 叩i th叩o 動畛ng thai k畛, con ch叩u c畛a nh畛ng ph畛 n畛 T khi mang thai, m担i tr動畛ng trong t畛 cung)... 1.5. C董 ch畉 b畛nh sinh 1.5.1. C董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 1 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 1 l b畛nh do t畉 bo 硫 t畛y b畛 ph叩 h畛y do c董 ch畉 mi畛n d畛ch trung gian t畉 bo g但y n棚n t狸nh tr畉ng thi畉u insulin tuy畛t 畛i. Qu叩 tr狸nh t畛n th動董ng t畉 bo 硫 l qu叩 tr狸nh t畛 mi畛n d畛ch. Nh畛ng c叩 th畛 c坦 mang kh叩ng nguy棚n HLA DR3, DR4 s畉 tng nguy c董 b畛 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1. M担i tr動畛ng s畛ng th動畛ng kh畛i x動畛ng qu叩 tr狸nh b畛nh 畛 nh畛ng c叩 th畛 c坦 m畉n c畉m di truy畛n. Sau m畛t t畉n c担ng c畛a m担i tr動畛ng b棚n ngoi (virus quai b畛, s畛i, coxsakie B4 v B5, c叩c t叩c nh但n h坦a h畛c...) l棚n nh畛ng c叩 nh但n c坦 t鱈nh m畉n c畉m di truy畛n 畛i v畛i 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1, g但y t畛n th動董ng t畉 bo 硫 lm gi畉i ph坦ng ra kh叩ng nguy棚n (glutamic acid decarboxylase, GAD), 畛ng th畛i, s畛 bi畉n 畛i t畉 bo 硫 k鱈ch th鱈ch c董 th畛 sinh t畛 kh叩ng th畛 g但y ho畉t h坦a ph畉n 畛ng vi棚m ti畛u 畉o Langerhans t畛 mi畛n lm t畉 bo b畛 t畛n th動董ng, ph叩 h畛y d畉n 畉n gi畉m, m畉t ch畛c nng ti畉t insulin. Nh畛ng d畉u 畉n c畛a qu叩 tr狸nh r畛i lo畉n 叩p 畛ng mi畛n d畛ch:
- Kh叩ng th畛 kh叩ng t畉 bo 畉o t畛y: ICA (Islet Cell Antibody). - T畛 kh叩ng th畛 kh叩ng glutamic acid decarboxylase (Anti GAD). - T畛 kh叩ng th畛 kh叩ng tyrosin phosphatase IA2. 1.5.2. C董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 2 C坦 r畉t nhi畛u y畉u t畛 tham gia vo qu叩 tr狸nh h狸nh thnh n棚n c董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2. B畛nh c坦 nh畛ng b畉t th動畛ng quan tr畛ng v畛 s畛 ti畉t v t叩c d畛ng c畛a insulin. * Kh叩ng insulin Kh叩ng insulin l t狸nh tr畉ng gi畉m ho畉c m畉t t鱈nh nh畉y c畉m c畛a c董 quan 鱈ch v畛i insulin g但y gi畉m t叩c 畛ng sinh h畛c c畛a insulin l棚n c董 quan 鱈ch. C董 ch畉 c畛a kh叩ng insulin hi畛n nay ch動a r探. Tuy nhi棚n, ng動畛i ta th畉y r畉ng kh畉 nng l do b畉t th動畛ng t畉i c叩c v畛 tr鱈 tr動畛c, sau v ngay t畉i th畛 th畛 insulin 畛 m担 鱈ch. Kh叩ng insulin ch畛 y畉u 動畛c nghi棚n c畛u 畛 m担 gan c董, x動董ng, m畛. * R畛i lo畉n ti畉t insulin Khi m畛i b畛 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 th狸 insulin c坦 th畛 b狸nh th動畛ng ho畉c tng l棚n nh動ng t畛c 畛 ti畉t insulin ch畉m v kh担ng t動董ng x畛ng v畛i m畛c tng c畛a glucose m叩u. - B畉t th動畛ng v畛 nh畛p ti畉t insulin: m畉t pha s畛m. - B畉t th動畛ng v畛 s畛 l動畛ng ti畉t insulin. * Khi畉m khuy畉t ho畉t 畛ng c畛a incretin B狸nh th動畛ng incretin c坦 vai tr嘆 k鱈ch th鱈ch ti畉t insulin, gi畉m ti畉t glucagon ph畛 thu畛c n畛ng 畛 glucose m叩u n棚n tham gia vo i畛u h嘆a glucose m叩u. Trong 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 khi畉m khuy畉t ho畉t 畛ng c畛a incretin. * C叩c y畉u t畛 nguy c董 C叩c y畉u t畛 nguy c董 (nh動 達 n棚u trong m畛c tr動畛c) g坦p ph畉n vo qu叩 tr狸nh tng 畛 kh叩ng insulin lm ph叩t tri畛n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2. D湛 cho b畉n ch畉t c畛a s畛 b畉t th動畛ng ban 畉u l g狸 c滴ng 畛u d畉n 畉n kh叩ng insulin v gi畉m ti畉t insulin, t動董ng t叩c l畉n nhau trong qu叩 tr狸nh ph叩t tri畛n c畛a b畛nh, cu畛i c湛ng suy gi畉m ti畉t insulin do suy ki畛t t畉 bo 硫 l i畛u t畉t y畉u x畉y ra. 2. TRI畛U CH畛NG LM SNG V BI畉N CH畛NG 2.1. Tri畛u ch畛ng l但m sng c畛a tng glucose m叩u C叩c tri畛u ch畛ng th動畛ng kh担ng i畛n h狸nh, g畉p khi 動畛ng m叩u cao: - n nhi畛u.
- U畛ng nhi畛u. - 叩i nhi畛u. - S炭t c但n. V狸 v畉y, 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 c坦 kh畛i ph叩t b畛nh v畛i 畉y 畛 tri畛u ch畛ng kinh i畛n. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 hon c畉nh kh畛i ph叩t r畉t kh叩c nhau, a s畛 b畛nh nh但n kh担ng c坦 tri畛u ch畛ng, 動畛c ph叩t hi畛n t狸nh c畛 qua kh叩m s畛c kh畛e 畛nh k畛 ho畉c kh叩m v狸 m畛t b畛nh kh叩c. Trong khi, c叩c tri畛u ch畛ng c畛a bi畉n ch畛ng l畉i chi畉m 動u th畉. 2.2. Tri畛u ch畛ng l但m sng c畛a bi畉n ch畛ng 叩i th叩o 藤畛ng 2.2.1. Bi畉n ch畛ng chuy畛n h坦a c畉p t鱈nh - Nhi畛m toan tng ceton m叩u do 叩i th叩o 動畛ng - H担n m棚 tng 叩p l畛c th畉m th畉u do 叩i th叩o 動畛ng - H担n m棚 tng acid lactic 2.2.2. Bi畉n ch畛ng li棚n quan 畉n ti畉n tri畛n l但u di c畛a b畛nh 2.2.2.1. Bi畉n ch畛ng v畛 m畉t - B畛nh v探ng m畉c m畉t 叩i th叩o 動畛ng: + B畛nh v探ng m畉c kh担ng tng sinh bi畛u hi畛n l c叩c ph狸nh m畉ch, xu畉t ti畉t, xu畉t huy畉t, ph湛 i畛m vng. + B畛nh v探ng m畉c tng sinh bi畛u hi畛n l c叩c m畉ch m叩u t但n t畉o, tng sinh t畛 ch畛c x董 t畉i v探ng m畉c, bong v探ng m畉c. - 畛c th畛y tinh th畛: Nguy棚n nh但n c畛a 畛c th畛y tinh th畛 do t鱈ch l滴y sorbitol d畉n 畉n thay 畛i 畛 th畉m th畉u, x董 ho叩 trong th畛y tinh th畛. - Glaucoma. T畉t c畉 c叩c tri畛u ch畛ng tr棚n d畉n 畉n gi畉m th畛 l畛c l nguy棚n nh但n g但y m湛 l嘆a. 2.2.2.2. Bi畉n ch畛ng th畉n - ti畉t ni畛u - T畛n th動董ng c畉u th畉n trong 叩i th叩o 動畛ng ti畉n tri畛n qua c叩c giai o畉n: + Microalbumin ni畛u (albumin ni畛u vi th畛): albumin ni畛u t畛 30-300mg/24 gi畛. + Macroalbumin ni畛u (albumin ni畛u l但m sng): albumin 300mg/24 gi畛. C坦 th畛 c坦 h畛i ch畛ng th畉n h動. + B畛nh th畉n giai o畉n cu畛i: suy th畉n. - Nhi畛m khu畉n 動畛ng ti畉t ni畛u th動畛ng g畉p trong 叩i th叩o 動畛ng, c坦 th畛 vi棚m bng quang, ni畛u 畉o ho畉c vi棚m th畉n - b畛 th畉n.
2.2.2.3. Bi畉n ch畛ng tr棚n m畉ch m叩u l畛n Tng glucose m叩u c湛ng nh畛ng r畛i lo畉n v畛 lipid m叩u d畉n 畉n v畛a x董 畛ng m畉ch: n達o, vnh v c叩c 畛ng m畉ch chi d動畛i. - Nh畛ng bi畛u hi畛n c畛a v畛a x董 畛ng m畉ch n達o th動畛ng c坦 tri畛u ch畛ng nh畛c 畉u, l炭 l畉n, tho叩ng qu棚n, nh畛i huy畉t n達o, xu畉t huy畉t n達o. - Bi畛u hi畛n tim m畉ch: th動畛ng v畛a x董 畛ng m畉ch vnh g但y c董n au th畉t ng畛c, nh畛i m叩u c董 tim, suy tim. - Bi畛u hi畛n 畛 chi d動畛i: h畉p ho畉c t畉c 畛ng m畉ch chi d動畛i do c叩c m畉ng v畛a x董 lm ch鱈t h畉p d畉n 畉n ho畉i t畛 chi, nhi畛u tr動畛ng h畛p ph畉i c畉t c畛t. 2.2.2.4. Bi畉n ch畛ng th畉n kinh - T畛n th動董ng th畉n kinh hay g畉p trong 叩i th叩o 動畛ng l t畛n th動董ng th畉n kinh ngo畉i vi: bi畛u hi畛n l但m sng 畉u ti棚n l d畛 c畉m ngoi da, au, li畛t, b畛ng r叩t, ki畉n b嘆, kim ch但m, n坦ng b畛ng, l畉nh gi叩... nh畛ng c畉m gi叩c ny th動畛ng bi畛u hi畛n 畛 ph畉n xa c畛a chi. C坦 th畛 lo辿t ho畉c ho畉i t畛 畛 chi d動畛i. - T畛n th動董ng th畉n kinh s畛 n達o: d但y III, IV, V, VI, VII. - T畛n th動董ng th畉n kinh th畛c v畉t: + Bu畛n n担n, n担n, i ngoi ph但n l畛ng. + R畛i lo畉n c動董ng d動董ng, xu畉t tinh s畛m, 叩i kh担ng t畛 ch畛. + Nh畛p tim nhanh khi ngh畛, h畉 huy畉t 叩p t動 th畉. 2.2.2.5. Bi畉n ch畛ng nhi畛m khu畉n - Nhi畛m khu畉n h担 h畉p: + Lao ph畛i th動畛ng g畉p 畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. + Vi棚m ph畛i, abcess ph畛i. - Nhi畛m khu畉n da: vi棚m da do vi khu畉n, n畉m. 2.2.2.6. Bi畉n ch畛ng ti棚u ho叩 - Vi棚m l畛i, lung lay rng, v d畛 r畛ng rng. - 畛a ch畉y l tri畛u ch畛ng hay g畉p. Nguy棚n nh但n c坦 th畛 do thi畉u c叩c men ti棚u ho叩 c畛a t畛y, vi棚m d畉 dy do t畛n th動董ng vi m畉ch t畉i ru畛t d畉n 畉n thi畉u m叩u chi ph畛i, do r畛i lo畉n th畉n kinh th畛c v畉t. - Vi棚m d畉 dy thi畛u toan, thi畛u ti畉t. - R畛i lo畉n ch畛c nng gan:
Nh畛ng r畛i lo畉n qu叩 tr狸nh ph但n h畛y lipid 畛 ngo畉i vi d畉n 畉n tng 畛 畛ng c叩c axit b辿o 畛 gan lm cho gan to ra, l但u ngy c坦 th畛 d畉n 畉n suy ch畛c nng gan. 2.2.2.7. Bi畉n ch畛ng bn ch但n Bi畉n ch畛ng bn ch但n do t畛n th動董ng 董n 畛c ho畉c k畉t h畛p c畛a b畛nh l箪 th畉n kinh - m畉ch m叩u - nhi畛m tr湛ng. C叩c tri畛u ch畛ng hay g畉p: - D畛 c畉m: t棚 nh動 kim ch但m, ki畉n b嘆, b畛ng r叩t - Gi畉m ho畉c m畉t c畉m gi叩c. - au 但m 畛 ho畉c k畛ch ph叩t. - Lo辿t, ho畉i t畛, n畉ng ph畉i c畉t c畛t. 3. C畉N LM SNG 3.1. X辿t nghi畛m ch畉n o叩n 叩i th叩o 藤畛ng - 動畛ng huy畉t: l炭c 坦i, b畉t k畛. - Nghi畛m ph叩p dung n畉p glucose 動畛ng u畛ng: + Ch畛 畛nh trong tr動畛ng h畛p ti畛n 叩i th叩o 動畛ng. + C叩ch lm: L畉y m叩u lm x辿t nghi畛m glucose m叩u t挑nh m畉ch l炭c 坦i, sau 坦 b畛nh nh但n u畛ng 75g glucose pha trong 200mL n動畛c, trong 5 ph炭t. Sau 2 gi畛 l畉y m叩u th畛 l畉i l畉n 2. 叩i th叩o 動畛ng khi glucose m叩u sau 2 gi畛 lm nghi畛m ph叩p 11,1 mmol/L. - HbA1c: HbA1c l lo畉i hemoglobin A1 k畉t h畛p v畛i glucose g畛i l glycat h坦a, 但y l li棚n k畉t kh担ng 畉o ng動畛c. HbA1c t畛 l畛 thu畉n v畛i n畛ng 畛 glucose trong m叩u tr棚n su畛t th畛i gian s畛ng c畛a t畉 bo h畛ng c畉u. HbA1c b狸nh th動畛ng 4 - < 5,6%. Tuy nhi棚n, y棚u c畉u HbA1c 動畛c lm trong lab theo ph動董ng ph叩p 動畛c Ch動董ng tr狸nh chu畉n qu畛c gia (National Glycohemoglobin Standardization Program, NGSP) c畉p ch畛ng ch畛 v 動畛c chu畉n h坦a 叩p d畛ng trong nghi棚n c畛u c畛a DCCT (Diabetes Control and Complications Trial). Ngoi ra khi s畛 d畛ng HbA1c c畉n quan t但m 畉n m畛t s畛 y畉u t畛 畉nh h動畛ng 畉n HbA1c. - Insulin, C-peptide. + Insulin b狸nh th動畛ng: 6 - 29 袖IU/mL. + C-peptide b狸nh th動畛ng: 0,5 - 2,0 ng/mL hay 0,17 - 0,67 mmol/L. - T畛 kh叩ng th畛: IA, ICA, anti GAD. 3.2. X辿t nghi畛m ch畉n o叩n bi畉n ch畛ng
T湛y theo g畛i 箪 l但m sng 畛 ch畛 畛nh x辿t nghi畛m ch畉n o叩n bi畉n ch畛ng nh動 n棚u trong bi畉n ch畛ng tr棚n: m畉t, tim m畉ch, th畉n, th畉n kinh... - X辿t nghi畛m 叩nh gi叩 t狸nh tr畉ng nhi畛m khu畉n: c担ng th畛c m叩u, t畛c 畛 m叩u l畉ng. - X辿t nghi畛m sinh h坦a m叩u: ch畛c nng gan, th畉n, i畛n gi畉i 畛. - X辿t nghi畛m n動畛c ti畛u: microalbumin, macroalbumin ni畛u. - i畛n t但m 畛. - Si棚u 但m tim, m畉ch. - Soi, ch畛p 叩y m畉t. - X quang tim ph畛i. 2.3. X辿t nghi畛m theo d探i i畛u tr畛 - HbA1c l m畛t th担ng s畛 畛 gi炭p theo d探i 叩nh gi叩 s畛 ki畛m so叩t glucose m叩u (ph畉n 叩nh glucose m叩u trong 3 th叩ng tr動畛c). - Glucose m叩u l炭c 坦i, sau n, lipid m叩u l c叩c ch畛 ti棚u trong ki畛m so叩t a y畉u t畛 畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 4. CH畉N ON I THO 蕩畛NG 4.1. Ch畉n o叩n 叩i th叩o 藤畛ng Ti棚u chu畉n ch畉n o叩n T: d畛a theo ti棚u chu畉n c畛a Hi畛p h畛i 叩i th叩o 動畛ng M畛 (American Diabetes Association - ADA), khi c坦 1 trong 3 ti棚u chu畉n sau: - Glucose m叩u l炭c 坦i (nh畛n 坦i 鱈t nh畉t 8 gi畛) 7mmol/L. - Glucose m叩u m畉u b畉t k畛 trong ngy 11,1 mmol/L k竪m theo tri畛u ch畛ng c畛 i畛n c畛a tng glucose m叩u. - Glucose m叩u 畛 th畛i i畛m 2 gi畛 sau khi u畛ng 75g glucose khan 11,1 mmol/L (nghi畛m ph叩p tng glucose m叩u 動畛ng u畛ng). Nm 2010, ADA 動a HbA1c 6,5% vo ti棚u chu畉n ch畉n o叩n. Khi kh担ng c坦 tri畛u ch畛ng l但m sng i畛n h狸nh c畛a tng glucose m叩u, c叩c x辿t nghi畛m c畉n 動畛c lm l畉i vo m畛t ngy kh叩c.
4.2. Ch畉n o叩n t鱈p 叩i th叩o 藤畛ng D畛a theo WHO c坦 v畉n d畛ng cho ph湛 h畛p v畛i i畛u ki畛n Vi畛t Nam: Ch畛 ti棚u 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 Tu畛i kh畛i ph叩t < 30 tu畛i > 30 tu畛i C董 畛a G畉y B辿o Hon c畉nh kh畛i ph叩t 畛t ng畛t T畛 t畛 Nhi畛m toan ceton D畛 nhi畛m toan tng ceton t N畛ng 畛 insulin, C-peptid Th畉p B狸nh th動畛ng, cao i畛u tr畛 Insulin C n, th畛 d畛c, thu畛c u畛ng c坦 th畛 ki畛m so叩t glucose m叩u Vi畛c ch畉n o叩n t箪p 担i khi r畉t kh坦 khn, c畉n th畛i gian theo d探i m畛i kh畉ng 畛nh t箪p no, 箪 ngh挑a c畛a vi畛c ph但n t箪p 畉nh h動畛ng 畉n i畛u tr畛 v ti棚n l動畛ng. G畉n 但y, tr棚n UpToDate xu畉t hi畛n ph但n lo畉i m畛i, cn c畛 vo 5 y畉u t畛 (Tu畛i, BMI, Kh叩ng insulin, kh畉 nng ti畉t insulin, Anti GAD) 畛 quy畉t 畛nh vi畛c l畛a ch畛n thu畛c cho ph湛 h畛p. 5. I畛U TR畛 I THO 蕩畛NG M畛c ti棚u chung c畛a i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng: - Duy tr狸 動畛c l動畛ng glucose m叩u l炭c 坦i, sau n g畉n nh動 m畛c 畛 sinh l箪, 畉t m畛c HbA1c l箪 t動畛ng (< 7%). - 畛i v畛i b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 , ki畛m so叩t c叩c y畉u t畛 nguy c董 tim v m畉ch m叩u. - i畛u tr畛 v d畛 ph嘆ng c叩c bi畉n ch畛ng. - N但ng cao ch畉t l動畛ng cu畛c s畛ng c畛a b畛nh nh但n, 動a ng動畛i b畛nh tr畛 l畉i cu畛c s畛ng v lao 畛ng b狸nh th動畛ng. M畛c ti棚u i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng ng動畛i tr動畛ng thnh, kh担ng mang thai: M畛c ti棚u Ch畛 s畛 HbA1c < 7% (53 mmol/mol) Glucose huy畉t t動董ng mao m畉ch l炭c 坦i, tr動畛c n 4,4 7,2 mmol/L
Glucose huy畉t t動董ng mao m畉ch sau n 1,5 - 2 gi畛 < 10 mmol/L Huy畉t 叩p T但m thu < 140 mmHg, t但m tr動董ng < 90 mmHg. N畉u c坦 bi畉n ch畛ng th畉n HA < 130/80 mmHg. Lipid m叩u LDL-C < 2,6 mmol/L n畉u ch動a c坦 bi畉n ch畛ng tim m畉ch. LDL-C < 1,8 mmol/L n畉u 達 c坦 bi畉n ch畛ng tim m畉ch. Triglycerid < 1,7 mmol/L. HDL-C > 1,0 mmol/L 畛 nam v 1,3 mmol/L 畛 n畛. M畛c ti棚u i畛u tr畛 c畉n c叩 th畛 h坦a b畛nh nh但n, ph畛 thu畛c vo c叩c y畉u t畛 sau: - Hi畛u qu畉 h畉 glucose m叩u c畛a thu畛c. - T叩c d畛ng ph畛 t畛ng thu畛c. - Nguy c董 h畉 glucose m叩u c畛a b畛nh nh但n. - C但n n畉ng. - K畛 v畛ng s畛ng (v畛i ng動畛i cao tu畛i). - Chi ph鱈 i畛u tr畛. 5.1. Ch畉 畛 n - T畛 l畛 c叩c th畛c n t鱈nh theo s畛 calo cung c畉p do m畛i lo畉i trong t畛ng s畛 calo hng ngy: Glucid 55- 60%, Protid 15- 20%, Lipid 30%. - n nhi畛u rau v c叩c lo畉i tr叩i c但y c坦 v畛 (v畛 tr叩i c但y, g畉o l畛t...) c坦 nhi畛u x董, vitamin c畉n thi畉t cho c董 th畛, ch畛ng t叩o b坦n, gi畉m triglycerid, cholesterol sau n. - N棚n chia nh畛 c叩c b畛a n trong ngy. - N棚n n th棚m b畛a t畛i 畛 tr叩nh h畉 動畛ng huy畉t ban 棚m, nh畉t l 畛 nh畛ng b畛nh nh但n ang i畛u tr畛 b畉ng insulin. - Kh担ng n棚n u畛ng r動畛u bia b畛i v狸 r動畛u bia c坦 th畛 畛c ch畉 t但n t畉o 動畛ng do 坦 d畛 d畉n 畉n h畉 glucose m叩u, nh畉t l khi b畛nh nh但n b畛 n. - n nh畉t khi c坦 tng huy畉t 叩p. Ch畉 畛 n c畉n ph湛 h畛p v畛i c董 畛a m畛i b畛nh nh但n. 5.2. Th畛 d畛c li畛u ph叩p 但y l m畛t trong nh畛ng bi畛n ph叩p i畛u tr畛 h畛 tr畛 nh動ng r畉t quan tr畛ng 畛i v畛i b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng; lm gi畉m c但n n畉ng, n棚n luy畛n t畉p th動畛ng xuy棚n hng ngy v畛i c叩c 畛ng t叩c nh畉 nhng: i b畛, t畉p b董i, t畉p d動畛ng sinh, 畉p xe 畉p, kh担ng n棚n t畉p qu叩 s畛c. Th畛 d畛c li畛u ph叩p c坦 th畛 lm gi畉m 動畛c lipid m叩u, h畉n ch畉 tng huy畉t 叩p, c畉i thi畛n
動畛c t狸nh tr畉ng tim m畉ch, h畛 tr畛 cho vi畛c 畛n 畛nh glucose m叩u. M畛c ho畉t 畛ng th畛 l畛c t湛y thu畛c c董 畛a b畛nh nh但n. 5.3. Thu畛c h畉 glucose m叩u 5.3.1. Thu畛c u畛ng h畉 glucose m叩u i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2, n畉u ch畉 畛 n v luy畛n t畉p th畛 d畛c m glucose m叩u kh担ng v畛 b狸nh th動畛ng 動畛c. 5.3.1.1. Nh坦m sulfonylurea (SUs) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + K鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta s畉n xu畉t ra insulin. + Tng nh畉y c畉m v畛i insulin. + Gi畉m 畛 kh叩ng insulin. - Thu畛c: + Glibenclamide (Daonil, Maninil...) vi棚n 5 mg x 2 - 4 vi棚n/ngy. + Gliclazide: Diamicron MR vi棚n 30, 60 mg x 1 - 2 vi棚n/ngy. + Glimepiride (Amaryl) vi棚n 2 mg; 4 mg x 1 - 2 vi棚n/ngy. C坦 th畛 d湛ng 董n 畛c ho畉c ph畛i h畛p v畛i c叩c nh坦m i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng kh叩c. 5.3.1.2. Nh坦m biguanid - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + 畛c ch畉 s畛 t但n sinh glucose 畛 gan. + Tng nh畉y c畉m c畛a insulin 畛i v畛i t畛 ch畛c ngo畉i vi. + Tng s畛 d畛ng glucose 畛 t畛 ch畛c c董, gi畉m h畉p thu glucose 畛 ru畛t non. + Tng t畛ng h畛p glucogen, gi畉m t但n t畉o glucogen trong gan, ngoi ra biguamid c嘆n c坦 t叩c d畛ng 畛c ch畉 t畛ng h畛p lipid cho n棚n n坦 lm gi畉m cholesterol v triglycerid m叩u. + C坦 t叩c d畛ng g但y ch叩n n n棚n r畉t t畛t v畛i b畛nh nh但n T c坦 b辿o ph狸. D畛a theo c畉u tr炭c ho叩 h畛c c坦 3 nh坦m biguanid kh叩c nhau. Hi畛n nay tr棚n l但m sng ch畛 y畉u d湛ng metformin (Glucophage) v狸 鱈t 畛c. Glucophage 500, 850mg 2 - 3 vi棚n/ngy. Li畛u t畛i a c坦 th畛 d湛ng 2500mg/ngy, c坦 th畛 d湛ng 董n tr畛 li畛u ho畉c ph畛i h畛p v畛i sulfonylurea ho畉c insulin. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: + Ch叩n n, bu畛n n担n, n担n, r畛i lo畉n ti棚u ho叩. + Nhi畛m toan axit lactic do i畛u tr畛 li畛u cao k辿o di biguanid s畉 d畉n 畉n ph但n h畛y qu叩 nhi畛u glucogen do 坦 axit lactic s畉 動畛c t畉o n棚n nhi畛u h董n.
5.3.1.3. Nh坦m Glinides C董 ch畉 t叩c d畛ng: k鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta t畛y ti畉t insulin nh動ng kh畛i ph叩t t叩c d畛ng nhanh, th畛i gian t叩c d畛ng ng畉n h董n SUs. 5.3.1.4. Nh坦m Acarbose (nh坦m 畛c ch畉 men anpha glucosidase) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: 畛c ch畉 s畛 ph但n h畛y glucose, lm ch畉m qu叩 tr狸nh h畉p thu carbohydrate b畉ng c叩ch 畛c ch畉 men alpha glucosidase 畛 ru畛t; lm gi畉m glucose m叩u sau n, gi畉m HbA1c. - C坦 t叩c d畛ng i畛u tr畛 cho c畉 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 v t鱈p 2, tuy nhi棚n hi畛u qu畉 i畛u tr畛 k辿m h董n 2 nh坦m tr棚n, n棚n 鱈t khi s畛 d畛ng i畛u tr畛 董n 畛c. - Glucobay 50mg, 100mg, d湛ng 200 - 300 mg/ngy u畛ng ngay khi n. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: ti棚u ch畉y, sinh h董i 畛 ru畛t, d畛 畛ng, 畛c v畛i gan. 5.3.1.5. Nh坦m thiazolidinediones (TZDs) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: Ho畉t ho叩 PPAR (peroxisomal proliferator activated receptor ) lm bi畉n 畛i s畛 tr狸nh di畛n m畛t s畛 gen 畉c hi畛u, i畛u ho m達 gen, i畛u ho s畛 t畛ng h畛p protein v ch畛c nng t畉 bo, t叩c 畛ng l棚n ho畉t 畛ng c畛a insulin g坦p ph畉n ki畛m so叩t insulin m叩u. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: + Glitazone lm tng th畛 t鱈ch huy畉t t動董ng 6 - 7%, do v畉y ph湛 l t叩c d畛ng ph畛 hay g畉p. + Tng c但n. + Do tng th畛 t鱈ch huy畉t t動董ng s畉 lm gi畉m hemoglobin v hematocrit lm lo達ng m叩u, t叩c d畛ng ny x畉y ra t畛 4 - 12 tu畉n 畉u i畛u tr畛. Tuy nhi棚n, kh担ng ph畉i l nh畛ng bi畉n 畛i huy畉t h畛c nghi棚m tr畛ng. - Ch畛ng ch畛 畛nh v th畉n tr畛ng khi d湛ng: + B畛nh nh但n b畛 ph湛 ho畉c suy tim, nh畉t l nh畛ng b畛nh nh但n c坦 suy tim 畛 tr畛 畛 III, IV theo NYHA. + Ng動畛i mang thai v cho con b炭. + Th動畛ng kh担ng n棚n ch畛 畛nh cho b畛nh nh但n c坦 ALT > 2,5 l畉n b狸nh th動畛ng. 5.3.1.6. Nh坦m thu畛c t叩c 畛ng l棚n h畛 incretin * Thu畛c 畛ng v畉n th畛 c畉m th畛 GLP-1 (Glucagon-like peptide-1 receptor agonists): - C董 ch畉 t叩c d畛ng:
+ K鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta t畛y ti畉t insulin ph畛 thu畛c n畛ng 畛 glucose. + Lm gi畉m n畛ng 畛 glucagon trong m叩u n棚n lm gi畉m n畛ng 畛 glucose 畛 gan v gi畉m nhu c畉u insulin. + Lm ch畉m qu叩 tr狸nh r畛ng d畉 dy do 坦 lm gi畉m glucose m叩u sau n. + T畉i n達o: t畉o c畉m gi叩c no v gi畉m c畉m gi叩c th竪m n. + Tng thu n畉p glucose trong c董, tng cung l動畛ng tim. - Ch畛 畛nh: T t鱈p 2 kh担ng 叩p 畛ng 畉y 畛 v畛i i畛u tr畛 kh畛i 畉u. - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + Suy gan, suy th畉n n畉ng. - Thu畛c: Exenatide (Byetta, Victoza) * Thu畛c 畛c ch畉 men DPP4 (Dipeptidyl peptidase IV-l men ph但n h畛y incretin GLP-1). - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + 畛c ch畉 s畛 gi叩ng h坦a GLP-1 th担ng qua 畛c ch畉 enzym ph但n h畛y GLP-1 n棚n lm tng hi畛u qu畉 c畛a GLP-1 n畛i sinh b畉ng c叩ch k辿o di th畛i gian t畛n t畉i c畛a hormon ny. + 畛c ch畉 ti畉t glucagon. - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + Suy gan, suy tim, suy th畉n n畉ng. + Vi棚m t畛y c畉p. - Thu畛c: + Sitagliptin (Januvia): 25, 50, 100 mg/ngy. + Saxagliptin (Onglyza): 2,5-5 mg/ngy. + Vidagliptin (Galvus): 50-100 mg/ngy. + Linagliptin (Trajenta): 5 mg/ngy. 5.3.1.7. Nh坦m thu畛c 畛c ch畉 ch畉t 畛ng v畉n chuy畛n Na-glucose (Sodium-glucose co-transporter 2, SGLT-2) - C董 ch畉 t叩c d畛ng:
畛c ch畉 ch畛n l畛c v thu畉n ngh畛ch 畛i v畛i protein 畛ng v畉n chuy畛n Na-glucose SGLT-2 n棚n lm gi畉m t叩i h畉p thu glucose t畉i th畉n d畉n 畉n tng bi ti畉t glucose vo n動畛c ti畛u t畛 坦 lm gi畉m glucose tr畛 l畉i tu畉n hon. - Ch畛 畛nh: T t鱈p 2 th畉t b畉i v畛i i畛u tr畛 kh畛i 畉u - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Suy gan, suy tim, suy th畉n n畉ng. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + BN nguy c董 gi畉m th畛 t鱈ch tu畉n hon, h畉 HA, RL i畛n gi畉i. + Nhi畛m khu畉n ti畉t ni畛u. + Ung th動 bng quang. - Thu畛c: + Dapagliflozin (forxiga): 10 mg/ngy. + Empagliflozin (Jardiance): 10-25 mg/ngy. 5.3.2. Insulin - Ch畛 畛nh: + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 l b畉t bu畛c ph畉i i畛u tr畛 b畉ng insulin. + C畉p c畛u ti畛n h担n m棚 ho畉c h担n m棚 do 叩i th叩o 動畛ng. + Nh畛ng b畛nh nh但n s炭t c但n nhi畛u, suy dinh d動畛ng ho畉c c坦 c叩c b畛nh nhi畛m khu畉n i k竪m. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 i畛u tr畛 ph畛i h畛p c叩c thu畛c u畛ng kh担ng c坦 k畉t qu畉. + Chu畉n b畛 tr動畛c, trong, sau ph畉u thu畉t. + 叩i th叩o 動畛ng 達 c坦 nhi畛u bi畉n ch畛ng ho畉c bi畉n ch畛ng m畛t trong 3 c董 quan 鱈ch (tim, th畉n, n達o). + 叩i th叩o 動畛ng 畛 ph畛 n畛 mang thai. + 動畛ng m叩u tng cao r探 r畛t (glucose m叩u l炭c 坦i 250 mg/dl (x畉p x畛 13,9 mmol/L, v/ho畉c glucose m叩u b畉t k畛 300 mg/dL (x畉p x畛 16,7 mmol/L), v/ho畉c b畛nh nh但n c坦 tri畛u ch畛ng l但m sng do tng glucose m叩u. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 ch畛ng ch畛 畛nh v畛i c叩c thu畛c kh担ng ph畉i insulin. - C叩c lo畉i insulin v th畛i gian t叩c d畛ng:
C叩c lo畉i insulin B畉t 畉u t叩c d畛ng 畛nh t叩c d畛ng Th畛i gian t叩c d畛ng Insulin t叩c d畛ng nhanh (rapid acting) Insulin aspart 10-20 ph炭t 1- 3 gi畛 3-5 gi畛 Insulin lispro 10-15 ph炭t 1- 2 gi畛 3-4 gi畛 Insulin t叩c d畛ng ng畉n (short acting) Regular (R) 0,5-1 gi畛 2-4 gi畛 4-8 gi畛 Insulin t叩c d畛ng trung b狸nh (intermediate acting) NPH (N) 1,5-3 gi畛 4-10 gi畛 10-18 gi畛 Insulin t叩c d畛ng di (long acting) Insulin determir (Levemir) 1-2 gi畛 kh担ng 24 gi畛 Insulin glargin (Lantus) 2-3 gi畛 kh担ng 24 gi畛 Li畛u 畉u ti棚n: 0,3 - 0,5 董n v畛/kg/ngy ti棚m d動畛i da, sau 坦 th狸 t湛y thu畛c vo glucose m叩u 畛 i畛u ch畛nh li畛u insulin cho th鱈ch h畛p. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n khi i畛u tr畛 insulin: + H畉 glucose m叩u. + D畛 畛ng. + Lo畉n d動畛ng m畛 do insulin t畉i ch畛. + Kh叩ng insulin. 5.3.3. H藤畛ng d畉n s畛 d畛ng thu畛c Vi畛c l畛a ch畛n thu畛c d畛a tr棚n 5 ti棚u chu畉n sau : - Hi畛u qu畉 (gi畉m HbA1). - Nguy c董 h畉 動畛ng huy畉t. - 畉nh h動畛ng c但n n畉ng. - T叩c d畛ng ph畛. - Gi叩 thnh.
Ngu畛n: ADA 2017
TI LI畛U THAM KH畉O 1. B畛nh h畛c n畛i khoa. T畉p II: B畛nh Kh畛p - N畛i ti畉t. NXB Qu但n 畛i nh但n d但n - 2008. 2. i畛u tr畛 n畛i khoa. T畉p I. NXB Qu但n 畛i nh但n d但n - 2009. 3. Khuy畉n c叩o v畛 b棚nh n畛i ti畉t v chuy畛n h坦a c畛a h畛i N畛i ti畉t-叩i th叩o 動畛ng Vi畛t Nam. NXB Y h畛c. 4. Th畛c hnh l但m sng b畛nh 叩i th叩o 動畛ng. Th叩i H畛ng Quang. NXB Y h畛c 2012. 5. Standards of Medical Care in Diabetes (ADA 2017, 2019) 6. Williams textbook of Endocrinology. 7. The Washington Manual-Endocrinology Subspecialy Consult 2009. 8. N畛i ti畉t trong th畛c hnh l但m sng, b畉n d畛ch ti畉ng Vi畛t t畛 The Washington Manual-Endocrinology Subspecialy Consult. Nguy畛n Khoa Di畛u V但n. NXB Y h畛c 2012. 9.https://www.uptodate.com/contents/image?topicKey=OBGYN%2F6797&search= uptodate%20on%20screening%20and%20diagnosis%20diabetes%20mellitus%20in%20 pregnancy&imageKey=ENDO%2F61853&rank=4~150&source=see_link
CU H畛I TR畉C NGHI畛M 1. Ch畉n o叩n 叩i th叩o 動畛ng khi: a. Glucose m叩u l炭c 坦i: 6,1- 6,9 mmol/L. b. Glucose m叩u l炭c 坦i 7 mmol/L. c. Glucose ni畛u (+). d. Albumin ni畛u (-). 2. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 th動畛ng g畉p: a. 畛 ng動畛i l畛n > 30 tu畛i. b. 畛 ng動畛i < 30 tu畛i. c. B辿o ph狸. d. 畛 tr畉 em < 10 tu畛i. 3. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 th動畛ng g畉p: a. 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i < 30. b. B辿o. c. G畉y. d. Tr畉 em < 10 tu畛i. 4. 叩i th叩o 動畛ng c坦 tng huy畉t 叩p, thu畛c no sau 但y n棚n ch畛n 畉u ti棚n 畛 i畛u tr畛? a. L畛i ti畛u th畉i mu畛i. b. 畛c ch畉 men chuy畛n. c. Ch畉n k棚nh Ca++ . d. 畛c ch畉 th畛 th畛 硫 giao c畉m. 5. Thu畛c no sau 但y thu畛c nh坦m sylfonylurea i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng ? a. Glucobay. b. Glucophage. c. Diamicron. d. Metformin. 6. Thu畛c no sau 但y thu畛c nh坦m biguanid i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng? a. Maninil. b. Glucophage. c. Glutathion. d. Glucobay. 7. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 b辿o ph狸 n棚n ch畛n thu畛c no 畛 i畛u tr畛?
a. Insulin. b. Diamicron. c. Glucophage. d. Glyburid 8. Bi畉n ch畛ng m畉n t鱈nh no sau 但y l c畛a 叩i th叩o 動畛ng. a. Vi棚m gan m畉n. b. Vi棚m kh畛p d畉ng th畉p. c. Vi棚m ph畉 qu畉n m畉n. d. Suy th畉n m畉n. 9. Thu畛c no sau 但y c坦 th畛 g但y tng glucose huy畉t: a. Corticoid. b. 畛c ch畉 b棚ta. c. Ch畉n Ca++ . d. 畛c ch畉 men chuy畛n. 10. 叩i th叩o 動畛ng c坦 bi畉n ch畛ng m畉t: a. 畛c th畛y tinh th畛. b. Xu畉t ti畉t v探ng m畉c. c. Vi棚m v探ng m畉c. d. C畉 3 t畛n th動董ng tr棚n.

More Related Content

Bv103 cap nhat_chan_doan_va_dieu_tri_dai_thao_duong_tip_2

  • 1. C畉P NH畉T CH畉N ON V I畛U TR畛 I THO 蕩畛NG TP 2 PGS. TS. Nguy畛n Th畛 Phi Nga B畛 m担n Kh畛p v N畛i ti畉t, B畛nh vi畛n Qu但n y 103, H畛c vi畛n Qu但n y M畛C TIU 1. Tr狸nh by 動畛c c叩c ki畉n th畛c v畛 c董 ch畉 b畛nh sinh, ch畉n o叩n, i畛u tr畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 2. K棚 動畛c 董n thu畛c cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 3. T動 v畉n 動畛c b畛nh nh但n ch畉 畛 n 叩i th叩o 動畛ng, bi畉t t畛 theo d探i glucose m叩u t畉i nh, tu但n th畛 i畛u tr畛 b畛nh. 1. 畉I C蕩NG 1.1. Kh叩i ni畛m 叩i th叩o 動畛ng l b畛nh n畛i ti畉t chuy畛n h坦a v畛i 畉c tr動ng tng glucose m叩u do r畛i lo畉n v畛 ti畉t insulin, v畛 t叩c 畛ng c畛a insulin ho畉c c畉 hai d畉n 畉n r畛i lo畉n chuy畛n h坦a glucid, protid, lipid v c叩c ch畉t kho叩ng. Tng glucose m叩u k辿o di g但y n棚n nh畛ng t畛n th動董ng, suy gi畉m ch畛c nng nhi畛u c董 quan trong c董 th畛 畉c bi畛t l m畉t, th畉n, th畉n kinh, tim v m畉ch m叩u. 1.2. D畛ch t畛 h畛c T畛 l畛 b畛nh thay 畛i theo t畛ng d但n t畛c, t畛ng v湛ng 畛a l箪 kh叩c nhau. Nm 2011, theo IDF, ton th畉 gi畛i c坦 kho畉ng 366 tri畛u ng動畛i b畛 b畛nh 叩i th叩o 動畛ng, t畛 l畛 ny tng r畉t nhanh, d畛 o叩n t畛i nm 2030 s畉 c坦 552 tri畛u ng動畛i. B畛nh 叩i th叩o 動畛ng x畉y ra 畛 kh畉p c叩c ch但u l畛c, tuy nhi棚n, t畛 l畛 tng nhanh nh畉t 畛 c叩c n動畛c thu畛c ch但u Phi v ch但u . 畛 Vi畛t Nam, trong b叩o c叩o t畛ng quan ngnh y t畉 nm 2014 v畛 ph嘆ng ch畛ng b畛nh kh担ng l但y nhi畛m, t畛 l畛 T tu畛i 30-69 l 5,4%. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 chi畉m 90%, 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 chi畉m 5-10%. 1.3. Ph但n lo畉i 叩i th叩o 藤畛ng - 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1: + Do r畛i lo畉n t畛 mi畛n d畛ch qua trung gian t畉 bo, ph叩 h畛y t畉 bo 硫 tuy畉n t畛y d畉n 畉n thi畉u insulin hon ton. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 kh担ng r探 nguy棚n nh但n. + 叩i th叩o 動畛ng t畛 mi畛n ti畛m tng 畛 ng動畛i tr動畛ng thnh (latent autoimmune diabetes of adulthood-LADA)
  • 2. - 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2: kh叩ng insulin g但y n棚n thi畉u insulin t動董ng 畛i 畉n thi畉u h畛t v畛 ti畉t insulin. - 叩i th叩o 動畛ng thai k畛: 叩i th叩o 動畛ng xu畉t hi畛n 畛 3 th叩ng th畛 hai ho畉c 3 th叩ng cu畛i c畛a th畛i k畛 mang thai do li棚n quan 畉n kh叩ng insulin. - C叩c t鱈p 畉c hi畛u kh叩c: + H畛i ch畛ng 叩i th叩o 動畛ng 董n gene: 叩i th叩o 動畛ng tr畉 s董 sinh, 叩i th叩o 動畛ng ng動畛i tr畉 xu畉t hi畛n 畛 tu畛i tr動畛ng thnh (Maturity-onset diabetes of the young-MODY). MODY l nh坦m b畛nh l箪 kh担ng 畛ng nh畉t v畛 l但m sng, c坦 畉c i畛m T 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i nh動ng kh担ng x畉y ra tng ceton huy畉t, di truy畛n tr畛i, t畛 th但n (autosomal dominant mode), th動畛ng x畉y ra tr動畛c tu畛i 25 (畛 tu畛i thi畉u ni棚n v v畛 thnh ni棚n) do khi畉m khuy畉t ti棚n ph叩t ch畛c nng t畉 bo tuy畉n t畛y. MODY c坦 th畛 do 畛t bi畉n b畉t k畛 m畛t trong 6 gen kh叩c nhau sau 但y: Gen m達 h坦a enzyme glucokinase c畛a gan, g但y b畛nh MODY 2; Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan (Hepatocyte nuclear factor -4 [HNF-4]), g但y b畛nh MODY-1; Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan HNF-1 g但y b畛nh MODY-3; Y畉u t畛 kh畛i 畛ng insulin-1 (Insulin promoter factor-1 [IPF-1]) g但y MODY-4. Y畉u t畛 nh但n t畉 bo gan HNF-1 g但y MODY-5; v Y畉u t畛 bi畛t h坦a ngu畛n g畛c th畉n kinh-1 (neurogenic differentiation factor - Neuro D-1) c滴ng 動畛c xem nh動 l cell E-box-transactivator 2 (BETA2) g但y b畛nh MODY-6. T畉t c畉 nh畛ng gen ny 動畛c b畛c l畛 trong c叩c t畉 bo . 畛t bi畉n b畉t k畛 gen no trong ch炭ng s畉 動a 畉n r畛i lo畉n ch畛c nng t畉 bo v ph叩t sinh b畛nh T. + B畛nh tuy畉n t畛y ngo畉i ti畉t. + C叩c b畛nh n畛i ti畉t. + Thu畛c v h坦a ch畉t. + Nhi畛m khu畉n. - G畉n 但y, tr棚n UpToDate xu畉t hi畛n ph但n lo畉i m畛i, cn c畛 vo 5 y畉u t畛 sau: 1. Tu畛i 2. BMI 3. Kh叩ng insulin 4. Kh畉 nng ti畉t insulin 5. S畛 hi畛n di畛n c畛a Anti GAD Chia thnh 5 nh坦m (Cluster) sau:
  • 3. + Nh坦m 1: B畛nh kh畛i ph叩t s畛m, BMI th畉p, ki畛m so叩t chuy畛n h坦a k辿m, gi畉m insulin, anti GAD (+), c嘆n 動畛c g畛i l T t畛 mi畛n n畉ng. + Nh坦m 2: c嘆n 動畛c g畛i l T thi畉u insulin n畉ng, anti GAD (-), nh動ng t動董ng t畛 nh坦m 1: tu畛i kh畛i ph叩t th畉p, BMI th畉p, ki畛m so叩t chuy畛n h坦a k辿m, ti畉t insulin th畉p (th担ng qua ch畛 s畛 HOMA2-B th畉p). + Nh坦m 3: c嘆n 動畛c g畛i l T kh叩ng insulin n畉ng, 畉c tr動ng b畛i: ch畛 s畛 HOMA2- IR cao, BMI cao. + Nh坦m 4: 畉c tr動ng b畛i: b辿o nh動ng kh担ng kh叩ng insulin, c嘆n 動畛c g畛i l T b辿o nh畉. + Nh坦m 5: t動董ng t畛 nh坦m 4 nh動ng tu畛i gi h董n v ch畛 c坦 r畛i lo畉n chuy畛n h坦a nh畉. 1.4. Y畉u t畛 nguy c董 c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 2 C叩c y畉u t畛 nguy c董 g但y b畛nh T t鱈p 2 動畛c ph但n vo trong b畛n nh坦m nguy c董 l畛n nh動 : Nh坦m di truy畛n, nh但n ch畛ng, hnh vi l畛i s畛ng v nh坦m nguy c董 chuy畛n ti畉p (nguy c董 trung gian). 1.4.1. Nh坦m y畉u t畛 di truy畛n, nh但n ch畛ng * Y畉u t畛 gen, di truy畛n Y畉u t畛 di truy畛n 坦ng vai tr嘆 r畉t quan tr畛ng trong b畛nh T t鱈p 2. Nh畛ng 畛i t動畛ng c坦 m畛i quan h畛 huy畉t th畛ng v畛i ng動畛i b畛 b畛nh T nh動 c坦 b畛, m畉 ho畉c anh ch畛 em ru畛t b畛 b畛nh T c坦 nguy c董 b畛 b畛nh T cao g畉p 4-6 l畉n ng動畛i trong gia 狸nh kh担ng c坦 ai m畉c b畛nh T. Khi c畉 b畛 v m畉 c湛ng b畛 T th狸 con c坦 kh畉 nng m畉c b畛nh t畛i 70%. * Ch畛ng t畛c T畛 l畛 m畉c b畛nh v tu畛i m畉c b畛nh T thay 畛i theo s畉c t畛c. T畛 l畛 m畉c b畛nh T t鱈p 2 cao g畉p t畛 2 畉n 6 l畉n 畛 qu畉n th畛 ng動畛i M畛 g畛c Phi, g畛c , ng動畛i M畛 g畛c T但y Ban Nha, ng動畛i M畛 b畉n 畛a v ng動畛i da 畛 so v畛i ng動畛i da tr畉ng kh担ng c坦 ngu畛n g畛c T但y Ban Nha. * Tu畛i Y畉u t畛 tu畛i 動畛c x畉p l棚n v畛 tr鱈 畉u ti棚n trong s畛 c叩c y畉u t畛 nguy c董 c畛a b畛nh T t鱈p 2. Khi c董 th畛 gi i, ch畛c nng t畛y n畛i ti畉t c滴ng b畛 suy gi畉m theo v kh畉 nng ti畉t insulin c畛a t畛y c滴ng b畛 gi畉m. Kh畉 nng ti畉t insulin c畛a t畛y gi畉m, n畛ng 畛 glucose m叩u c坦 xu h動畛ng tng, 畛ng th畛i gi畉m s畛 nh畉y c畉m c畛a t畉 bo 鱈ch v畛i c叩c k鱈ch th鱈ch insulin. Khi t畉 bo t畛y kh担ng c嘆n kh畉 nng ti畉t insulin 畛 v畛i nhu c畉u c畉n thi畉t c畛a c董 th畛, glucose m叩u tng khi 坦i v T th畛c s畛 xu畉t hi畛n. Nhi畛u nghi棚n c畛u 達 ch畛ng
  • 4. minh tu畛i c坦 li棚n quan 畉n s畛 xu畉t hi畛n T t鱈p 2; tu畛i cng cao, nguy c董 m畉c b畛nh cng cao. 畛 ch但u , b畛nh T t鱈p 2 c坦 t畛 l畛 cao 畛 nh畛ng ng動畛i tr棚n 30 tu畛i, 畛 ch但u u b畛nh th動畛ng x畉y ra sau tu畛i 50. T畛 65 tu畛i tr畛 l棚n, t畛 l畛 m畉c b畛nh T l棚n t畛i 16%. Theo c担ng b畛 c畛a IDF nm 2013, h畉u h畉t h董n m畛t n畛a b畛nh nh但n b畛 T c坦 畛 tu畛i t畛 40- 59. * Gi畛i t鱈nh T畛 l畛 m畉c ti畛n T v T 畛 2 gi畛i nam v n畛 thay 畛i t湛y thu畛c vo c叩c v湛ng d但n c動 kh叩c nhau. 畛 B畉c M畛 v T但y u t畛 l畛 n畛/nam th動畛ng l 1/4. Khu v畛c Th叩i B狸nh D動董ng t畛 l畛 n畛/nam l 3/1, trong khi 畛 Trung Qu畛c, Malaysia, 畉n 畛 t畛 l畛 m畉c T t動董ng 動董ng nhau 畛 c畉 hai gi畛i. 1.4.2. C叩c y畉u t畛 nguy c董 li棚n quan 畉n hnh vi, l畛i s畛ng * B辿o ph狸 Theo c叩c chuy棚n gia c畛a T畛 ch畛c Y t畉 Th畉 gi畛i, y畉u t畛 nguy c董 m畉nh m畉 nh畉t t叩c 畛ng l棚n kh畉 nng m畉c b畛nh l b辿o ph狸. T畛 l畛 m畉c b辿o ph狸 trong c畛ng 畛ng d但n c動 v t畛 l畛 m畉c T t鱈p 2 lu担n song hnh. 畛 ng動畛i b辿o ph狸, l動畛ng m畛 ph但n b畛 畛 v湛ng b畛ng nhi畛u d畉n 畉n t畛 l畛 v嘆ng b畛ng/v嘆ng m担ng tng h董n b狸nh th動畛ng, b辿o b畛ng c嘆n 動畛c g畛i l b辿o ph狸 d畉ng nam. B辿o b畛ng c坦 li棚n quan ch畉t ch畉 v畛i hi畛n t動畛ng kh叩ng insulin do thi畉u h畛t sau th畛 th畛 d畉n 畉n thi畉u insulin t動董ng 畛i do gi畉m s畛 l動畛ng th畛 th畛 畛 m担 ngo畉i vi (ch畛 y畉u l m担 c董 v m担 m畛). Do t鱈nh kh叩ng insulin 畛 t畛 ch畛c c董 v t畛 ch畛c m畛, 畛c ch畉 qu叩 tr狸nh phosphoryl h坦a v oxy h坦a glucose, lm ch畉m qu叩 tr狸nh chuy畛n h坦a carborhydrate, gi畉m t畛ng h畛p glycogen 畛 gan, tng t但n t畉o 動畛ng v b畛nh T xu畉t hi畛n. B辿o b畛ng ngay c畉 v畛i nh畛ng ng動畛i c但n n畉ng kh担ng th畛c s畛 x畉p vo lo畉i b辿o ph狸 ho畉c b辿o ph狸 v畛a ph畉i (BMI < 25 kg/m2 ) l m畛t y畉u t畛 nguy c董 畛c l畉p g但y ra r畛i lo畉n lipid m叩u, tng huy畉t 叩p v r畛i lo畉n chuy畛n h坦a glucose. * t ho畉t 畛ng th畛 l畛c Nhi畛u nghi棚n c畛u kh叩c nhau tr棚n th畉 gi畛i 達 cho th畉y vi畛c t畉p luy畛n th畛 l畛c th動畛ng xuy棚n c坦 t叩c d畛ng lm gi畉m nhanh n畛ng 畛 glucose huy畉t t動董ng 畛 b畛nh nh但n T t鱈p 2, 畛ng th畛i gi炭p duy tr狸 s畛 畛n 畛nh c畛a lipid m叩u, huy畉t 叩p, c畉i thi畛n t狸nh tr畉ng kh叩ng insulin v gi炭p c畉i thi畛n t但m l箪. S畛 ph畛i h畛p ho畉t 畛ng th畛 l畛c th動畛ng xuy棚n v i畛u ch畛nh ch畉 畛 n c坦 th畛 gi炭p lm gi畉m 58% t畛 l畛 m畛i m畉c T t鱈p 2. Kho畉ng 30 ph炭t
  • 5. ho畉t 畛ng th畛 l畛c hng ngy c坦 th畛 lm gi畉m 27% nguy c董 m畉c b畛nh T v gi炭p gi畉m c但n. * Ch畉 畛 n Nhi畛u nghi棚n c畛u 達 nh畉n th畉y t畛 l畛 b畛nh T tng cao 畛 nh畛ng ng動畛i c坦 ch畉 畛 n nhi畛u ch畉t b辿o b達o ho, nhi畛u carbohydrate tinh ch畉. Ngoi ra, thi畉u h畛t c叩c y畉u t畛 vi l動畛ng ho畉c vitamin g坦p ph畉n lm th炭c 畉y s畛 ti畉n tri畛n b畛nh 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i c滴ng nh動 ng動畛i cao tu畛i, 畛 ng動畛i gi m畉c b畛nh T c坦 s畛 tng s畉n xu畉t g畛c t畛 do, n畉u b畛 sung c叩c ch畉t ch畛ng oxy ho叩 nh動 vitamin C, vitamin E th狸 ph畉n no c畉i thi畛n 動畛c ho畉t 畛ng c畛a insulin v qu叩 tr狸nh chuy畛n ho叩. M畛t s畛 ng動畛i cao tu畛i m畉c T b畛 thi畉u magie v k畉m, khi 動畛c b畛 sung nh畛ng ch畉t ny 達 c畉i thi畛n t畛t 動畛c chuy畛n ho叩 glucose. Ch畉 畛 n nhi畛u ch畉t x董, n ng滴 c畛c 畛 d畉ng ch動a tinh ch畉, n nhi畛u rau lm gi畉m nguy c董 m畉c b畛nh T. Ch畉 畛 n ph湛 h畛p dnh cho nh畛ng ng動畛i b畛 T kh担ng nh畛ng lm gi畉m n畛ng 畛 glucose m叩u, lipid m叩u m c嘆n gi畉m thi畛u kh畉 nng vi棚m nhi畛m. 1.4.3. C叩c y畉u t畛 chuy畛n h坦a v c叩c lo畉i nguy c董 trung gian R畛i lo畉n glucose m叩u l炭c 坦i, gi畉m dung n畉p glucose, c叩c y畉u t畛 li棚n quan 畉n thai ngh辿n (t狸nh tr畉ng sinh 畉, 叩i th叩o 動畛ng thai k畛, con ch叩u c畛a nh畛ng ph畛 n畛 T khi mang thai, m担i tr動畛ng trong t畛 cung)... 1.5. C董 ch畉 b畛nh sinh 1.5.1. C董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 1 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 1 l b畛nh do t畉 bo 硫 t畛y b畛 ph叩 h畛y do c董 ch畉 mi畛n d畛ch trung gian t畉 bo g但y n棚n t狸nh tr畉ng thi畉u insulin tuy畛t 畛i. Qu叩 tr狸nh t畛n th動董ng t畉 bo 硫 l qu叩 tr狸nh t畛 mi畛n d畛ch. Nh畛ng c叩 th畛 c坦 mang kh叩ng nguy棚n HLA DR3, DR4 s畉 tng nguy c董 b畛 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1. M担i tr動畛ng s畛ng th動畛ng kh畛i x動畛ng qu叩 tr狸nh b畛nh 畛 nh畛ng c叩 th畛 c坦 m畉n c畉m di truy畛n. Sau m畛t t畉n c担ng c畛a m担i tr動畛ng b棚n ngoi (virus quai b畛, s畛i, coxsakie B4 v B5, c叩c t叩c nh但n h坦a h畛c...) l棚n nh畛ng c叩 nh但n c坦 t鱈nh m畉n c畉m di truy畛n 畛i v畛i 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1, g但y t畛n th動董ng t畉 bo 硫 lm gi畉i ph坦ng ra kh叩ng nguy棚n (glutamic acid decarboxylase, GAD), 畛ng th畛i, s畛 bi畉n 畛i t畉 bo 硫 k鱈ch th鱈ch c董 th畛 sinh t畛 kh叩ng th畛 g但y ho畉t h坦a ph畉n 畛ng vi棚m ti畛u 畉o Langerhans t畛 mi畛n lm t畉 bo b畛 t畛n th動董ng, ph叩 h畛y d畉n 畉n gi畉m, m畉t ch畛c nng ti畉t insulin. Nh畛ng d畉u 畉n c畛a qu叩 tr狸nh r畛i lo畉n 叩p 畛ng mi畛n d畛ch:
  • 6. - Kh叩ng th畛 kh叩ng t畉 bo 畉o t畛y: ICA (Islet Cell Antibody). - T畛 kh叩ng th畛 kh叩ng glutamic acid decarboxylase (Anti GAD). - T畛 kh叩ng th畛 kh叩ng tyrosin phosphatase IA2. 1.5.2. C董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 藤畛ng t鱈p 2 C坦 r畉t nhi畛u y畉u t畛 tham gia vo qu叩 tr狸nh h狸nh thnh n棚n c董 ch畉 b畛nh sinh c畛a 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2. B畛nh c坦 nh畛ng b畉t th動畛ng quan tr畛ng v畛 s畛 ti畉t v t叩c d畛ng c畛a insulin. * Kh叩ng insulin Kh叩ng insulin l t狸nh tr畉ng gi畉m ho畉c m畉t t鱈nh nh畉y c畉m c畛a c董 quan 鱈ch v畛i insulin g但y gi畉m t叩c 畛ng sinh h畛c c畛a insulin l棚n c董 quan 鱈ch. C董 ch畉 c畛a kh叩ng insulin hi畛n nay ch動a r探. Tuy nhi棚n, ng動畛i ta th畉y r畉ng kh畉 nng l do b畉t th動畛ng t畉i c叩c v畛 tr鱈 tr動畛c, sau v ngay t畉i th畛 th畛 insulin 畛 m担 鱈ch. Kh叩ng insulin ch畛 y畉u 動畛c nghi棚n c畛u 畛 m担 gan c董, x動董ng, m畛. * R畛i lo畉n ti畉t insulin Khi m畛i b畛 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 th狸 insulin c坦 th畛 b狸nh th動畛ng ho畉c tng l棚n nh動ng t畛c 畛 ti畉t insulin ch畉m v kh担ng t動董ng x畛ng v畛i m畛c tng c畛a glucose m叩u. - B畉t th動畛ng v畛 nh畛p ti畉t insulin: m畉t pha s畛m. - B畉t th動畛ng v畛 s畛 l動畛ng ti畉t insulin. * Khi畉m khuy畉t ho畉t 畛ng c畛a incretin B狸nh th動畛ng incretin c坦 vai tr嘆 k鱈ch th鱈ch ti畉t insulin, gi畉m ti畉t glucagon ph畛 thu畛c n畛ng 畛 glucose m叩u n棚n tham gia vo i畛u h嘆a glucose m叩u. Trong 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 khi畉m khuy畉t ho畉t 畛ng c畛a incretin. * C叩c y畉u t畛 nguy c董 C叩c y畉u t畛 nguy c董 (nh動 達 n棚u trong m畛c tr動畛c) g坦p ph畉n vo qu叩 tr狸nh tng 畛 kh叩ng insulin lm ph叩t tri畛n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2. D湛 cho b畉n ch畉t c畛a s畛 b畉t th動畛ng ban 畉u l g狸 c滴ng 畛u d畉n 畉n kh叩ng insulin v gi畉m ti畉t insulin, t動董ng t叩c l畉n nhau trong qu叩 tr狸nh ph叩t tri畛n c畛a b畛nh, cu畛i c湛ng suy gi畉m ti畉t insulin do suy ki畛t t畉 bo 硫 l i畛u t畉t y畉u x畉y ra. 2. TRI畛U CH畛NG LM SNG V BI畉N CH畛NG 2.1. Tri畛u ch畛ng l但m sng c畛a tng glucose m叩u C叩c tri畛u ch畛ng th動畛ng kh担ng i畛n h狸nh, g畉p khi 動畛ng m叩u cao: - n nhi畛u.
  • 7. - U畛ng nhi畛u. - 叩i nhi畛u. - S炭t c但n. V狸 v畉y, 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 c坦 kh畛i ph叩t b畛nh v畛i 畉y 畛 tri畛u ch畛ng kinh i畛n. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 hon c畉nh kh畛i ph叩t r畉t kh叩c nhau, a s畛 b畛nh nh但n kh担ng c坦 tri畛u ch畛ng, 動畛c ph叩t hi畛n t狸nh c畛 qua kh叩m s畛c kh畛e 畛nh k畛 ho畉c kh叩m v狸 m畛t b畛nh kh叩c. Trong khi, c叩c tri畛u ch畛ng c畛a bi畉n ch畛ng l畉i chi畉m 動u th畉. 2.2. Tri畛u ch畛ng l但m sng c畛a bi畉n ch畛ng 叩i th叩o 藤畛ng 2.2.1. Bi畉n ch畛ng chuy畛n h坦a c畉p t鱈nh - Nhi畛m toan tng ceton m叩u do 叩i th叩o 動畛ng - H担n m棚 tng 叩p l畛c th畉m th畉u do 叩i th叩o 動畛ng - H担n m棚 tng acid lactic 2.2.2. Bi畉n ch畛ng li棚n quan 畉n ti畉n tri畛n l但u di c畛a b畛nh 2.2.2.1. Bi畉n ch畛ng v畛 m畉t - B畛nh v探ng m畉c m畉t 叩i th叩o 動畛ng: + B畛nh v探ng m畉c kh担ng tng sinh bi畛u hi畛n l c叩c ph狸nh m畉ch, xu畉t ti畉t, xu畉t huy畉t, ph湛 i畛m vng. + B畛nh v探ng m畉c tng sinh bi畛u hi畛n l c叩c m畉ch m叩u t但n t畉o, tng sinh t畛 ch畛c x董 t畉i v探ng m畉c, bong v探ng m畉c. - 畛c th畛y tinh th畛: Nguy棚n nh但n c畛a 畛c th畛y tinh th畛 do t鱈ch l滴y sorbitol d畉n 畉n thay 畛i 畛 th畉m th畉u, x董 ho叩 trong th畛y tinh th畛. - Glaucoma. T畉t c畉 c叩c tri畛u ch畛ng tr棚n d畉n 畉n gi畉m th畛 l畛c l nguy棚n nh但n g但y m湛 l嘆a. 2.2.2.2. Bi畉n ch畛ng th畉n - ti畉t ni畛u - T畛n th動董ng c畉u th畉n trong 叩i th叩o 動畛ng ti畉n tri畛n qua c叩c giai o畉n: + Microalbumin ni畛u (albumin ni畛u vi th畛): albumin ni畛u t畛 30-300mg/24 gi畛. + Macroalbumin ni畛u (albumin ni畛u l但m sng): albumin 300mg/24 gi畛. C坦 th畛 c坦 h畛i ch畛ng th畉n h動. + B畛nh th畉n giai o畉n cu畛i: suy th畉n. - Nhi畛m khu畉n 動畛ng ti畉t ni畛u th動畛ng g畉p trong 叩i th叩o 動畛ng, c坦 th畛 vi棚m bng quang, ni畛u 畉o ho畉c vi棚m th畉n - b畛 th畉n.
  • 8. 2.2.2.3. Bi畉n ch畛ng tr棚n m畉ch m叩u l畛n Tng glucose m叩u c湛ng nh畛ng r畛i lo畉n v畛 lipid m叩u d畉n 畉n v畛a x董 畛ng m畉ch: n達o, vnh v c叩c 畛ng m畉ch chi d動畛i. - Nh畛ng bi畛u hi畛n c畛a v畛a x董 畛ng m畉ch n達o th動畛ng c坦 tri畛u ch畛ng nh畛c 畉u, l炭 l畉n, tho叩ng qu棚n, nh畛i huy畉t n達o, xu畉t huy畉t n達o. - Bi畛u hi畛n tim m畉ch: th動畛ng v畛a x董 畛ng m畉ch vnh g但y c董n au th畉t ng畛c, nh畛i m叩u c董 tim, suy tim. - Bi畛u hi畛n 畛 chi d動畛i: h畉p ho畉c t畉c 畛ng m畉ch chi d動畛i do c叩c m畉ng v畛a x董 lm ch鱈t h畉p d畉n 畉n ho畉i t畛 chi, nhi畛u tr動畛ng h畛p ph畉i c畉t c畛t. 2.2.2.4. Bi畉n ch畛ng th畉n kinh - T畛n th動董ng th畉n kinh hay g畉p trong 叩i th叩o 動畛ng l t畛n th動董ng th畉n kinh ngo畉i vi: bi畛u hi畛n l但m sng 畉u ti棚n l d畛 c畉m ngoi da, au, li畛t, b畛ng r叩t, ki畉n b嘆, kim ch但m, n坦ng b畛ng, l畉nh gi叩... nh畛ng c畉m gi叩c ny th動畛ng bi畛u hi畛n 畛 ph畉n xa c畛a chi. C坦 th畛 lo辿t ho畉c ho畉i t畛 畛 chi d動畛i. - T畛n th動董ng th畉n kinh s畛 n達o: d但y III, IV, V, VI, VII. - T畛n th動董ng th畉n kinh th畛c v畉t: + Bu畛n n担n, n担n, i ngoi ph但n l畛ng. + R畛i lo畉n c動董ng d動董ng, xu畉t tinh s畛m, 叩i kh担ng t畛 ch畛. + Nh畛p tim nhanh khi ngh畛, h畉 huy畉t 叩p t動 th畉. 2.2.2.5. Bi畉n ch畛ng nhi畛m khu畉n - Nhi畛m khu畉n h担 h畉p: + Lao ph畛i th動畛ng g畉p 畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. + Vi棚m ph畛i, abcess ph畛i. - Nhi畛m khu畉n da: vi棚m da do vi khu畉n, n畉m. 2.2.2.6. Bi畉n ch畛ng ti棚u ho叩 - Vi棚m l畛i, lung lay rng, v d畛 r畛ng rng. - 畛a ch畉y l tri畛u ch畛ng hay g畉p. Nguy棚n nh但n c坦 th畛 do thi畉u c叩c men ti棚u ho叩 c畛a t畛y, vi棚m d畉 dy do t畛n th動董ng vi m畉ch t畉i ru畛t d畉n 畉n thi畉u m叩u chi ph畛i, do r畛i lo畉n th畉n kinh th畛c v畉t. - Vi棚m d畉 dy thi畛u toan, thi畛u ti畉t. - R畛i lo畉n ch畛c nng gan:
  • 9. Nh畛ng r畛i lo畉n qu叩 tr狸nh ph但n h畛y lipid 畛 ngo畉i vi d畉n 畉n tng 畛 畛ng c叩c axit b辿o 畛 gan lm cho gan to ra, l但u ngy c坦 th畛 d畉n 畉n suy ch畛c nng gan. 2.2.2.7. Bi畉n ch畛ng bn ch但n Bi畉n ch畛ng bn ch但n do t畛n th動董ng 董n 畛c ho畉c k畉t h畛p c畛a b畛nh l箪 th畉n kinh - m畉ch m叩u - nhi畛m tr湛ng. C叩c tri畛u ch畛ng hay g畉p: - D畛 c畉m: t棚 nh動 kim ch但m, ki畉n b嘆, b畛ng r叩t - Gi畉m ho畉c m畉t c畉m gi叩c. - au 但m 畛 ho畉c k畛ch ph叩t. - Lo辿t, ho畉i t畛, n畉ng ph畉i c畉t c畛t. 3. C畉N LM SNG 3.1. X辿t nghi畛m ch畉n o叩n 叩i th叩o 藤畛ng - 動畛ng huy畉t: l炭c 坦i, b畉t k畛. - Nghi畛m ph叩p dung n畉p glucose 動畛ng u畛ng: + Ch畛 畛nh trong tr動畛ng h畛p ti畛n 叩i th叩o 動畛ng. + C叩ch lm: L畉y m叩u lm x辿t nghi畛m glucose m叩u t挑nh m畉ch l炭c 坦i, sau 坦 b畛nh nh但n u畛ng 75g glucose pha trong 200mL n動畛c, trong 5 ph炭t. Sau 2 gi畛 l畉y m叩u th畛 l畉i l畉n 2. 叩i th叩o 動畛ng khi glucose m叩u sau 2 gi畛 lm nghi畛m ph叩p 11,1 mmol/L. - HbA1c: HbA1c l lo畉i hemoglobin A1 k畉t h畛p v畛i glucose g畛i l glycat h坦a, 但y l li棚n k畉t kh担ng 畉o ng動畛c. HbA1c t畛 l畛 thu畉n v畛i n畛ng 畛 glucose trong m叩u tr棚n su畛t th畛i gian s畛ng c畛a t畉 bo h畛ng c畉u. HbA1c b狸nh th動畛ng 4 - < 5,6%. Tuy nhi棚n, y棚u c畉u HbA1c 動畛c lm trong lab theo ph動董ng ph叩p 動畛c Ch動董ng tr狸nh chu畉n qu畛c gia (National Glycohemoglobin Standardization Program, NGSP) c畉p ch畛ng ch畛 v 動畛c chu畉n h坦a 叩p d畛ng trong nghi棚n c畛u c畛a DCCT (Diabetes Control and Complications Trial). Ngoi ra khi s畛 d畛ng HbA1c c畉n quan t但m 畉n m畛t s畛 y畉u t畛 畉nh h動畛ng 畉n HbA1c. - Insulin, C-peptide. + Insulin b狸nh th動畛ng: 6 - 29 袖IU/mL. + C-peptide b狸nh th動畛ng: 0,5 - 2,0 ng/mL hay 0,17 - 0,67 mmol/L. - T畛 kh叩ng th畛: IA, ICA, anti GAD. 3.2. X辿t nghi畛m ch畉n o叩n bi畉n ch畛ng
  • 10. T湛y theo g畛i 箪 l但m sng 畛 ch畛 畛nh x辿t nghi畛m ch畉n o叩n bi畉n ch畛ng nh動 n棚u trong bi畉n ch畛ng tr棚n: m畉t, tim m畉ch, th畉n, th畉n kinh... - X辿t nghi畛m 叩nh gi叩 t狸nh tr畉ng nhi畛m khu畉n: c担ng th畛c m叩u, t畛c 畛 m叩u l畉ng. - X辿t nghi畛m sinh h坦a m叩u: ch畛c nng gan, th畉n, i畛n gi畉i 畛. - X辿t nghi畛m n動畛c ti畛u: microalbumin, macroalbumin ni畛u. - i畛n t但m 畛. - Si棚u 但m tim, m畉ch. - Soi, ch畛p 叩y m畉t. - X quang tim ph畛i. 2.3. X辿t nghi畛m theo d探i i畛u tr畛 - HbA1c l m畛t th担ng s畛 畛 gi炭p theo d探i 叩nh gi叩 s畛 ki畛m so叩t glucose m叩u (ph畉n 叩nh glucose m叩u trong 3 th叩ng tr動畛c). - Glucose m叩u l炭c 坦i, sau n, lipid m叩u l c叩c ch畛 ti棚u trong ki畛m so叩t a y畉u t畛 畛 b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng. 4. CH畉N ON I THO 蕩畛NG 4.1. Ch畉n o叩n 叩i th叩o 藤畛ng Ti棚u chu畉n ch畉n o叩n T: d畛a theo ti棚u chu畉n c畛a Hi畛p h畛i 叩i th叩o 動畛ng M畛 (American Diabetes Association - ADA), khi c坦 1 trong 3 ti棚u chu畉n sau: - Glucose m叩u l炭c 坦i (nh畛n 坦i 鱈t nh畉t 8 gi畛) 7mmol/L. - Glucose m叩u m畉u b畉t k畛 trong ngy 11,1 mmol/L k竪m theo tri畛u ch畛ng c畛 i畛n c畛a tng glucose m叩u. - Glucose m叩u 畛 th畛i i畛m 2 gi畛 sau khi u畛ng 75g glucose khan 11,1 mmol/L (nghi畛m ph叩p tng glucose m叩u 動畛ng u畛ng). Nm 2010, ADA 動a HbA1c 6,5% vo ti棚u chu畉n ch畉n o叩n. Khi kh担ng c坦 tri畛u ch畛ng l但m sng i畛n h狸nh c畛a tng glucose m叩u, c叩c x辿t nghi畛m c畉n 動畛c lm l畉i vo m畛t ngy kh叩c.
  • 11. 4.2. Ch畉n o叩n t鱈p 叩i th叩o 藤畛ng D畛a theo WHO c坦 v畉n d畛ng cho ph湛 h畛p v畛i i畛u ki畛n Vi畛t Nam: Ch畛 ti棚u 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 Tu畛i kh畛i ph叩t < 30 tu畛i > 30 tu畛i C董 畛a G畉y B辿o Hon c畉nh kh畛i ph叩t 畛t ng畛t T畛 t畛 Nhi畛m toan ceton D畛 nhi畛m toan tng ceton t N畛ng 畛 insulin, C-peptid Th畉p B狸nh th動畛ng, cao i畛u tr畛 Insulin C n, th畛 d畛c, thu畛c u畛ng c坦 th畛 ki畛m so叩t glucose m叩u Vi畛c ch畉n o叩n t箪p 担i khi r畉t kh坦 khn, c畉n th畛i gian theo d探i m畛i kh畉ng 畛nh t箪p no, 箪 ngh挑a c畛a vi畛c ph但n t箪p 畉nh h動畛ng 畉n i畛u tr畛 v ti棚n l動畛ng. G畉n 但y, tr棚n UpToDate xu畉t hi畛n ph但n lo畉i m畛i, cn c畛 vo 5 y畉u t畛 (Tu畛i, BMI, Kh叩ng insulin, kh畉 nng ti畉t insulin, Anti GAD) 畛 quy畉t 畛nh vi畛c l畛a ch畛n thu畛c cho ph湛 h畛p. 5. I畛U TR畛 I THO 蕩畛NG M畛c ti棚u chung c畛a i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng: - Duy tr狸 動畛c l動畛ng glucose m叩u l炭c 坦i, sau n g畉n nh動 m畛c 畛 sinh l箪, 畉t m畛c HbA1c l箪 t動畛ng (< 7%). - 畛i v畛i b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 , ki畛m so叩t c叩c y畉u t畛 nguy c董 tim v m畉ch m叩u. - i畛u tr畛 v d畛 ph嘆ng c叩c bi畉n ch畛ng. - N但ng cao ch畉t l動畛ng cu畛c s畛ng c畛a b畛nh nh但n, 動a ng動畛i b畛nh tr畛 l畉i cu畛c s畛ng v lao 畛ng b狸nh th動畛ng. M畛c ti棚u i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng ng動畛i tr動畛ng thnh, kh担ng mang thai: M畛c ti棚u Ch畛 s畛 HbA1c < 7% (53 mmol/mol) Glucose huy畉t t動董ng mao m畉ch l炭c 坦i, tr動畛c n 4,4 7,2 mmol/L
  • 12. Glucose huy畉t t動董ng mao m畉ch sau n 1,5 - 2 gi畛 < 10 mmol/L Huy畉t 叩p T但m thu < 140 mmHg, t但m tr動董ng < 90 mmHg. N畉u c坦 bi畉n ch畛ng th畉n HA < 130/80 mmHg. Lipid m叩u LDL-C < 2,6 mmol/L n畉u ch動a c坦 bi畉n ch畛ng tim m畉ch. LDL-C < 1,8 mmol/L n畉u 達 c坦 bi畉n ch畛ng tim m畉ch. Triglycerid < 1,7 mmol/L. HDL-C > 1,0 mmol/L 畛 nam v 1,3 mmol/L 畛 n畛. M畛c ti棚u i畛u tr畛 c畉n c叩 th畛 h坦a b畛nh nh但n, ph畛 thu畛c vo c叩c y畉u t畛 sau: - Hi畛u qu畉 h畉 glucose m叩u c畛a thu畛c. - T叩c d畛ng ph畛 t畛ng thu畛c. - Nguy c董 h畉 glucose m叩u c畛a b畛nh nh但n. - C但n n畉ng. - K畛 v畛ng s畛ng (v畛i ng動畛i cao tu畛i). - Chi ph鱈 i畛u tr畛. 5.1. Ch畉 畛 n - T畛 l畛 c叩c th畛c n t鱈nh theo s畛 calo cung c畉p do m畛i lo畉i trong t畛ng s畛 calo hng ngy: Glucid 55- 60%, Protid 15- 20%, Lipid 30%. - n nhi畛u rau v c叩c lo畉i tr叩i c但y c坦 v畛 (v畛 tr叩i c但y, g畉o l畛t...) c坦 nhi畛u x董, vitamin c畉n thi畉t cho c董 th畛, ch畛ng t叩o b坦n, gi畉m triglycerid, cholesterol sau n. - N棚n chia nh畛 c叩c b畛a n trong ngy. - N棚n n th棚m b畛a t畛i 畛 tr叩nh h畉 動畛ng huy畉t ban 棚m, nh畉t l 畛 nh畛ng b畛nh nh但n ang i畛u tr畛 b畉ng insulin. - Kh担ng n棚n u畛ng r動畛u bia b畛i v狸 r動畛u bia c坦 th畛 畛c ch畉 t但n t畉o 動畛ng do 坦 d畛 d畉n 畉n h畉 glucose m叩u, nh畉t l khi b畛nh nh但n b畛 n. - n nh畉t khi c坦 tng huy畉t 叩p. Ch畉 畛 n c畉n ph湛 h畛p v畛i c董 畛a m畛i b畛nh nh但n. 5.2. Th畛 d畛c li畛u ph叩p 但y l m畛t trong nh畛ng bi畛n ph叩p i畛u tr畛 h畛 tr畛 nh動ng r畉t quan tr畛ng 畛i v畛i b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng; lm gi畉m c但n n畉ng, n棚n luy畛n t畉p th動畛ng xuy棚n hng ngy v畛i c叩c 畛ng t叩c nh畉 nhng: i b畛, t畉p b董i, t畉p d動畛ng sinh, 畉p xe 畉p, kh担ng n棚n t畉p qu叩 s畛c. Th畛 d畛c li畛u ph叩p c坦 th畛 lm gi畉m 動畛c lipid m叩u, h畉n ch畉 tng huy畉t 叩p, c畉i thi畛n
  • 13. 動畛c t狸nh tr畉ng tim m畉ch, h畛 tr畛 cho vi畛c 畛n 畛nh glucose m叩u. M畛c ho畉t 畛ng th畛 l畛c t湛y thu畛c c董 畛a b畛nh nh但n. 5.3. Thu畛c h畉 glucose m叩u 5.3.1. Thu畛c u畛ng h畉 glucose m叩u i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2, n畉u ch畉 畛 n v luy畛n t畉p th畛 d畛c m glucose m叩u kh担ng v畛 b狸nh th動畛ng 動畛c. 5.3.1.1. Nh坦m sulfonylurea (SUs) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + K鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta s畉n xu畉t ra insulin. + Tng nh畉y c畉m v畛i insulin. + Gi畉m 畛 kh叩ng insulin. - Thu畛c: + Glibenclamide (Daonil, Maninil...) vi棚n 5 mg x 2 - 4 vi棚n/ngy. + Gliclazide: Diamicron MR vi棚n 30, 60 mg x 1 - 2 vi棚n/ngy. + Glimepiride (Amaryl) vi棚n 2 mg; 4 mg x 1 - 2 vi棚n/ngy. C坦 th畛 d湛ng 董n 畛c ho畉c ph畛i h畛p v畛i c叩c nh坦m i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng kh叩c. 5.3.1.2. Nh坦m biguanid - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + 畛c ch畉 s畛 t但n sinh glucose 畛 gan. + Tng nh畉y c畉m c畛a insulin 畛i v畛i t畛 ch畛c ngo畉i vi. + Tng s畛 d畛ng glucose 畛 t畛 ch畛c c董, gi畉m h畉p thu glucose 畛 ru畛t non. + Tng t畛ng h畛p glucogen, gi畉m t但n t畉o glucogen trong gan, ngoi ra biguamid c嘆n c坦 t叩c d畛ng 畛c ch畉 t畛ng h畛p lipid cho n棚n n坦 lm gi畉m cholesterol v triglycerid m叩u. + C坦 t叩c d畛ng g但y ch叩n n n棚n r畉t t畛t v畛i b畛nh nh但n T c坦 b辿o ph狸. D畛a theo c畉u tr炭c ho叩 h畛c c坦 3 nh坦m biguanid kh叩c nhau. Hi畛n nay tr棚n l但m sng ch畛 y畉u d湛ng metformin (Glucophage) v狸 鱈t 畛c. Glucophage 500, 850mg 2 - 3 vi棚n/ngy. Li畛u t畛i a c坦 th畛 d湛ng 2500mg/ngy, c坦 th畛 d湛ng 董n tr畛 li畛u ho畉c ph畛i h畛p v畛i sulfonylurea ho畉c insulin. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: + Ch叩n n, bu畛n n担n, n担n, r畛i lo畉n ti棚u ho叩. + Nhi畛m toan axit lactic do i畛u tr畛 li畛u cao k辿o di biguanid s畉 d畉n 畉n ph但n h畛y qu叩 nhi畛u glucogen do 坦 axit lactic s畉 動畛c t畉o n棚n nhi畛u h董n.
  • 14. 5.3.1.3. Nh坦m Glinides C董 ch畉 t叩c d畛ng: k鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta t畛y ti畉t insulin nh動ng kh畛i ph叩t t叩c d畛ng nhanh, th畛i gian t叩c d畛ng ng畉n h董n SUs. 5.3.1.4. Nh坦m Acarbose (nh坦m 畛c ch畉 men anpha glucosidase) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: 畛c ch畉 s畛 ph但n h畛y glucose, lm ch畉m qu叩 tr狸nh h畉p thu carbohydrate b畉ng c叩ch 畛c ch畉 men alpha glucosidase 畛 ru畛t; lm gi畉m glucose m叩u sau n, gi畉m HbA1c. - C坦 t叩c d畛ng i畛u tr畛 cho c畉 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 v t鱈p 2, tuy nhi棚n hi畛u qu畉 i畛u tr畛 k辿m h董n 2 nh坦m tr棚n, n棚n 鱈t khi s畛 d畛ng i畛u tr畛 董n 畛c. - Glucobay 50mg, 100mg, d湛ng 200 - 300 mg/ngy u畛ng ngay khi n. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: ti棚u ch畉y, sinh h董i 畛 ru畛t, d畛 畛ng, 畛c v畛i gan. 5.3.1.5. Nh坦m thiazolidinediones (TZDs) - C董 ch畉 t叩c d畛ng: Ho畉t ho叩 PPAR (peroxisomal proliferator activated receptor ) lm bi畉n 畛i s畛 tr狸nh di畛n m畛t s畛 gen 畉c hi畛u, i畛u ho m達 gen, i畛u ho s畛 t畛ng h畛p protein v ch畛c nng t畉 bo, t叩c 畛ng l棚n ho畉t 畛ng c畛a insulin g坦p ph畉n ki畛m so叩t insulin m叩u. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n: + Glitazone lm tng th畛 t鱈ch huy畉t t動董ng 6 - 7%, do v畉y ph湛 l t叩c d畛ng ph畛 hay g畉p. + Tng c但n. + Do tng th畛 t鱈ch huy畉t t動董ng s畉 lm gi畉m hemoglobin v hematocrit lm lo達ng m叩u, t叩c d畛ng ny x畉y ra t畛 4 - 12 tu畉n 畉u i畛u tr畛. Tuy nhi棚n, kh担ng ph畉i l nh畛ng bi畉n 畛i huy畉t h畛c nghi棚m tr畛ng. - Ch畛ng ch畛 畛nh v th畉n tr畛ng khi d湛ng: + B畛nh nh但n b畛 ph湛 ho畉c suy tim, nh畉t l nh畛ng b畛nh nh但n c坦 suy tim 畛 tr畛 畛 III, IV theo NYHA. + Ng動畛i mang thai v cho con b炭. + Th動畛ng kh担ng n棚n ch畛 畛nh cho b畛nh nh但n c坦 ALT > 2,5 l畉n b狸nh th動畛ng. 5.3.1.6. Nh坦m thu畛c t叩c 畛ng l棚n h畛 incretin * Thu畛c 畛ng v畉n th畛 c畉m th畛 GLP-1 (Glucagon-like peptide-1 receptor agonists): - C董 ch畉 t叩c d畛ng:
  • 15. + K鱈ch th鱈ch t畉 bo b棚ta t畛y ti畉t insulin ph畛 thu畛c n畛ng 畛 glucose. + Lm gi畉m n畛ng 畛 glucagon trong m叩u n棚n lm gi畉m n畛ng 畛 glucose 畛 gan v gi畉m nhu c畉u insulin. + Lm ch畉m qu叩 tr狸nh r畛ng d畉 dy do 坦 lm gi畉m glucose m叩u sau n. + T畉i n達o: t畉o c畉m gi叩c no v gi畉m c畉m gi叩c th竪m n. + Tng thu n畉p glucose trong c董, tng cung l動畛ng tim. - Ch畛 畛nh: T t鱈p 2 kh担ng 叩p 畛ng 畉y 畛 v畛i i畛u tr畛 kh畛i 畉u. - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + Suy gan, suy th畉n n畉ng. - Thu畛c: Exenatide (Byetta, Victoza) * Thu畛c 畛c ch畉 men DPP4 (Dipeptidyl peptidase IV-l men ph但n h畛y incretin GLP-1). - C董 ch畉 t叩c d畛ng: + 畛c ch畉 s畛 gi叩ng h坦a GLP-1 th担ng qua 畛c ch畉 enzym ph但n h畛y GLP-1 n棚n lm tng hi畛u qu畉 c畛a GLP-1 n畛i sinh b畉ng c叩ch k辿o di th畛i gian t畛n t畉i c畛a hormon ny. + 畛c ch畉 ti畉t glucagon. - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + Suy gan, suy tim, suy th畉n n畉ng. + Vi棚m t畛y c畉p. - Thu畛c: + Sitagliptin (Januvia): 25, 50, 100 mg/ngy. + Saxagliptin (Onglyza): 2,5-5 mg/ngy. + Vidagliptin (Galvus): 50-100 mg/ngy. + Linagliptin (Trajenta): 5 mg/ngy. 5.3.1.7. Nh坦m thu畛c 畛c ch畉 ch畉t 畛ng v畉n chuy畛n Na-glucose (Sodium-glucose co-transporter 2, SGLT-2) - C董 ch畉 t叩c d畛ng:
  • 16. 畛c ch畉 ch畛n l畛c v thu畉n ngh畛ch 畛i v畛i protein 畛ng v畉n chuy畛n Na-glucose SGLT-2 n棚n lm gi畉m t叩i h畉p thu glucose t畉i th畉n d畉n 畉n tng bi ti畉t glucose vo n動畛c ti畛u t畛 坦 lm gi畉m glucose tr畛 l畉i tu畉n hon. - Ch畛 畛nh: T t鱈p 2 th畉t b畉i v畛i i畛u tr畛 kh畛i 畉u - Ch畛ng ch畛 畛nh: + T t鱈p 1, T b畛 nhi畛m toan ceton. + Suy gan, suy tim, suy th畉n n畉ng. + Ph畛 n畛 c坦 thai, cho con b炭, tr畉 em. + BN nguy c董 gi畉m th畛 t鱈ch tu畉n hon, h畉 HA, RL i畛n gi畉i. + Nhi畛m khu畉n ti畉t ni畛u. + Ung th動 bng quang. - Thu畛c: + Dapagliflozin (forxiga): 10 mg/ngy. + Empagliflozin (Jardiance): 10-25 mg/ngy. 5.3.2. Insulin - Ch畛 畛nh: + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 l b畉t bu畛c ph畉i i畛u tr畛 b畉ng insulin. + C畉p c畛u ti畛n h担n m棚 ho畉c h担n m棚 do 叩i th叩o 動畛ng. + Nh畛ng b畛nh nh但n s炭t c但n nhi畛u, suy dinh d動畛ng ho畉c c坦 c叩c b畛nh nhi畛m khu畉n i k竪m. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 i畛u tr畛 ph畛i h畛p c叩c thu畛c u畛ng kh担ng c坦 k畉t qu畉. + Chu畉n b畛 tr動畛c, trong, sau ph畉u thu畉t. + 叩i th叩o 動畛ng 達 c坦 nhi畛u bi畉n ch畛ng ho畉c bi畉n ch畛ng m畛t trong 3 c董 quan 鱈ch (tim, th畉n, n達o). + 叩i th叩o 動畛ng 畛 ph畛 n畛 mang thai. + 動畛ng m叩u tng cao r探 r畛t (glucose m叩u l炭c 坦i 250 mg/dl (x畉p x畛 13,9 mmol/L, v/ho畉c glucose m叩u b畉t k畛 300 mg/dL (x畉p x畛 16,7 mmol/L), v/ho畉c b畛nh nh但n c坦 tri畛u ch畛ng l但m sng do tng glucose m叩u. + 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 ch畛ng ch畛 畛nh v畛i c叩c thu畛c kh担ng ph畉i insulin. - C叩c lo畉i insulin v th畛i gian t叩c d畛ng:
  • 17. C叩c lo畉i insulin B畉t 畉u t叩c d畛ng 畛nh t叩c d畛ng Th畛i gian t叩c d畛ng Insulin t叩c d畛ng nhanh (rapid acting) Insulin aspart 10-20 ph炭t 1- 3 gi畛 3-5 gi畛 Insulin lispro 10-15 ph炭t 1- 2 gi畛 3-4 gi畛 Insulin t叩c d畛ng ng畉n (short acting) Regular (R) 0,5-1 gi畛 2-4 gi畛 4-8 gi畛 Insulin t叩c d畛ng trung b狸nh (intermediate acting) NPH (N) 1,5-3 gi畛 4-10 gi畛 10-18 gi畛 Insulin t叩c d畛ng di (long acting) Insulin determir (Levemir) 1-2 gi畛 kh担ng 24 gi畛 Insulin glargin (Lantus) 2-3 gi畛 kh担ng 24 gi畛 Li畛u 畉u ti棚n: 0,3 - 0,5 董n v畛/kg/ngy ti棚m d動畛i da, sau 坦 th狸 t湛y thu畛c vo glucose m叩u 畛 i畛u ch畛nh li畛u insulin cho th鱈ch h畛p. - T叩c d畛ng kh担ng mong mu畛n khi i畛u tr畛 insulin: + H畉 glucose m叩u. + D畛 畛ng. + Lo畉n d動畛ng m畛 do insulin t畉i ch畛. + Kh叩ng insulin. 5.3.3. H藤畛ng d畉n s畛 d畛ng thu畛c Vi畛c l畛a ch畛n thu畛c d畛a tr棚n 5 ti棚u chu畉n sau : - Hi畛u qu畉 (gi畉m HbA1). - Nguy c董 h畉 動畛ng huy畉t. - 畉nh h動畛ng c但n n畉ng. - T叩c d畛ng ph畛. - Gi叩 thnh.
  • 19. TI LI畛U THAM KH畉O 1. B畛nh h畛c n畛i khoa. T畉p II: B畛nh Kh畛p - N畛i ti畉t. NXB Qu但n 畛i nh但n d但n - 2008. 2. i畛u tr畛 n畛i khoa. T畉p I. NXB Qu但n 畛i nh但n d但n - 2009. 3. Khuy畉n c叩o v畛 b棚nh n畛i ti畉t v chuy畛n h坦a c畛a h畛i N畛i ti畉t-叩i th叩o 動畛ng Vi畛t Nam. NXB Y h畛c. 4. Th畛c hnh l但m sng b畛nh 叩i th叩o 動畛ng. Th叩i H畛ng Quang. NXB Y h畛c 2012. 5. Standards of Medical Care in Diabetes (ADA 2017, 2019) 6. Williams textbook of Endocrinology. 7. The Washington Manual-Endocrinology Subspecialy Consult 2009. 8. N畛i ti畉t trong th畛c hnh l但m sng, b畉n d畛ch ti畉ng Vi畛t t畛 The Washington Manual-Endocrinology Subspecialy Consult. Nguy畛n Khoa Di畛u V但n. NXB Y h畛c 2012. 9.https://www.uptodate.com/contents/image?topicKey=OBGYN%2F6797&search= uptodate%20on%20screening%20and%20diagnosis%20diabetes%20mellitus%20in%20 pregnancy&imageKey=ENDO%2F61853&rank=4~150&source=see_link
  • 20. CU H畛I TR畉C NGHI畛M 1. Ch畉n o叩n 叩i th叩o 動畛ng khi: a. Glucose m叩u l炭c 坦i: 6,1- 6,9 mmol/L. b. Glucose m叩u l炭c 坦i 7 mmol/L. c. Glucose ni畛u (+). d. Albumin ni畛u (-). 2. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 1 th動畛ng g畉p: a. 畛 ng動畛i l畛n > 30 tu畛i. b. 畛 ng動畛i < 30 tu畛i. c. B辿o ph狸. d. 畛 tr畉 em < 10 tu畛i. 3. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 th動畛ng g畉p: a. 畛 ng動畛i tr畉 tu畛i < 30. b. B辿o. c. G畉y. d. Tr畉 em < 10 tu畛i. 4. 叩i th叩o 動畛ng c坦 tng huy畉t 叩p, thu畛c no sau 但y n棚n ch畛n 畉u ti棚n 畛 i畛u tr畛? a. L畛i ti畛u th畉i mu畛i. b. 畛c ch畉 men chuy畛n. c. Ch畉n k棚nh Ca++ . d. 畛c ch畉 th畛 th畛 硫 giao c畉m. 5. Thu畛c no sau 但y thu畛c nh坦m sylfonylurea i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng ? a. Glucobay. b. Glucophage. c. Diamicron. d. Metformin. 6. Thu畛c no sau 但y thu畛c nh坦m biguanid i畛u tr畛 叩i th叩o 動畛ng? a. Maninil. b. Glucophage. c. Glutathion. d. Glucobay. 7. 叩i th叩o 動畛ng t鱈p 2 c坦 b辿o ph狸 n棚n ch畛n thu畛c no 畛 i畛u tr畛?
  • 21. a. Insulin. b. Diamicron. c. Glucophage. d. Glyburid 8. Bi畉n ch畛ng m畉n t鱈nh no sau 但y l c畛a 叩i th叩o 動畛ng. a. Vi棚m gan m畉n. b. Vi棚m kh畛p d畉ng th畉p. c. Vi棚m ph畉 qu畉n m畉n. d. Suy th畉n m畉n. 9. Thu畛c no sau 但y c坦 th畛 g但y tng glucose huy畉t: a. Corticoid. b. 畛c ch畉 b棚ta. c. Ch畉n Ca++ . d. 畛c ch畉 men chuy畛n. 10. 叩i th叩o 動畛ng c坦 bi畉n ch畛ng m畉t: a. 畛c th畛y tinh th畛. b. Xu畉t ti畉t v探ng m畉c. c. Vi棚m v探ng m畉c. d. C畉 3 t畛n th動董ng tr棚n.