3.
Puberteit
1213 tot 1516 jaar
Lichamelijke veranderingen + psychisch onevenwicht
Adolescentie
1516 tot 2022 jaar
Jong-volwassenheid
Interimstatus tussen adolescentie en volwassenheid
Genietend van rechten en vrijheden van de volwassene
Doch nog uitstellen van volledige deelname aan de
maatschappelijke verplichtingen en zorgen
Experimenteren, andere levenswijze pogen te realiseren
7. Begin: strekkingfase
Disharmonisch
Lengtegroei ledematen (eerst handen en voeten en later armen,
benen) + groei bepaalde lichaamsextremiteiten (kin, neus)
Naderhand: vullingfase
Vermindering van het onderhuids vetweefsel t.v.v. de hoeveelheid
spierweefsel
Duidelijker bij jongens (verbreding schouders) dan bij meisjes
(verbreding bekken)
Verloop:
Meisjes : start 10 遜 jaar hoogtepunt 12 jaar einde 17 jaar
Jongens : start 13 jaar hoogtepunt 14 jaar einde 18 19 jaar
8. Seksuele rijpingsprocessen
Meisjes:
Tussen 9 en 14 jaar: beginnende borstontwikkeling
1 jaar later: start uitgroei uitwendige geslachtsorganen, groei
schaamhaar
Nog 1 jaar later: okselbeharing
Tussen 10 en 16 jaar: eerste menstruatie
Ongeveer 15 jaar: voltooiing seksuele rijping
Jongens:
Rond 12 13 jaar: uitwendige geslachtsorganen worden groter
1 jaar later : start groei schaamhaar
Nog 1 jaar later: okselbeharing, begin baardgroei en stembreking +
eerste zaadlozing
Rond 16 jaar: voltooiing seksuele rijping
11. Lichamelijk aantrekkelijk = positief voor
zelfbeeld
Negatieve gevoelens door:
Vroege/late rijping
lichamelijke/psychische ontwikkeling
Ongelijk verloop van ontwikkelingen
Afwijkingen vrouwelijk/mannelijk ideaalbeeld
Jeugdpuistjes
Menarche/spermarche: tegenstrijdige emotie
12. Rechtstreekse invloeden op het gedrag:
Groeispurt vergt veel energie uitputtingen
Lichaamsbesef kan de snelle en disharmonische
veranderingen niet volgen : onhandigheid, stunteligheid
Deuk voor zelfconcept en zelfwaardering
Onrechtstreekse invloeden op het gedrag:
Volwassener lijken t辿 hoge verwachtingen
Mannelijk of vrouwelijk uiterlijk andere bejegening (is nieuw,
eventueel confronterend gegeven)
Emotionele reacties (vb. in de war zijn, moeilijk aanvaarden,
negatieve reacties bij bepaalde ongemakken, ).
14.
Abstracte begrippen
Woorden en symbolen
Uitdrukkingen en begrippen met dubbele betekenis
Interpropositioneel denken
Beweringen o.b.v. formele eigenschappen
Denken over hypothesen
Bestaande realiteit is slechts 1 van veel mogelijke realiteiten
Relativerend en kritisch kijken naar gewoonten
Hypothetisch-deductief denken
Bij het oplossen van problemen, eerst mogelijke antwoorden bedenken,
die in gedachten toetsen, en hieruit de best passende oplossing halen
Experimenteel denken
In gedachten de situatie een paar keer overdoen, met elke keer een
ander element of factor als vertrekpunt
Combinatorisch denken
In gedachten aftoetsen van mogelijke oplossingen of antwoorden,
vertrekkend vanuit een factoranalyse geen mogelijkheid overslaan of
vergeten
15. Aandacht en concentratie
Selectieve aandacht
Verdelen van aandacht
Langdurige concentratie
mogelijk
16.
Volwassenentaal
Gesproken en geschreven taal =
begrijpen en voortbrengen
Maar volwassenen begrijpen
niet altijd taal van jongeren
Bvb. smsjes en chat-taal
of uitdrukkingen zoals
smoren, iemand binnendraaien,
etc.
Taalontwikkeling stopt niet
17.
Intellectuele vooruitgang, kwantitatief + kwalitatief
Vernieuwd egocentrisme
Onrealistisch zelfbeeld
Verlies van zekerheden
Overkritische ingesteldheid
Zie verder bij Persoonlijkheidsontwikkeling
20. Volgens Erikson: identiteitscrisis
(identiteitsverwarring vs. Identiteit)
Snelle dysharmonische groei
Seksuele rijping
Verandering verwachtingen
Nieuwe cognitieve mogelijkheden
Verdwijnen zekerheden vervreemding van zichzelf
identiteitsverwarring
Taak: verschillende zelfbelevingen integreren tot een
psychosociaal geheel = identiteit
21. Psychosociaal moratorium of laboratorium
Tweede protestfase
Conformisme ten aanzien van leeftijdsgenoten
Dwepen met idolen
Projectieve vriendschappen en verliefdheden
Eigen territorium
Experimenteren, ervaringen opdoen
24. Separatie = loskomen van ouders
-Invloed: ouders , lftgenoten
Individuatie = autonome persoon
worden
-Beeld ouders: ouders = feilbaar
-Verschilt per gezin en cultuur
-Generatiekloof?
Rolveranderingen:
- Intimiteit en seksualiteit
- Relationeel binden
- Beroep en studie
- Moreel, politiek en levensbeschouwelijk
25. 2 de separatie-individuatiefase (Mahler):
Tijdens de peutertijd beseft het kind dat het niet
gelijk is aan de primaire zorgfiguur + dat deze
primaire zorgfiguur niet steeds ter beschikking is
Tijdens de vroege adolescentie: 2de
separatieindividuatiefase
- Autonomie : zelfstandig beslissingen nemen
- Invulling geven aan de individualiteit
Conflicten met ouders zijn basis van groei
26. 2 dimensies
1. Hoge versus lage verwachtingen
2. Hoge versus lage responsiviteit
4 opvoedingsstijlen
1.
2.
3.
4.
Autoritaire opvoedingsstijl
Gezaghebbende opvoedingsstijl
Toegeeflijke opvoedingsstijl
Onge誰nteresseerde opvoedingsstijl
27.
Autoritaire opvoedingsstijl
Eisend en controlerend, weinig begrip voor gevoelens en behoeften
afhankelijkheid, onzekerheid, afwachtend zijn, minder tolerantie bezittend,
Gezaghebbende opvoedingsstijl
Verantwoording & overleg, warme en hartelijke contacten
positief zelfbeeld, hoge sociale competenties, gemakkelijke autonomieontwikkeling,
Toegeeflijke opvoedingsstijl
Rekening houden met gevoelens en argumenten van het kind + weinig
grenzen en controle
afhankelijkheid, opvliegendheid, verwend,
Onge誰nteresseerde opvoedingsstijl
Verwaarlozend
ongelukkig, delinquentie,
28. Meer omgang, ook buiten school
omgang
Informele ontmoetingen , ook met andere sekse
Grote en kleine groepen
Belang ?
Zelfwaardering, want onzekere periode
Sociale vaardigheden
Experimenteren met nieuwe rollen
Integratie volwassenenwereld voorbereiden
Sociale vergelijking
29.
De jeugdcultuur
Ados hebben een eigen cultuur, met eigen opvattingen
en gedragingen
Verschillende subculturen
= Basis voor imago
Geen groep van vrienden, hoewel die er wel kunnen uit
voortkomen
ConformismeBvb. skaters, emos,
jumpers, tecktonik fans,
30. Vriendschap tss boezemvriend(inn)en
Speciale band: intimiteit, gelijkwaardigheid en
wederkerigheid
Invulling: wederzijds vertrouwen, steun en zorg,
gesprekken over alledaagse en intieme zaken
Nadruk:
Jongens: vaak samen dingen doen
Meisjes: vertrouwensfiguur
Tegenwicht voor gevoelens van eenzaamheid
32.
Ontdekking eigen/ander lichaam
Seksuele omgang met eigen/ander
lichaam
Genitale fase (Freud)
Geslachtscontact = centraal
Volwassen seksualiteit, gericht op seksuele omgang met
persoon buiten het gezin
Grote openheid versus taboesfeer
33. Seksuele themas
1. Zelfbevrediging
Verwondering, ongemak, schuld
Zelfs bij kleine kinderen
Jongens > meisjes
2. De eerste keer
Van vasthouden, via tongzoenen, aanrakingen lichaam en
geslachtsdelen tot de eerste keer
Opleidingsniveau: hoe lager, hoe vroeger; en viceversa
Motieven: nieuwsgierigheid, affectie, status volwassene
Gemengde emoties: jongens positiever dan meisjes
34. 3. Anticonceptie en veilig vrijen
Waarom condoom?
Meisjes: zwangerschap voorkomen
Jongens: geslachtsziekten voorkomen
Hoe jonger, hoe minder anticonceptiegebruik
Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer anticonceptiegebruik
Tienerzwangerschap
Belang van externe factoren: steun familie, steun partner,
economische en culturele factoren
35. 4. Homoseksueel gedrag
Drie reacties op ontdekking:
Verzet en maskeren
Acceptatie en dubbelleven
Volledige aanvaarding en openheid
Spanningen en angsten
Zelfmoord > gemiddelde
Reacties omgeving meestal positief
37. Egocentrisme = anderen zijn ook met mij bezig, omdat ik met
mezelf bezig ben = Imaginair publiek : wanneer een adolescent
(kritisch of
bewonderend) over zichzelf denkt, denkt hij dat de anderen
dit ook doen op dezelfde manier (zoals een publiek).
Egocentrisme = Persoonlijke fabel
Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik. Ik heb unieke
gedachten en gevoelens. Ze voelen zich onkwetsbaar en
hebben vaak het gevoel dat niemand hen begrijpt.
Oplossing
Imaginair publiek : Contact met leeftijdsgenoten
Persoonlijke fabel : Realisatie van vriendschappen
38.
Conformisme
In zoektocht naar eigen persoonlijkheid
Met jeugdcultuur, subcultuur, vriendengroep
Bvb. kleding, muziekkeuze, taalgebruik
Met volwassenen
Bvb. oplossen van problemen, kiezen van een beroep
Einde adolescentie
Conformisme
39. Identificatie
Zelfontdekking van buiten naar binnen
Lichamelijke aantrekkelijkheid = belangrijk!
Persoonlijkheidseigenschappen en vaardigheden
Modellen
Personen waaraan adolescent gedrag wil ori谷nteren
Bvb. verre, nabije, abstracte modellen
Idealen
Waardeopvattingen, ontwerpen voor toekomst
40. Experimenteren met sociale rollen
Bvb. vakantiejob, animator in jeugdwerk, lid van
muziekband, partner/lief, roken/drinken, brommerrijden,
etc.
Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen
41. Zelfbeeld
Hoe zie ik mezelf?
Voor wie houdt men mij?
Differentiatie zelfbeeld +
zelfwaardegevoel
Genderverschillen
meisjes < jongens
47.
Adolescentie = gevoelige periode
Meestal zonder ernstige problemen
Indien wel problemen:
problemen
Verschil in omgang met stress en emotie
Externaliserend: reactie naar buiten gericht (bv
agressie, ongehoorzaamheid, overactief gedrag)
Internaliserend: reactie naar binnen gericht
(sociale teruggetrokkenheid, angst, depressie,
psychosomatiek)
Verschil in gradaties
48. Jeugdcriminaliteit
Meestal lichte vormen
Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in betoging, niet
teruggeven van te veel ontvangen wisselgeld
Hoogtepunt: 17-18 jaar
Oorzaak: wensen goedkeuring leeftijdsgenoten
Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd
Stoppen criminaliteit
Gaan er mee door
49. Middelengebruik en verslaving
Biologische en psychische afhankelijkheid
Alcohol, roken, andere (illegale) drugs
Waarom?
Spanningen wegnemen, plezierige emotionele
toestand,
Problemen?
Identificatie met drugcultuur, fysieke achteruitgang,
schoolprestaties , gedragsveranderingen
50.
Depressiviteit
Sombere stemming, minder plezier beleven, eetlust of
, verstoord slaappatroon, concentratie ,
Stijgt in adolescentie
Oorzaak: genetisch of omgeving
Su誰cide
Oorzaak: depressie, stress, perfectionisme, conflicten,
51. Eetproblemen
Obesitas
Gevolgen voor psyche en gezondheid
Eetstoornis
Anorexia nervosa
Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van
vermagering, buitengewone invloed van gewicht op
zelfbeeld
Boulimia nervosa
Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn (braken,
dieethouden, ), gewicht blijft normaal, buitengewone invloed
van gewicht op zelfbeeld
Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel
52.
Overgang kind volwassene
Tweede strekking seksuele rijpingsprocessen
Waarnemen van meerdere dingen tegelijk
Formeel operationeel denken
Jongerentaal
Separatie en individuatie
Belang leeftijdgenoten , ook andere sekse
Jeugd- en subcultuur, vrienschappen
53.
Genitale fase: geslachtscontact = centraal
Egocentrisme, conformisme, identiteitsvinding
Richt zich naar universele menselijke waarden, met
afwegingen
Sport/hobbys/samen zijn ipv spel
Kritisch tov tekentalent
Externaliserende en internaliserende problemen