Ch.01 บทนำของวัสดุบรรจุภัณฑ์
- 2. เนื้อหำในบทเรียน • วัสดุบรรจุภัณฑ์คืออะไร • ประเภทของวัสดุบรรจุภัณฑ์ • ประเภทของบรรจุภัณฑ์ (แยกตามระดับการห่อหุ้ม) • สิ่งที่ควรคานึงถึงในระบบการขนถ่ายวัสดุ • มุมมองบรรจุภัณฑ์ – บรรจุภัณฑ์เพื่อการตลาด – บรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์ – การบูรณาการบรรจุภัณฑ์ – บรรจุภัณฑ์กับการรวมหน่วยผลิตภัณฑ์ – บรรจุภัณฑ์ที่พึงปรารถนา
- 3. วัตถุประสงค์ของบทเรียน • นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของบรรจุภัณฑ์ • นักศึกษาทราบถึงประเภทของวัสดุบรรจุภัณฑ์และประเภทของ บรรจุภัณฑ์(แยกตามระดับการห่อหุ้ม) • นักศึกษาทราบถึงสิ่งที่ควรคานึงถึงในระบบการขนถ่ายวัสดุ • นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจในมุมมองบรรจุภัณฑ์ที่หลากหาย
- 4. วัสดุที่ใช้สำหรับห่อหรือป้องกันสินค้ำคำตอบ ภำพแสดงกำรพัฒนำรูปแบบบรรจุภัณฑ์ของ น้ำเชื่อม Log Cabin
- 5. วัตถุประสงค์ของกำรออกแบบบรรจุภัณฑ์ 1. เพื่อสร้ำงบรรจุภัณฑ์ให้สำมำรถเอื้อประโยชน์ในด้ำนหน้ำที่ใช้สอยได้ ดี มีควำมปลอดภัย ประหยัดและมีประสิทธิภำพ 2. เพื่อปกป้องคุ้มครองและรักษำคุณภำพสินค้ำ 3. เป็นตัวชี้บ่งและสื่อสำรรำยละเอียดสินค้ำ ดึงดูดผู้บริโภคแสดงถึง ภำพลักษณ์ 4. เป็นต้นทุนในกำรผลิตสินค้ำ เมื่อบรรจุภัณฑ์ดีย่อมมีส่วนช่วยให้ มูลค่ำสินค้ำสูงขึ้น (เพิ่มมูลค่ำสินค้ำ)
- 8. 1. บรรจุภัณฑ์กระดำษ • ถุงกระดาษมีหลายชนิด ถุงหรือกระสอบกระดาษหลายชั้น เยื่อกระดาษขึ้นรูป กระป๋ องกระดาษ ถังกระดาษ กล่องกระดาษ แข็ง และกล่องกระดาษลูกฟูก
- 9. 2. บรรจุภัณฑ์พลำสติก • ปัจจุบันมีความนิยมในการใช้พลาสติกเป็นวัสดุในการผลิตภาชนะบรรจุ หรือหีบห่อในรูปต่าง ๆ พลาสติกถูกนามาใช้ประโยชน์ในรูปต่างๆ มากมาย และมีแนวโน้มการใช้เพิ่มขึ้น ส่วนมากอยู่ในรูปฟิล์มพลาสติก ถุงพลาสติกและกระสอบพลาสติก และภาชนะพลาสติก
- 10. 3. บรรจุภัณฑ์โลหะ • ลักษณะของบรรจุภัณฑ์โลหะ ในปัจจุบันมีบรรจุภัณฑ์รูปแบบกระป๋ อง ทั้งเคลือบดีบุก/เคลือบแลคเกอร์ (ประเภททนกรด ทนกามะถัน และ ประเภททั่วไป) และกระป๋ องอะลูมีเนียม ปี๊ป หลอดบีบ กระป๋ องฉีดพ่น
- 11. 4. บรรจุภัณฑ์แก้ว • แก้วเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์ที่เก่าแก่ ในปัจจุบันก็ยังนิยมใช้แก้วกันอยู่ • แก้วผลิตขึ้นมาจากการหลอมเหลวรวมกันระหว่างทราย + หินปูน + โซดาแอช และอื่นๆ • บรรจุภัณฑ์แก้วที่ใช้กันโดยทั่วไปมี 2 ชนิด คือ – ชนิดที่ไม่ต้องมีความต้านความดัน เช่น ขวดแยม – ชนิดที่ต้องการต้านความดัน เช่น ขวดน้าอัดลม
- 12. 5. บรรจุภัณฑ์ไม้ • รูปแบบของบรรจุภัณฑ์ไม้เช่น กล่องไม้กล่องไม้เย็บด้วยลวด ลังไม้ ถาดไม้และเข่ง
- 14. ประเภทของบรรจุภัณฑ์ (แยกตำมระดับกำรห่อหุ้ม) 1. บรรจุภัณฑ์ชั้นแรก (Primary Packaging) วัสดุที่ใช้ห่อหุ้ม สินค้าหรือวัสดุโดยตรง ถือเป็นบรรจุภัณฑ์ซึ่งสื่อสารโดยตรงกับผู้ใช้ 2. บรรจุภัณฑ์ชั้นที่สอง (Secondary Packaging) วัสดุที่ใช้ ห่อหุ้มบรรจุภัณฑ์ชั้นแรกอีกหนึ่งชั้นเพื่อรวมหน่วยของสินค้าที่มีขนาด เล็กเข้าด้วยกัน เพื่อสะดวกในการขนย้าย 3. บรรจุภัณฑ์ชั้นที่สาม (Transit Packaging) ใช้ห่อหุ้มบรรจุ ภัณฑ์ชั้นที่สองเพื่อรวมสินค้าให้มีขนาดใหญ่ขึ้น เหมาะสาหรับขนย้าย จัดเก็บ และขนส่ง ที่พบมากคือการห่อหุ้มสินค้าให้หนาแน่น เช่น พาเลท (Pallet)
- 15. สิ่งที่ควรคำนึงถึงในระบบกำรขนถ่ำยวัสดุ 1. กำรเคลื่อนที่ คือ การเคลื่อนย้ายวัสดุสินค้าจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง (จากต้นทาง-ปลายทาง) ซึ่งการเคลื่อนย้ายวัสดุแต่ละประเภทย่อมีการ เคลื่อนที่ ที่แตกต่างกันไป ดังนั้นจึงต้องคิดว่ำทำอย่ำงไรจึงจะทำให้กำร เคลื่อนที่มีประสิทธิภำพสูงกว่ำ 2. เวลำ นับเป็นปัจจัยที่สาคัญตัวหนึ่ง ซึ่งเป็นตัวบ่งบอกถึงประสิทธิภาพ ของการเคลื่อนที่ว่า สูงต่าแค่ไหน ในแต่ละขั้นตอนของกระบวนการ ผลิตต่างก็อาศัยเวลาเป็นตัวกาหนดการทางาน ทั้งการป้อนวัตถุดิบและ เอาชิ้นงานออกที่มีความสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่อง นอกจากนั้นเวลายัง เป็นตัวกาหนดของการเคลื่อนที่ โดยอาจควบคุมที่จุดต้นทางหรือจุด ปลายทางก็ได้แล้วแต่กรณี
- 16. สิ่งที่ควรคำนึงถึงในระบบกำรขนถ่ำยวัสดุ (ต่อ) 3. ปริมำณ วัสดุ-สินค้าที่ต้องเคลื่อนที่ต้องสัมพันธ์กับปริมาณความ ต้องการของจุดต่างๆ ต้องสอดคล้องกับเวลาที่เหมาะสมของระบบ และ ประหยัดค่าใช้จ่าย 4. เนื้อที่ เป็นองค์ประกอบที่สาคัญของการเคลื่อนที่ เพราะการเคลื่อนที่ หรือการขนถ่ายวัสดุจาเป็นต้องใช้เนื้อที่สาหรับตั้งกลไกของระบบการ ขนถ่ายวัสดุที่มีประสิทธิภาพต่อไป
- 18. มุมมองบรรจุภัณฑ์
- 19. มุมมองบรรจุภัณฑ์ • บรรจุภัณฑ์เป็นกิจกรรมหนึ่งของโลจิสติกส์ที่มีควำมสำคัญทั้ง ทำงด้ำนโลจิสติกส์และกำรตลำด • วัสดุและสินค้ามีการขนย้ายและขนส่งจากต้นทาง ถูกแปรรูป โดยโรงงานจนเป็นสินค้าสาเร็จรูป และจากโรงงานสู่ผู้ค้าส่งและ ผู้บริโภค • หีบห่อเพื่อใช้ในการขนย้ายและขนส่งแตกต่างกัน เช่น ลังไม้ลัง พลาสติก ถึง กล่องกระดาษ เป็นต้น
- 21. 1. บรรจุภัณฑ์เพื่อกำรตลำด Consumer Packaging • เน้นการออกแบบรูปร่างและสีสันของบรรจุภัณฑ์ให้มีความโดดเด่น เป็น เอกลักษณ์ เพื่อตอบสนองต่ออารมณ์ตอบรับของผู้บริโภค • ต้องคานึงถึงการใช้ชั้นวางของให้ได้ประโยชน์สูงสุด • รวมถึงบรรจุภัณฑ์ต้องมีความสามารถในการปกป้องสินค้าไม่ให้เกิด ความเสียหายจากการเคลื่อนย้ายและหยิบถือของลูกค้า • และบรรจุภัณฑ์เพื่อการตลาดจะต้องพิจารณาด้านโลจิสติกส์ด้วย
- 23. 2. บรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์ Logistics Packaging • คานึงถึงขนาดและน้าหนักของบรรจุภัณฑ์ที่มีผลต่อต้นทุนขนย้ำย ขนส่ง และกำรเก็บรักษำ • อีกทั้งยังคานึงถึงความสะดวกในการถือติดตัวของลูกค้า การแกะออกมา ใช้และการกาจัดขยะบรรจุภัณฑ์ • การจัดการบรรจุภัณฑ์ในลักษณะจึงเกี่ยวข้องกับกำรออกแบบผลิตภัณฑ์ วัสดุบรรจุภัณฑ์และกำรออกแบบบรรจุภัณฑ์ ดังนั้นผู้ผลิตจึงต้องทางาน ร่วมกับฝ่ายผลิตและฝ่ายตลาด เพื่อให้บรรจุภัณฑ์บรรลุตามเป้าหมายของ งานที่เกี่ยวข้องอย่างสอดคล้องกันทั้งด้านต้นทุนและการตลาด
- 24. ตัวอย่ำงบรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์ น้ำหนักเบำ สะดวกต่อกำร ขนส่งเคลื่อนย้ำย และเก็บรักษำ รวมถึงลูกค้ำมีควำมสะดวกใน กำรถือติดตัว และง่ำยต่อกำร กำจัด
- 25. 3. กำรบูรณำกำรบรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์ Logistics Packaging Integration • บริษัทต้องมีการบูรณาการกิจกรรมโลจิสติกส์เข้ากับบรรจุภัณฑ์ • มุมมองในแง่ของกำรตลำดสินค้าจะขายได้เนื่องจากมีบรรจุภัณฑ์ที่มี รูปร่างและสีสันที่น่าสนใจ แต่ในมุมมองของโลจิสติกส์ความสาเร็จใน การออกแบบบรรจุภัณฑ์คือการทาให้มีต้นทุนรวมหรือต้นทุนในการ ผลิตที่ต่าที่สุด • ดังนั้นการบูรณาการบรรจุภัณฑ์โลจิสติกส์ คือ การคานึงถึงวัสดุบรรจุ ภัณฑ์ที่มีผลต่อน้าหนักบรรจุภัณฑ์อีกทั้งขนาดของบรรจุภัณฑ์ที่มีผลต่อ ปริมาตรและน้าหนัก • การเลือกวัสดุและขนาดบรรจุภัณฑ์จึงต้องคานึงถึงรูปแบบการขนส่ง ต้นทุนขนส่ง ต้นทุนขนย้ายและต้นทุนเก็บรักษา
- 26. 4. บรรจุภัณฑ์กับกำรวมหน่วยผลิตภัณฑ์ Packaging and Unitization 1. หน่วยย่อยผลิตภัณฑ์: Product unit หมายถึง หน่วยผลิตภัณฑ์ที่ขาย ปลีก เช่น เสื้อ 1 ตัว น้าตาล 1 ถุง เบียร์ 1 ขวดหรือกระป๋ อง การเคลื่อนย้าย ผลิตภัณฑ์เป็นหน่วยย่อยในลักษณะนี้ต้องใช้เวลาและแรงงานจานวนมาก อีกทั้งยังมีต้นทุนสูงหากมีการเคลื่อนย้ายด้วยเครื่องจักร รวมถึงการจัดเก็บ และหยิบสินค้าในคลังสินค้าก็ใช้เวลานาน สินค้าหน่วยย่อยในลักษณะนี้จึง ไม่ประหยัดในระบบโลจิสติกส์ฯ 2. หน่วยรวมย่อย: Carton หมายถึง การบรรจุหน่วยย่อยหลายๆ หน่วย รวมกันเป็นหน่วยที่ใหญ่ขึ้น วัตถุประสงค์อาจเพื่อใช้ในการขายปลีกหรือ การถือติดตัว เช่น เบียร์จะบรรจุในกล่อง 6 ขวด หน่วยรวมย่อยทาให้การ จัดเก็บและการนับจานวนทาได้ง่ายและเร็วขึ้นสาหรับร้านค้าปลีก
- 27. 4. บรรจุภัณฑ์กับกำรวมหน่วยผลิตภัณฑ์ (ต่อ) Packaging and Unitization 3. รวมหน่วยรวมย่อย: Master Cartons หมายถึงการรวมหน่วยรวม ย่อยหลายหน่วยให้เป็นหน่วยใหญ่ขึ้นเพื่อเอื้อประโยชน์ต่อการยกขน และ การเคลื่อนย้าย เช่น เบียร์ 4 cartons ห่อรวมกันเป็น master carton สามารถขนย้ายโดยใช้แรงงานคนได้ 4. หน่วยรวมใหญ่: Unitization or Containerization หมายถึง การบรรจุหน่วยรวมย่อยหลายหน่วยรวมกันให้เป็นหน่วยใหญ่ขึ้น (Unitization) การรวมหน่วยแบบนี้ต้องใช้อุปกรณ์ เช่น แคร่วางสินค้า (pallet) โดยวาง master carton บน pallet และซ้อนกันจานวน หนึ่ง จานวนที่วางได้ขึ้นอยู่กับขนาด pallet และขนาด master carton วิธีขนย้ายต้องใช้เครื่องจักร เช่น ฟอร์คลิฟท์หน่วยรวมใหญ่เป็น ประโยชน์ในการขนย้าย จัดเก็บและขนส่ง ทาได้รวดเร็วและมีต้นทุนต่า
- 28. ตัวอย่ำง Master cartons และ Unitization Master cartons Unitization
- 29. 4. บรรจุภัณฑ์ที่พึงปรำรถนำ Ideal Package 1. บรรจุภัณฑ์ควรใช้ประโยชน์อุปกรณ์และยานพาหนะขนส่งได้สูงสุด (บรรจุภัณฑ์ที่มีน้าหนักเบาหรือขนาดเล็กยานพาหนะจะบรรทุกได้ มาก) 2. บรรจุภัณฑ์สี่เหลี่ยมมีความกว้าง ความยาวและความสูงเท่ากัน เป็นสิ่ง ที่ตอบโจทย์ในแง่ของการจัดการโลจิสติกส์เป็นอย่างมาก เพราะจะใช้ ประโยชน์ระวางบรรทุกได้เต็มที่ 3. การบรรจุด้วยน้าหนักเต็มพิกัด (weight out) และใช้ปริมาตรยาน ยนต์ได้หมด (cube out)ในคราวเดียวกัน เป็นอีกปัจจัยที่พึง ปรารถนา
- 30. Case Study: แตงโมสี่เหลี่ยม ประโยชน์แตงโมทรงสี่เหลี่ยม • ได้รูปทรงที่แปลกตาดึงดูด ความสนใจผู้บริโภค • ได้แตงโมที่ขนาดเท่าๆกัน ง่าย ต่อการคัดขนาด บริ หาร จัดการ • เรื่องการหีบห่อที่ง่ายขึ้น จาก ขนาดที่เท่าๆกัน รวมทั้ง รูปทรงสี่เหลี่ยมการจัดเก็บได้ ง่ายกว่า ประหยัดพื้นที่กว่า