1. 18-Jul-15
1
HOẠT ĐỘNG TỪ THIỆN của
Doanh nghiệp
Nghĩ đúng, làm mới tốt
PGS. NGUYỄN MẠNH QUÂN - TSKT, MBA, KS.
VIỆN NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP (INBUS)
Đthoại (vp): (04) 36 33 66 00 – 453
Đthoại DĐ: 0903 26 46 99
E-mail: nmquan54@gmail.com
Mail: P. A316 (nhà A) - Số 29A, Ngõ 124 – Phố Vĩnh Tuy – Q. Hai Bà Trưng – TP Hà Nội
Website: http://inbus.vn
Vấn đề sẽ trao đổi
Nghĩ đúng – Nên hiểu hoạt động từ thiện thế nào cho đúng?
Doanh nghiệp tham gia các hoạt động từ thiện, nhân đạo khi nào?
Tại sao doanh nghiệp muốn/không muốn tham gia các hoạt động
từ thiện, nhân đạo?
Doanh nghiệp có thể được lợi gì khi thực hiện các hoạt động từ
thiện, nhân đạo? Doanh nghiệp bị thiệt hại gì khi thực hiện các
hoạt động từ thiện, nhân đạo?
Làm tốt - Doanh nghiệp thường làm gì? Nên làm gì?
Một số tình huống minh hoạ
Một số nguyên tắc cơ bản khi hành động
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 2
2. 18-Jul-15
2
NGHĨ ĐÚNG
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 3
CSR - TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP
PHÁP LÝ
ĐẠO LÝ
NHÂN ĐẠO
KINH TẾ
Luật – Văn bản pháp lý
Quyền theo luật dịnh
Tiêu chuẩn ngành
Tiêu chuẩn chất luợng
Sản phẩm – Giá cả - An toàn
Việc làm – Tiền lương – Điều kiện làm việc
Tài sản – Giá trị
Hoạt động
từ thiện
ĐƯỢC THỪA
NHẬN
ĐƯỢC TÔN
TRỌNG
TỰ TÔN
TỰ TRỌNG
TỒN TẠI
Từ thiện là một phần trong
TNXH của Doanh nghiệp
3. 18-Jul-15
3
(1) DN tham gia các hoạt động từ thiện, nhân đạo
khi nào? Tại sao DN không tham gia?
THAM GIA KHI NÀO?
Khi doanh nghiệp có điều kiện?
Có dư tiền;
Có sản phẩm hữu ích, cần thiết cho người nhận từ thiện, trợ giúp;
Còn dư nhân lực;
Khi thấy cảm thông, muốn chia sẻ khó khăn?
Còn nhiều người khổ hơn mình;
Thiện tâm, niềm tin tín ngưỡng;
Tin vào thuyết nhân quả;
Khi việc tham gia có thể giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề của DN
Làm từ thiện giúp người khác để giúp chính mình;
Từ thiện chỉ là cách nói, hiệu quả mới là bản chất;
TẠI SAO KHÔNG THAM GIA?
Lợi ích là mơ hồ, không rõ ràng, khó xác định;
Thiệt hại rất cụ thể, có thể đong đếm được;
DN gặp khó khăn, trước hết phải lo cho bản thân, cho nhân viên;
DN không có dư nguồn lực;
Cổ đông không cho phép sử dụng nguồn lực «sai mục đích» (kinh doanh);
Cảm thấy bị lợi/lạm dụng lòng tốt;
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 5
(2) Lợi ích và thiệt hại của việc tham gia các
hoạt động từ thiện, nhân đạo?
LỢI ÍCH TIỀM TÀNG
Uy tín, danh tiếng
Cơ hội mở rộng thị
trường, tiêu thụ sản phẩm
Nâng cao ý thức, chất
lượng nguồn nhân lực
Đóng góp vì lợi ích cộng
đồng
Nâng cao ý thức trách
nhiệm xã hội của người
lãnh đạo, nhân viên, cộng
đồng
Thiện chí, thiện cảm, sự
ủng hộ của cộng đồng
THIỆT HẠI TIỀM ẨN
Hư danh
Phân tán nguồn lực
Mất thời gian
Tốn tiền của
Nghi ngờ thiếu minh bạch
Lạm quyền
Không hiệu quả
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 6
4. 18-Jul-15
4
(3) Bản chất - KINH DOANH TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG TOÀN CẦU HÓA
Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Tham gia vào một “bữa tiệc xã hội”
Trong đó giá trị được hình thành và
Lợi ích được chia sẻ cho các vị khách ngồi cùng bàn
tiệc = những người hữu quan
Kinh tế thị trường toàn cầu hóa = “bữa đại lễ hội
kinh tế - văn hóa – xã hội của các dân tộc”
Những người hữu quan - Họ là ai?
CÁC NHÂN VẬT CHÍNH
Khách hàng - tiêu dùng sản phẩm và trả giá + Hiệp hội bảo vệ
người tiêu dùng – tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dung
Người lao động - làm ra sản phẩm và được trả lương + Nghiệp
đoàn – tổ chức bảo vệ quyền lợi của người lao động
Đối tác – cung cấp nguồn lực sản xuất, + Đối thủ - cạnh tranh,
so sánh + Hiệp hội nghề nghiệp - cạnh tranh trung thực
Chủ đầu tư – cung cấp tài chính ban đầu
Cộng đồng – hứng chịu chất thải không mong muốn và phải trả
giá + Tổ chức xã hội – bảo vệ môi trường, từ thiện, nhân đạo...
Chính phủ – can thiệp để điều tiết và đảm bảo sự công bằng và
phát triển
VỊ KHÁCH DANH DỰ
Đối tượng nhân đạo – những người chịu thiệt thòi trong xã hội
5. 18-Jul-15
5
Doanh nghiệp
(đại diện, người
lao động)
Đối tác,
cung cấp
Khách hàng
Cổ đông
Cộng đồng,
địa phương
Đối tượng
nhân đạo
xã hội
“Bàn tiệc xã hội” của DOANH NGHIỆP
Cơ quan quản
lý nhà nước -
Xã hội
18-Jul-15 VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP 10
DN có biết họ quan tâm và mong muốn điều
gì ở các hoạt động của DN không?
Khách hàng - sản phẩm chất lượng, an toàn, và giá cả hợp lý
Người lao động – an toàn, thuận lợi, năng suất và thu nhập xứng
đáng, quyền lợi/chế độ đảm bảo
Đối tác – hợp tác bền vững, đôi bên cùng có lợi, chia sẻ;
Đối thủ - cạnh tranh trung thực;
Chủ đầu tư – an toàn, minh bạch, tăng trưởng;
Cộng đồng – an toàn, ý thức trách nhiệm, đóng góp phúc lợi,
tăng trưởng, bền vững
Chính phủ – công bằng, bình đẳng, tăng trưởng và phát triển cân
đối
Đối tượng nhân đạo – chia sẻ, cảm thông, tương trợ, công bằng,
bình đẳng
6. 18-Jul-15
6
LÀM TỐT
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 11
DN thường làm gì?
Chỉ làm những gì có thể mang lại lợi ích cụ thể, rõ
ràng, thấy được;
Làm những gì làm hài lòng đối tượng mục tiêu;
Chỉ làm theo cách nhiều người có thể thấy hoặc ghi
nhận được lợi ích mang lại, hay giá trị đóng góp của
DN;
Sẽ làm khi nhận thấy có nhu cầu xuất phát từ phía đối
tượng hữu quan;
HÃY CHO BIẾT Ý KIẾN VỀ CÁC TRƯỜNG HỢP SAU
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 12
7. 18-Jul-15
7
Tạo việc làm? Cải thiện đời sống?
Có người khuyên bạn rằng, bạn có thể giao một số công việc
đơn giản của đơn vị về cho hộ gia đình. Với cách đó, bạn có
thể “tạo việc làm và thu nhập” cho các cháu vào thời gian rỗi,
đồng thời giảm chi phí lao động. Mặt khác cần coi đó “điểm
nhấn” trong chương trình xã hội của đơn vị bạn.
Địa phương nơi đơn vị bạn đang hoạt động, yêu cầu sự giúp đỡ
đối với cộng đồng và địa phương. Có người “mách nhỏ” rằng
vệ sinh môi trường sống là vấn đề rất “nóng” hiện nay, vì nhiều
hộ gia đình không có nhà vệ sinh.
Bạn có chọn “đầu tư” vào đó và sẽ gắn một tấm biển ghi dòng
chữ “Quà tặng của đơn vị” ở các công trình đó hay không?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 13
Kinh doanh hay nhân đạo?
Đơn vị bạn phát động phong trào “kế hoạch nhỏ” để lấy kinh
phí tài trợ cho các trường học bằng cách “thu mua” tất cả bao
bì đã sử dụng của đơn vị. “Một công ba việc”, các cháu có thêm
bàn ghế, môi trường sạch hơn, công ty thực hiện trách nhiệm
xã hội của mình.
Kết quả đạt được thật bất ngờ, doanh số của đơn vị bạn tăng
lên. Phân tích kỹ hơn cho thấy, doanh số của bạn tăng lên chủ
yếu là ở các gia đình có trẻ nhỏ ở độ tuổi 6-12 tuổi.
Có người phê phán rằng đó là hành vi phi đạo đức, bởi chương
trình của bạn chỉ là một «mẹo nhỏ» để tăng doanh số mà thôi.
Bạn có chấp nhận cách hành động này hay không?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 14
8. 18-Jul-15
8
Vai trò của các tổ chức trung gian
Một tổ chức xã hội đang đề nghị doanh nghiệp của bạn trợ giúp một
bộ phận người dân tộc nghèo ở vùng cao nâng cao chất lượng cuộc
sống theo cách giúp họ «cần câu» qua việc dạy họ cách làm kinh tế.
Bài học kinh nghiệm «dạy» bạn rằng, các tổ chức này chỉ dùng một
phần tiền của bạn cho hoạt động từ thiện, một phần họ dùng để «trả
công» cho chính họ. Hơn nữa, là tổ chức xã hội, họ làm sao có kiến
thức kinh doanh và kinh nghiệm quản lý nhiều bằng bạn để có thể
«dạy người khác làm kinh tế». Bạn tin rằng nếu chính doanh nghiệp
của bạn làm điều này thì sẽ tốt nhất. Tiếc là, bạn chưa biết công việc
đáng làm này có thể thu xếp vào lúc nào trong kế hoạch kinh doanh
«chật cứng» của bạn.
Lựa chọn của bạn là gì? Giả pháp của bạn là như thế nào?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 15
Sử dụng lao động là sinh viên (1)
Các doanh nghiệp thường không muốn nhận sinh viên và giáo viên
đại học đến thực tập, nghiên cứu tại cơ sổ của mình, bởi họ cho rằng
đối tượng này «sính chữ» hay bới móc, hay phát ngôn bừa bãi, vướng
cẳng, nhiệt tình hoặc lười nhác một cách vô tích sự, dễ vi phạm kỷ
luật đơn vị. Vậy tốt nhất nên tránh xa.
Có người nói rằng, đó là nguồn lao động có trí tuệ sẵn sàng cho phép
doanh nghiệp «bóc lột» với giá rẻ mạt (đôi khi miễn phí), mà nếu biết
cách khai thác, thì DN có thể giải quyết được nhiều vấn đề đang phải
đối đầu. Biết khai thác, DN sẽ được lợi rất nhiều.
Họ cũng nói rằng, sử dụng sinh viên không phải là hoạt động thiện
nguyện, nhân đạo, bởi sinh viên tuy nghèo lúc này, nhưng sắp giàu.
Từ thiện, nhân đạo là phải chọn đối tượng là người nghèo hay người
khuyết tật thì mới đúng.
Bạn có đồng ý với quan điểm này hay không?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 16
9. 18-Jul-15
9
Sử dụng lao động là sinh viên (2)
Bạn không hệ ý thức đang «làm từ thiện» khi nhận một nhóm sinh
viên vào thực tập tại DN. Sau thời gian thực tập, nhóm sinh viên này
đưa ra một sáng kiến về một thiết bị hỗ trợ người khuyết tật để họ
hoà nhập tốt hơn vào đời sống xã hội với người lành lặn. Tuy nhiên,
để chế tạo thành thành phẩm, còn phải tiếp tục nghiên cứu và chế
thử. Khả năng thương mại hoá của sản phẩm cũng còn phải nghiên
cứu thêm.
Bạn có cho rằng đó cũng là hoạt động từ thiện hay không? Bạn có
tiếp tục đầu tư để nhóm nghiên cứu hoàn thiện sản phẩm, ngay cả
khi khả năng thương mại hoá sản phẩm này là rất kém, hay không?
Tình cờ, đề án này có khả năng xin cấp kinh phí cho việc nghiên cứu
và chế thử. Bạn sẽ hành động như thế nào: (1) lập đề án trình để xin
tài trợ? (2) tiếp tục giúp nhóm nghiên cứu mà không để tâm đến khả
năng này? (3) nhóm nghiên cứu có thể lập đề án để tự tài trợ cho giai
đoạn thương mại hoá?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 17
Trợ giúp triển khai ứng dụng NCKH
Qua đài báo, bạn phát hiện ra rằng, một số sáng kiến của các nhà
nghiên cứu trẻ có thể giúp giải quyết khá tốt vấn đề bảo quản và chế
biến nông sản sau thu hoạch hoặc giúp giám sát, đảm bảo chất lượng
nông sản. Nhờ đó, sản phẩm của nông dân có thể tiêu thụ tốt hơn,
đời sống của họ nhờ đó có thể được cải thiện. Mặt khác, DN của bạn
cũng có thể kiếm lời qua việc kinh doanh nhờ sáng kiến này.
Có ý kiến cho rằng các đề án này đơn thuần là đề án kinh doanh,
không mang tính chất từ thiện, trong khi có ý kiến ngược lại, cho
rằng đấy mới là «từ thiện chiến lược», «từ thiện bền vững».
Lại có ý kiến rằng, doanh nghiệp nên chủ động tìm kiếm và triển khai
các đề án mang tính nhân đạo, thay vì ngồi chờ các tổ chức xã hội, từ
thiện mang đề án đến vận động. Khi đó, cách tốt nhất là chịu khó
xem TV, nghe đài, đọc báo để biết các khó khăn xã hội đang phải đối
mặt và tìm cách lồng ghép vào các hoạt động SX-KD của DN.
Ý kiến của bạn như thế nào?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 18
10. 18-Jul-15
10
Nghĩ đúng - Làm mới tốt
Bạn nhằm vào AI, nghĩ về AI khi ra quyết định
và thực hiện hành động thiện nguyện?
Lợi ích/thiệt hại mà HỌ được hưởng hay phải
gánh chịu là gì? BẠN đo lường như thế nào?
Lợi ích/thiệt hại đó có phải là thứ HỌ thực sự
mong muốn không? Hay đó là điều BẠN nghĩ?
Hành động đó có phải là cách tốt nhất để HỌ
và BẠN đạt được điều mong muốn không?
18-Jul-15 nmquan54@gmail.com 19
«Doanh nghiệp (mang tính) xã hội»=
hoạt động như doanh nghiệp + vì
mục đích nhân đạo
Biến thiện tâm thành hành động
Biến lời cầu chúc thành hiện thực
Biến ước muốn thành hệ quả
11. 18-Jul-15
11
Lẽ thường là…
Con người ai cũng có ước muốn và luôn mong muốn ước
muốn của mình thành hiện thực;
Con người ai cũng có tâm thiện, họ cảm thấy vui mừng,
hạnh phúc khi làm được điều gì đó giúp những người
khác đạt được ước mơ, hạnh phúc;
Tôn giáo (Phật giáo) là nơi người ta thường tìm đến để
mong được hạnh phúc;
Đó cũng là điều các doanh nghiệp ngày nay quan tâm và
họ vẫn thường xuyên giúp mọi người và giúp các tổ chức
tôn giáo làm điều thiện;
Mô hình truyền thống
Được áp dụng rất phổ biến;
Tách bạch hoạt động Kinh doanh với hoạt
động Nhân đạo
Doanh nghiệp:
Thực hiện hoạt động kinh doanh;
Thực hiện nghĩa vụ đóng góp tài chính
Các tổ chức xã hội, nhân đạo, tôn giáo
Thực hiện hoạt động xã hội, nhân đạo
Sử dụng nguồn đóng góp của doanh nghiệp
12. 18-Jul-15
12
Doanh nghiệp Tổ chức XH
Kinh doanh Tình nguyện
Thoả mãn
Khách hàng
Trợ giúp
Đối tượng
Kinh tế Nhân đạoXã hội
Hoạt động từ
thiện,nhân đạo
Người nghèo
Người có hoàn
cảnh khó khăn
Người bất hạnh,
bất lợi thế XH
Người chịu
thiệt hại XH
Những người
hảo tâm
Quỹ từ thiện
Mô hình doanh nghiệp xã hội
Xuất hiện khoảng 10 năm trở lại đây;
Hoạt động/mục tiêu XH được thực hiện
thông qua hoạt động KD
Hoạt động kinh tế:
Phương tiện để thực hiện các mục tiêu XH;
Cách thức để tạo nguồn tài chính bền vững;
Biện pháp để phục vụ, giúp đỡ đối tượng XH;
Mục tiêu xã hội, nhân đạo, tôn giáo
Giúp đỡ đối tượng xã hội một cách tích cực, lâu dài;
Biến lời cầu chúc an khang, cầu chúc phúc lộc, cầu
chúc cát tường, như ý thành hiện thực;
Tạo nguồn tài chính cho việc tu bổ, tôn tạo chùa
chiền, hành pháp, hành đạo
13. 18-Jul-15
13
Doanh nghiệp Tổ chức XH
Kinh doanh Tình nguyện
Khách hàng
Kinh tế Nhân đạoXã hội
Hoạt động từ
thiện,nhân đạo
Người nghèo
Người có hoàn
cảnh khó khăn
Người bất hạnh,
bất lợi thế XH
Người chịu
thiệt hại XH
Những người
hảo tâm
Doanh nghiệp
mang tính Xã hội
Quỹ từ thiện
Một số đề án có thể thực hiện
Đối tượng là người hưởng thụ trực tiếp: Bệnh viện mở
Đối tượng là người phạm tội: Giúp hoàn thành 1 ước nguyện cuối
cùng của trọng phạm dành cho người thân thích nhất (khơi dậy tâm
thiện)
Đối tượng là người tự làm kinh tế: DN + đào tạo nghề
Đối tượng là người không có công ăn việc làm, vô gia cư, mô côi: DN
sử dụng lao động
Đối tượng là người nghèo ở nông thôn: Chương trình khởi nghiệp cho
giáo viên phổ thông miền núi, vùng cao, dân tộc, vùng sâu, xa...
Đối tượng là người nghèo ở nông thôn: DN + vùng nguyên liệu + chế
biến = Chuỗi cung ứng DNXH (giải quyết đầu ra cho nông sản VN)
... = hoạt động kinh doanh hướng tới xã hội => bền vững
14. 18-Jul-15
14
PGS. NMQuan - DH KTQD
BẢO
QUẢN
SẢN
XUẤT
CHẾ
BIẾN
Cụm liên kết hay Chuỗi Giá trị
Doanh nghiệp Xã hội
Vốn
ĐẦU TƯ + LIÊN KẾT + ĐA NGÀNH
TIÊU THỤ
Khách hàng
HỢP TÁC
GIÁ
TRỊ
Cung ứng
HTX
Dnghiệp
Công
Nghệ
THỊ
TRƯỜNG
HOẠT
ĐỘNG
KINH
DOANH
HỘ
GIA ĐÌNH =
ĐỐI TƯỢNG
XÃ HỘI
TIÊU THỤ
TIÊU THỤ
BÀN
TIỆC
XH
CỦA
EVN
KHÁC
H
HÀNG CỘNG
ĐỒNG,
XÃ
HỘI
CHÍN
H PHỦ
ĐỐI
TƯỢN
G XH
KHÁC
ĐỐI
TÁC,
ĐỐI
THỦ
CHỦ
ĐẦU
TƯ
THÀN
H
VIÊN
EVN
31 2
31 2
GiốngCHỦ THỂ
HỢP TÁC
CHÍNH PHỦ
Hãy kiểm tra kỹ trước khi hành động –
Hãy trả lời các câu hỏi sau
VỚI DOANH NGHIỆP
Đối tượng
AI là người được hưởng lợi từ các hoạt động của bạn?
Đó có phải là đối tượng bạn muốn giúp hay không?
Họ có nhận được điều họ mong muốn hay không?
Biện pháp
Phương án đề xuất có phải là giải pháp tốt nhất để đạt mục tiêu hay
không?
Ai khác (NGO, trường đại học, tổ chức xã hội...) có thể tham gia/hỗ
trợ/giúp bạn thực hiện (một phần hay toàn bộ) mục tiêu/đề án này?
VỚI TỔ CHỨC XÃ HỘI
Cách tiếp cận
Khi hành động bạn coi bạn là tổ chức xã hội hay tổ chức kinh tế?
Biện pháp
Đề án tài chính của bạn có khác gì so với đề án của dự án kinh tế?
Dựa vào đâu bạn chứng minh tính khả thi, hiệu quả, hợp lý của đề án của
bạn?