ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

CASE UNHA LENDA: MARÍA DE LA CONCEPCIÓN JESUSA LUISA PETRA VICENTA DEL ARENAL PONTE

•
•
X
Xelvira

Presentación sobre a vida e a obra de Concepción Arenal. Texto de Ángeles Seoane Fernández. 1ª parte.

1 of 14
CASE UNHA LENDA : MARÍA DE LA CONCEPCIÓN JESUSA LUISA PETRA VICENTA DEL ARENAL PONTE Ángeles Seoane Fernández
Non foi o ilustr e bar rio de A Magdalena o seu berce, como ser ía de esperar pola súa fidalguía, senón unha humildísima casa encalada do vello Fer rol. Só nove anos viviu na nosa cidade. Tres dos cales gozou dos mimos pater nos e da cálida presenza dos súas dúas ir más: Luísa e A ntonia. A ausencia do pai do fogar familiar ▲Ferrol Vello. Litografía de Julio Ferrín C non é fácil de entender a tan temperá er do tempo, saber á que o o corr idade. seu pai foi vítima da represión de Calomar de (1823), condenado a vivir fur tivamente como toupa nos montes de Leir o e Santander . Separ a don Á ngel del A renal son anos de calvario e de dura soidade, non o son menos par a a súa nova esposa Mar ía de la Concepción Ponte, que como fidalga vida a menos que é, carece de r ecur sos suficientes par a soster a súa pr ole. A súa condición de viúva de vivo, como diría a nosa Rosalía, fai que dependa con demasiada ▲Ferrol frecuencia da car idade dos seus
Preocupa á súa nai a á súa avoa o desmedido afán pola lectur a da cativa. anos baleira a hucha da En cinco casa fa-miliar de libr os de Der eito, Fisioloxía e incluso un Quijote, do que probablemente xa lle seduce a idea de “desfacer entuer-tos”. Desde os 9 aos 12 anos le con tanta avidez que inqueda máis á súa avoa polo que cala que polo que di, dada a madur ez das súas charlas. A súa nai está convenci-da de que o xerme das ideas liberais do seu pai está nos libros, polo que se exas-per a, mentr es que a súa avoa pater na, orgullosa e melancólica, alimenta as lám-padas de aceite e sebo que iluminan e ilustr an as noites cur iosas e insomnes da súa neta. Pasmada polo seu talento fálalle con devoción do seumanifesta Pr onto a nena pai que e nútrea ademais con vellos "Nena lendo" de Franz Eybl (1850) quere ser avogado (o mitos celtas e lendas medievais. que non
A súa personalidade configúr ase, amalgamando vellos saber es her dados da ar te de contar da avoa, o coñecemento tr adicional das lendas montañesas, as lecturas fur tivas da súa pr imeir a adolescencia, a fantasía nostálxica dos ideais románticos paternos, o humanismo cr istián recibido da súa nai, as lectur as piadosas de Ter esa de Ácoñecementos e ideaisPaúl e o seu A suma de vila e san Vicente de serán o sentidoda súada lealdade e da filantrópica e xer me ético futura actitude amizade. do seu labor de xustiza e car idade social. "Nena lendo" de Franz Eybl Teresa de Ávila. P.P. Rubens, 1615
Con 14 anos,oena cinco xa de r etir montaña santanderina, par ticipa dos gr andes tópicos renacentistas (“aur ea mediocritas” e “locus amoenus”), alimentán-dose física e espiritual-mente do hor to familiar e dos ▲▼Casa paterna de Con- r egueir os humanis- cepción Arenal en Armaño. Liébana. Cantabria. tas defendidos xa por frai Luis de León. O aire libr e conforma ▲Thomas Cuture. A lectura. o seu espírito, ilumina a natur eza agreste das súas mei- xelas, robustece a súa musculatur a de adoles-cente mentres tr ota polos sendeir os do Liébana, buscando talvez o seu cer vo ▲ Armaño. Liébana fer ido –como a
Per opréaza, aa Pr aza do Áangel, en Madrid, sé dodoColexio de Señoritas, outra hor de deixar sinxeleza e nobr eza campo familiar por onde acudirán ela e mais a súa ir má A ntonia, en compañía das súas cur más, as fillas dos Condes de Vigo, par a for mar se e concer tar un matr imonio conveniente. ▲ Madrid a mediados do século XIX. Infografía de Alfred Guesdon
Os costumes campestres agora porennoroca, de urbanidade, pr otocololere clandestinamente se tr ocan de fiar r mas tecer o fío familiar e cor tesía, á esper a de que o pr imeir o lambido corr espondente afague os seus oídos con piropos en francés. Pero Concha non quer e coser e bordar, nin apr ender a linguaxe das flor es para ser unha “rapaza educada” na mellor arte de perder o tempo. A isto é ao que se dedicar án as señor as “ben casadas” da súa clase. Feito que ela criticar á e deostar á na Muller do porvir. A súa cabeza non está para r izos r ománticos nin o seu talle para recibirculto ao corpo parécelle tan fr ívolo como séculos atr ás O capricho polo cor piños de once varas. lles parecer a aos seus predecesor es mor alistas Jor ge Manr ique e fr ai Luis de León. Os afeites, albaialdes, arr eboles e lazos non son máis que “males que estragan a alma”, cousas á fin e ao cabo efémeras… Por que desprezar un tempo tan valioso en pr ol do super fluo eu cando moi ben poder ía empregar se na atención social e filantr ópica aos outr os, os pr óximos, os necesitados? Jean-Baptiste-Camille Corot: Woman with a Pearl (1868)
Minstrutor as intúenxuvenil, as súas alia a docilidade nela cer ta hostilidade. Non é fácil dobr egar o seu espír ito, faise túzar a e esquiva. A súa linguaxe miscelánea, por unha banda doce, r ica en cultismos e por outra r uda polos seus modismos pr ovincianos, sor pr ende ás súas mestras e suscita maliciosos sor risos entr e as súas compañeir as; pero pronto se impón a súa poder osa A s fins de semana participar áeno personalidade: todo o fai ben faladoir o familiar na casa dos seus con dilixencia. tíos, lerá aos poetas, ensaístas e filósofos r ománticos. Ten xa 18 anos, se ser unha beleza, r esulta fermosa: “case alta, nariz recto, ollos claros, azuis, pel branca, cranio elevado… de falar tranquilo e suave mirada”. Concepción Arenal na súa mocidade
Abandona o colexio despois de tr es anos de insoportables escr úpulos e afir ma o seu desexo de asistir a clases de Dereito par a alar ma e desgusto da súa nai, que lle recor da que os seus gustos de marimacho acabar án condenándoa a ela a á súa ir má A ntonia á solteiría. Isto esper ta en Concha cer to sentimento de culpabilidade, polo que pr onto cambia o seu discur so por outr o: o desex o de ser escr itor a. Cóntallo ao seu tío Manuel de la Cuesta, aposto mozo Reitor da Univer sidade de Valladolid. El escóitaa e anímaa e
Aose poucos, séntese seducida porvezeste home culto bondadoso, que visita cada con máis fr ecuencia a casa familiar ; per o un día, no faladoir o dominical vén a saber de que o seu confidente for malizou o seu noivado oficial-mente coa súa irmá A ntonia. A gora, moi ao seu pesar, decátase de que par a moitos homes –incluso os moi inteli-xentes– é máis sedutor a a linguaxe do abano que a conver sa talentosa. Esta primeir a decepción sentimental non a amedrentará. Pola contr a, ten clar o que non desexa vivir das rendas dos par entes ricos, como lle pasar a á súa nai tras Q enviuvar. A ceptar o r ol de señorita que busca marue facer ? tr aizoar os seus pr incipios. ido ser ía Na casa familiar madr ileña a si-tuación resultáballe in- cómoda. Coma sempr e, a chamada opor tuna da avoa X esusa, devolve-raa ao lugar apacible, ao ansiado retir o ascético da súa casa ▲Casa paterna de Concepción de Liébana. Arenal en Armaño
A viax eTrde Madranos Potes r esulta recuperator tuosa. Ninguén sae aa recibila. as seis id a de ausencia, cansa e os ar omas infantís e luz crepuscular da solaina. É tempo novo de meditación e r ecuper ación… Beatus ille! Liber ouse, como no romance vello de A condesiña, dos seus tr axes de seda e zapatos de cordobán e substituíu os cor piños de once var as e as convencións sociais da Real Vila e Cor te por zocos e roupas r ústicas. E coa axuda inestimable da ar te de contar da súa anciá e agonizante avoa, r ecompón coas estelas da súa memor ia a figur a épica do seu pai, cuxo r etr ato preside o salón familiar. Mitifícao, até tal punto, que o converte no paradigma do home que desexa como compañeir o. Picos de Europa
De candodaencasa devénr maño, unha acarta harmónica vez, A per tur bar paz de mamá, contando por menores sobre os pr eparativos da voda da súa irmá A ntonia. Ten x a 20 anos, e estase facendo maior . Un novo amigo compar te con ela as tar des de inver no, é o cur a da vila. Con el fala do divino e do humano. De el sedúcea a súa faceta evanxélica e o seu labor de   misioneiro avoa e herda a casa gr ande Mor r e a e profesor . familiar e as ter ras de morgado. ▲ Camille Corot: A carta A poderosa presenza da montaña, dos Picos de Europa, o percor r ido dos seus sendeir os, durante a longa convalecencia da avoa, fortaleceron a súa fe, afianzando as súas ideas e iluminando o seu destino. Val de Liébana. ▲Casapaterna de Concepción Picos de Europa Arenal en Armaño
Despois de vivirdeter mina dó tras a morte da avoa, un dur o volver a Madr id. Matr icúlase na univer sidade en outubro de 1841, aínda non cumpriu 21 anos. época data a imaxe da moza Desta Concepción vestida de varón; aínda que cada día son máis os detractor es empeñados en desbaratar tan fermoso mito. Se o mozo don Fer nando Gar cía Car rasco, estudante de quinto de Dereito, perio-dista, poeta e cabaleiro – daquela liber al e bo– conquistou o cor azón de Concepción nas aulas univer sitar ias, nos faladoir os do café Ir is o una r edacción do periódico liber al “La Iber ia”, im-pórtanos pouco. Se foi o seu paladín ou non nos hipotéticos alter cados das aulas universitarias, difícil temos pr obalo. A esquerda, Universidad Central, daquela na rúa San Bernando. Arriba porta da universidade.
Eninverno decaso, un fer moso día   de calquera 1846, a señor ita Concepción A renal luciu pr imorosas galas femininas para casar co home que soubo ver tras o seu disfrace de varón, a súa feminidade, e tras a límpida mir ada dos seus ollos azul ver dosos a súa grandeza de ánimo.

More Related Content

CASE UNHA LENDA: MARÍA DE LA CONCEPCIÓN JESUSA LUISA PETRA VICENTA DEL ARENAL PONTE

  • 1. CASE UNHA LENDA : MARÍA DE LA CONCEPCIÓN JESUSA LUISA PETRA VICENTA DEL ARENAL PONTE Ángeles Seoane Fernández
  • 2. Non foi o ilustr e bar rio de A Magdalena o seu berce, como ser ía de esperar pola súa fidalguía, senón unha humildísima casa encalada do vello Fer rol. Só nove anos viviu na nosa cidade. Tres dos cales gozou dos mimos pater nos e da cálida presenza dos súas dúas ir más: Luísa e A ntonia. A ausencia do pai do fogar familiar ▲Ferrol Vello. Litografía de Julio Ferrín C non é fácil de entender a tan temperá er do tempo, saber á que o o corr idade. seu pai foi vítima da represión de Calomar de (1823), condenado a vivir fur tivamente como toupa nos montes de Leir o e Santander . Separ a don Á ngel del A renal son anos de calvario e de dura soidade, non o son menos par a a súa nova esposa Mar ía de la Concepción Ponte, que como fidalga vida a menos que é, carece de r ecur sos suficientes par a soster a súa pr ole. A súa condición de viúva de vivo, como diría a nosa Rosalía, fai que dependa con demasiada ▲Ferrol frecuencia da car idade dos seus
  • 3. Preocupa á súa nai a á súa avoa o desmedido afán pola lectur a da cativa. anos baleira a hucha da En cinco casa fa-miliar de libr os de Der eito, Fisioloxía e incluso un Quijote, do que probablemente xa lle seduce a idea de “desfacer entuer-tos”. Desde os 9 aos 12 anos le con tanta avidez que inqueda máis á súa avoa polo que cala que polo que di, dada a madur ez das súas charlas. A súa nai está convenci-da de que o xerme das ideas liberais do seu pai está nos libros, polo que se exas-per a, mentr es que a súa avoa pater na, orgullosa e melancólica, alimenta as lám-padas de aceite e sebo que iluminan e ilustr an as noites cur iosas e insomnes da súa neta. Pasmada polo seu talento fálalle con devoción do seumanifesta Pr onto a nena pai que e nútrea ademais con vellos "Nena lendo" de Franz Eybl (1850) quere ser avogado (o mitos celtas e lendas medievais. que non
  • 4. A súa personalidade configúr ase, amalgamando vellos saber es her dados da ar te de contar da avoa, o coñecemento tr adicional das lendas montañesas, as lecturas fur tivas da súa pr imeir a adolescencia, a fantasía nostálxica dos ideais románticos paternos, o humanismo cr istián recibido da súa nai, as lectur as piadosas de Ter esa de Ácoñecementos e ideaisPaúl e o seu A suma de vila e san Vicente de serán o sentidoda súada lealdade e da filantrópica e xer me ético futura actitude amizade. do seu labor de xustiza e car idade social. "Nena lendo" de Franz Eybl Teresa de Ávila. P.P. Rubens, 1615
  • 5. Con 14 anos,oena cinco xa de r etir montaña santanderina, par ticipa dos gr andes tópicos renacentistas (“aur ea mediocritas” e “locus amoenus”), alimentán-dose física e espiritual-mente do hor to familiar e dos ▲▼Casa paterna de Con- r egueir os humanis- cepción Arenal en Armaño. Liébana. Cantabria. tas defendidos xa por frai Luis de León. O aire libr e conforma ▲Thomas Cuture. A lectura. o seu espírito, ilumina a natur eza agreste das súas mei- xelas, robustece a súa musculatur a de adoles-cente mentres tr ota polos sendeir os do Liébana, buscando talvez o seu cer vo ▲ Armaño. Liébana fer ido –como a
  • 6. Per opréaza, aa Pr aza do Áangel, en Madrid, sé dodoColexio de Señoritas, outra hor de deixar sinxeleza e nobr eza campo familiar por onde acudirán ela e mais a súa ir má A ntonia, en compañía das súas cur más, as fillas dos Condes de Vigo, par a for mar se e concer tar un matr imonio conveniente. ▲ Madrid a mediados do século XIX. Infografía de Alfred Guesdon
  • 7. Os costumes campestres agora porennoroca, de urbanidade, pr otocololere clandestinamente se tr ocan de fiar r mas tecer o fío familiar e cor tesía, á esper a de que o pr imeir o lambido corr espondente afague os seus oídos con piropos en francés. Pero Concha non quer e coser e bordar, nin apr ender a linguaxe das flor es para ser unha “rapaza educada” na mellor arte de perder o tempo. A isto é ao que se dedicar án as señor as “ben casadas” da súa clase. Feito que ela criticar á e deostar á na Muller do porvir. A súa cabeza non está para r izos r ománticos nin o seu talle para recibirculto ao corpo parécelle tan fr ívolo como séculos atr ás O capricho polo cor piños de once varas. lles parecer a aos seus predecesor es mor alistas Jor ge Manr ique e fr ai Luis de León. Os afeites, albaialdes, arr eboles e lazos non son máis que “males que estragan a alma”, cousas á fin e ao cabo efémeras… Por que desprezar un tempo tan valioso en pr ol do super fluo eu cando moi ben poder ía empregar se na atención social e filantr ópica aos outr os, os pr óximos, os necesitados? Jean-Baptiste-Camille Corot: Woman with a Pearl (1868)
  • 8. Minstrutor as intúenxuvenil, as súas alia a docilidade nela cer ta hostilidade. Non é fácil dobr egar o seu espír ito, faise túzar a e esquiva. A súa linguaxe miscelánea, por unha banda doce, r ica en cultismos e por outra r uda polos seus modismos pr ovincianos, sor pr ende ás súas mestras e suscita maliciosos sor risos entr e as súas compañeir as; pero pronto se impón a súa poder osa A s fins de semana participar áeno personalidade: todo o fai ben faladoir o familiar na casa dos seus con dilixencia. tíos, lerá aos poetas, ensaístas e filósofos r ománticos. Ten xa 18 anos, se ser unha beleza, r esulta fermosa: “case alta, nariz recto, ollos claros, azuis, pel branca, cranio elevado… de falar tranquilo e suave mirada”. Concepción Arenal na súa mocidade
  • 9. Abandona o colexio despois de tr es anos de insoportables escr úpulos e afir ma o seu desexo de asistir a clases de Dereito par a alar ma e desgusto da súa nai, que lle recor da que os seus gustos de marimacho acabar án condenándoa a ela a á súa ir má A ntonia á solteiría. Isto esper ta en Concha cer to sentimento de culpabilidade, polo que pr onto cambia o seu discur so por outr o: o desex o de ser escr itor a. Cóntallo ao seu tío Manuel de la Cuesta, aposto mozo Reitor da Univer sidade de Valladolid. El escóitaa e anímaa e
  • 10. Aose poucos, séntese seducida porvezeste home culto bondadoso, que visita cada con máis fr ecuencia a casa familiar ; per o un día, no faladoir o dominical vén a saber de que o seu confidente for malizou o seu noivado oficial-mente coa súa irmá A ntonia. A gora, moi ao seu pesar, decátase de que par a moitos homes –incluso os moi inteli-xentes– é máis sedutor a a linguaxe do abano que a conver sa talentosa. Esta primeir a decepción sentimental non a amedrentará. Pola contr a, ten clar o que non desexa vivir das rendas dos par entes ricos, como lle pasar a á súa nai tras Q enviuvar. A ceptar o r ol de señorita que busca marue facer ? tr aizoar os seus pr incipios. ido ser ía Na casa familiar madr ileña a si-tuación resultáballe in- cómoda. Coma sempr e, a chamada opor tuna da avoa X esusa, devolve-raa ao lugar apacible, ao ansiado retir o ascético da súa casa ▲Casa paterna de Concepción de Liébana. Arenal en Armaño
  • 11. A viax eTrde Madranos Potes r esulta recuperator tuosa. Ninguén sae aa recibila. as seis id a de ausencia, cansa e os ar omas infantís e luz crepuscular da solaina. É tempo novo de meditación e r ecuper ación… Beatus ille! Liber ouse, como no romance vello de A condesiña, dos seus tr axes de seda e zapatos de cordobán e substituíu os cor piños de once var as e as convencións sociais da Real Vila e Cor te por zocos e roupas r ústicas. E coa axuda inestimable da ar te de contar da súa anciá e agonizante avoa, r ecompón coas estelas da súa memor ia a figur a épica do seu pai, cuxo r etr ato preside o salón familiar. Mitifícao, até tal punto, que o converte no paradigma do home que desexa como compañeir o. Picos de Europa
  • 12. De candodaencasa devénr maño, unha acarta harmónica vez, A per tur bar paz de mamá, contando por menores sobre os pr eparativos da voda da súa irmá A ntonia. Ten x a 20 anos, e estase facendo maior . Un novo amigo compar te con ela as tar des de inver no, é o cur a da vila. Con el fala do divino e do humano. De el sedúcea a súa faceta evanxélica e o seu labor de   misioneiro avoa e herda a casa gr ande Mor r e a e profesor . familiar e as ter ras de morgado. ▲ Camille Corot: A carta A poderosa presenza da montaña, dos Picos de Europa, o percor r ido dos seus sendeir os, durante a longa convalecencia da avoa, fortaleceron a súa fe, afianzando as súas ideas e iluminando o seu destino. Val de Liébana. ▲Casapaterna de Concepción Picos de Europa Arenal en Armaño
  • 13. Despois de vivirdeter mina dó tras a morte da avoa, un dur o volver a Madr id. Matr icúlase na univer sidade en outubro de 1841, aínda non cumpriu 21 anos. época data a imaxe da moza Desta Concepción vestida de varón; aínda que cada día son máis os detractor es empeñados en desbaratar tan fermoso mito. Se o mozo don Fer nando Gar cía Car rasco, estudante de quinto de Dereito, perio-dista, poeta e cabaleiro – daquela liber al e bo– conquistou o cor azón de Concepción nas aulas univer sitar ias, nos faladoir os do café Ir is o una r edacción do periódico liber al “La Iber ia”, im-pórtanos pouco. Se foi o seu paladín ou non nos hipotéticos alter cados das aulas universitarias, difícil temos pr obalo. A esquerda, Universidad Central, daquela na rúa San Bernando. Arriba porta da universidade.
  • 14. Eninverno decaso, un fer moso día   de calquera 1846, a señor ita Concepción A renal luciu pr imorosas galas femininas para casar co home que soubo ver tras o seu disfrace de varón, a súa feminidade, e tras a límpida mir ada dos seus ollos azul ver dosos a súa grandeza de ánimo.

Editor's Notes

  • #8: Corot, Jean-Baptiste-Camille : Woman with a Pearl (1868)