�ݺ�ߣ

Chương II PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

NỘI DUNG PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT CÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

I. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT Phép biện chứng Nhận thức thế giới và cải tạo thế giới: Quan điểm biện chứng <> Quan điểm siêu hình

QUAN ĐIỂM SIÊU HÌNH Giữa các giống loài chỉ tồn tại mối liên hệ bề ngoài mà không tồn tại mối liên hệ bản chất

QUAN ĐIỂM SIÊU HÌNH Giữa các giống loài không tồn tại mối liên hệ sinh thành - phát triển và chỉ có sự biến đổi về số lượng cùng loài

QUAN ĐIỂM BIỆN CHỨNG Giữa các giống loài tuy khác nhau nhưng đều có chung bản chất của sự sống

QUAN ĐIỂM BIỆN CHỨNG Giữa các giống loài có tồn tại mối liên hệ sinh thành - phát triển & biến đổi về chất trước sự biến đổi của môi trường sống (Theo thuyết tiến hóa)

Phép biện chứng? HyLạp Biện chứng: Nghệ thuật tranh luận, đàm thoại Nghệ thuật phát hiện và tìm ra chân lý… Phương pháp nhìn nhận, xem xét thế giới – phương pháp biện chứng DIALEKTICKA

Là khoa học về sự liên hệ phổ biến (Tác phẩm Biện chứng của tự nhiên ) Là khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy ( tác phẩm Chống Đuyring)

Quan điểm của LÊNIN Là học thuyết về sự thống nhất của các mặt đối lập (Bút ký Triết học)

a. Khái niệm phép biện chứng Phép biện chứng là khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy

PBC CHẤT PHÁC THỜI CỔ ĐẠI LỊCH SỬ CÁC HÌNH THỨC CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG PBC DUY VẬT HIỆN ĐẠI PBC DUY TÂM CỔ ĐIỂN ĐỨC L ão t ử H er aclit G.V.Ph.Hegen C.M á c v à V.I.L ê nin

MỌI VẬT ĐỀU TỒN TẠI VÀ ĐỒNG THỜI LẠI KHÔNG TỒN TẠI, VÌ MỌI VẬT ĐANG TRÔI ĐI, MỌI VẬT ĐỀU KHÔNG NGỪNG THAY ĐỔI, MỌI VẬT ĐỀU KHÔNG NGỪNG PHÁT SINH VÀ TIÊU VONG "Đạo khả đạo phi thường đạo; Danh khả danh phi thường danh" "Phật là Chúng sinh đã thành; Chúng sinh là Phật sẽ thành" L ão t ử H er aclit

2. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT a. Khái niệm phép biện chứng duy vật b. Đặc trưng cơ bản và vai trò của phép biện chứng duy vật

a. Khái niệm phép biện chứng duy vật Ph.Ăngghen: PBC là môn khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy

b. Đặc trưng cơ bản và vai trò của phép biện chứng duy vật Là PBC được xác lập trên nền tảng của thế giới quan duy vật khoa học Có sự thống nhất giữa nội dung thế giới quan (duy vật biện chứng) và phương pháp luận (biện chứng duy vật), do đó, không chỉ để giải thích thế giới mà còn là công cụ để nhận thức và cải tạo thế giới.

II. CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG

1. NGUYÊN LÝ VỀ MỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN

Moái lieân heä phoå bieán ? - Quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy taâm vaø toân giaùo : Thöøa nhaän coù moái lieân heä phoå bieán nhöng nguoàn goác cuûa noù töø thaàn linh, thöôïng ñeá sinh ra - Quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy vaät sieâu hình : Moïi söï vaät hieän töôïng toàn taïi coâ laäp, taùch rôøi nhau, caùi naøy beân caïnh caùi kia, giöõa chuùng khoâng coù söï phuï thuoäc, raøng buoäc laãn nhau, coù chaêng chæ laø hôøi hôït beà ngoøai, ngaãu nhieân.

- Quan ñieåm Maùc - Leâ nin : + Theá giôùi coù voâ vaøn söï vaät hieän töôïng chuùng thoáng nhaát vôùi nhau ôû tính vaät chaát, neân taát yeáu giöõa chuùng phaûi coù moái lieân heä vôùi nhau. MỐI LIÊN HỆ LÀ SỰ TÁC ĐỘNG QUA LẠI, RÀNG BUỘC LẪN NHAU, LÀM TIỀN ĐỀ CHO NHAU

+ Nhöõng moái lieân heä ñoù coù tính khaùch quan , vì noù laø thuoäc tính voán coù cuûa söï vaät, hieän töôïng. Không có con người tồn tại ngoài mối liên hệ với môi trường tự nhiên & xã hội

+ Nhöõng moái lieân heä ñoù coù tính phoå bieán . Vì : Khoâng phaûi chæ coù caùc söï vaät hieän töôïng lieân heä vôùi nhau maø caùc boä phaän caáu thaønh söï vaät hieän töôïng cuõng lieân heä vôùi nhau ;

Khoâng chæ coù caùc thôøi kyø trong moät giai ñoïan, caùc giai ñoaïn trong moät quaù trình lieân heä vôùi nhau, maø giöõa caùc quaù trình cuõng lieân heä vôùi nhau trong söï vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa theá giôùi; Khoâng chæ trong töï nhieân maø caû trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø tö töôûng tinh thaàn, moïi söï vaät, hieän töôïng ñeàu lieân heä taùc ñoäng laãn nhau. Khoâng theå tìm baát cöù ôû ñaâu, khi naøo laïi coù söï vaät, hieän töôïng toàn taïi coâ laäp taùch rôøi.

+ Nhöõng moái lieân heä coù tính ña daïng, muoân hình muoân veû . Nhö : Lieân heä beân trong : lieân heä giöõa caùc maët, caùc boä phaän trong moät söï vaät. Lieân heä beân ngoaøi: lieân heä giöõa söï vaät naøy vôùi söï vaät kia. Lieân heä chung toøan theá giôùi, vuõ truï Lieân heä rieâng töøng lónh vöïc Lieân heä tröïc tieáp , lieân heä giaùn tieáp Lieân heä taát nhieân ,ngaãu nhieân , lieân heä cô baûn vaø khoâng cô baûn …

MLH BÊN TRONG CỦA QT SX MLH BÊN NGOÀI QTSX

YÙ nghóa : - Trong nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn phaûi naém vöõng quan ñieåm toaøn dieän : Phaûi xem xeùt caùc maët, caùc moái lieân heä cuûa noù, coù vaäy môùi naém ñöôïc baûn chaát söï vaät . Choáng quan ñieåm phieán dieän, xem xeùt qua loa moät vaøi moái lieân heä ñaõ ñaùnh giaù söï vaät theo moät khuynh höôùng naøo ñoù. Choáng quan ñieåm chieát trung, coi vò trí caùc moái lieân heä laø nhö nhau . Choáng quan ñieåm nguî bieän, baùm vaøo nhöõng moái lieân heä khoâng cô baûn, khoâng chuû yeáu ñeå bieän minh cho tö töôûng naøo ñoù .

2. NGUYÊN LÝ VỀ SỰ PHÁT TRIỂN

Söï phaùt trieån Quan ñieåm sieâu hình : Phaùt trieån laø sự taêng; giaûm thuaàn tuyù veà löôïng, khoâng coù söï thay ñoåi veà chaát của sự vật. Sự phát triển là quá trình liên tục không trải qua những bước quanh co, phức tạp Tăng dân số

Quan ñieåm MaùcLeâNin : Caùc söï vaät hieän töôïng luoân vaän ñoäng, phaùt trieån khoâng ngöøng, phaùt trieån laø khuynh höôùng chung cuûa theá giôùi . Phaùt trieån laø vaän ñoäng ñi leân töø thaáp ñeán cao, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø keùm hoøan thieän ñeán hoøan thieän hôn .

+ Trong theá giôùi töï nhieân voâ sinh : Töø quaù trình phaân giaûi , hoaù hôïp caùc chaát voâ cô , ñaõ hình thaønh söï vaät töø giaûn ñôn ñeán phöùc taïp, roài hình thaønh neân caùc haønh tinh, traùi ñaát vaø hình thaønh theá giôùi töï nhieân noùi chung. + Trong theá giôùi töï nhieân höõu sinh : Töø söï soáng ñôn baoø ñeán ña baoø; töø gioáng loaøi ñoäng vaät baäc thaáp ñeán baäc cao roài phaùt trieån ñeán con ngöôøi.

+ Trong Xaõ hoäi : loaøi ngöôøi ñaõ và đang traûi qua 5 cheá ño xaõ hoäi (CXNT … XHCN ). Xaõ hoäi sau tieán boä hôn xaõ hoäi tröôùc. + Trong tö duy : con ngöôì ngày caøng ñi saâu vaoø theá giôùi vó moâ, vi moâ khaùm phaù ra nhieàu ñieàu bí aån, giai ñoaïn nhaän thöùc sau cao hôn nhaän thöùc gñ tröôùc. CXNT CHNL PK CNTB

Khái niệm về "sự phát triển"? Phát triển là quá trình biến đổi về chất theo hướng ngày càng hoàn thiện (Phát triển khác với tăng trưởng) Phát triển từ vượn thành người Tăng dân số

b. Tính chất của sự phát triển Tính khách quan, tính phổ biến & tính đa dạng của các quá trình phát triển

Tính khách quan của sự phát triển biểu hiện trong nguồn gốc của sự vận động và phát triển. Đó là quá trình bắt nguồn từ bản thân sự vật, hiện tượng.

Tính phổ biến của sự phát triển Biểu hiện ở các quá trình phát triển diễn ra trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy

Tính đa dạng, phong phú của sự phát triển Mặc dù phát triển là khuynh hướng chung của mọi sự vật nhưng sự phát triển lại có thể khác nhau ở không gian, thời gian, sự tác động khác…ảnh hưởng đến chiều hướng của sự phát triển.

Phát triển c ủa k ỹ thu ật v à ứng dụng Hàng vạn năm Khoảng 400 năm Cuối TK XX TÍNH ĐA DẠNG VỀ SỰ PHÁT TRIỂN Tăng trưởng

c. Ý nghĩa phương pháp luận Phải có quan điểm phát triển trong nhận thức và thực tiễn Phải có quan điểm lịch sử cụ thể trong nhận thức để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, phù hợp với tính chất phong phú, đa dạng, phức tạp

III. CÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG CÁI CHUNG VÀ CÁI RIÊNG BẢN CHẤT VÀ HIỆN TƯỢNG TẤT NHIÊN VÀ NGẪU NHIÊN NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC

ThÕ giíi ®éng vËt bao gåm nhiÒu loµi kh¸c nhau (Mçi loµi lµ mét çi riªng) nhng tÊt c¶ ®Òu tu©n theo çc quy luËt chung cña sù sèng (Çi chung) 1.1. Khái niệm "Cái chung" & "Cái riêng"? Cái riêng: mỗi sự vật... Cái chung: Cái tồn tại phổ biến ở những cái riêng Cái đơn nhất: Chỉ có ở mỗi cái riêng xác định

TÝnh chÊt phæ biÕn cña Sù Sèng (Çi chung) kh«ng tån t¹i ngoµi nhũng hình th¸i cô thÓ (Çi Riiªng) cña nã ; mçi loµi cô thÓ (mçi Çi Riªng) ngoµi Çi Chung cßn cã nhng ®Æc tÝnh riªng cã cña chóng (Çi ®¬n nhÊt). 1.2. Mối quan hệ: Cái chung - cái riêng - cái đơn nhất? SỰ SỐNG Cái chung không tồn tại trừu tượng ngoài những cái riêng; Cái riêng phong phú hơn cái chung ...

Tõ mét lo¹i gièng míi ®îc t¹o ra trong phßng thÝ nghiÖm (Çi ®¬n nhÊt), sau qu¸ trinh triÓn khai øng dông trong thùc tiÔn nã ®· trë thµnh çi phæ biÕn (Çi chung); ngîc l¹i, gièng lo¹i cò, tõ chç lµ çi phæ biÕn ®· dÇn dÇn kh«ng ®îc sö dông ®· tõ çi chung trë thµnh çi ®¬n nhÊt trong thùc tiÔn ph¸t triÓn cña kü thuËt n«ng nghiÖp. 1.2. Mối quan hệ: Cái chung - cái riêng - cái đơn nhất? Cái đơn nhất & cái chung có thể chuyển hóa cho nhau

Tõ viÖc ph©n tÝch nhiÒu c¸i riªng cã thÓ kh¸i qu¸t nªn mét sè tÝnh chÊt phæ biÕn cña chóng vµ kh¸i qu¸t tÝnh chÊt ®ã vµo mét kh¸i niÖm chung trong nhËn thøc; ®ã chÝnh lµ mét ph¬ng thøc nhËn thøc phæ biÕn cña c¸c khoa häc. 1.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn Khái quát cái chung từ những cái riêng Khái niệm: LOÀI THÚ

Tõ c¸c nguyªn lý chung cña Chñ nghÜa M¸c-Lªnin, Hå ChÝ Minh ®· vËn dông s¸ng t¹o c¸c nguyªn lý ®ã vµo hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña ViÖt Nam . 1.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn Vận dụng cái chung cần phải xét đến cái đặc thù

2. NGUYÊN NHÂN & KẾT QUẢ

Sù “t¬ng t¸c” cña dßng ®iÖn lªn d©y sîi kim lo¹i trong bãng ®Ìn (lµ nguyªn nh©n) lµm cho sîi kim lo¹i ®ã nãng lªn vµ ph¸t s¸ng (kÕt qu¶). 2.1. Khái niệm: "Nguyên nhân", "Kết quả"? Những sự tác động (Nguyên nhân) từ đó tạo ra những biến đổi (Kết quả)

T¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin (nguyªn nh©n) ®· lµm biÕn ®æi to lín vµ c¬ b¶n nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau trong ®êi sèng kinh tÕ-x· héi. 2.2. Mối quan hệ giữa nguyên nhân & kết quả? MỘT NGUYÊN NHÂN CÓ THỂ DẪN TỚI NHIỀU KẾT QUẢ

Thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng tÝch cùc cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu lùc lîng chÝnh trÞ-x· héi 2.2. Mối quan hệ giữa nguyên nhân & kết quả? MỘT KẾT QUẢ THƯỜNG DO NHIỀU NGUYÊN NHÂN THÀNH TỰU

®Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi cña c«ng cuéc x©y dùng mét x· héi “d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, van minh” cÇn ph¶i ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp trªn nÒn t¶ng ý thøc hÖ c¸ch m¹ng 2.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn TẠO SỨC MẠNH TỔNG HỢP TRONG CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CNXH TËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa

3. TẤT NHIÊN & NGẪU NHIÊN

Tất nhiên là cái do những nguyên nhân cơ bản, bên trong của kết cấu vật chất quyết định và trong điều kiện nhất định phải xảy ra đúng như thế chứ không thể khác VD: Ngắt dòng điện chiếc TV ngừng hoạt động Ngẫu nhiên là cái không phải do bản thân kết cấu của sự vật, mà do các nguyên nhân bên ngoài, các hoàn cảnh bên ngoài quyết định. Do đó, nó có thể xuất hiện, có thể không xuất hiện. VD: Tung đồng tiền lên và khi rơi xuống đất có thể là mặt A hoặc B 3.1. Khái niệm: "Tất nhiên", "Ngẫu nhiên"?

Cái Tất nhiên có tác dụng chi phối sự phát triển. Cái Ngẫu nhiên có ảnh hưởng đến sự phát triển: nhanh hơn, chậm hơn. 3.2. Mối quan hệ biện chứng giữa Tất nhiên và Ngẫu nhiên - Tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại khách quan, ở bên ngoài và độc lập với ý thức chủ quan của con người. - Tất nhiên và ngẫu nhiêu đều có vai trò nhất định đến sự phát triển. VD: Sự thành công của mỗi người: nổ lực bản thân là chính (tất nhiên) & sự may mắn có được cơ hội tốt (ngẫu nhiên)

VD1: Gieo một đồng tiền kim loại hoàn toàn đối xứng: số lần mặt A, mặt B là ngẫu nhiên, nhưng gieo hàng triệu lần thì tất nhiên tỷ lệ 50% mặt A và B VD2: Sự xuất hiện nhân vật xuất sắc trong lịch sử là tất nhiên (do nhu cầu của lịch sử, sự chín muồi của thời cuộc); nhưng ai là xuất sắc là ngẫu nhiên của lịch sử. T ất nhiên và ngẫu nhiên không tồn tại biệt lập mà thống nhất hữu cơ với nhau Ranh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên có tính tương đối và có thể chuyển hóa cho nhau

Trong hoạt động thực tiễn cần phải dựa vào cái tất nhiên chứ không thể dựa vào cái ngẫu nhiên. Nhưng cần phải tính đến cái ngẫu nhiên để có phương án dự phòng. Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa cho nhau, vì vậy cần phải tạo những điều kiện nhất định để cản trở hoặc thúc đẩy sự chuyển hóa đó.

NỘI DUNG: là tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật. Nội dung là mặt động, có khuynh hướng chủ đạo là biến đổi. HÌNH THỨC: là phương thức tồn tại và phát triển của sự vật, hiện tượng; là hệ thống các mối liên hệ tương đối bền vững giữa các yếu tố của nó. Hình thức là mặt tương đối bền vững nên xu hướng chủ đạo của nó là ổn định Hình thức là hình thức bên trong, không phải là hình thức bên ngoài của sự vật. VD: Tác phẩm văn học: hình thức bên trong là bố cục tác phẩm, hình tượng nghệ thuật, phong văn, bút pháp…

Thống nhất gắn bó giữa nội dung và hình thức : “Không có một hình thức nào không chứa đựng nội dung, ngược lại, cũng không có nội dung nào lại không tồn tại trong hình thức”

Vai trò quyết định của nội dung so với hình thức trong quá trình vận động, phát triển của sự vật. VD: mỗi Nhà nước (nội dung) đều quyết định những hình thức tồn tại phù hợp (qui định về các chính sách KT-XH, ngoại giao…)

Sự tác động tích cực trở lại của hình thức đối với nội dung. Khi phù hợp với nội dung thì hình thức sẽ mở đường thúc đẩy nội dung phát triển và ngược lại. VD: Các chính sách KT-XH là hình thức của Nhà nước (nội dung)

Nội dung và hình thức luôn gắn bó với nhau nên trong hoạt động nhận thức và thực tiễn không nên tách rời mặt nào Vì nội dung quyết định hình thức nên xem xét các sự vật phải căn cứ trước hết là nội dung, muốn thay đổi nó phải thay đổi nội dung Phát huy vai trò tích cực trở lại của hình thức giúp nội dung phát triển hơn

BẢN CHẤT : là tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn định ở bên trong sự vật, quy định sự vận động và phát triển của sự vật đó. HIỆN TƯỢNG : là sự biểu hiện những mặt, những mối liên hệ ấy ra bên ngoài Bản chất là mặt bên trong tương đối ổn định, nó ẩn giấu đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng Hiện tượng là mặt bề ngoài, di động và biến đổi, nó là biểu hiện của bản chất

Bản chất và hiện tượng đều tồn tại khách quan, là hai mặt vừa thống nhất, vừa đối lập nhau Sự thống nhất: bản chất bao giờ cũng bộc lộ ra qua hiện tượng còn hiện tượng bao giờ cũng là sự biểu hiện của một bản chất nhất định

Sự đối lập giữa bản chất và hiện tượng bản chất là cái chung, cái tất yếu, cái bên trong, cái tương đối ổn định hiện tượng là cái riêng biệt phong phú và đa dạng, cái bên ngoài, cái thường xuyên biến đổi

Ý nghĩa phương pháp luận muốn nhận thức đúng sự vật, hiện tượng không dừng lại ở hiện tượng bên ngoài mà phải đi vào bản chất; phải thông qua nhiều hiện tượng khác nhau mới nhận thức đúng bản chất.

HIỆN THỰC : những gì hiện có, hiện đang tồn tại thực sự KHẢ NĂNG : những gì hiện chưa có, nhưng sẽ có, sẽ tới khi có các điều kiện tương ứng

Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau, không tách rời nhau, luôn luôn chuyển hóa lẫn nhau. vì Hiện thực được chuẩn bị bởi khả năng còn khả năng hướng đến biến thành hiện thực. Trong quá trình phát triển, khả năng biến thành hiện thực, hiện thực do quá trình phát triển nội tại của mình lại chuyển thành khả năng mới

Ý nghĩa phương pháp luận Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải dựa vào hiện thực Ngoài ra cần phải nhận thức toàn diện các khả năng từ trong hiện thực.

IV. CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT QUY LUẬT CHUYỂN HÓA TỪ NHỮNG SỰ THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG THÀNH NHỮNG SỰ THAY ĐỔI VỀ CHẤT VÀ NGƯỢC LẠI (QUY LUẬT “LƯỢNG - CHẤT”) 2. QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ ĐẤU TRANH GIỮA CÁC MẶT ĐỐI LẬP (QUY LUẬT “MÂU THUẪN”) 3. QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH

1. QUY LUẬT "LƯỢNG - CHẤT" (Quy luật từ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và ngược lại)

1.1. Khái niệm: "Chất", "Lượng"? “ CH ẤT ”: S ự th ống nh ất c ủa c ác thu ộ c t ính kh ách quan v ố n c ó c ủa “n ước ”: Kh ô ng m àu , kh ô ng m ùi , kh ô ng v ị , c ó th ể h òa tan mu ối , ax it .v.v... “ L ƯỢNG ”: M ỗi phân tử “nước” được cấu tạo từ 02 nguyên tử Hyđro và 01 nguyên tử Oxy. Chất : dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật, hiện tượng; là sự thống nhất hữu cơ các thuộc tính cấu thành nó, phân biệt nó với cái khác Lượng: dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật về các phương diện: số lượng các yếu tố cấu thành, quy mô, tốc độ…của các quá trình vận động, phát triển của sự vật.

Níc biÕn ®æi tr¹ng th¸i (ChÊt) díi sù biÕn ®æi cña nhiÖt ®é (lîng) 1.2. Mối quan hệ giữa Chất và Lượng Chất & Lượng tồn tại trong mối quan hệ biện chứng tạo thành phương thức của vận động & phát triển

Khi cã sù lín lªn vÒ quy m« vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh, tÊt yÕu ®ßi hái còng ph¶i cã sù biÕn ®æi vÒ tÝnh chÊt qu¶n lý. Ngîc l¹i, víi tÝnh chÊt míi cña tæ chøc kinh tÕ cã thÓ t¹o c¬ héi lín nhanh vÒ vèn 1.2. Mối quan hệ giữa Chất và Lượng C Á TH Ể TI ỂU CH Ủ H ỢP T ÁC X Ã T ỔNG C Ô NG TY

Giới hạn mà sự thay đổi về lượng chưa làm chất thay đổi gọi là độ Độ: chỉ tính qui định, mối liên hệ thống nhất giữa chất và lượng, là khoảng giới hạn mà trong đó sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi căn bản chất của sự vật, hiện tượng. VD: 0 o C < T < 100 o C : nước ở trạng thái lỏng (nước nguyên chất, áp suất là 1 atm)

Những điểm giới hạn mà tại đó sự thay đổi về lượng sẽ làm thay đổi về chất của sự vật gọi là điểm nút VD: 0 o C < T < 100 o C 0 o C: (điểm nút) nước tồn tại ở dạng thể rắn 100 o C: (điểm nút) nước tồn tại ở dạng thể khí

Sự thay đổi về lượng khi đạt tới điểm nút, với những điều kiện nhất định tất yếu sẽ dẫn đến sự ra đời của chất mới, đây chính là bước nhảy trong quá trình vận động, phát triển của sự vật Bước nhảy là sự chuyển hóa tất yếu trong quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng Bước nhảy là sự kết thúc một giai đoạn vận động, phát triển; đồng thời cũng là điểm khởi đầu cho một giai đoạn mới VD: sau 4 năm đại học, tốt nghiệp cử nhân ra trường đi làm – Bước nhảy

1.3. Ý nghĩa phương pháp luận Nhận thức sự vật phải ở hai phương diện lượng và chất Tùy theo mục đích cụ thể cần từng bước tích lũy về lượng để có thể làm thay đổi về chất của sự vật; cần phát huy tác động của chất mới theo hướng làm thay đổi về lượng của sự vật Khắc phục khuynh hướng tả khuynh và hữu khuynh Tả khuynh: nôn nóng, hấp tấp khi chưa thay đổi về lượng đạt tới giới hạn điểm nút đã thực hiện bước nhảy Hữu khuynh: bảo thủ, trì trệ, mặc dù đã thay đổi về lượng đạt tới giới hạn của điểm nút nhưng chưa dám thực hiện bước nhảy.

2. QUY LUẬT "MÂU THUẪN" (Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập)

2.1. Maâu thuaãn bieän chöùng : - Baát kyø söï vaät hieän töôïng naoø cuõng laø theå thoáng nhaát cuaû caùc maët ñoái laäp, maët ñoái laäp laø nhöõng maët traùi ngöôïc nhau, toàn taïi trong cuøng moät söï vaät hieän töôïng, töø maët ñoái laäp maø hình thaønh maâu thuaãn bieän chöùng . CUNG - CẦU THỜI KTTT CUNG - CẦU THỜI BAO CẤP Mèi quan hÖ Cung – CÇu hµng hãa vµ dÞch vô trªn thÞ trêng lµ mét lo¹i m©u thuÉn biÖn chøng cña qu¸ trinh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ

Maâu thuaãn bieän chöùng Laø maâu thuaãn bao haøm trong ñoù söï thoáng nhaát vaø ñaáu tranh cuûa caùc maët ñoái laäp . Maâu thuaãn bieän chöùng laø maâu thuaãn khaùch quan phoå biến, laø maâu thuaãn voán coù cuûa caùc söï vaät hieän töôïng, chöù khoâng phaûi gaùn gheùp töø beân ngoaøi. Chính nhöõng maâu thuaãn naøy laø nguoàn goác, ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån . ĐỔI MỚI KỸ THUẬT ĐỂ CẠNH TRANH

2.2.Vai trò của mâu thuẫn đối với sự phát triển? C¹nh tranh kinh tÕ lµ mét ®éng lùc c¬ b¶n ®· buéc c¸c chñ doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng ph¶i ®Çu t cho chiÕn lîc ph¸t triÓn dµi h¹n, ®æi míi kü thuËt vµ n©ng cao trinh ®é lao ®éng cña hä MÂU THUẪN LÀ NGUỒN GỐC & ĐỘNG LỰC CỦA SỰ PHÁT TRIỂN C ẠNH TRANH V Ố N TR Ê N TH Ị TR ƯỜNG CH ỨNG KHO ÁN ĐỔI MỚI KỸ THUẬT ĐỂ CẠNH TRANH ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC

Moät soá loaïi maâu thuaãn : - Maâu thuaãn beân trong, maâu thuaãn beân ngoaøi - Maâu thuaãn cô baûn vaø maâu thuaãn khoâng cô baûn - Maâu thuaãn chuû yeáu vaø maâu thuaãn thöù yeáu - Maâu thuaãn ñoái khaùng vaø maâu thuaãn khoâng ñoái khaùng

2.3.YÙ nghóa phöông phaùp luaän : - Nghieân cöùu söï vaät phaûi nghieân cöùu nhöõng maâu thuaãn cuûa noù. - Nghieân cöùu giaûi quyeát maâu thuaãn phaûi coù quan ñieåm cuï theå, ñeå coù nhöõng phöông thöùc, nhöõng bieän phaùp, nhöõng phöông tieän, nhöõng lyù luaän ñeå giaûi quyeát maâu thuaõn. - Giaûi quyeát maâu thuaãn phaûi theo phöông thöùc ñaáu tranh caùc maët ñoâi laäp, chöù khoâng theo höùông dung hoaø caùc maët ñoâí laäp.

3. QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH

Phủ định: là sự thay thế sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác trong quá trình vận động và phát triển của nó

3.1. Khái niệm:"Phủ định biện chứng"? Sù ph¸t triÓn kü thuËt canh n«ng (tõ thñ c«ng ®Õn c¬ giíi hãa) ®· t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng: Kü thuËt canh n«ng thñ c«ng ®· bÞ phñ ®Þnh bëi kü thuËt canh n«ng míi – c¬ giíi hãa. SỰ PHỦ ĐỊNH TẠO RA ĐIỀU KIỆN-TIỀN ĐỀ PHÁT TRIỂN

3.2. Nội dung quy luật "phủ định của phủ định"? Tõ chiÕc m¸y tÝnh thuéc thÕ hÖ ®Çu tiªn do kü s Konrad Zuse hoµn thµnh (1936)®Õn c¸c thÕ hÖ m¸y tÝnh hiÖn nay ph¶i tr¶i qua rÊt nhiÒu lÇn kh«ng ngõng hoµn thiÖn. MỖI QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN ĐỀU PHẢI TRẢI QUA NHIỀU LẦN PHỦ ĐỊNH BIỆN CHỨNG

3.2. Nội dung quy luật "phủ định của phủ định"? SỰ PHÁT TRIỂN DIỄN RA CÓ TÍNH CHU KỲ: "HÌNH THỨC XOÁY TRÔN ỐC" ... T ... H (tlsx + slđ)... H' .... T'...

3.3. Ý nghĩa phương pháp luận Trong hoạt động lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn, cần phải lưu ý rằng cái mới nhất định sẽ thay thế cái cũ, cái tiến bộ sẽ thay thế cái lạc hậu. Biết phát hiện và quí trọng cái mới, tin tưởng vào tương lai phát triển của cái mới mặc dù lúc đầu cái mới còn yếu ớt. Tránh thái độ phủ định sạch trơn quá khứ và bảo thủ cản trở sự phát triển.

THỰC TIỄN, NHẬN THỨC VÀ VAI TRÒ CỦA THỰC TIỄN ĐỐI VỚI NHẬN THỨC CON ĐƯỜNG BIỆN CHỨNG CỦA SỰ NHẬN THỨC CHÂN LÝ

1. THỰC TIỄN, NHẬN THỨC VÀ VAI TRÒ CỦA THỰC TIỄN ĐỐI VỚI NHẬN THỨC 1.1.Thực tiễn và các hình thức cơ bản của thực tiễn 1.2. Nhận thức và các trình độ nhận thức 1.3. Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức

Thực tiễn là gì? Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất có mục đích, mang tính lịch sử - xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội

các hình thức cơ bản của thực tiễn THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CHÍNH TRỊ-XÃ HỘI THỰC NGHIỆM KHOA HỌC HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VẬT CHẤT

Hoạt động sản xuất vật chất Là hình thức hoạt động cơ bản, đầu tiên của thực tiễn; Đây là hoạt động mà trong đó con người sử dụng những công cụ lao động tác động vào giới tự nhiên để tạo ra của cải vật chất

Hoạt động chính trị - xã hội Là hoạt động của cộng đồng người, các tổ chức khác nhau trong xã hội nhằm cải biến những quan hệ chính trị - xã hội để thức đẩy xã hội phát triển

Thực nghiệm khoa học Là một hình thức đặc biệt của hoạt động thực tiễn; Đây là hoạt động được tiến hành trong những điều kiện do con người tạo ra, gần giống, giống, hoặc lặp lại những trạng thái của tự nhiên và xã hội nhằm xác định những quy luật phổ biến, phát triển của đối tượng nghiên cứu

Các nguyên tắc cơ bản của nhận thức Đối tượng nhận thức : là thế giới khách quan Khả năng nhận thức : Thừa nhận con người có khả năng nhận thức thế giới khách quan Cách nhận thức : tích cực, tự giác và sáng tạo Cơ sở của nhận thức : Thực tiễn là cơ sở chủ yếu và trực tiếp

Các trình độ nhận thức Nhận thức kinh nghiệm Nhận thức lý luận Nhận thức thông thường Nhận thức khoa học Quan sát trực tiếp; Kết quả là tri thức kinh nghiệm Nhận thức gián tiếp, trừu tượng có tính hệ thống bản chất Tự phát, trực tiếp trong hoạt động hàng ngày của con người Tự giác, gián tiếp từ sự phản ánh đặc điểm, bản chất, quan hệ tất yếu của nghiên cứu

1.3. Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức LÀ CƠ SỞ, MỤC ĐÍCH, ĐỘNG LỰC CỦA NHẬN THỨC & LÀ TIÊU CHUẨN CỦA CHÂN LÝ NHẬN THỨC (SÁNG TẠO RA TRI THỨC) ĐÁP ỨNG NHU CẦU TT & KIỂM TRA, HOÀN THIỆN TRI THỨC PHÁT SINH NHU CẦU & CUNG CẤP THÔNG TIN

Tại sao thực tiễn là cơ sở, mục đích, động lực của nhận thức & là tiêu chuẩn của chân lý? Thực tiễn là điểm xuất phát trực tiếp của nhận thức => Phát sinh nhu cầu, cung cấp thông tin cho nhận thức Nhờ hoạt động thực tiễn mà các giác quan con người ngày càng phát triển => Nhận thức sâu sắc và hoàn thiện Thực tiễn là thước đo giá trị của những tri thức đã đạt được trong nhận thức

2. Con đường biện chứng của nhận thức chân lý "TỪ TRỰC QUAN SINH ĐỘNG ĐẾN TƯ DUY TRỪU TƯỢNG; VÀ, TỪ TƯ DUY TRỪU TƯỢNG ĐẾN THỰC TIỄN" ...đến thực tiễn chinh phục vũ trụ ... đến nguyên cứu lý thuyết và sáng chế công nghệ ... Từ thực tế quan sát thiên văn...

Tư duy trừu tượng Thực tiễn Trực quan sinh động

Trực quan sinh động (nhận thức cảm tính) Cảm giác (hình ảnh sơ khai) Tri giác (hình ảnh tương đối toàn vẹn) Biểu tượng (hình ảnh bên ngoài đầy đủ về sự vật)

Tư duy trừu tượng (nhận thức lý tính) Khái niệm (Đặc tính bản chất của sự vật) Phán đoán (khẳng định hay phủ định đối tượng nhận thức) Suy lý (Tri thức mới)

Sinh viên tự đọc và thảo luận Mối quan hệ giữa nhận thức cảm tính, nhận thức lý tính với thực tiễn Chân lý là gì? Các tính chất của chân lý?

�ݺ�ߣ

Chuong ii

More Related Content

Chuong ii