1. Ca dao về khát vọng hạnh phúc và tình yêu đôi lứa
Ai làm cho dạ em buồn
Cho con bướm lụy, chuồn chuồn lụy theo.
Anh về, em chẳng dám cầm
Dang tay đưa bạn, ruột bầm như dưa.
Anh về người Huế lâu vô
Vẽ tranh họa đồ để lại cho em
Ăn cơm chống đũa chờ em
Mảng sầu nhân nghĩa mình xem như chàm.
Biển Đông sóng gợn tứ mùa
Ai cho bậu uống thuốc bùa bậu mê.
Bông quỳnh rụng xuống cội quỳnh
Dẫu ai ngậm ngọc dỗ mình đừng xiêu.
Cây khô chết đứng giữa trời
Chết thời chịu chết, không bội lời hẹn xưa.
Chẳng chè, chẳng chén sao say
Chẳng thương chẳng nhớ sao hay đi tìm?
Phải chi miễu ở gần sông
Em thề một tiếng kẻo lòng anh nghi.
Cô kia chèo lái một mình
Cho anh chèo với cho mình có đôi.
Cơm ăn ba chén lưng lưng
Uống nước cầm chừng để dạ thương em.
Cực vì hai đứa hai nơi
Muốn qua thăm bậu sợ lời thế gian.
2. Đêm khua đèn tắt nhang tàn
Dế ngâm rỉ rả dạ càng sầu riêng,
Trao lời mà chẳng trao duyên
Gỉá như trao thảm, trao phiền cho nhau.
Đêm nằm bỏ tóc qua mình
Thề cho bán mạng kẻo tình nghi oan.
Đêm nằm mơ tưởng, tưởng mơ
Chiêm bao thấy bậu, dậy rờ chiếu không.
Đêm nằm nghe vạc trở canh
Nỉ non tiếng dế như anh dỗ nàng.
Đói lòng ăn trái khổ qua
Nuốt vô thì đắng, nhả ra bạn cười.
Đứt tay một chút còn đau
Huống chi nhơn ngãi lìa nhau sao đành.
Em về anh mượn khăn tay
Gói câu tình nghĩa lâu ngày sợ quên.
Lên non thiếp cũng lên theo
Tay vịn chân trèo, hái trái nuôi nhau.
Mình về em chẳng dám đưa
Hai hàng nước mắt như mưa tháng mười.
Một mình giã gạo ngoài trời
Cám bay phảng phất nhớ người đi xa.
Ngó lên đám mạ ba rò,
Kêu anh cũng ngặt, kêu trò khó kêu.
3. Nhớ ai lệ chảy ngùi ngùi
Khăn lau chẳng sạch, áo chùi chẳng khô.
Ra đi anh có dặn rằng
Đâu hơn bậu lấy, đâu bằng đợi anh.
Ra về không lẽ về luôn
Để khăn xéo lại lệ tuôn em chùi.
Rượu ngon cái cặn cũng ngon
Thương em chẳng kể chồng con mấy đời.
Sông dài cá lội biệt tăm
Người thương đâu vắng chỗ nằm còn đây.
Sông sâu sóng bủa láng cò
Thương em vì bởi câu hò có duyên.
Sông sâu, sào ngắn khó dò
Muốn qua thăm bậu ngặt đò không đưa.
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi, biết tấp vào đâu?
Theo nhau cho chọn đạo đời
Dẫu mà không chiếu, trải tơi mà nằm.
Thương em tình gởi trong mơ
Nhớ em rạo rực như bờ sóng xô.
Thò tay bẻ nhánh mai tàn
Bỗng nhìn thấy bạn hai hàng lệ sa.
Thò tay mà ngắt ngọn ngò
Thương em đứt ruột, giả đò ngó lơ.
Thò tay ngắt ngọn rau ngò
Thấy anh còn nhỏ, giữ bò em thương.
4. Tiếc công đắp đập, be bờ
Để cho người khác đem lờ tới đơm.
Tu đâu cho anh tu cùng
Mai sau thành Phật ngồi chung một bàn.
Trách ai tham đó, bỏ đăng
Thấy lê quên lựu, thấy trăng quên đèn.
Trách mình chẳng trách ai đâu
Trách con sào ngắn sông sâu khó dò.
Trắng da vì bởi má cưng
Đen da vì bởi lội bưng, tát bàu.
Vì ai thiếp mới xa chàng
Tại con chim cú vào làng kêu đêm.
Ví dầu cha đánh mẹ treo
Đứt dây té xuống, em theo đến cùng.
Ba đồng một mớ trầu cay
Sao anh không hỏi những ngày còn không?
Bây giờ em đã có chồng
Như chim vào lồng, như cá cắn câu
Cá cắn câu biết đâu mà gỡ
Chim vào lồng biết thuở nào rả
Canh khuya thắp chút dầu dư
Tim loan cháy lụn thiếp sầu tư một mình
Bao giờ cạn rạch Đồng Nai
Nát chùa Thiên Mụ mới phai lời nguyền
Cái cò lặn lội bờ sông
Muốn lấy vợ đẹp, nhưng không có tiền
Bao giờ cho chuối có cành
Cho sung có nụ, cho hành có hoa
Bao giờ trích đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước, thì ta lấy mình
Cầm tay em như ăn bì nem gỏi cuốn
Dựa lưng nàng như uống chén rượu ngon
5. Ở đây quế sánh với hồi,
Loan sánh với phượng cho tôi sánh nàng.
Bóng trăng anh tưởng bóng đèn
Bóng cây anh ngỡ bóng thuyền em sang
Yêu nhau một cái lá đa
Nữa nằm nữa đắp hơn nhà năm gian.
Nghĩa chàng nhớ mãi chàng ơi,
Nhớ chàng như nước hồ vơi lại đầy.
Lan Huệ sầu ai Lan Huệ héo
Lan Huệ sầu tình trong héo ngoài tươi
Hỏi vợ thì cưới liền tay
Chớ để lâu ngày lắm kẻ dèm pha
Lá khô lủng lẳng treo cành
Giận thì nói vậy sao đành bỏ nhau
Huệ nhớ thương Lan, héo vàng xác Huệ
Anh quá thương nàng, trối kệ thị phi
Lênh đênh một chiếc thuyền tình
Mười hai bến nước biết gửi mình về đâu
Yêu nhau xin ném bả trầu,
Chớ ném gạch đá vỡ đầu nhau ra
Trăm năm ai chớ bỏ ai
Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim
_
Yêu nhau mọi việc chẳng nề
Dẫu trăm chổ lệch cũng kê nhau cho bằng.
Nợ tiền đem trả thì vơi
Nợ tình đem trả ai ơi càng đầy.
6. Còn duyên kẻ đón người đưa
Hết duyên đi sớm về trưa một mình
Còn duyên kén cá chọn canh
Hết duyên tương ớt dưa hành cũng quơ
Còn duyên bán bưởi bán hồng
Hết duyên bán mít cho chồng gậm xơ
Còn duyên kén chọn trai tơ
Hết duyên ông lão cũng quơ làm chồng
Còn duyên chọn lý chê hồng
Hết duyên ngồi gốc cây hồng nhặt hoa
Ba phen lên ngựa mà về
Cầm cương níu lại xin đề câu thơ
Câu thơ ba bốn câu thơ
Câu đợi, câu chờ, câu nhớ, câu thương
Yêu nhau mấy núi cũng trèo
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua
Lên non chọn đá thử vàng
Thử cho đúng lượng, mấy ngàn cũng mua
Vào vườn hái quả cau xanh
Bổ ra làm sáu mời anh xơi trầu
Trầu này thêm những vôi Tàu
Ở giữa cát cánh, hai đầu quế cay
Trầu này ăn thật là say
Dù mặn dù lạt dù cay dù nồng
Dù không nên đạo vợ chồng
Cũng ăn dăm miếng kẻo lòng nhớ thương.
Một thương tóc bỏ đuôi gà
Hai thương ăn nói mặn mà có duyên
Ba thương má lúm đồng tiền
Bốn thương răng lánh hạt huyền kém thua
Năm thương cổ yếm đeo bùa
Sáu thương nón Thượng quai tua dịu dàng
Bảy thương nét ở khôn ngoan
Tám thương ăn nói lại càng thêm xinh
Chín thương cô ở một mình
Mười thương con mắt hữu tình với ai
NHỚ CHÀNG
Có đêm ra đứng đàng Tây,
Trông lên lại thấy bóng mây tà tà,
Có đêm ra đứng vườn hoa,
Trông lên lại thấy sao tà tà xanh.
Có đêm thơ thẩn một mình,
Ở đây thức đã năm canh rõ ràng,
Có đêm tạc đá ghi vàng,
7. Ngày nào em chả nhớ chàng chàng ơi.
Thương chàng thương lắm chàng ơi,
Miệng nhớ chàng nói, nhớ lời chàng than.
Nhớ chàng như nhớ lạng vàng,
Khát khao vì nết mơ màng vì duyên.
Nhớ chàng như bút nhớ nghiêng,
Như mực nhớ giấy như thuyền nhớ sông.
Nhớ chàng như vợ nhớ chồng,
Như chim nhớ tổ, như rồng nhớ mây.
Nhớ chàng ra ngẩn vào ngây,
Sư ông nhớ Bụt, mỏ rày nhớ chuông.
Nhớ chàng vì nợ vì duyên,
Vì ông tơ nguyệt đã khuyên lấy chàng.
Nghĩ xa rồi lại nghĩ gần
Làm thân con nhện mấy lần vương tơ
Về đâu trong đục mà chờ
Hoa thơm mất tuyết , nương nhờ vào đâu
Số em giàu, lấy khó cũng giàu
Số em nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo
Phải duyên phải kiếp thì theo
Giàu ăn khó chịu, lo gì mà lo
Anh đi đường ấy xa xa,
Để em ôm bóng trăng tà năm canh.
Nước non một gánh chung tình,
Nhớ ai ai có nhớ mình hay chăng?
Bến em có gốc dừa tơ,
Đêm trăng em đứng em chờ đợi ai.
Chàng về để áo lại đây,
Phòng khi em nhớ, cầm tay đỡ buồn.
Thương nhau mấy núi cũng trèo,
Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua.
Bắc thang lên hái hoa vàng,
Vì ai cho thiếp biết chàng từ đây!
Chẳng tham vựa lúa anh đầy,
Tham năm ba chữ cho tầy thế gian.
Yêu nhau chẳng quản lầm than,
Mấy sông cũng lội, mấy ngàn cũng qua.
Nhớ ai bổi hổi bồi hồi,
Như đứng đống lửa, như ngồi đống than !
Ai về ai ở mặc ai,
Thiếp như sầu đượm thắp hoài năm canh.
Đêm đêm tưởng dạng Ngân-hà,
Bóng sao tinh đẩu đã ba năm tròn,
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn,
Tào-khê nước chảy lòng còn trơ trơ
Cô kia cắt cỏ một mình,
8. Cho anh cắt với chung tình làm đôi.
Cô còn cắt nữa hay thôi,
Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng.
Ai đi đâu đấy hỡi ai ?
Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm.
Tìm em như thể tìm chim,
Chim bay biển Bắc, đi tìm biển Đông.
Cha anh có đánh quằn đánh quại,
Bắt anh ra treo tại nhành dương.
Biểu từ ai, anh từ đặng,
Chớ biểu anh từ người thương, anh không từ.
Còn đang chọn đá thử vàng.
Ngọc lành ai quẩy ra đàng bán rao.
Quan quan bốn tiếng thư cưu,
Mong người quân tử hảo cầu kết duyên.
Phấn son cho phỉ tấm nguyền,
Anh hùng sánh với thuyền quyên mới tình.
Phạt kha thơ ấy rành rành,
Phỉ môi bất đắc xin anh liệu lường.
Nhớ lời nguyện ước ba sinh,
Xa xôi ai có biết tình chăng ai ?
Khi về hỏi liễu Chương đài
Cành xuân đã bẻ cho ai một cành,
Có yêu anh thì bẻ quách cho anh.
- Bây giờ Mận mới hỏi Đào,
Vườn hồng đã có ai vào hay chưa.
- Mận hỏi thì Đào xin thưa,
Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào !
Lỗ mũi em thì tám gánh lông,
Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho.
Đêm nằm thì ngáy o o,
Chồng yêu chồng bảo ngáy cho vui nhà.
Đi chợ thì hay ăn quà,
Chồng yêu chồng bảo về nhà đỡ cơm.
Trên đầu những rác cùng rơm,
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm giắt đầu.
Yêu nhau thì ném miếng trầu,
Ghét nhau ném đá vỡ đầu nhau ra.
Yêu nhau cau bổ làm ba,
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.
Đường xa thì thật là xa,
Mượn mình làm mối cho ta một người
Một người mười chín đôi mươi,
Một người vừa đẹp vừa tươi như mình.
Mình về mình nhớ ta chăng?
Ta về, ta nhớ hàm răng mình cười.
Con tằm bối rối vì tơ,
Anh say sưa vì rượu, em ngẩn ngơ vì tình.
9. Thấy anh như thấy mặt trời,
Chói chang khó ngó, trao lời khó trao.
Cao ly sắc với ngưu hoàng,
Uống không mát dạ bằng thiếp với chàng gặp nhau
Anh về hái đậu trẩy cà
Để em đi chợ kẻo mà lỡ phiên
Chợ lỡ phiên tốn công thiệt của
Miệng tiếng người cười rỡ sao nên
Lấy chồng phải gánh giang sơn
Chợ phiên còn lỡ, giang sơn còn gì ? .
MƯỜI YÊU
Một yêu mặt trắng má tròn
Hai yêu môi mọng thoa son điểm hồng
Ba yêu mắt sáng mày cong
Bốn yêu mái tóc nực nồng nước hoa
Năm yêu mảnh áo ngắn tà
Sáu yêu quần trắng là đà gót sen
Bảy yêu vóc liễu dịu mềm
Tám yêu giọng nói vừa hiền vừa vui
Chín yêu học thức hơn người
Mười yêu, yêu cả đức tài hình dong!
Yêu nhau cởi áo cho nhau,
Về nhà mẹ hỏi, qua cầu gió bay.
Yêu nhau chẳng quản đường xa,
Đá vàng cũng quyết, phong ba cũng liều.
Yêu nhau vạn sự chẳng nề,
Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng.
Yêu nhau ruột héo, xương mòn,
Yêu nhau đến thác vẫn còn yêu nhau
Yêu nhau, cau sáu bổ ba,
Ghét nhau, cau sáu bổ ra làm mười.
Yêu nhau chẳng lấy được nhau,
Con lợn bỏ đói, buồng cau bỏ già,
Bao giờ sum họp một nhà,
Con lợn lại béo, cau già lại non.
Em về anh mượn khăn tay,
Gói câu tình nghĩa, lâu ngày sợ quên.
Anh về, em nắm cổ tay,
Em dặn câu này, anh chớ có quên.
Đôi ta đã trót lời nguyền,
Chớ xa xôi mặt mà quên mảng lòng.
Cây đa rụng lá đầy đình,
Bao nhiêu lá rụng thương mình bấy nhiêu.
10. Qua đình ngả nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu.
Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay, muối mặn, xin đừng quên nhau.
Có yêu thì nói rằng yêu,
Chẳng yêu thì nói một điều cho xong,
Làm chi dở đục, dở trong,
Lờ đờ nước hến, cho lòng tương tư.
Mình nói dối ta mình hãy còn son,
Ta đi qua ngõ, thấy con mình bò.
Con mình những trấu cùng tro,
Ta đi xách nước rửa cho con mình.
Cá sầu, cá trở đầu đuôi,
Người sầu lên ngược, xuống xuôi vẫn sầu.
Chim chuyền nhành ớt líu lo,
Sầu ai nên nỗi ốm o gầy mòn
Đã mang lấy cái thân tằm,
Không vương tơ nữa cũng nằm trong tơ.
Đêm nằm tơ tưởng tưởng tơ,
Chiêm bao thấy bậu, dậy sờ chiếu không.
Chim buồn chim bay về núi,
Cá buồn cá chúi xuống sông.
Người buồn ra ngõ đứng trông,
Ngõ thì thấy ngõ, người không thấy người.
Ai làm cho bướm lìa hoa,
Cho chim xanh nở bay qua vườn hồng.
Ai đi muôn dặm non sông,
Để ai chất chứa sầu đong vơi đầy?
MƯỜI BUỒN
Thứ nhất vợ xấu, vợ già
Thứ nhì nhà dột, thứ ba nợ nần
Thứ tư con ốm hàng tuần
Thứ năm vợ giận, vợ nhăn thêm buồn
Thứ sáu con bỏ học luôn
Thứ bảy vợ ốm mới buồn làm sao
Thứ tám vợ ghen tào lao
Thứ chím chẳng có đồng nào mà tiêu
Thứ mười gây yếu liêu xiêu
Nợ bài cô giao hơi nhiều buồn thay.
11. Đôi ta như lửa mới nhen,
Như trăng mới mọc như đèn mới khêu.
Đôi ta như thể con tằm,
Cùng ăn một lá cùng nằm một nong.
Đôi ta như thể con ong,
Con quấn, con quít, con trong con ngoài
Trúc xinh trúc mọc đầu đình,
Em xinh em đứng một mình cũng xinh.
Trúc xinh trúc mọc bờ ao,
Em xinh em đứng chỗ nào cũng xinh.
Mẫu đơn nở cạnh nhà thờ,
Lấy ai thì lấy còn chờ đợi ai ?
Yêu nhau mấy núi cũng trèo,
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.
Đêm qua ra đứng bờ ao,
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ.
Buồn trông con nhện giăng tơ,
Nhện ơi, nhện hỡi nhện chờ mối ai ?
Nhớ ai bồi hồi bồi hồi,
Như đứng đống lửa như ngồi đống than.
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ,
Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ ai ?
Nhớ ai nhớ mãi thế này,
Nhớ đêm quên ngủ, nhớ ngày quên ăn.
Thương anh chẳng biết để đâu,
Để quán quán đổ, để cầu cầu xiêu.
Thuyền về có nhớ bến chăng,
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
Gặp đây mận mới hỏi đào,
Vườn hồng đã có ai vào hay chưa ?
Mận hỏi thì đào xin thưa,
Vườn hồng đã có nhưng chưa ai vào.
Cam ngon quít ngọt đã từng,
Gừng cay, muối mặn xin đừng quên nhau.
Người sao một hẹn thì nên,
Người soa chín hẹn thì quên cả mười.
Đói lòng ăn nắm là sung,
Chồng một thì lấy chồng chung thì đừng.
Bồng bồng cõng chồng đi chơi,
Đi đến quãng lội đánh rơi mất chồng.
12. Chị em ơi cho tôi mượn cỗ gào sòng,
Để tôi tát nước vớt chồng tôi lên.
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa,
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình.
Bao giờ rau díp làm đình,
Gỗ lim ăn ghém thì mình lấy ta.
Chẳng tham ruộng cả ao liền,
Tham vì cái bút cái nghiên anh đồ.
Con sông nước chảy đôi dòng,
Đèn khêu đôi ngọn biết trông ngọn nào?
Trên trời có đám mây xanh,
Ở giữa mây trắng, chung quanh mây vàng
Ước gì anh lấy được nàng,
Để anh mua gạch Bát Tràng về xây.
Anh đến tìm hoa thì hoa đã nở,
Anh đến tìm đò, đò đã sang sông.
Đến duyên em, em phải lấy chồng,
Em yêu anh như rửa, hỏi đã mặn nồng hay chưa ?
Gió đưa hoa cải về trời,
Rau răm ở lại chịu đời đắng cay.
Cực tình ta lắm bạn ơi
Một con chim nhạn, mấy nơi đan lồng.
Gió đưa, gió đẩy mây mưa
Gặp đâu hay đó, kén lừa mà chi.
Chàng đến mời chàng vào đây,
Trầu têm cánh phượng, ghế mây chàng ngồi.
Chàng đi đâu cho nhọc thân chàng
Ở đây hái rau thia khe cạn, hơn tìm vàng non cao.
Chàng đi thiếp vẫn trông theo,
Trông nước, nước chảy, trông bèo, bèo trôi.
Chàng đi thiếp đứng trông chừng,
Trông sông lai láng, trông rừng, rừng xanh.
Ngày nào em nói em thương,
Như trầm mà để trong rương chắc rồi.
Bây giờ khóa rớt chìa rơi,
Rương long nắp vỡ, bay hơi mùi trầm.
Còn duyên đóng cửa kén chồng,
Hết duyên mở cửa gọi ông ăn mày.
Tôi van ông rẽ vào đây,
Giường cao chiếu sạch gối mây ông nằm.
Duyên tôi xưa đáng một trăm,
Bây giờ ế ẩm xin ông năm tiền.
Vào vườn hái đóa hoa na,
Bước chân xuống ruộng hoa cà, hoa bông.
Anh thương nhớ ai, anh đứng anh trông,
Nhớ người nhân ngãi trong lòng say sưa.
