Capgras delusion\ Kapqra xəstəliyi
- 2. HAQQINDA • Kapqra sindromu- xəstənin ətrafındakı şəxslərin onlarla tam eyni görünüşlü yad insanlarla əvəz olunduğunu düşündüyü misidentifikasiya sindromudur. Kəskin, müvəqqəti və xroniki formaları mövcuddur.
- 3. Tarixi • Kapqra sindromu Fransız psixiatrist Joseph Capgra-ın şərəfinə adlandırılmışdır. O, bu xəstəlik haqda ilk dəfə 1923-cü ildə “Xanım M.,” adlı xəstənin şikayətləri ilə əlaqədar qeydiyyat aparmışdır. Bu xəstə yoldaşının və başqa tanıdıqlarının yerinə başqasının keçdiyini demişdir. Capgra və Reboul- Lachaux ilk dəfə bu sindromu “oxşarların illuziyası” adlandırmışdır.
- 4. • Bu düşüncə pozğunluğu daha çox şizofreniya xəstəliyi diaqnozu qoyulmuş xəstələrdə rast gəlinir.
- 5. • Həmiçinin beyin travmalarından və demensiyadan əziyyət çəkmiş insanlarda da görünmüşdür.
- 6. • Xroniki demensiya diaqnozlu qadının rəsm əsəri.
- 7. • Qocalıq demensiyası diaqnozlu yaşlı kişi.
- 8. • Diabet, hipotroidizm və miqren tutmalarında rast gəlinməsi haqqında da məlumatlar vardır.
- 10. • Sağlam insanlarda ketamin preparatı müvəqqəti Kapqra sindromu törədir.
- 11. Təzahür və simptomları • 74 yaşlı xanım D. Evdar qadındır və təzəlikcə yerli xəstəxanadan ilkin psixiatrik müraciətdən evə yazılmışdır, ikinci dəyərləndirmə üçün müraciət etmişdir. Ilin əvvəlindəki müarciətində yoldaşının tanımadığı adamla dəyişdirildiyi inancı ilə atipik psixoz diaqnozu qoyulmuşdur. Saxtakarla yatmaqdan imtina etmiş, özünü hamama qapamış, oölundan silah istəmişdir və sonunda onu xəstəxanaya yatırmaq istəyən polislərlə dalaşmışdır. Bəzən yoldaşını uzun müddətdir xəstə olan atası olduğuna inanmışdır. Digər ailə üzvlərini asanlıqla tanımış, lakin yoldaşını tanımamışdır.
- 12. Səbəbləri • Kapqra sindromunun kompleks və üzvi dəyişiklikli xəstəlik olduğu hesab edilir. Sindromla birgə neyroanatomik zədənin təyin olunması ilə daha yaxşı başa düşülür. Xəstəlik haqqında ilk məlumatlar üz xatırlama qabiliyyəti pozulması ilə beyin zədələnməsi olan xəstələrdə aşkarlanmışdır. Belə hallarda, xəstələrdə şüurlu olaraq üz xatırlama mümkün olmur, lakin digər obyektlərin xatırlanması mümkündür.
- 13. “Bauer”in hipotezi • Beləliklə, 1984-cü ildə Bauer göstərdi ki, xəstələrdə şüurlu üz tanıma prosesi pozulmuş olsa da, onlar tanış simalara qarşı avtomatik canlanma olur. Təklif edirdi ki, uz tanıma prosesində iki yol var- şüulu və şüursuz.
- 14. “Hadyn Ellis və Young”ın hipotezi • 1990-cı ildə psixoloqlar Hadyn Ellis və Young belə bir hipotez irəli sürdülər ki, Kapqra sindromu olan xəstələrdə “güzgü şəkli” vəya ikili üztanıma ayrılması vardır. Onların şüurlu üztanıma qabiliyyətləri intaktdır, lakin tanış üzləri xatırlama ilə əlaqədar olan avtomatik emosional tanımanı təmin edən sistemdə zədələnmə ola bilər.
- 15. Ramachandran hipotezi • 2007-ci ildə demişdir ki, xəstə emosiyaları hiss edə bilir və üzləri tanıya bilir, lakin tanış üzləri görəndə emosiyalar hiss edə bilmirlər. Ramachandran hipotezə etmişdir ki, Kapqra sindromunun mənbəyində temporal cortex-lə hardakı üztanıma prosesi gedir və limbic sistem – emosiyalara cavabdehdir- arasında əlaqə pozulmuşdur.
- 16. Müalicə • Individual terapiya aparılır. Reallıq testləri və yenidən səhnələndirmək kimi idrak texnikaları istifadə etmək olar. Antipsixotik və digər terapevtik dərmanlarla da oxşar nəticələr əldə etmək mümkündür.