ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Dədə Qorqud

•Download as PPT, PDF•
•
G
gul222

Kitabi Dede Qorqud

1 of 31
Downloaded 181 times
DƏDƏ QORQUD Təqdimatın Müəllif i: İ smayıllı rayon 6 saylı tam orta məktəbin Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Fərəcova Gülçöhrə.
DƏ RS İ N GEDİŞİ . 3.MÜQƏDDİ MƏ (DƏDƏ QORQUD Kİ MDİ R?) Bölmələrin üstünə vurun 5.DASTANA DAXİ L OLAN BOYLAR. 1.Kİ TABİ - DƏDƏ QORQUD HAQQINDA 4.TARİ XLƏ ƏLAQƏSİ 6.TESTLƏR VƏ SUALLAR 2.”Kİ TABİ - DƏDƏ QORQUD”UN NÜSXƏLƏRİ 7.EV TAPŞIRIQLARI 8.Qİ YMƏTLƏNDİ RMƏ MEYARI 9.SON
KİTABİ -DƏDƏ QORQUD Əsil adı: "Kitab- ı Dədə Qorqud əla Lisan- ı Taife- i Oğuzan“ Mənası: “Oğuzların dili ilə Dədə Qorqud kitabı” “Kitabi- Dədə Qorqud” Azərbaycan xalqının tarixi qəhrəmanlıq keçmışini əks etdirən möhtəşəm sənət abidəsidir. Epos Oğuz tayfalarının bədii zövqünü, adət-ənənəsini, mənəvi- ruhi aləmini, alp- ərənlik həyatını öyrənmək üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. ”Dədə Qorqud” eposu hər birinin öz süjet xətti olan müxtəlif boylardan ibarətdir. Lakin bu boylar eposun ümumi məzmunu , ideyaları ilə birbaşa ,ya da dolaysı ilə bağlıdır. Oğuz tayfaları İ ç Oğuzdan və Dış oğuzdan ibarətdir. Eposun əvvəlki boylarında oğuzun birliyini bütövlüyünü görürük. Lakin on ikinci boyda birlik pozulur. Epos həm nəzm,həm də nəsr hissədən ibarətdir.
Kit abın 2 ə ly azma Dədə Qorqud Kitabının Vatikan Nüsxəsının İlk Səhifəsı Almaniy anın Dre z den muz e y ində sax lanılan “Dre z den nüsx ə s i. Bir müqə ddimə 12 boy dan ibarə t dir. Dədə Qorqud Kitabının nüs x ə s i var. Drezden Nüsxəsinin 2 Səhifəsi Vat ikandakı muz e y də sax lanılan “Vat ikan nüsx ə s i. Bir müqə ddimə 6 boy dan ibarə t dir
“D d Qorqud” kitabının ə ə əvvəlində verilmiş müqəddimədə eposun əsas müəllifi ozanlar ozanı Dədə Qorqud və onun müqəddəs keyfiyyətləri, müdrik kəlamları barədə məlumat verilir. Epos məhz onun adı ilə adlanmışdır. D ə d ə Q o r q u d k i m d i r? Dədə Qorqud Həzrəti Muhəmməd s.a.s–ın dövründə yaşamış, Oğuz hökümdarı İnal Sır Yavkuy xan zamanında elçi sifəti ilə peyğəmbərin yanına göndərilmiş, özü islamı qəbul etmiş, Oğuzun böyük xanını da müsəlman etmişdir. “Kitab”ın müqəddiməsində deyildiyi kimi Qorqud Ata oğuzların kamil bilicisi imiş.Gələcəkdən qəribə xəbərlər söylər , nə deyərmişsə,olarmış. Dədə Qorqudun özü,şəxsiyyəti kimi qopuzu da müqəddəs sayılır. Dədə Qorqud əlinə qopuz alaraq soy soylar, boy boylayır ki, Oğuzun qəhrəmanlıq tarixi itməsin.Bir el ağsaqqalı kimi elçi gedir,toylar,düyünlər keçirir,igidlik göstərmiş gənclərə ad verir. Əfsanəyə görə, Dədə Qorqud yalnız konkret şəxslərə deyil, ümumi anlayışları, əşyaları da təbiətinə uyğun adlandırmış,lakin anlayış əşyanın əsl adına müvafiq olmadıqda təəssüflənərək demişdir: Gəlinə ayran demədim mən Dədə Qorqud, Ayrana doyran demədim mən Dədə qorqud, İynəyə tikən demədim mən Dədə Qorqud, Tikənə sökən demədim mən Dədə Qorqud.
TARİXLƏ ƏLAQƏSİ “Dədə Qorqud” eposu I minilliyin sonu, II minilliyin əvvəllərində Azərbaycanda və Anadolunun şərqində geniş yayılaraq ozanların repertuarının əsasını təşkil edirdi. Dastanda bəhs olunan hadisələrin tarixi əhəmiyyətini nəzərə alan türk-müsəlman katibləri, tarixçiləri onu yazıb mühafizə etməyə ehtiyac duymuş, II minilliyinin əvvəllərində “Dədə Qorqud” eposu əsasında“Dədə Qorqud” kitabını yaratmağa başlamışlar. Eposda hadisələr feodalizm dövrünün ilk təşəkkül dövrü ilə səsləşir. Habelə burada ibtidai icma, quldarlıq dövrünün qalıqları da özünü göstərir. Əsərdən aydın görünür ki, oğuzların əsas dövlət quruluşu “Oğuz eli” adlanırdı və onun əsasını Oğuz bəyləri təşkil edirdi. Başda isə xanlar xanı Bayandır xan dururdu. “Kitabi-Dədə Qorqud “ dastanında hadisələr Azərbaycanın Qazlıq dağı, Dərbənd, Göyçə, Bərdə, Şərur, Əlincə qalası ərazilərində baş verib. “Kitabi-Dədə Qorqud”un nəşri və tədqiqi XIX əsrdən başlamışdır. Bu abidəni ilk dəfə aşkara çıxaran alman alimi Fon Dits 1815-ci ildə “Təpəgöz” boyunu alman dilinə tərcümə edir və haqqında maraqlı fikirlər irəli sürür. “Kitabi-Dədə Qorqud” Azərbaycanda ilk dəfə 1939-cu ildə Həmid Araslı tərəfindən tərcümə olunub. 20 aprel 1997-ci ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un 1300 illiyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti fərman vermiş və 9 aprel 2000-ci ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un 1300 illiyi Bakı şəhərində qeyd olunmuşdur.
1- Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 4- Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy 7- Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu 10- Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu 2- Salur Qazanın evinin yağmalandığı boy 5- Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu 8- Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy 11- Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy 3- Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu 6- Qanlı Qoca oğlu Qanturalı boyu 9- Bəkil oğlu İmranın boyu 12- İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy BOYLAR Bölmə lə rin üs t ünə vurun
1.Dirs xan o lu Bu ə ğ ğacın boyu haqqında. Birinci boy qəhrəmanlıq səhnləri və təsvirləri ilə səciyyəvidir. Oğuz igidləri arasında konfiliktə bu ilk boyda və on ikinci boyda təsadüf edirik. Lakin hər iki boydakı qəhrəmanlar sübut edir ki, Oğuz birliyi pozulmaz və basılmazdır. Boyun məzmunu belədir: Dirsə xanın övladı yox idi. “Ac görsə doyurdu,yalın görsə donatdı.Borclunu borcundan qurtardı.” Nəhayət, onun bir oğlu dünyaya gəldi. Oğlan on beş yaşına çatanda Bayandır xanın buğasını öldürür. Dədə Qorqud onun şərəfinə söz qoşur ,adını Buğac qoyur. O, çox cəsur idi. Oğuzun qorxaq və paxıl bəyləri Buğaca şər atırlar. Dirsə xan oğlunu öldürmək istəyir. Ağır yaralanmış oğlunu anası ölümdən qurtarır. Axırda Buğac atasını da xilas edir. Boy ata, oğul və ananın qələbəsi ilə tamamlanır.
2.Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy haqqında. • Boyun əsas surətləri: Qazan xan,Burla xatun,Uruz,Qaraca Çoban,Şöklü Məlik • Boyun əsas ideyası oğuz cəmiyyətinin vətənpərvərliyi,yurd,el-oba və ailəni düşmənlərdən müdafiəsi uğrunda mübarizəsidir. • Salur Qazan ovda olarkən Şöklü Məlik altı yüz kafirlə hücum edib qadınları, uşaqları,habelə Qazan xanın qoca anasını, qadınını və oğlunu əsir aparır.Sonra qoyun sürülərini aparmaq istəyirlər.Lakin Qaraca Çobana qalib gələ bilmirlər. • Salur Qazan Qaraca Çobanla birlikdə Şöklü Məliklə vuruşur. Oğuz igidləri gəlib çıxır.Böyük savaş olur. Qazan xan ordusunu, oğlunu, uşağını, xəzinəsini alıb geri dönür.Qaraca Çobanı isə əmiraxur təyin eləyir. • Eposda yeganə haldır ki, adi çoban yuxarı təbəqə ilə birlikdə mübarizədə göstərilir. Həm də öz ağası Qazan xandan daha cəsur,iradəli və yenilməz bir qəhrəman kimi verilir.
3.Bayburanın oğlu Bamsı Beyrəyin boyu haqqında. • Bu boy romantik səciyyəsi ilə fərqlənir. Bu boyda da qəhrəmanlar nəzir-niyazla doğulur.Onların ox atması, at minməsi, güləşməsi və.s.folklor motivləridir.Habelə elçilik ,toy məclisi və evlənmək mərasiminin təsviri qədim Oğuz adət-ənənələrinin canlı bədii səhnəsi kimi səciyyəvidir. • İki Oğuz bəyinin övladı yox idi. Arzularına çatırlar:Bayburanın oğlu,Baybecanın qızı olur. Uşaqları “beşik gərtmə”edirlər.Onlar böyüyəndə bir-birini sevir.Amma toy günü düşmənlər hücum edib oğlanı əsir aparırlar.O, on altı ildən sonra əsirlikdən qayıdır. Həmin qayıdan gün də nişanlısının toyuna düşür.O, qızı azad edir və onunla evlənir.
4.Qazan b yin ə oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy haqqında. Dördüncü boy süjetinə, ideyasına görə ikinci boyla səsləşir. Hər ikisində də ata, ana məhəbbəti, ağır günündə oğlunun köməyinə çatmaq motivləri vardır. Bu boyda əsas mövzu övlad tərbiyəsi ilə əlaqdardır. Qazan oğlu Uruzla ova çıxır. Onun əsas məqsədi də oğluna qəhrəmanlıq, yurdsevərlik, oğuz elinə məhəbbət aşılamaqdır. Qazan düşmənə qalib gəldiyi yerləri oğluna göstərir. Gözlənilmədən yadlar hücum edib gərgin döyüşdən sonra Uruzu əsir alırlar. Nəhayət, Uruz ata və anası tərəfindən əsirlikdən qurtarılır.
5.Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu haqqında “Dəli Domrul “ boyu məzmunu,səciyyəvi xüsusiyyətlərinə görə eposdakı digər boylardan ayrılır. Bu boyda bir dəfə də olsun Oğuz qəhrəmanlarının adı çəkilmir, habelə burada təsvir olunan əhvalat oğuzların tarixi , adət-ənənəsi,etnik xüsusiyyətləri ilə səsləşmir.Boy bir də bu cəhəti ilə səciyyəvidir ki, dasdanda insan dini-əfsanəvi ruhlarla qarşılaşır, ölümə qalib gəlir. Boyun məzmunu belədir: Al qanadlı Əzrail birisinin canını alır.Bu, Dəli Domrula xoş gəlmir,allaha üz tutub etiraz edir. Allah Əzraili Dəli Domrulun yanına göndərir ki, onun canını alsın. Sonra fikrini dəyişir. Vəd eləyir ki, əgər dünyada onun əvəzində ölməyə razı olan olsa, onu saxlaram. Ata-ana oğlanlarına kömək etmirlər. Dəli Domrulun arvadı idə əhvalatı eşidən kimi öz ömrünü ərinə verməyə razı olduğunu bildirir. Bu, allahın xoşuna gəlir.Onlara 140 il həyat verir və ərlə arvad xoşbəxt yaşayırlar.
6.Qanli Qoca oğlu Qanturalın boyu haqqında “ Qanlı Qoca oğlu Qanturalı” boyunda q hr manın uzaq ell ə ə ərdə özünə əfsanəvi gözəl axtarmaq arzusu və igidliyi qəhrəmanlıq dastanlarını xatırladır. Bu boyda Oğuz ərinin kafir qızı ilə evlənməsi yeganə haldır. Boyun məzmunu belədir: Qanlı Qoca Qanturalını evləndirmək istəyir, ancaq ona layiq qız tapmır. Qanturalı Selcan xatunun eşqi ilə Trabzona yola düşür. Lakin qızın atası şərt qoyur ki, kim aslana, qara buğaya və qara dəvəyə qalib gəlsə , qızını ona verəcəkdir. Qanturalı üç vəhşi heyvana qalib gəlir. Bundan sonra toy olur, Qanturalı Selcan xatunla Oğuz elinə yola düşür. Yolda qızın atasının göndərdiyi adamlar qızı yenidən qaytarmaq istəyirlər. Bu savaşda Qanturalı qalib çıxır.
7.Qazlıq Qoca oğlu Yeynək boyu haqqında Bu boydakı hadisələrin tarixi VII – VIII əsirlərə aiddir. Boyda əsas mövzu gənc Yeynəyin igidlik göstərib atasını əsirlikdən qurtarmasından ibarətdir. Hadisələr Qara dənizin ətrafında yerləşən Düzümrüd qalasında baş verir. Bayandır xan Yeynəyə kömək üçün 24 soydan 24 igid göndərir. Boyun qəhrəmanı Yeynək oğuzlar içərisində islam dinini Məhəmməd peyğəmbərdən qəbul edən Əmənlə söhbət edir. Yeynək atasını qurtarmağa gedərkən dayısı Əmənlə görüşür
8.Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy haqqqında Səkkizinci boydakı Təpəgöz əhvalatı dünya xalqlarının şifahi ədəbiyyatında məşhur olan sujetlərdəndir. Bir dəfə düşmən hücumu zamanı Oğuz eli köçməyə məcbur olur. Qaçarkən Aruz Qoca öz oğlancığazını itirmiş, uşağı aslan götürüb bəsləmişdir. Çox illərdən sonra Aruz Qoca doğma yurda qayııdb oğlunu tanııyr və ona Basat adını qoyur. Bu yerlərdə Təpəgöz yaşayırdı. O. Sarı Çobanın pəridən doğulmuş oğlu idi. O, çox Oğuz igidlərini qırıb sona çatır. Tə pəgözə hər gün 500 qoyun və iki adam verərdilər. Basat atasının məzəmmətindən sonra Təpəgözün üzərinə gedir və onu öldürür. “ Basatın Təpəgözü öldürməsi” boyunda eli zalım və qəribə düşməndən qorumaq motivi epik əsatirlərdən olduğundan bu boy da çox qədimdir. Təpəgöz köçəri türk-oğuz elini qorxudan ilk əfsanəvi düşməndir.
9.Bəkil oğlu İmranın boyu haqqında Boyun əsas ideyası Oğuz igidlərinin qarşılıqlı münasibətindən, onların qonşularla əlaqəsindən, doğma yurdun sərhədlərini qorumaqdan ibarətdir. Boydakı hadisələr real tarixi hadisələri yada salır. Həqiqətən də Oğuz eli Gürcüstanla həmsərhəd idi. Hər il Gürcüstanın doqquz vilayətindən Qazan xana xərac gələrdi. Sərhəd həyatının çətinliyi diqqət mərkəzində durur, çünki hər il qonşulardan basqın gözlənilirdi. Boyda atası Bəkili əvəz edən İmranın qəhrəmanlığı, yadlarla vuruşu təsvir edilir. Burada ilk dəfə olaraq feodalizmdə Oğuz elində hökm sürməyə başlayan feodal münasibətləri də göstərilir. Dastandan aydın görünür ki, Oğuz bəyləri azad və sərbəst idilər, xan ancaq ayrı-ayrı bəylərə istiqamət verərdi.
10.Uşun qoca oğlu Səgrək boyu haqqında Eposdakı kiçik qardaşın qəhrəmanlığı bütün dünya folklorunda olan məşhur mövzulardandır. Uşun qocanın böyük oğlu Əgrək yadların yaşadığı Alınca qalasına gedərkən tutulur. Onun qardası Səgrək öz qardaşını əsirlikdən qurtarır. Boyda Oğuzların bəzi mənəv i-əxlaqi sifətləri də əksini tapmışdır. Böyüyə hörmət, təvazökarlıq, ata, qardaş haqqını müdafiə etmək, doğma yurda sonsuz məhəbbət hissi xoş təəsurat oyadır. Bütün bunlarla bərabər onuncu boy bitkin bir əsər təsiri bağışlamır. Görünür, bu boyu köçürən ozan müəyyən hadisə və əhvalatları ixtisara salmışdır. Belə ki, kiçik qardaşın ata- anası bəzən oğullarını öz böyük qardaşını qurtarmağa ruhlandırır, bəzən isə buraxmaq istəmirlər. Səgrək isə evləndikdən sonra söz verir ki, qardaşını qurtarmasa vüsal nədi bilməyəcək, arvadınıa yeddi il gözləməsini tapşırır. Boydabütün bu əhvalatlar mənəvi-psixoloji cəhətdən əsaslandırılmır.
11.Salur Qazanın dustaq olduğu oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy haqqında Oğuzların yadlarla mübariz si ə boyun əsas fabulasını təşkil edir. Eposun qəhrəmanı Qazan xan ovdan qayıdarkən möhkəm yatır. Casuslar yadlara xəbər aparır. Yadlar gəlib Oğuz bəylərini öldürür. Qazan xanı isə yatmış şəkildə əl-qolun bağlayıb quyuya atırlar. Boy Qazan xanın qələbəsi ilə bitir. Boyda qədim şaminiliklə səsləşən motivlər də vardır. Belə ki, Təkürün arvadı Qazan xan quyuda olarkən əhvalını soruşur. O isə cavab verir ki, ölülərinizə aş verdiyiniz vaxt əllərindən alıram, həm də ölülərinizin yorğasına minirəm. Sadə ürəkli qadın isə buna inanır. Qazan xana yalvarır ki, onun yeddi yaşlı qızına toxunmasın. Qazan isə cavabında deyir ki, o yalnız həmin qızı minir. Övrət isə deyir:”Vay, sənin əlindən nə yer üzündə dirimiz, nə də yer altında ölümüz qurtulmuş”. Qadın ərinin yanına qaçır və yalvarır ki, Qazanı quyudan çıxarsın, çünki Qazan onun ölülərini incidir.Təkur də buna inanır. Boyda bundan başqa Qazan xanının yeddibaşlı əjdaha haqqındakı nəğməsi göstərir ki, bu əfsanə qədimdir.
12.İç oğuza Dış oğuzun dönük çıxması Beyrəyin öldüyü boy haqqında Axırıncı boy oğuzların bir- biri ilə müharibəsindən bəhs edir. Bir sıra boyların qəhrəmanı Qazan xan öz evini yağmalatdırır. Bu mərasimdə hamı iştirak etməli idi. Lakin Dış Oğuz bəylərindən Aruz , Əmən və başqaları iştirak etmədiklərindən Qazan xandan qisas almaq istəyirlər. Onlar Bamsı Beyrəyi öldürürlər. Qazan xanın başçılığı ilə İç Oğuz bəyləri ilə müharibəyə başlayır. Bu savaşda Aruz öldürülür. Kitabi-Dədə Qorqud”da Qazan xanın evinin yağmalandırılması səciyyəvidir. Bu epizod zahiri effekt deyil, dərin məna daşıyır. Habelə burada hakimiyyət uğrunda mübarizə məsələsinə də rast gəlirik. Lakin eposda Qazan xan oğuzların yeganə və əvəzsiz xanıdır. Aruz qoca bu toxunulmaz hakimiyyətə qarşı çıxdığından öz cəzasını alır.
TESTLƏR VƏ SUALLAR. BÖLMƏLƏRİN ÜSTÜNƏ VURUN DASTANDA MÜQƏDDƏS ƏŞYA HAQQINDA BÜTÜN BOYLARDA İŞTİRAK EDƏN SURƏT Dastanda qadına münasibət haqqında Dastanda oğuz xanları haqqında Dastandakı boyların sIrası haqqında
BU ŞYALARDAN BİRİ Ə DASTANDA OĞUZ LARIN ƏN ÇOX HÖRMƏT BƏSLƏDİYİ ƏŞYADIR. ƏŞYANIN ÜSTÜNƏ VURUN ÇADIR YUN XƏNCƏR QAVAL QOPUZ QABAL DAŞI
1.TAM UYĞUN CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR. Dastanda qadına necə münasibət var idi? Qadin uşaqların baxıcısI sayılırdı. Qadina yalnız övlad dünyaya gətirən, onları böyüdən bir insan kimi baxırlar Qadınlar yalnız məişət işlərində çalışır, digər işlərdə söz haqqı yoxdur. Qadın ərinin qulluqçusu və həmçinin qəbilənin gözəllik rəmzi kimi baxırdılar. Qadına ailə namusu, qəbilənin şərəfi, mənəvi-əxlaqi təmizlik, qəhrəmanlıq nümunəsi kimi baxırlar. Qəbilədə qadınlar uşaqları böyüdür, onlara bilik verir, ox atmağı, at çapmağı , onlara döyüşmək öyrədirdilər.
2.UYĞUN CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR. QAZAN DƏLİ DOMRUL BAYBURA DƏDƏ QORQUD BAYANDI R OĞUZ ELİNİN XANLAR XANININ ADI NƏ İDİ? ARUZ
Dastandakı boyların düzgün sırasını seçin Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 1 Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy Qanlı Qoca oğlu Qanturalın boyu Bəkil oğlu İmranın boyu Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy 2 3 4 5 6 7 8 9 10 CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR 10,1,11,9,6,7,4,5,3,8,2,12 1,10,4,6,9,7,2,5,8,11,3,12 9,6,7,4,5,3, 10,1,11, 8,2,12 1,8,11,3, 6,9,7,2,12,5, 10,4 6,9,7,2,12 ,8,11,3, 1,10,4,5 11 12 4,6,9,7,2,5, 1,10, 8,11,3,12
Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 1 Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy Qanlı Qoca oğlu Qanturalın boyu Bəkil oğlu İmranın boyu Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ÜܶÜ.
BAYANDIR XAN TƏPƏGÖZ DASTANIN BÜTÜN BOYLARINDA İŞTİRAK EDƏN SURƏT HANSIDIR? QAZAN XAN DƏDƏ QORQUD DƏLİ DOMRUL BEYRƏK
ÜܶÜ.
Əնİ.
ŞAGİRDİN QİYMƏTLƏNDİRMƏ CƏDVƏLİ XAL Meyarlar SOYADI:___________________ ADI:______________________ SİNFİ:_____________________ 10 20 30 40 Mövzunun mənimsəniləsi İnternet və əlavə dərs vəsaitlərindən topladığı məlumatlar Testlərə verilən cavablara Dərsdə göstərdiyi fəallıq 50 QEYD: 4= 140 - 180 5 = 180 - 200 3 = 80 – 160 2= 80-dən aşağı
EV TAPŞIRIQLARI. • “Kitabi -D d Qorqud” ə ə eposunda bəyəndiyiniz surət haqqında məlumat toplayın. • Oğuzların yaşadığı əraziləri müəyyənləşdirin. • Eposdan çixardığiniz nəticə.
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ MİNNƏTDARAM.

More Related Content

Dədə Qorqud

  • 1. DƏDƏ QORQUD Təqdimatın Müəllif i: İ smayıllı rayon 6 saylı tam orta məktəbin Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Fərəcova Gülçöhrə.
  • 2. DƏ RS İ N GEDİŞİ . 3.MÜQƏDDİ MƏ (DƏDƏ QORQUD Kİ MDİ R?) Bölmələrin üstünə vurun 5.DASTANA DAXİ L OLAN BOYLAR. 1.Kİ TABİ - DƏDƏ QORQUD HAQQINDA 4.TARİ XLƏ ƏLAQƏSİ 6.TESTLƏR VƏ SUALLAR 2.”Kİ TABİ - DƏDƏ QORQUD”UN NÜSXƏLƏRİ 7.EV TAPŞIRIQLARI 8.Qİ YMƏTLƏNDİ RMƏ MEYARI 9.SON
  • 3. KİTABİ -DƏDƏ QORQUD Əsil adı: "Kitab- ı Dədə Qorqud əla Lisan- ı Taife- i Oğuzan“ Mənası: “Oğuzların dili ilə Dədə Qorqud kitabı” “Kitabi- Dədə Qorqud” Azərbaycan xalqının tarixi qəhrəmanlıq keçmışini əks etdirən möhtəşəm sənət abidəsidir. Epos Oğuz tayfalarının bədii zövqünü, adət-ənənəsini, mənəvi- ruhi aləmini, alp- ərənlik həyatını öyrənmək üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. ”Dədə Qorqud” eposu hər birinin öz süjet xətti olan müxtəlif boylardan ibarətdir. Lakin bu boylar eposun ümumi məzmunu , ideyaları ilə birbaşa ,ya da dolaysı ilə bağlıdır. Oğuz tayfaları İ ç Oğuzdan və Dış oğuzdan ibarətdir. Eposun əvvəlki boylarında oğuzun birliyini bütövlüyünü görürük. Lakin on ikinci boyda birlik pozulur. Epos həm nəzm,həm də nəsr hissədən ibarətdir.
  • 4. Kit abın 2 ə ly azma Dədə Qorqud Kitabının Vatikan Nüsxəsının İlk Səhifəsı Almaniy anın Dre z den muz e y ində sax lanılan “Dre z den nüsx ə s i. Bir müqə ddimə 12 boy dan ibarə t dir. Dədə Qorqud Kitabının nüs x ə s i var. Drezden Nüsxəsinin 2 Səhifəsi Vat ikandakı muz e y də sax lanılan “Vat ikan nüsx ə s i. Bir müqə ddimə 6 boy dan ibarə t dir
  • 5. “D d Qorqud” kitabının ə ə əvvəlində verilmiş müqəddimədə eposun əsas müəllifi ozanlar ozanı Dədə Qorqud və onun müqəddəs keyfiyyətləri, müdrik kəlamları barədə məlumat verilir. Epos məhz onun adı ilə adlanmışdır. D ə d ə Q o r q u d k i m d i r? Dədə Qorqud Həzrəti Muhəmməd s.a.s–ın dövründə yaşamış, Oğuz hökümdarı İnal Sır Yavkuy xan zamanında elçi sifəti ilə peyğəmbərin yanına göndərilmiş, özü islamı qəbul etmiş, Oğuzun böyük xanını da müsəlman etmişdir. “Kitab”ın müqəddiməsində deyildiyi kimi Qorqud Ata oğuzların kamil bilicisi imiş.Gələcəkdən qəribə xəbərlər söylər , nə deyərmişsə,olarmış. Dədə Qorqudun özü,şəxsiyyəti kimi qopuzu da müqəddəs sayılır. Dədə Qorqud əlinə qopuz alaraq soy soylar, boy boylayır ki, Oğuzun qəhrəmanlıq tarixi itməsin.Bir el ağsaqqalı kimi elçi gedir,toylar,düyünlər keçirir,igidlik göstərmiş gənclərə ad verir. Əfsanəyə görə, Dədə Qorqud yalnız konkret şəxslərə deyil, ümumi anlayışları, əşyaları da təbiətinə uyğun adlandırmış,lakin anlayış əşyanın əsl adına müvafiq olmadıqda təəssüflənərək demişdir: Gəlinə ayran demədim mən Dədə Qorqud, Ayrana doyran demədim mən Dədə qorqud, İynəyə tikən demədim mən Dədə Qorqud, Tikənə sökən demədim mən Dədə Qorqud.
  • 6. TARİXLƏ ƏLAQƏSİ “Dədə Qorqud” eposu I minilliyin sonu, II minilliyin əvvəllərində Azərbaycanda və Anadolunun şərqində geniş yayılaraq ozanların repertuarının əsasını təşkil edirdi. Dastanda bəhs olunan hadisələrin tarixi əhəmiyyətini nəzərə alan türk-müsəlman katibləri, tarixçiləri onu yazıb mühafizə etməyə ehtiyac duymuş, II minilliyinin əvvəllərində “Dədə Qorqud” eposu əsasında“Dədə Qorqud” kitabını yaratmağa başlamışlar. Eposda hadisələr feodalizm dövrünün ilk təşəkkül dövrü ilə səsləşir. Habelə burada ibtidai icma, quldarlıq dövrünün qalıqları da özünü göstərir. Əsərdən aydın görünür ki, oğuzların əsas dövlət quruluşu “Oğuz eli” adlanırdı və onun əsasını Oğuz bəyləri təşkil edirdi. Başda isə xanlar xanı Bayandır xan dururdu. “Kitabi-Dədə Qorqud “ dastanında hadisələr Azərbaycanın Qazlıq dağı, Dərbənd, Göyçə, Bərdə, Şərur, Əlincə qalası ərazilərində baş verib. “Kitabi-Dədə Qorqud”un nəşri və tədqiqi XIX əsrdən başlamışdır. Bu abidəni ilk dəfə aşkara çıxaran alman alimi Fon Dits 1815-ci ildə “Təpəgöz” boyunu alman dilinə tərcümə edir və haqqında maraqlı fikirlər irəli sürür. “Kitabi-Dədə Qorqud” Azərbaycanda ilk dəfə 1939-cu ildə Həmid Araslı tərəfindən tərcümə olunub. 20 aprel 1997-ci ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un 1300 illiyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti fərman vermiş və 9 aprel 2000-ci ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un 1300 illiyi Bakı şəhərində qeyd olunmuşdur.
  • 7. 1- Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 4- Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy 7- Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu 10- Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu 2- Salur Qazanın evinin yağmalandığı boy 5- Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu 8- Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy 11- Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy 3- Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu 6- Qanlı Qoca oğlu Qanturalı boyu 9- Bəkil oğlu İmranın boyu 12- İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy BOYLAR Bölmə lə rin üs t ünə vurun
  • 8. 1.Dirs xan o lu Bu ə ğ ğacın boyu haqqında. Birinci boy qəhrəmanlıq səhnləri və təsvirləri ilə səciyyəvidir. Oğuz igidləri arasında konfiliktə bu ilk boyda və on ikinci boyda təsadüf edirik. Lakin hər iki boydakı qəhrəmanlar sübut edir ki, Oğuz birliyi pozulmaz və basılmazdır. Boyun məzmunu belədir: Dirsə xanın övladı yox idi. “Ac görsə doyurdu,yalın görsə donatdı.Borclunu borcundan qurtardı.” Nəhayət, onun bir oğlu dünyaya gəldi. Oğlan on beş yaşına çatanda Bayandır xanın buğasını öldürür. Dədə Qorqud onun şərəfinə söz qoşur ,adını Buğac qoyur. O, çox cəsur idi. Oğuzun qorxaq və paxıl bəyləri Buğaca şər atırlar. Dirsə xan oğlunu öldürmək istəyir. Ağır yaralanmış oğlunu anası ölümdən qurtarır. Axırda Buğac atasını da xilas edir. Boy ata, oğul və ananın qələbəsi ilə tamamlanır.
  • 9. 2.Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy haqqında. • Boyun əsas surətləri: Qazan xan,Burla xatun,Uruz,Qaraca Çoban,Şöklü Məlik • Boyun əsas ideyası oğuz cəmiyyətinin vətənpərvərliyi,yurd,el-oba və ailəni düşmənlərdən müdafiəsi uğrunda mübarizəsidir. • Salur Qazan ovda olarkən Şöklü Məlik altı yüz kafirlə hücum edib qadınları, uşaqları,habelə Qazan xanın qoca anasını, qadınını və oğlunu əsir aparır.Sonra qoyun sürülərini aparmaq istəyirlər.Lakin Qaraca Çobana qalib gələ bilmirlər. • Salur Qazan Qaraca Çobanla birlikdə Şöklü Məliklə vuruşur. Oğuz igidləri gəlib çıxır.Böyük savaş olur. Qazan xan ordusunu, oğlunu, uşağını, xəzinəsini alıb geri dönür.Qaraca Çobanı isə əmiraxur təyin eləyir. • Eposda yeganə haldır ki, adi çoban yuxarı təbəqə ilə birlikdə mübarizədə göstərilir. Həm də öz ağası Qazan xandan daha cəsur,iradəli və yenilməz bir qəhrəman kimi verilir.
  • 10. 3.Bayburanın oğlu Bamsı Beyrəyin boyu haqqında. • Bu boy romantik səciyyəsi ilə fərqlənir. Bu boyda da qəhrəmanlar nəzir-niyazla doğulur.Onların ox atması, at minməsi, güləşməsi və.s.folklor motivləridir.Habelə elçilik ,toy məclisi və evlənmək mərasiminin təsviri qədim Oğuz adət-ənənələrinin canlı bədii səhnəsi kimi səciyyəvidir. • İki Oğuz bəyinin övladı yox idi. Arzularına çatırlar:Bayburanın oğlu,Baybecanın qızı olur. Uşaqları “beşik gərtmə”edirlər.Onlar böyüyəndə bir-birini sevir.Amma toy günü düşmənlər hücum edib oğlanı əsir aparırlar.O, on altı ildən sonra əsirlikdən qayıdır. Həmin qayıdan gün də nişanlısının toyuna düşür.O, qızı azad edir və onunla evlənir.
  • 11. 4.Qazan b yin ə oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy haqqında. Dördüncü boy süjetinə, ideyasına görə ikinci boyla səsləşir. Hər ikisində də ata, ana məhəbbəti, ağır günündə oğlunun köməyinə çatmaq motivləri vardır. Bu boyda əsas mövzu övlad tərbiyəsi ilə əlaqdardır. Qazan oğlu Uruzla ova çıxır. Onun əsas məqsədi də oğluna qəhrəmanlıq, yurdsevərlik, oğuz elinə məhəbbət aşılamaqdır. Qazan düşmənə qalib gəldiyi yerləri oğluna göstərir. Gözlənilmədən yadlar hücum edib gərgin döyüşdən sonra Uruzu əsir alırlar. Nəhayət, Uruz ata və anası tərəfindən əsirlikdən qurtarılır.
  • 12. 5.Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu haqqında “Dəli Domrul “ boyu məzmunu,səciyyəvi xüsusiyyətlərinə görə eposdakı digər boylardan ayrılır. Bu boyda bir dəfə də olsun Oğuz qəhrəmanlarının adı çəkilmir, habelə burada təsvir olunan əhvalat oğuzların tarixi , adət-ənənəsi,etnik xüsusiyyətləri ilə səsləşmir.Boy bir də bu cəhəti ilə səciyyəvidir ki, dasdanda insan dini-əfsanəvi ruhlarla qarşılaşır, ölümə qalib gəlir. Boyun məzmunu belədir: Al qanadlı Əzrail birisinin canını alır.Bu, Dəli Domrula xoş gəlmir,allaha üz tutub etiraz edir. Allah Əzraili Dəli Domrulun yanına göndərir ki, onun canını alsın. Sonra fikrini dəyişir. Vəd eləyir ki, əgər dünyada onun əvəzində ölməyə razı olan olsa, onu saxlaram. Ata-ana oğlanlarına kömək etmirlər. Dəli Domrulun arvadı idə əhvalatı eşidən kimi öz ömrünü ərinə verməyə razı olduğunu bildirir. Bu, allahın xoşuna gəlir.Onlara 140 il həyat verir və ərlə arvad xoşbəxt yaşayırlar.
  • 13. 6.Qanli Qoca oğlu Qanturalın boyu haqqında “ Qanlı Qoca oğlu Qanturalı” boyunda q hr manın uzaq ell ə ə ərdə özünə əfsanəvi gözəl axtarmaq arzusu və igidliyi qəhrəmanlıq dastanlarını xatırladır. Bu boyda Oğuz ərinin kafir qızı ilə evlənməsi yeganə haldır. Boyun məzmunu belədir: Qanlı Qoca Qanturalını evləndirmək istəyir, ancaq ona layiq qız tapmır. Qanturalı Selcan xatunun eşqi ilə Trabzona yola düşür. Lakin qızın atası şərt qoyur ki, kim aslana, qara buğaya və qara dəvəyə qalib gəlsə , qızını ona verəcəkdir. Qanturalı üç vəhşi heyvana qalib gəlir. Bundan sonra toy olur, Qanturalı Selcan xatunla Oğuz elinə yola düşür. Yolda qızın atasının göndərdiyi adamlar qızı yenidən qaytarmaq istəyirlər. Bu savaşda Qanturalı qalib çıxır.
  • 14. 7.Qazlıq Qoca oğlu Yeynək boyu haqqında Bu boydakı hadisələrin tarixi VII – VIII əsirlərə aiddir. Boyda əsas mövzu gənc Yeynəyin igidlik göstərib atasını əsirlikdən qurtarmasından ibarətdir. Hadisələr Qara dənizin ətrafında yerləşən Düzümrüd qalasında baş verir. Bayandır xan Yeynəyə kömək üçün 24 soydan 24 igid göndərir. Boyun qəhrəmanı Yeynək oğuzlar içərisində islam dinini Məhəmməd peyğəmbərdən qəbul edən Əmənlə söhbət edir. Yeynək atasını qurtarmağa gedərkən dayısı Əmənlə görüşür
  • 15. 8.Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy haqqqında Səkkizinci boydakı Təpəgöz əhvalatı dünya xalqlarının şifahi ədəbiyyatında məşhur olan sujetlərdəndir. Bir dəfə düşmən hücumu zamanı Oğuz eli köçməyə məcbur olur. Qaçarkən Aruz Qoca öz oğlancığazını itirmiş, uşağı aslan götürüb bəsləmişdir. Çox illərdən sonra Aruz Qoca doğma yurda qayııdb oğlunu tanııyr və ona Basat adını qoyur. Bu yerlərdə Təpəgöz yaşayırdı. O. Sarı Çobanın pəridən doğulmuş oğlu idi. O, çox Oğuz igidlərini qırıb sona çatır. Tə pəgözə hər gün 500 qoyun və iki adam verərdilər. Basat atasının məzəmmətindən sonra Təpəgözün üzərinə gedir və onu öldürür. “ Basatın Təpəgözü öldürməsi” boyunda eli zalım və qəribə düşməndən qorumaq motivi epik əsatirlərdən olduğundan bu boy da çox qədimdir. Təpəgöz köçəri türk-oğuz elini qorxudan ilk əfsanəvi düşməndir.
  • 16. 9.Bəkil oğlu İmranın boyu haqqında Boyun əsas ideyası Oğuz igidlərinin qarşılıqlı münasibətindən, onların qonşularla əlaqəsindən, doğma yurdun sərhədlərini qorumaqdan ibarətdir. Boydakı hadisələr real tarixi hadisələri yada salır. Həqiqətən də Oğuz eli Gürcüstanla həmsərhəd idi. Hər il Gürcüstanın doqquz vilayətindən Qazan xana xərac gələrdi. Sərhəd həyatının çətinliyi diqqət mərkəzində durur, çünki hər il qonşulardan basqın gözlənilirdi. Boyda atası Bəkili əvəz edən İmranın qəhrəmanlığı, yadlarla vuruşu təsvir edilir. Burada ilk dəfə olaraq feodalizmdə Oğuz elində hökm sürməyə başlayan feodal münasibətləri də göstərilir. Dastandan aydın görünür ki, Oğuz bəyləri azad və sərbəst idilər, xan ancaq ayrı-ayrı bəylərə istiqamət verərdi.
  • 17. 10.Uşun qoca oğlu Səgrək boyu haqqında Eposdakı kiçik qardaşın qəhrəmanlığı bütün dünya folklorunda olan məşhur mövzulardandır. Uşun qocanın böyük oğlu Əgrək yadların yaşadığı Alınca qalasına gedərkən tutulur. Onun qardası Səgrək öz qardaşını əsirlikdən qurtarır. Boyda Oğuzların bəzi mənəv i-əxlaqi sifətləri də əksini tapmışdır. Böyüyə hörmət, təvazökarlıq, ata, qardaş haqqını müdafiə etmək, doğma yurda sonsuz məhəbbət hissi xoş təəsurat oyadır. Bütün bunlarla bərabər onuncu boy bitkin bir əsər təsiri bağışlamır. Görünür, bu boyu köçürən ozan müəyyən hadisə və əhvalatları ixtisara salmışdır. Belə ki, kiçik qardaşın ata- anası bəzən oğullarını öz böyük qardaşını qurtarmağa ruhlandırır, bəzən isə buraxmaq istəmirlər. Səgrək isə evləndikdən sonra söz verir ki, qardaşını qurtarmasa vüsal nədi bilməyəcək, arvadınıa yeddi il gözləməsini tapşırır. Boydabütün bu əhvalatlar mənəvi-psixoloji cəhətdən əsaslandırılmır.
  • 18. 11.Salur Qazanın dustaq olduğu oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy haqqında Oğuzların yadlarla mübariz si ə boyun əsas fabulasını təşkil edir. Eposun qəhrəmanı Qazan xan ovdan qayıdarkən möhkəm yatır. Casuslar yadlara xəbər aparır. Yadlar gəlib Oğuz bəylərini öldürür. Qazan xanı isə yatmış şəkildə əl-qolun bağlayıb quyuya atırlar. Boy Qazan xanın qələbəsi ilə bitir. Boyda qədim şaminiliklə səsləşən motivlər də vardır. Belə ki, Təkürün arvadı Qazan xan quyuda olarkən əhvalını soruşur. O isə cavab verir ki, ölülərinizə aş verdiyiniz vaxt əllərindən alıram, həm də ölülərinizin yorğasına minirəm. Sadə ürəkli qadın isə buna inanır. Qazan xana yalvarır ki, onun yeddi yaşlı qızına toxunmasın. Qazan isə cavabında deyir ki, o yalnız həmin qızı minir. Övrət isə deyir:”Vay, sənin əlindən nə yer üzündə dirimiz, nə də yer altında ölümüz qurtulmuş”. Qadın ərinin yanına qaçır və yalvarır ki, Qazanı quyudan çıxarsın, çünki Qazan onun ölülərini incidir.Təkur də buna inanır. Boyda bundan başqa Qazan xanının yeddibaşlı əjdaha haqqındakı nəğməsi göstərir ki, bu əfsanə qədimdir.
  • 19. 12.İç oğuza Dış oğuzun dönük çıxması Beyrəyin öldüyü boy haqqında Axırıncı boy oğuzların bir- biri ilə müharibəsindən bəhs edir. Bir sıra boyların qəhrəmanı Qazan xan öz evini yağmalatdırır. Bu mərasimdə hamı iştirak etməli idi. Lakin Dış Oğuz bəylərindən Aruz , Əmən və başqaları iştirak etmədiklərindən Qazan xandan qisas almaq istəyirlər. Onlar Bamsı Beyrəyi öldürürlər. Qazan xanın başçılığı ilə İç Oğuz bəyləri ilə müharibəyə başlayır. Bu savaşda Aruz öldürülür. Kitabi-Dədə Qorqud”da Qazan xanın evinin yağmalandırılması səciyyəvidir. Bu epizod zahiri effekt deyil, dərin məna daşıyır. Habelə burada hakimiyyət uğrunda mübarizə məsələsinə də rast gəlirik. Lakin eposda Qazan xan oğuzların yeganə və əvəzsiz xanıdır. Aruz qoca bu toxunulmaz hakimiyyətə qarşı çıxdığından öz cəzasını alır.
  • 20. TESTLƏR VƏ SUALLAR. BÖLMƏLƏRİN ÜSTÜNƏ VURUN DASTANDA MÜQƏDDƏS ƏŞYA HAQQINDA BÜTÜN BOYLARDA İŞTİRAK EDƏN SURƏT Dastanda qadına münasibət haqqında Dastanda oğuz xanları haqqında Dastandakı boyların sIrası haqqında
  • 21. BU ŞYALARDAN BİRİ Ə DASTANDA OĞUZ LARIN ƏN ÇOX HÖRMƏT BƏSLƏDİYİ ƏŞYADIR. ƏŞYANIN ÜSTÜNƏ VURUN ÇADIR YUN XƏNCƏR QAVAL QOPUZ QABAL DAŞI
  • 22. 1.TAM UYĞUN CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR. Dastanda qadına necə münasibət var idi? Qadin uşaqların baxıcısI sayılırdı. Qadina yalnız övlad dünyaya gətirən, onları böyüdən bir insan kimi baxırlar Qadınlar yalnız məişət işlərində çalışır, digər işlərdə söz haqqı yoxdur. Qadın ərinin qulluqçusu və həmçinin qəbilənin gözəllik rəmzi kimi baxırdılar. Qadına ailə namusu, qəbilənin şərəfi, mənəvi-əxlaqi təmizlik, qəhrəmanlıq nümunəsi kimi baxırlar. Qəbilədə qadınlar uşaqları böyüdür, onlara bilik verir, ox atmağı, at çapmağı , onlara döyüşmək öyrədirdilər.
  • 23. 2.UYĞUN CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR. QAZAN DƏLİ DOMRUL BAYBURA DƏDƏ QORQUD BAYANDI R OĞUZ ELİNİN XANLAR XANININ ADI NƏ İDİ? ARUZ
  • 24. Dastandakı boyların düzgün sırasını seçin Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 1 Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy Qanlı Qoca oğlu Qanturalın boyu Bəkil oğlu İmranın boyu Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy 2 3 4 5 6 7 8 9 10 CAVABIN ÜSTÜNƏ VUR 10,1,11,9,6,7,4,5,3,8,2,12 1,10,4,6,9,7,2,5,8,11,3,12 9,6,7,4,5,3, 10,1,11, 8,2,12 1,8,11,3, 6,9,7,2,12,5, 10,4 6,9,7,2,12 ,8,11,3, 1,10,4,5 11 12 4,6,9,7,2,5, 1,10, 8,11,3,12
  • 25. Dirsə xan oğlu Buğacın boyu 1 Qazlıq Qoca oğlu Yeynəyin boyu Salur Qazan dustaq olub və oğlu Uruzun onu xilas etdiyi boy Bayburanin oğlu Bamsı Beyrək boyu Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy Qazan bəyin oğlu Uruz bəyin dustaq olduğu boy Qanlı Qoca oğlu Qanturalın boyu Bəkil oğlu İmranın boyu Duxa Qoca oğlu Dəli Domrul boyu Salur Qazanın evinin yamğalandığı boy Uşun Qoca oğlu Səgrəyin boyu İç Oğuza Dış Oğuzun dönük çıxması və Beyrəyin öldüyü boy 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ÜܶÜ.
  • 26. BAYANDIR XAN TƏPƏGÖZ DASTANIN BÜTÜN BOYLARINDA İŞTİRAK EDƏN SURƏT HANSIDIR? QAZAN XAN DƏDƏ QORQUD DƏLİ DOMRUL BEYRƏK
  • 29. ŞAGİRDİN QİYMƏTLƏNDİRMƏ CƏDVƏLİ XAL Meyarlar SOYADI:___________________ ADI:______________________ SİNFİ:_____________________ 10 20 30 40 Mövzunun mənimsəniləsi İnternet və əlavə dərs vəsaitlərindən topladığı məlumatlar Testlərə verilən cavablara Dərsdə göstərdiyi fəallıq 50 QEYD: 4= 140 - 180 5 = 180 - 200 3 = 80 – 160 2= 80-dən aşağı
  • 30. EV TAPŞIRIQLARI. • “Kitabi -D d Qorqud” ə ə eposunda bəyəndiyiniz surət haqqında məlumat toplayın. • Oğuzların yaşadığı əraziləri müəyyənləşdirin. • Eposdan çixardığiniz nəticə.

Editor's Notes

  • #3: <number>
  • #4: <number>
  • #21: <number>
  • #22: <number>