1. TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN
HỌ VÀ TÊN:
TỔ:
BÀI DỰ THI
TÌM HIỂU HIẾN PHÁP NĂM 2013
CÂU HỎI VÀ NỘI DUNG GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI CUỘC THI
TÌM HIỂU HIẾN PHÁP NĂM 2013
Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam sửa đổi năm 2013 (gọi
tắt là Hiến pháp năm 2013) là đạo luật cơ bản của đất nước, có hiệu lực pháp lý
cao nhất, được thông qua tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII và có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/01/2014. Bản Hiến pháp này là kết quả của quá trình làm việc
công phu, nghiêm túc, khoa học và dân chủ; Là kết tinh trí tuệ, ý chí, nguyện vọng
của nhân dân, thể hiện được ý Đảng, lòng dân và sự đồng thuận của cả hệ thống
chính trị. Đây là sự kiện chính trị - pháp lý có tính lịch sử trong công cuộc xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Câu hỏi 1: Vì sao cần sửa đổi Hiến pháp năm 1992?
Trả lời:
Hiến pháp năm 1992 được ban hành và đã tạo cơ sở chính trị - pháp lý quan
trọng cho việc thực hiện công cuộc đổi mới. Qua 20 năm thực hiện Hiến pháp năm
1992, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử.
Đến nay, tình hình đất nước và quốc tế có nhiều biến đổi to lớn, sâu sắc và
phức tạp. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội
(bổ sung, phát triển năm 2011) và các văn kiện khác của Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI của Đảng đã xác định mục tiêu, định hướng phát triển toàn diện, bền
vững đất nước trong giai đoạn cách mạng mới nhằm xây dựng nước Việt Nam xã
hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy, cần sửa
đổi Hiến pháp năm 1992 để đảm bảo đổi mới đồng bộ cả về kinh tế và chính trị,
xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam Xã hội chủ nghĩa (XHCN) của nhân
dân, do nhân dân và vì nhân dân, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng
XHCN, bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân,
xây dựng và bảo vệ đất nước; tích cực và chủ động hội nhập quốc tế.
Câu hỏi 2: Hiến pháp năm 2013 quy định như thế nào về Quyền con
người, quyền công dân?
Trả lời:
Quyền con người, quyền công dân được quy định trong Hiến pháp năm 2013
đã kế thừa các bản Hiến pháp trước và được phát triển cơ bản như sau:
1. Các quyền về chính trị, dân sự bao gồm:
1
2. Mọi người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ.
Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật.
Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về
sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay
bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự,
nhân phẩm.
Không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định
hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang.
Việc bắt, giam, giữ người do luật định.
Mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy
định của luật. Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kỳ hình thức thử
nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm.
Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân
và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình.
Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao
đổi thông tin riêng tư khác.
Công dân có quyền có nơi ở hợp pháp.
Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. Không ai được tự ý vào
chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý.
Công dân có quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước, có quyền ra nước
ngoài và từ nước ngoài về nước. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy
định.
Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một
tôn giáo nào. Các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật.
Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội
họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định.
Công dân nam, nữ bình đẳng về mọi mặt.
Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở
lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do
luật định.
Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận
và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước.
Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ
chức trưng cầu ý dân.
Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
2
3. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục
hồi danh dự theo quy định của pháp luật.
Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh
theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời hạn luật định, công bằng,
công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được
công khai.
Không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm.
Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự
bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa.
Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án
trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi
danh dự. Người vi phạm pháp luật trong việc bắt, giam, giữ, khởi tố, điều tra, truy
tố, xét xử, thi hành án gây thiệt hại cho người khác phải bị xử lý theo pháp luật.
2. Các quyền về kinh tế bao gồm:
Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư
liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong doanh nghiệp hoặc trong các tổ
chức kinh tế khác.
Quyền sở hữu tư nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ.
Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật
không cấm.
3. Các quyền về xã hội bao gồm:
Công dân có quyền được bảo đảm an sinh xã hội.
Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành.
Công dân có quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm
việc.
Người làm công ăn lương được bảo đảm các điều kiện làm việc công bằng,
an toàn; được hưởng lương, chế độ nghỉ ngơi.
Nam, nữ có quyền kết hôn, ly hôn. Hôn nhân theo nguyên tắc tự nguyện, tiến
bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau.
Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục;
được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi,
bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ
em.
3
4. Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã hội tạo điều kiện học tập, lao
động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý
thức công dân; đi đầu trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc.
Người cao tuổi được Nhà nước, gia đình và xã hội tôn trọng, chăm sóc và
phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc
sử dụng các dịch vụ y tế.
4. Các quyền về văn hóa bao gồm:
Công dân có quyền học tập.
Mọi người có quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học,
nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó.
Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào
đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa.
Công dân có quyền xác định dân tộc của mình, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa
chọn ngôn ngữ giao tiếp.
Câu hỏi 3: Hiến pháp năm 2013 quy định như thế nào về nghĩa vụ cơ
bản của công dân?
Trả lời:
- Quyền công dân không tách rời nghĩa vụ công dân (Khoản1 Điều 15).
- Việc thực hiện quyền con người, quyền công dân không được xâm phạm
lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác (Khoản 4 Điều
15);
- Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44); Bảo vệ Tổ quốc, thực hiện
nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân (điều 45); thực
hiện đầy đủ nhiệm vụ quốc phòng và an ninh (Điều 64).
- Có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và xã hội (Khoản 3 Điều
15).
- Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia bảo vệ an ninh quốc
gia, trật tự, an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc sinh hoạt công cộng (Điều
46); Bảo vệ Hiến pháp (Khoản 2 Điều 119).
- Nộp thuế theo luật định (Điều 47); Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí,
phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước
(Điều 56).
- Nghĩa vụ học tập (Điều 39).
-Thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh (Khoản 1
Điều 38).
- Bảo vệ môi trường (Điều 43); cá nhân gây ô nhiễm môi trường, làm suy
kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm đa dạng sinh học phải bị xử lý nghiêm và
có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại (Khoản3 Điều 63).
4
5. - Mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác (Khoản 2 Điều 15);
Không được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn
giáo để vi phạm pháp luật (Khoản2 Điều 24); Không được bóc mở, kiểm soát, thu
giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư
của người khác (Khoản 2 Điều 21); Không được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu
không được người đó đồng ý (Khoản2 Điều 22); Không được lợi dụng quyền khiếu
nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác (Khoản 3 Điều 30).
Câu hỏi 4: Hiến pháp năm 2013 quy định trong những trường hợp nào,
quyền con người, quyền công dân bị giới hạn?
Trả lời:
- Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của
luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an
toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng (Khoản 2 Điều 4).
- Trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc
gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai, Nhà nước trưng mua hoặc trưng
dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường (Khoản 3 Điều
32).
- Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp
thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã
hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và
được bồi thường theo quy định của pháp luật (Khoản 3 Điều 54).
- Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thậtcần thiếtdo luật định để thực
hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninhhoặc trong tình trạng chiến tranh,tình trạng khẩn
cấp, phòng,chống thiên tai (Khoản 4 Điều 54).
Câu hỏi 5: Là Công dân Việt Nam, anh, chị cần làm gì để thực hiện tốt
và bảo vệ Hiến pháp năm 2013?
5
6. - Mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác (Khoản 2 Điều 15);
Không được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn
giáo để vi phạm pháp luật (Khoản2 Điều 24); Không được bóc mở, kiểm soát, thu
giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư
của người khác (Khoản 2 Điều 21); Không được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu
không được người đó đồng ý (Khoản2 Điều 22); Không được lợi dụng quyền khiếu
nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác (Khoản 3 Điều 30).
Câu hỏi 4: Hiến pháp năm 2013 quy định trong những trường hợp nào,
quyền con người, quyền công dân bị giới hạn?
Trả lời:
- Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của
luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an
toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng (Khoản 2 Điều 4).
- Trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc
gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai, Nhà nước trưng mua hoặc trưng
dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường (Khoản 3 Điều
32).
- Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp
thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã
hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và
được bồi thường theo quy định của pháp luật (Khoản 3 Điều 54).
- Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thậtcần thiếtdo luật định để thực
hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninhhoặc trong tình trạng chiến tranh,tình trạng khẩn
cấp, phòng,chống thiên tai (Khoản 4 Điều 54).
Câu hỏi 5: Là Công dân Việt Nam, anh, chị cần làm gì để thực hiện tốt
và bảo vệ Hiến pháp năm 2013?
5
