1. PHÒNG GD&ĐT QUẬN BÌNH THỦY CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG TIỂU HỌC BÌNH THỦY Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
- 1 -
Bình Thủy, ngày 16 tháng 9 năm 2014
CHUYÊN ĐỀ
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC
PHÂN MÔN TẬP ĐỌC LỚP 5
I.ĐỐI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1.Khái niệmvề phương pháp dạy học
Phương pháp chính là cách thức làm việc của 1 chủ thể, cách thức này tùy thuộc vào nội
dung vì “ phương pháp là sự vận động bên trong của nội dung ’’
Phương pháp dạy học là hệ thống những cách thức hoạt động ( bao gồm các hành động và
thao tác ) của giáo viên và học sinh nhằm thực hiện tốt mục đích và nhiệm vụ dạy học.
Phương pháp dạy : phương pháp tổ chức nhận thức, phương pháp điều khiển các hoạt
động trí tuệ và thực hành, phương pháp giáo dục ý thức và thái độ đúng đắn cho HS.
Phương pháp học : phương pháp nhận thức và rèn luyện để hình thành hệ thóng tri thức và
kĩ năng thực hành, hình thành nhân cách người học.
2.Thế nào là đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học?
Đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học là đổi mới cách phát triển các phương
pháp, đổi mới phương tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai thác triệt
để để các ưu điểm của phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phương pháp mới
nhằm phát huy tích cực, chủ động và sáng tạo của HS.
Vậy mục đích của đổi mới phương pháp là làm cho HS thực sự tích cực chủ động,
tự giác, luôn trăn trở, tìm tòi, suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội và cách thức để
có được tri thức nhằm phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình.
Có thể hiểu đổi mới phương pháp dạy học( PPDH) là đổi mới cách thực hiện PPDH.
2. Như vậy, đổi mới PPDH không phải là sự thay thế các phương pháp quên thuộc hiện có
bằng phương pháp mới lạ. Thực chất phải hiểu lại cho đúng cách làm, cách tiến hình các
PPDH và cách linh hoạt sáng tạo trong việc sử dụng nó ở những hoàn cảnh và tình huống
khác nhau để PPDH có tác động tích cực đến người học.
1. Vì sao phải đối mới phương pháp dạy học?
Vì sự phát triển của Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa đất nước đòi hỏi con người
mới năng động, sáng tạo, tự lực, tự cường có năng lực giải quyết vấn đề.
Thế giới chuyển sang thời kì kinh tế tri thức, cho nên việc đầu tư vào chất xám
là cách đầu tư hiệu quả nhất cho sự hưng thịnh của mỗi quốc gia.
Mục tiêu, nội dung chương trình Giáo dục tiểu học và cách đánh giá đã thay
đổi buộc chúng ta phải đổi mới ở hai môn Toán và Tiếng Việt mà tất cả các môn
học của Tiểu học cũng cần phải đổi mới để học sinh bắt kịp vào nhịp sống ngày
càng phát triển của xã hội.
2.Đổi mới phương pháp tổ chức dạy học phân môn Tập đọc Lớp 5
Đổi mới phương pháp dạy dạy học được coi là yếu tố vô cùng quan trọng mà giáo
viên phải hết sức quan tâm khi dạy phân môn tập đọc, cụ thể khi dạy, giáo viên cần chú ý:
-Vận dụng linh hoạt nhiều phương pháp, nhiều hình thức tổ chức dạy học nhằm phát
huy tính tích cực, chủ động học tập của học sinh là một trong những đặc điểm lớn nhất của
phương pháp dạy học nói chung. Đổi mới phương pháp dạy môn này là ở chỗ biết kết hợp
sử dụng đúng lúc, đúng chỗ các hình thức tổ chức lớp học và các PPDH theo hướng tích
cực hóa các hoạt động của học sinh.
-Những phương pháp đặc biệt chú ý khi giảng dạy phân môn tập đọc là: giáo viên
cần nghiên cứu tài liệu, tham khảo sách giáo khoa.... để xác định mục tiêu( kiến thức, kỹ
năng, thái độ) cho đúng và phù hợp với ba đối tượng của học sinh theo yêu cầu của việc
nâng cao chất lượng giảng dạy. Lựa chọn phương pháp cách tổ chức tiến hành giờ giảng
dạy trên lớp bám sát quy trình đặc điểm của tiết dạy chuẩn bị đồ dùng thao tác thành thạo.
Phân nhóm học tập ( thảo luận nhóm) thay đổi thành viên trong nhóm đảm bảo các nhóm
đều có cả 3 đối tượng học sinh.
- 2 -
3. -Cần chuẩn bị trước bài ở nhà căn cứ vào khóa biểu hàng ngày để các em chuẩn bị
- 3 -
bài cho chu đáo.
-Hình thức chuẩn bị: Các em xem trước bài, sưu tầm tài liệu, tranh ảnh...( tất cả các
học sinh đều phải chuẩn bị).
-Điều kiện về cơ sở vật chất( phòng học, bàn ghế, các phương tiện hỗ trợ....) để lựa
chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp.
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Vị trí tầm quan trọng của môn Tiếng Việt ở cấp Tiểu học
Trên đất nước ta, mỗi dân tộc đều có truyền thống văn hóa riêng, tiếng nói riêng .
Trong đó, Tiếng Việt là tiếng phổ biến và hoàn thiện nhất, có khả năng đáp ứng được mọi
yêu cầu giao tiếp và thẩm mỹ giao tiếp của xã hội – Là tiếng nói phổ thông của cả nước,
có vai trò quan trọng trong cộng đồng dân tộc Việt Nam .
Môn Tiếng Việt ở trường phổ thông có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ
cho học sinh . Năng lực hoạt động ngôn ngữ thể hiện trong bốn dạng hoạt động, tương ứng
với bốn kĩ năng : nghe, nói, đọc, viết .
Thông qua việc dạy học Tiếng Việt góp phần rèn cho học sinh các thao tác tư duy
chủ động linh hoạt.
Cung cấp cho HS những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và hình thành thói quen
giữ gìn sự trong sáng , giàu đẹp của Tiếng Việt.
Bồi dưỡng cho HS tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong
sáng , giàu đẹp của Tiếng Việt.
2. Vị trí tầm quan trọng của phân môn Tập đọc.
Tập đọc là một phân môn Tiếng Việt trong bậc tiểu học . Đây là một phân môn có
vị trí đặc biệt quan trọng đối với học sinh ở bậc học đầu tiên tro ng trường phổ thông .
Phân môn tập đọc đã góp phần bồi dưỡng cho học sinh tình yêu cái đẹp, cái thiện,
tính trung thực, lòng tốt, lẽ phải và sự công bằng của xã hội, góp phần hình thành lòng yêu
mến và thói quen giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách
con người Việt Nam .
4. Tập đọc là phân môn đảm nhiệm sự hình thành và phát triển cho HS kĩ năng đọc, một
kĩ năng quan trọng hàng đầu của HS Tiểu học, giúp HS chiếm lĩnh được ngôn ngữ để
dùng trong giao tiếp và học tập. Đồng thời , cũng rèn cho HS kĩ năng nghe, hiểu , cảm thụ
cái hay, vẻ đẹp của Tiếng Việt , tạo cho HS ý chí vượt khó trong học tập, có niềm tin với
kết quả học tập của mình.
3.Nhiệm vụ của dạy Tập đọc ở Tiểu học
Tập đọc là phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng nhất của nó là hình thành
năng lực đọc cho HS. Năng lực đọc được tạo nên từ bốn kĩ năng cũng là bốn yêu cầu về
chất lượng của “đọc”: đọc đúng, đọc nhanh ( đọc lưu loát, trôi chảy) đọc có ý thức( thông
hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Bốn
kỹ năng này được hình thành từ hai hình thức đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng
được rèn luyện đồng thời đồng thời hỗ trợ lẫn nhau. Sự hoàn thiện một trong những kỹ
năng này sẽ có tác động tích cực đến những kỹ năng khác. Ví dụ: đọc đúng là tiền đề của
đọc nhanh cũng như cho phép thông hiểu nội dung văn bản. Ngược lại, nếu không không
hiểu mình đang đọc thì không thể đọc nhanh và diễn cảm được. Nhiều khi khó nói được
rạch ròi kĩ năng nào làm cơ sở cho kĩ năng nào nhờ đọc đúng mà hiểu đúng hay chính nhờ
hiểu đúng mà đọc được đúng. Vì vậy, trong dạy đọc không thể xem nhẹ yếu tố nào.
Nhiệm vụ thứ hai của dạy đọc là giáo dục lòng ham đọc sách, hình thành phương
pháp và thói quen làm việc với văn bản, làm việc với sách cho học sinh. Làm cho sách trở
thành món ăn tinh thần trong trường học, đó là một trong những điều kiện để trường học
trở thành trung tâm văn hóa. Nói cách khác, thông qua việc dạy đọc, phải làm cho học
sinh thích thú đọc và thấy được khả năng đọc là có lợi cho các em trong cả cuộc đời, thấy
được đó là một trong những con đường đặc biệt để tạo cho mình cuộc sóng trí tuệ đầy đủ
và phát triển.
Vì việc đọc không thể tách rời những nội dung được đọc nên bên cạnh nhiệm vụ rèn
kĩ năng đọc, giáo dục yêu sách, phân môn Tập đọc còn có nhiệm vụ:
-Làm giàu kiến thức về ngôn ngữ đời sống và kiến thức văn học cho học sinh.
-Phát triển ngôn ngữ và tư duy cho học sinh
-Giáo dục tư tưởng, đạo đức tình cảm, thị hiếu thẩm mĩ cho HS
- 4 -
5. 4.Thực trạng của việc dạy học phân môn tập đọc :
* Học sinh : nhìn chung, đa số các em đã biết cách đọc, đọc khá đúng, rõ ràng, đảm
bảo tốc độ chung, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, biết cách đọc thầm, hiểu nghĩa một số từ ngữ
trong bài, nắm khá tốt nội dung câu, đoạn, cả bài.
Bên cạnh đó, còn một số em mắc hạn chế nhất định khi học phân môn tập đọc như :
- Đọc chưa chuẩn
- Ngắt nghỉ hơi chưa phù hợp
- Giọng đọc còn ê a, lí nhí
- Đọc chậm, đọc thêm bớt từ, thêm bớt dấu thanh, đọc ngọng
- Chưa biết cách đọc thầm để tìm hiểu nội dung bài
- Đọc nguyên văn bản khi trả lời câu hỏi ( chưa biết cách tóm ý,
diễn đạt )
- Chưa tích cực trong quá trình tìm hiểu bài
- Tìm ý đoạn, nội dung bài rất chậm
- 5 -
* Giáo viên :
- Phát âm chưa chuẩn ( do ảnh hưởng phương ngữ )
- Ngắt nghỉ hơi một số văn bản chưa phù hợp chưa quan tâm nhiều
đến rèn đọc diễn cảm
- Chưa phát huy tối đa việc hoạt động nhóm
Nguyên nhân:
Kỹ năng vận dụng, phối hợp các phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học
trên lớp của một số GV còn hạn chế, chưa đổi mới phương pháp dạy học hoặc đổi mới
còn mang tính hình thức.....
Trước thực trạng trên đòi hỏi GV phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học. Đó là
phương pháp lấy học sinh làm trung tâm, trong đó GV đóng vai trò tổ chức các hoạt
động của HS.Làm thế nào để mỗi HS đều được hoạt động được bộc lộ mình và phát
triển. Đó là lí do Tập thể khối 5 chọn chuyên đề “ Nâng cao chất lượng dạy và học
phân môn Tập đọc”.
6. II.CẤU TRÚC NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
Toàn bộ các bài tập đọc ở lớp 1,2,3 đều được xây dựng theo các chủ điểm:
Nhà trường; Gia đình; Xã hội và Thiên nhiên. Các chủ điểm được mở rộng và
nâng cao ở mỗi lớp. Lớp 4, các chủ điểm phản ánh những phương diện khác
nhau của con người, cụ thể là: Nhân hậu; Trung thực; Dũng cảm;...... Lớp 5 xoay
quanh những vấn đề lớn đặt ra cho đất nước, dân dộc và toàn thể loài người như:
Yêu Tổ quốc; Bảo vệ hòa bình; vun đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc; Bảo vệ
môi trường.....
IV/ THUẬN LỢI – KHÓ KHĂN
1/ Thuận lợi
- Đa số PHHS quan tâm đến việc học tập của con em mình, kiểm
tra bài vở thường xuyên, động viên, nhắc nhở kịp thời, giúp các em tích cực học tập
- Phần lớn các em HS chăm ngoan, biết nghe lời thầy cô, khắc
phục những hạn chế của mình trong học tập
- Giáo viên được tập huấn về đổi mới PPGH
- Giáo viên được BGH, đồng nghiệp dự giờ ; được đi dự giờ đồng nghiệp ; dự chuyên
đề trường, chuyên đề quận, từ đó được góp ý, học hỏi, rút kinh nghiệm
- Được sự quan tâm chỉ đạo của BGH trường, PGD nên việc đổi mới PPDH ngày
càng nâng cao và thường xuyên hơn
- Giáo viên dạy theo chuẩn kiến thức kĩ năng, không quá tải đối với HS, tạo không
khí lớp học vui tươi, nhẹ nhàng, thoải mái
- Trú trọng nhiều đến việc tyue6n dương, khuyến khích HS
2/ Khó khăn :
- Giáo viên chưa mạnh dạn trong việc đổi mới PPDH ; đổi mới
chưa đồng bộ, chưa thường xuyên
- Việc tổ chức hoạt động theo nhóm chưa tập trung, còn một số em
đùa giỡn, thụ động, chưa phát huy hết vai trò của nhóm trưởng
- Việc xếp bàn ghế theo nhóm còn gặp khó khăn ở những lớp có
băng ghế dài
- 6 -
7. - Còn một số GV phát âm chưa chuẩn, khó khắc phục
- PPDH truyền thống vẫn còn chiếm tỉ lệ khá cao .
- Học sinh đọc yếu còn khá nhiều . Các em đó phần lớn con gia đình lao động nghèo,
có hoàn cảnh hết sức khó khăn, cha mẹ bỏ, sống với ông bà đã mất sức lao động .
- Một số em đi học chưa đều vì ở nhà đi làm thuê kiếm tiền nuôi gia đình ( bữa học
- 7 -
bữa nghỉ ) .
VI.MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TẬP
ĐỌC
1/Luyện đọc
Mục tiêu của hoạt động này là giúp học sinh đều đọc đúng từ, câu, đoạn tiến tới đọc
đúng, đọc hay toàn bài, biết ngắt nghỉ đúng sau mỗi câu.
Cách tiến hành
-Gọi 1 – 2 học sinh( khá giỏi ) đọc nối tiếp nhau từng đoạn hoặc cả bài.
-Tổ chức cho học sinh luyện đọc cá nhân( câu, đoạn) nối tiếp nhau theo nhóm, vừa
đọc vừa phát hiện từ, tiếng khó đọc và từ khó hiểu trong bài( ngoài các từ đã giải
nghĩa trong phần chú giải), mỗi em có thể dùng bút chì gạch chân các từ này trong
sách giáo khoa để cùng nhau góp ý, chia sẻ cách đọc đúng, tìm hiểu nghĩa các từ khó;
có thể chọn lọc để báo cáo những vấn đề mà nhóm giải quyết không được để trau dồi
trước lớp( trưởng ban học tập mỗi nhóm điều hành việc này)
-Giáo viên bao quát kết quả làm việc của nhóm( có thể dừng lại ở một nhóm có học
sinh yếu) yêu cầu các em đọc nối tiếp để uốn nắn, chỉnh sửa cách đọc cho học sinh
hoặc nghe các em chia sẻ những hiểu biết xoay quanh việc học hoặc hiểu các từ khó
trong bài, nhận xét và biểu dương kết quả luyện đọc cá nhân của các thành viên trong
nhóm
-Tổ chức luyện đọc trước lớp theo các hình thức:
+ Đọc nối tiếp từng câu( đối với lớp 1, 2, 3) đoạn( đối với lớp 4, 5) theo đơn vị
nhóm( chú ý đến những nhóm có học sinh đọc yếu).
+ Đọc nối tiếp từng đoạn
8. Khuyến khích, động viên HS các nhóm nhận xét cách đọc cho nhau: âm lượng, tốc
độ đọc, những từ, ngữ phát âm chưa đúng, cách ngắt, nghỉ,...GV cần bao quát hỗ trợ,
uốn nắn thật nhẹ nhàng cách đọc của HS nhất là những em đọc yếu.
- 8 -
2) HDHS tìm hiểu bài
Cần giao nhiệm vụ cụ thể cho HS nhằm định hướng rõ việc đọc- hiểu( đọc câu,
đoạn hay khổ thơ nào? đọc để biết, để hiểu, nhớ hay suy nghĩ hay trao đổi với nhau
về điều gì), từng bước hình thành cho HS thói quen tập trung chú ý khi đọc thầm để
thu nhận thông tin
Việc đọc hiểu cần được tổ chức cho HS hoạt động theo nhóm, dưới sự gợi ý,
định hướng của giáo viên, nhóm trưởng sẽ điều khiển từng thành viên của nhóm
mình( nêu yêu cầu tìm hiểu từng câu hỏi trong SGK, định hướng câu, đoạn đọc thầm
cá nhân sau đó chia sẻ ý kiến bản thân trước nhóm để cùng thống nhất kết quả tìm
hiểu. Trong quá trình HS làm việc, GV cần bao quát, nắm tình hình làm việc các
nhóm đặc biệt cần quan tâm các nhóm có HS trung bình, yếu. ( Ví dụ: Tìm ý chính
cho đoạn, bài đọc hoặc đặt tên khác cho bài,....). Chú ý việc làm này của GV chỉ ở
gốc độ nhóm, do đó âm lượng trao đổi, hỗ trợ,... không để các nhóm khác phân tâm;
không nhất thiết phải dừng lại từng câu hỏi tìm hiểu bài để kết luận trước lớp( quá
trình tìm hiểu nội dung của học sinh các nhóm không mang tính đồng loạt).
3) Luyện đọc lại ( Đọc diễn cảm)
GV cần tổ chức cho HS luyện đọc cá nhân nối tiếp nhau ở từng nhóm, chú ý các
nhóm lắng nghe để nhân xét uốn nắn cách phát âm cho HS. Trường hợp trong bài đọc
số câu khó, đoạn khó đọc, giáo viện cần định hướng , gợi ý học sinh chia sẻ nhau
trong nhóm để phát hiện cách đọc đúng, học hay có sự gắn kết của GV trong quá
trình làm việc của các nhóm.
Có thể tổ chức thêm trò chơi:‘‘ Ai đọc đúng, đọc hay ” để khuyến khích, động
viên HS từng bước nâng cao chất lượng đọc.
9. VI. QUY TRÌNH DẠY TẬP ĐỌC:
- 9 -
1. Khởi động
2. Ôn bài
3. Bài mới
o Giới thiệu bài
4. Hoạt động cơ bản
Đọc mục tiêu
- GV đọc mẫu( hoặc HD khá giỏi đọc)
- Yêu cầu HS chia đoạn- GV chốt đoạn
- HS đọc thầm ( đọc cá nhân) tìm từ khó đọc hoặc từ khó hiểu(ngoài các từ đã có
SGK) đọc từ khó hiểu SGK hoặc từ khó hiểu khác( giải thích từ khó hiểu)
Chia sẻ các từ khó đọc khó hiểu trong nhóm( GV bao quát hỗ trợ các nhóm khi cần)
- Luyện đọc đoạn trong nhóm( nhóm trưởng điều hành các bạn đọc)
- Thi đọc các nhóm( đoạn)
- Hướng dẫn HS đọc ngắt nghỉ ( đoạn hoặc câu)
- Cho HS đọc trong nhóm, đọc trước lớp
5. Hoạt động thực hành
- Nhóm trưởng hướng dẫn HS đọc thầm đoạn, trả lời câu hỏi nội dung bài sau đó rút
ra nội dung bài( căn cứ mục tiêu)
*Luyện đọc diễn cảm( luyện đọc lại) chọn đoạn em thích
-Nhóm trưởng hướng dẫn HS đọc thầm đoạn văn, phát hiện giọng đọc cách nhấn
giọng
-HS đọc diễn cảm đoạn văn
-HS đọc diễn cảm đoạn văn theo nhóm đôi
-Cho học sinh thi đọc diễn cảm
PCTHĐTQ ôn bài
6. Hoạt động ứng dụng
10. -Đọc và chia sẻ cách đọc hay đọc tốt cho cha mẹ, người thân trong gia đình( tùy nội
dung bài)
VII. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
-Nắm vững nội dung chương trình.
-Bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng.
-Chọn PP phù hợp với đối tượng HS.
-Tích cực ĐMPPDH, tạo điều kiện để tất cả các em đều được đọc, được tham gia xây
dựng bài.
-Phát hiện và sửa sai kịp thời cho HS.
-Tăng cường dùng PP đôi bạn học tốt.
-GV rèn phát âm chuẩn để HS học theo.
-Thống nhất với PHHS về thời gian đọc ở nhà.
-Khuyến khích HS đọc sách ở thư viện lớp, thư viện trường.
- Tạo không khí lớp học sinh động, gần gũi, thân thiện.
-Có tinh thần học hỏi cao, khắc phục những hạn chế bản thân.
-Dạy HS bằng cả tấm lòng của một nhà giáo.
VIII. THỐNG KÊ KẾT QUẢ PHÂN MÔN TẬP ĐỌC– NĂM HỌC 2013-2014
- 10 -
Giai
Đoạn
TSHS
Giỏi Khá Trung bình Yếu Trên TB
SL % SL % SL % SL % SL %
HKI 368 211 57 113 30.7 44 12.3 368 100
CN 368 239 65 117 31.7 12 3.3 368 100
Tóm lại: Việc rèn đọc cho học sinh là một việc làm khó đòi hỏi giáo viên phải kiên
nhẫn, tránh nôn nóng. Nhiệm vụ này không phải tiến hành trong một thời gian ngắn mà
cho kết quả tốt được , có cần được tiến hành trong thời gian dài với sự đồng bộ của các
khối lớp. Trên đây là một số biện pháp giúp nâng c ao chất lượng dạy và học phân môn tập
đọc lớp 5 . Song mới chỉ là kinh nghiệm nhỏ, chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Rất
11. mong được sự giúp đỡ của Ban giám hiệu, quý thầy cô để kinh nghiệm này được hoàn
thiện hơn có ứng dụng cao hơn trong việc dạy và học.
-Báo cáo chuyên đề:
- Bài dạy minh họa:
- Giáo viên dạy:
PHÓ HIỆU TRƯỞNG Bình Thủy ngày.16.. tháng 9 năm 2014
- 11 -
Tập thể khối 5
