�ݺ�ߣ

BHESHAJA CHATUSKA
3. ARAGVADHEEYA ADHYAYA

OUTLINE:
1. 32 Siddhita Churna Pradeha
2. 30 Sholkas
QUICK SCAN

Unique qualities of this chapter
1. Two types of medicine
1. antapariarjana dravya – apmarga tanduliya
2. Bahirparimarjana dravyas - pralepa
2. Aragvada is pradhana dravya of bahirparimarjana
dravya
QUICK SCAN

KUSTHAHARA LEPA
आरग्वधः सैडगजः करञ्जो वासा गुड
ू ची मदनं हररद्रे|
श्र्याह्वः सुराह्वः खददरो धवश्च दनम्बो दवडङ्ग
ं करवीरकत्वक
् ||३||
ग्रन्थिश्च भौजो लशुनः दशरीषः सलोमशो गुग्गुलुक
ृ ष्णगन्धे|
फदिज्झको वत्सकसप्तपिौ पीलूदन क
ु ष्ठं सुमनःप्रवालाः||४||
वचा हरेिुन्थिवृता दनक
ु म्भो भल्लातक
ं गैररकमञ्जनं च|
मनःदशलाले गृहधूम एला काशीसलोध्राजुुनमुस्तसजाुः||५||
इत्यधुरूपैदवुदहताः षडेते गोदपत्तपीताः पुनरेव दपष्ाः|
दसद्ाः परं सषुपतैलयुक्ताश्चूिुप्रदेहा दभषजा प्रयोज्ाः||६||
क
ु ष्ठादन क
ृ च्छ्
र ादि नवं दकलासं सुरेशलुप्तं दकदिभं सदद्रु|
भगन्दराशाांस्यपचींसपामां हन्ुः प्रयुक्तास्त्वदचरान्नरािाम्||७||

KUSTHADI LEPA
क
ु ष्ठं हररद्रे सुरसं पिोलं दनम्बाश्वगन्धे सुरदारुदशग्रू|
ससषुपं तुम्बुरुधान्वन्ं चण्ां च चूिाुदन समादन क
ु याुत्||८||
तैस्तक्रदपष्ैः प्रथमं शरीरं तैलाक्तमुद्वतुदयतुं यतेत|
तेनास्यकण्
ू ः दपडकाः सकोठाः क
ु ष्ठादन शोफाश्च शमं व्रजन्थि||९||
क
ु ष्ठामृतासङ्गकिङ्किेरीकासीसकन्थिल्लकमुस्तलोध्राः|
सौगन्थन्धक
ं सजुरसो दवडङ्ग
ं मनःदशलाले करवीरकत्वक
् ||१०||
तैलाक्तगात्रस्य क
ृ तादन चूिाुन्ेतादन दद्यादवचूिुनाथुम्|
दद्रूः सकण्
ू ः दकदिभादन पामा दवचदचुका चैव तथैदत शान्थिम्||११||

मनःदशलाले मररचादन तैलमाक
ां पयः क
ु ष्ठहरः प्रदेहः|
तुत्थं दवडङ्ग
ं मररचादन क
ु ष्ठं लोध्रं च तद्वत् समनःदशलं स्यात्||१२||
रसाञ्जनं सप्रपुन्नाडबीजं युक्तं कदपत्थस्य रसेन लेपः|
करञ्जबीजैडगजं सक
ु ष्ठं गोमूत्रदपष्ं च परः प्रदेहः||१३||
उभे हररद्रे क
ु िजस्य बीजं करञ्जबीजं सुमनःप्रवालान्|
त्वचं समध्ां हयमारकस्य लेपं दतलक्षारयुतं दवदध्ात्||१४||
मनःदशला त्वक
् क
ु िजात् सक
ु ष्ठात् सलोमशः सैडगजः करञ्जः|
ग्रन्थिश्च भौजुः करवीरमूलं चूिाुदन साध्ादन तुषोदक
े न||१५||
पलाशदनदाुहरसेन चादप कषोद् धृतान्ाढकसन्थितेन|
दवीप्रलेपं प्रवदन्थि लेपमेतं परं क
ु ष्ठदनसूदनाय||१६||
पिाुदन दपष्ट्वा चतुरङ
् गुलस्य तक्र
े ि पिाुन्थ काकमाच्ाः|
तैलाक्तगात्रस्य नरस्य क
ु ष्ठान्ुद्वतुयेदश्वहनच्छ्दैश्च||१७||
Manashiladi Lepa
Tutthadi lepa
Rasanjanadi lepa
Karanjadi lepa
Haridra lepa
Paka yukta manashiladi lepa
Aragavadhadi lepa

कोलं क
ु लत्थाः सुरदारुरास्नामाषातसीतैलफलादन क
ु ष्ठम्|
वचा शताह्वा यवचूिुमम्लमुष्णादन वातामदयनां प्रदेहः||१८||
आनूपमत्स्यादमषवेसवारैरुष्णैः प्रदेहः पवनापहः स्यात्|
स्नेहैश्चतुदभुदुशमूलदमश्रैगुन्धौषधैश्चादनलहः प्रदेहः||१९||
तक्र
े ि युक्तं यवचूिुमुष्णं सक्षारमदतां जठरे दनहन्ात्|
क
ु ष्ठं शताह्वां सवचां यवानां चूिां सतैलाम्लमुशन्थि वाते||२०||
उभे शताह्वे मधुक
ं मधूक
ं बलां दप्रयालं च कशेरुक
ं च|
घृतं दवदारींच दसतोपलां च क
ु याुत् प्रदेहं पवने सरक्ते||२१||
रास्ना गुड
ू ची मधुक
ं बले द्वे सजीवक
ं सषुभक
ं पयश्च|
घृतं च दसद्ं मधुशेषयुक्तं रक्तादनलादतां प्रिुदेत् प्रदेहः||२२||
वाते सरक्ते सघृतं प्रदेहो गोधूमचूिां छगलीपयश्च|२३|
Koladi lepa
Vata vyadhihara lepa
Gandha varga lepa for vata shamanartha
Udarashula shamaka lepa
Vata vyadhi shamaka lepa
Vataraktahara lepa
Vedanashamaka lepa
Godhumadi lepa

नतोत्पलं चन्दनक
ु ष्ठयुक्तं दशरोरुजायां सघृतं प्रदेहः||२३||
प्रपौण्रीक
ं सुरदारु क
ु ष्ठं यष्ट्याह्वमेला कमलोत्पले च|
दशरोरुजायां सघृतः प्रदेहो लोहैरकापद्मकचोरक
ै श्च||२४||
रास्ना हररद्रे नलदं शताह्वे द्वे देवदारूदि दसतोपला च|
जीवन्थिमूलं सघृतं सतैलमालेपनं पाश्वुरुजासु कोष्णम्||२५||
शैवालपद्मोत्पलवेत्रतुङ्गप्रपौण्रीकाण्यमृिाललोध्रम्|
दप्रयङ
् गुकालेयकचन्दनादन दनवाुपिः स्यात् सघृतः प्रदेहः||२६||
दसतालतावेतसपद्मकादन यष्ट्याह्वमैन्द्री नदलनादन दू वाु|
यवासमूलं क
ु शकाशयोश्च दनवाुपिः स्याज्जलमेरका च||२७||
शैलेयमेलागुरुिी सक
ु ष्ठे चण्ा नतं त्वक
् सुरदारु रास्ना|
शीतं दनहन्ाददचरात् प्रदेहो दवषं दशरीषस्तु सदसन्धुवारः||२८||
दशरीषलामज्जकहेमलोध्रैस्त्वग्दोषसंस्वेदहरः प्रघषुः|
पत्राम्बुलोध्राभयचन्दनादन शरीरदौगुन्ध्यहरः प्रदेहः||२९||
Sirasulanashaka lepa
Prapanundarikadi lep
Parshwasula nashaka yavagu
Dahashamaka lepa
Sitashamaka lepa/vishanashaka lepa
Swedahara lepa
Durgandha nashaka lepa

Summary
तत्र श्लोकः-
इहादत्रजः दसद्तमानुवाच द्वादत्रंशतं दसद्महदषुपूज्ः|
चूिुप्रदेहान् दवदवधामयघ्नानारग्वधीये जगतो दहताथुम्||३०||

�ݺ�ߣ

Charaka Samhita Sutra Sthana 3.Chapter Argavadiadhyaya

More Related Content

Charaka Samhita Sutra Sthana 3.Chapter Argavadiadhyaya