際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Die Engelse Taal

P
PieterUys7

Die Ontstaan van die Engelse taal deur die plant van Germaans op 'n Keltiese substratum. Geskiedenis van die Laat-Romeinse tydperk, die invalle van die Angel-Saksers en die rol van Brittonies in die slyp van die Engelse taal.

1 of 22
Download to read offline
Die Engelse Taal
2 Die Ontstaan van die Engelse taal deur die plant van Germaans op 'n Keltiese substratum Geskiedenis van die Laat-Romeinse tydperk, die invalle van die Angel-Saksers en die rol van Brittonies in die slyp van die Engelse taal. Pieter Uys
3 Inhoudsopgawe Romeinse Brittanje Die Angele, Jutte en Saksers Die Kelte Brittonies en Goidelies Geheimsinnige substratum Die Invloed van Brittonies
4 Romeinse Brittanje Romeinse heerskappy oor Engeland en Wallis is rondom 71 nC gekonsolideer, en Keiser Hadrianus se muur is in 122 nC begin bou om Skotse en Piktiese aanvalle uit die noorde af te weer. Die Keltiese taal van die Britte word Brittonies genoem, en is die voorouer van Wallies, Kornies en Breton. (Die ander Keltiese taal, Goidelies, was in Ierland gewortel).
5 Romeinse Brittanje het n ho谷 lewensstandaard gehandhaaf. Die Romeine het paaie, dorpe en stede gebou. Die huise het oor luukses beskik soos verhitting, water, vloermosa誰eke en mure met kunswerke. Daar was openbare baddens, enorme villas, tempels en n gevorderde kultuurlewe soos bewys deur die bestaan van teaters.
6 Tydens die Romeinse besetting (nC 43 tot c. 410) het Brittonies n wye reeks woorde by Latyn geleen, waarvan ongeveer 800 tot vandag toe oorleef in die drie hedendaagse Brittoniese tale Wallies, Kornies en Breton. Di辿 drie tale het in die Romeinse tyd tot onafhanklike tale ontwikkel. In 367 was daar n aanval op Romeinse Brittanje deur Skotte uit Ierland, Pikte uit die noorde en Saksers uit die ooste, wat Romeinse regering tydelik opgehef het en enorme ekonomiese skade veroorsaak het. Hoewel die invallers verdryf is, was die skrif aan die muur. In 383 is die meeste Romeinse legioene onttrek, en na die jaar 400 is al die soldate onttrek om Rome teen die Vandale te beskerm. In antwoord op die Britte se versoek om hulp aan Keiser Honorius, het hy hulle in 409 laat weet dat hulle op hulleself moes staatmaak. Daardie datum word beskou as die einde van Romeinse regering in Brittanje. Volgens die Eerbiedwaardige Beda in sy Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum was die jaar 449 die begin van die Germaanse invalle, wat n uitgerekte proses was. In die tweede helfte van die 5de eeu het n Koning van die Britte (Ou Wallies: Guorthigirn, Wallies: Gwrtheyrn; Ou Engels: Wyrtgeorn; Ou Breton: Gurdiern; Iers: Foirtchern; Latyn: Vortigernus) twee leiers van die Saksers, die broers Hengist en Horsa, genooi om hom teen die Pikte en Skotte te help. Hulle het hulle as huursoldate in Kent gevestig, waar Jutlanders uit die hedendaagse Denemarke en Friese ook ingetrek het. Daarna het meer Saksers gekom, wat hulle wes van Kent en suid van die Teems gevestig het. Die Angele uit Schleswig-Holstein en Jutland het daarna gekom en die gebied noord van die Teems beset. Van ongeveer die jaar 500 tot 927 het die Angel-Saksiese koninkryke Kent, Mercia, Northumbria, East Anglia, Wessex en Sussex met mekaar meegeding om grondgebied. Dit was in hierdie tyd dat n Keltiese groep, die Bretons, na die kontinent migreer het om hulle in Armorica (Bretagne in die hedendaagse Frankryk), en in Brittonia aan die noordkus van Spanje (in Galicia) te vestig. In 927 is Engeland verenig onder Koning thelstan (r. 927939) en in 1066 het die Normandiese inval plaasgevind wat Angel-Saksiese heerskappy be谷indig het.
7 Teen die jare 900 het die ooste en suide van Engeland Ou Engels gepraat, maar Brittonies het sterk bly staan in Wallis en nog lank uitgehou in Cornwall, die Scilly Eilande, Devon, Herefordshire en dele van Shropshire. Die Isle of Man het waarskynlik aanvanklik n Brittoniese taal gepraat, wat later deur Goidelies verplaas is. Ook in hierdie periode het Brittonies in die individuele tale Wallies, Kornies en Breton verdeel.
8 Angele, Jutte, Saksers Die vroegste vermelding van die Angele kom in hoofstuk 40 van Tacitus se Germania voor, waar hy die Anglii beskryf wat hy saam met onder meer die Eudoses (Jutte) groepeer afgele谷 stamme wat tussen woude en moerasse woon en buite bereik van die Romeinse legioene was. Die kus het inderdaad uit eilande en fjords bestaan, en die area was nie besonder welvarend nie. Ptolemaios se atlas, Geographia (2.10) 150 nC het ook beskrywings van die Germaanse stamme wat die Anglii insluit. Hulle was in alliansie met die Warings wat deur Tacitus Varini genoem word.
9 Die Eerbiedwaardige Beda skryf dat die Anglii uit die land Angulus kom wat tussen die woonplek van die Jutte en Saksers l棚 wat beaam word deur die Historia Brittonum, waarin die geskiedskrywer thelweard die area met Anglia in die provinsie Schleswig identifiseer. Aan die suide word die Anglia Skiereiland deur die Schlei Fjord geskei van die Swania Skiereiland, en aan die noorde van die Sundeved Skiereiland en die Deense eiland Als (Duits Alsen) deur die Flensburg Fjord (Duits Flensburger F旦rde, Deens Flensborg Fjord). Daar word bespiegel dat die woord Angeln uit die Proto-Indo-Europese stam *hen乃憤- kom wat "smal" beteken, verwysende na "die smal [water]", te wete die Schlei Fjord; die stam sou wees *angh-, "styf, eng" (Afrikaans en Nederlands eng = "narrow"; Duits: Enges Land). Angeln verwys ook na die mense: die Angeln (meervoud) = "the Angles". Angeln het ook "vishoek" (hengel) beteken, met verwysing na die vorm van die skiereiland. Oud-Noors 寧ngull en moderne Nynorsk angel of ongel. Die Eudoses is die Jutte, wat geen opgetekende geskiedenis in Europa het nie, behalwe dat hulle in Jutland gewoon het en later deur die Dene geabsorbeer is. Dis ook moontlik dat hulle naam met Geats of Gote verband hou. Volgens die Eerbiedwaardige Beda het die Jutte in Kent, the Isle of Wight, en dele van Hampshire gaan woon.
10 Uit die werk van Thomas William Shore: The Jutes, who, according to the English chroniclers, were one of the three nations by which England was settled, are but little mentioned under that name by early historians of Northern Europe. Bede calls them Jutes, so that we may conclude that at the end of the seventh century this was the name by which these people were known in England. In early records relating to Germany and the North they appear to have been called by many namesVitungi or Juthungi, Jut脱, G脱tas, Gothi, Gothini, Gythones, Guthones, Gut脱, Gaut脱, Vit脱, and G脱ta. Volgens https://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/ScandinaviaAngeln.htm het die Angele rondom die eerste eeu nC na die weste migreer uit wat nou Poland is. Teen die vierde eeu het hulle in sentrale Denemarke gewoon. Teen die vyfde eeu was die Land Angeln tussen die Eiderrivier in die suide en die Kongeaenrivier in die noorde gele. Angele het hulle ook langs die Friesiese kus van die Nederlande gevestig. Hulle is as Ingaevones beskou tesame met die Chauci en Cimbri. Tydens die meeste van die Romeinse periode was hulle ook deel van die Suevi- konfederasie.
11 Die eerste vermelding van die Saksers is in Ptolemaios se Geographia; sy teks verwys na die Saxones in die streek noord van die laer Elberivier. n Middeleeuse tradisie het na Westphalia, Angria en Oostphalia verwys as Ou Sakse. Beda het ook geskryf dat Ou Sakse naby die Rhyn was, wat rofweg ooreenstem met die hedendaagse Niedersachse, Westphalia, Nordalbingia en westelike Sachse-Anhalt. Die Noorweegse seevaarder Ohthere van H奪logaland se kroniek bevat n verwysing na die Angele. Volgens Beda se skrywes was die Angeln-tuisland ontvolk nadat die Angele hulle in Brittanje gevestig het. die laaste vermelding van Angele op die kontinent hom uit n dokument uit die jaar 802. Onder koning Karel I van Frankryk is die wette van die Germaanse stamme gekodifieer, waaronder die Lex Angliorum et Werinorum hoc est Thuringorum (Wet van die Angele en die Warini wat die Wet van Thuringia is).
12 Die Angel-Saksiese Koninkryke
13 Kelte Dis glad nie duidelik wanneer die Kelte die Britse Eilande bereik het nie. Die tweede helfte van die eerste millennium vC en 2000 vC is die twee uiterste datums in akademiese kringe. Keltiese tale is regoor Europa gepraat, van Galasi谷 in hedendaagse Turkye tot by die monikke wat in Ysland gewoon het, in Middel- Europa, die Balkans, Iberiese Skiereiland, Galisi谷.
14 Die eerste verwysing na Kelte 竜了凌溜 (Keltoi) in Grieks is deur die geograaf Hecataeus van Miletus, in 517 vC, in sy skrywes oor mense wat naby Massilia (moderne Marseille) gewoon het. In die vyfde eeu vC het Herodotus na Keltoi verwys wat by die oorspring van die Donau woon, en in die verre weste van Europa. In De Bello Gallico* skryf Julius Caesar dat die Romeinse Galli (Gauls) na hulleself as Kelte verwys. Die Griekse seevaarder Pytheas van Massalia het na die Britse Eilande verwys in variante vorme soos 竜留僚旅虜流 (Prettanik), "Die Britanniese [land, eiland]", en nsoi brettaniai, "Britanniese eilande", met *Pretani n keltiese woord wat "die geverfdes" of "tattoemense", beteken. Die Keltiese tale van die Britse Eilande word Eiland- Kelties genoem en verskil van die uitgestorwe Kontinentale Keltiese tale soos Keltiberies, Gaulies, Galaties en Leponties. Eiland-Kelties se verskille met die kontinentale weergawe sluit in: Verbuigde voorsetsels Gebruik van participia (gerunds) VSO (werkwoord-onderwerp-voorwerp) Onderskeid tussen absolute en konjunkte werkwoord-uitgange Vandag is daar sowat 900,000 sprekers van Wallies, en 200,000 sprekers van Breton. Kornies ondergaan n herlewing maar syfers is nie geredelik beskikbaar nie. Skotse Gaelic het sowat 60,000 sprekers, maar dis moeilik om vas te stel hoevel mense se moedertaal Iers. Een skatting vir Iers is 70,000. Manx ondergaan n herlewing maar syfers is nie geredelik beskikbaar nie. * Gallia est omnis divisa in partes tres; unam partem incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingu Celtae, nostr Galli, appellantur. Hi omnes lingu, institut朝s, legibus inter se differunt.
15 Goidelies Die drie moderne Goideliese tale is Iers (Gaeilge), Skotse Gaelic (Gidhlig) en Manx (Gaelg). GOIDELIES (groep) Primitiewe Iers Ou Iers, Middel Iers, Iers Skotse Gaelic Manx Brittonies Die drie moderne Brittoniese tale is Wallies, Breton en Kornies. BRITTONIES (groep) Pikties (moontlik) Wes-Brittonies (groep) Kumbries Ou Wallies, Middel Wallies, Wallies Suidwes-Brittonies Breton Kornies
16 Substratum Dans daar die Semitiese struktuur van Eiland-Kelties wat in vele opsigte glad nie soos n Indo-Europese taal lyk nie. Wallies en Iers se sintaktiese eienskappe stem ooreen met di辿 van Afro-Asiatiese tale soos Berber en ou Egipties. Dis veral die VSO-woordorde wat met tale soos Antieke Hebreeus en Arabies geassosieer word, want geen Indo-Europese taal het so n voorkeur nie. Waarskynlik was daar op die eilande n Afro-Asiatiese taal gepraat wat as die substraat van Britse Kelties, aansienlike verandering in die Keltiese dialekte meegebring het. Boonop is daar soveel plekname in en om die Britse Eilande wat op Semitiese herkoms dui, soos The Solent, Solund, Isles of Scilly, Uist, Iona, Rum en Sark. Etlike soortgelyke eienskappe van Eiland- Kelties en Berber-Egipties-Semities Verbuigde voorsetsels Byvoorbeeld Breton gan-in en Arabic ma-朝 (met my). VSO-woordorde Natuurlike woord-orde in Berber, Egipties en Semities. Eiland- Kelties is die enigste Indo-Europese taal met hierdie eienskap. Onderwerp- en voorwerpmerker in werkwoorde Nie beperk tot Afro-Asiaties en Eiland-Kelties nie, maar ongewoon vir Indo-Europees. Genitief met bepaalde lidwoord (Huis-die man) Breton ti ar roue [huis die koning], Arabies bait al-malik [huis die koning] Werkwoord in enkelvoud vir meervoud-onderwerp Verskyn in Wallies, Breton, Egipties, Arabies, Bybelse Hebreeus. Kopi谷ring in relatiewe klousule Breton ar gwele a meus kousked enna単 [die bed ek het geslaap in dit] Arabies as-sar朝r al-ladh朝 nimt f朝-h [die bed die ek het geslaap in dit]
17 Die Invloed van Brittonies Engels is abnormaal. Dit verskil drasties van die ander Germaanse tale. Een van die opmerklikste verskille is die progressiewe konstruksie van die teenwoordige tyd, soos Mary is singing. Di辿 vorm is eintlik maar die algemene teenwoordige tyd van Engels, wat n ho谷r gebruiksfrekwensie as die eenvoudige of gewoontelike vorm Mary works het. n Soortgelyke konstruksie kom wel in ander Germaanse tale soos Duits, Nederlands en Afrikaans voor, soos byvoorbeeld Hy is aan die sing (aant sing) maar in Engels is dit die prim棚re teenwoordige tyd. n Kombinasie van die werkwoord om te wees + partesipium is raar in die w棚reld se tale, maar kom wel in Wallies voor: Mae Mair yn canu.
18 Nog n opmerklike afwyking van Germaans is Engels se perifrastiese of do-konstruksie met die oorbodige doen as hulpwerkwoord, wat ingespan word om negatiewe en vraagsinne te vorm: Mary does not swim en Does Mary swim? Hierdie konstruksie is onbekend in alle ander tale behalwe Wallies, Kornies en Breton: Dis opsioneel in die ander tale en word net in die teenwoordige tyd gebruik as n faktor in die manier om klem op iets te plaas. In Engels is dit verpligtend, en die do het geen betekenis op sy eie nie. n Konstruksie wat in Engelse dialekte voorkom, is die Noordelike onderwerpsrel. Die 3rde persoon enkelvoud word vir derde persoon meervoud-onderwerpe gebruik tensy die voornaamwoord they gebruik word en reg langsaan die werkwoord verskyn: They sing maar They always sings. Wallies het presies dieselfde konstruksaie (behalwe die reg-langsaan-voorwaarde). n Gesplete sin is n komplekse sin (met n hoofklousule en afhanklike klousule) met n betekenis wat deur n eenvoudige sin uitgedruk kan word. n Gesplete sin plaas gewoonlik die klem op n spesifieke onderdeel. Its Pete were looking for Its music that I love It was from Dave that she heard the news Die gesplete sin is n ou Walliese verskynsel met n ho谷 voorkoms in Breton.
19 Fonologie is nog n raakpunt tussent Engels en Brittonies. Engels is die enigste Germaanse taal sonder geronde voorvokale soos /端/ en /旦/. Die behoud van /w/, /慮/ en /丹/ in Engels staan teenoor die feit dat hierdie klanke onstabiel is in Germaans. Ander fonologiese eienskappe van Engels, soos die diftongs en die gebruik van stemhebbende frikatiewe soos soos /v/ is ook aan die Keltiese invloed te wyte.
20 In On the Areal Pattern of Brittonicity in English and Its Implications identifiseer David L. White byna n honderd kenmerke van Brittoniese invloed op Engels, waarvan minstens 75 onbetwisbaar is. Volwassenes wat n tweede taal leer, praat eindelik hulle eerste taal met die tweede taal se leksikon. Taalverskuiwing verg tweetaligheid en behels foute in die aanleer van die taal. In die geval van sprekers van Brittonies, moes die meeste van hulle die Angel-Saksiese taal onder informele toestande aanleer. Weens so n leerproses, het die Kelte die Angel-Saksiese taal met n aksent gepraat, en dis wat hulle kinders by hulle geleer het. Die Brittoni谷rs het Keltiese eienskappe na Angel-Saksies gebring. Angel-Saksies was die superstratum en Brittonies die substratum van Engels, die taal-in-wording. Kennis van die superstratum as taal van die elite moes voordele ingehou het. Die enigste kategorie van woorde wat gewoonlik deur die superstratum uit die substratum opgeneem word, is plekname riviere, berge, mere. Dis nie vreemd dat die nuwe sprekers van Angel-Saksies min woorde uit hulle eie taal na Angel-Saksies gebring het nie. Die fenomeen is welbekend, veral ook in Indi, waar groot getalle sprekers van Drawidiese tale na die Indo-Europese Indiese tale verskuif het sonder om veel Drawidiese woorde saam te bring. Die oorlewende Drawidiese tale het enorme hoeveelhede woorde by die Indo-Europese tale geleen, maar is struktureel nie be誰nvloed nie. Die groot getalle Drawidirs wat na Indo-Europese tale oorgeskuif het, het fonologiese en grammatiese eienskappe van Drawidies in daardie tale ingebring. Dit sluit in die retroflekse konsonante en die gerund (partisipium) in Vediese Sanskrit. Die sprekers van Brittonies het in die westelike en noordelike gebiede van Engeland gebly terwyl die Angel-Saksers geleidelik die suide en ooste oorgeneem het. Oor n baie lang periode het die sprekers van Brittonies die Angel-Saksiese taal aangeleer en be誰nvloed, maar dit was eers in die tyd van Middel-Engels dat daardie taal op skrif gestel is. Toe eers het die Brittoniese eienskappe soos die do- en die progressiewe teenwoordigetyd-konstruksies op skrif gekom. Selfs Engelse kinderrympies bevat die bewyse, soos eenie meeny miny moe (Brittoniese telwoorde 1 tot 4) en Hickory, dickory dock (hovera, dovera, dick = agt, negte, tien).
21 Bibliografie Callaway, Ewen (2015). UK mapped out by genetic ancestry. Nature https://doi.org/10.1038/nature14230. Dominkovi, Mario. (2016). Historical background of the contact between Celtic languages & English. Green, Caitlin R. Some possible Phoenician/Punic names in Britain and Ireland Hewitt, Steve. Remarks on the Insular Celtic/Hamito-Semitic question. Jongeling, Karel (1995). Afro-Asiatic and Insular Celtic. Leiden Universiteit. Jongeling, Karel (2000). Comparing Welsh & Hebrew. Leiden Universiteit. Lutz, Angelica. Celtic influence on Old English and West Germanic. English Language and Linguistics 13.2: 227249. Cambridge University Press 2009 doi:10.1017/S1360674309003001 Matasovi, Ranko. The substratum in Insular Celtic McWhorter, John (2008) Our Magnificent Bastard Tongue: The Untold History of English. Medievalists.net. 2015. Researchers create genetic map of the British Isles Shore, Thomas William. 1906. Origin of the Anglo-Saxon Race. A Study of the Settlement of England and the Tribal Origin of the Old English People. Elliot Stock, London. Uys, Pieter. Die Kleiner Germaanse Tale. White, David L. 2006. On the Areal Pattern of "Brittonicity" in English and its Implications. Celtic Englishes IV: The Interface between Celtic and English. Ed. Hildegard Tristram. Potsdam: Universit辰t Potsdam. Tristram, Hildegard L .C. (1999) How Celtic is Standard English?
22 historical linguistics genetic linguistics protolanguages language contact areal linguistics germanic languages celtic languages substrate superstrate adstrate

More Related Content

Die Engelse Taal

  • 2. 2 Die Ontstaan van die Engelse taal deur die plant van Germaans op 'n Keltiese substratum Geskiedenis van die Laat-Romeinse tydperk, die invalle van die Angel-Saksers en die rol van Brittonies in die slyp van die Engelse taal. Pieter Uys
  • 3. 3 Inhoudsopgawe Romeinse Brittanje Die Angele, Jutte en Saksers Die Kelte Brittonies en Goidelies Geheimsinnige substratum Die Invloed van Brittonies
  • 4. 4 Romeinse Brittanje Romeinse heerskappy oor Engeland en Wallis is rondom 71 nC gekonsolideer, en Keiser Hadrianus se muur is in 122 nC begin bou om Skotse en Piktiese aanvalle uit die noorde af te weer. Die Keltiese taal van die Britte word Brittonies genoem, en is die voorouer van Wallies, Kornies en Breton. (Die ander Keltiese taal, Goidelies, was in Ierland gewortel).
  • 5. 5 Romeinse Brittanje het n ho谷 lewensstandaard gehandhaaf. Die Romeine het paaie, dorpe en stede gebou. Die huise het oor luukses beskik soos verhitting, water, vloermosa誰eke en mure met kunswerke. Daar was openbare baddens, enorme villas, tempels en n gevorderde kultuurlewe soos bewys deur die bestaan van teaters.
  • 6. 6 Tydens die Romeinse besetting (nC 43 tot c. 410) het Brittonies n wye reeks woorde by Latyn geleen, waarvan ongeveer 800 tot vandag toe oorleef in die drie hedendaagse Brittoniese tale Wallies, Kornies en Breton. Di辿 drie tale het in die Romeinse tyd tot onafhanklike tale ontwikkel. In 367 was daar n aanval op Romeinse Brittanje deur Skotte uit Ierland, Pikte uit die noorde en Saksers uit die ooste, wat Romeinse regering tydelik opgehef het en enorme ekonomiese skade veroorsaak het. Hoewel die invallers verdryf is, was die skrif aan die muur. In 383 is die meeste Romeinse legioene onttrek, en na die jaar 400 is al die soldate onttrek om Rome teen die Vandale te beskerm. In antwoord op die Britte se versoek om hulp aan Keiser Honorius, het hy hulle in 409 laat weet dat hulle op hulleself moes staatmaak. Daardie datum word beskou as die einde van Romeinse regering in Brittanje. Volgens die Eerbiedwaardige Beda in sy Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum was die jaar 449 die begin van die Germaanse invalle, wat n uitgerekte proses was. In die tweede helfte van die 5de eeu het n Koning van die Britte (Ou Wallies: Guorthigirn, Wallies: Gwrtheyrn; Ou Engels: Wyrtgeorn; Ou Breton: Gurdiern; Iers: Foirtchern; Latyn: Vortigernus) twee leiers van die Saksers, die broers Hengist en Horsa, genooi om hom teen die Pikte en Skotte te help. Hulle het hulle as huursoldate in Kent gevestig, waar Jutlanders uit die hedendaagse Denemarke en Friese ook ingetrek het. Daarna het meer Saksers gekom, wat hulle wes van Kent en suid van die Teems gevestig het. Die Angele uit Schleswig-Holstein en Jutland het daarna gekom en die gebied noord van die Teems beset. Van ongeveer die jaar 500 tot 927 het die Angel-Saksiese koninkryke Kent, Mercia, Northumbria, East Anglia, Wessex en Sussex met mekaar meegeding om grondgebied. Dit was in hierdie tyd dat n Keltiese groep, die Bretons, na die kontinent migreer het om hulle in Armorica (Bretagne in die hedendaagse Frankryk), en in Brittonia aan die noordkus van Spanje (in Galicia) te vestig. In 927 is Engeland verenig onder Koning thelstan (r. 927939) en in 1066 het die Normandiese inval plaasgevind wat Angel-Saksiese heerskappy be谷indig het.
  • 7. 7 Teen die jare 900 het die ooste en suide van Engeland Ou Engels gepraat, maar Brittonies het sterk bly staan in Wallis en nog lank uitgehou in Cornwall, die Scilly Eilande, Devon, Herefordshire en dele van Shropshire. Die Isle of Man het waarskynlik aanvanklik n Brittoniese taal gepraat, wat later deur Goidelies verplaas is. Ook in hierdie periode het Brittonies in die individuele tale Wallies, Kornies en Breton verdeel.
  • 8. 8 Angele, Jutte, Saksers Die vroegste vermelding van die Angele kom in hoofstuk 40 van Tacitus se Germania voor, waar hy die Anglii beskryf wat hy saam met onder meer die Eudoses (Jutte) groepeer afgele谷 stamme wat tussen woude en moerasse woon en buite bereik van die Romeinse legioene was. Die kus het inderdaad uit eilande en fjords bestaan, en die area was nie besonder welvarend nie. Ptolemaios se atlas, Geographia (2.10) 150 nC het ook beskrywings van die Germaanse stamme wat die Anglii insluit. Hulle was in alliansie met die Warings wat deur Tacitus Varini genoem word.
  • 9. 9 Die Eerbiedwaardige Beda skryf dat die Anglii uit die land Angulus kom wat tussen die woonplek van die Jutte en Saksers l棚 wat beaam word deur die Historia Brittonum, waarin die geskiedskrywer thelweard die area met Anglia in die provinsie Schleswig identifiseer. Aan die suide word die Anglia Skiereiland deur die Schlei Fjord geskei van die Swania Skiereiland, en aan die noorde van die Sundeved Skiereiland en die Deense eiland Als (Duits Alsen) deur die Flensburg Fjord (Duits Flensburger F旦rde, Deens Flensborg Fjord). Daar word bespiegel dat die woord Angeln uit die Proto-Indo-Europese stam *hen乃憤- kom wat "smal" beteken, verwysende na "die smal [water]", te wete die Schlei Fjord; die stam sou wees *angh-, "styf, eng" (Afrikaans en Nederlands eng = "narrow"; Duits: Enges Land). Angeln verwys ook na die mense: die Angeln (meervoud) = "the Angles". Angeln het ook "vishoek" (hengel) beteken, met verwysing na die vorm van die skiereiland. Oud-Noors 寧ngull en moderne Nynorsk angel of ongel. Die Eudoses is die Jutte, wat geen opgetekende geskiedenis in Europa het nie, behalwe dat hulle in Jutland gewoon het en later deur die Dene geabsorbeer is. Dis ook moontlik dat hulle naam met Geats of Gote verband hou. Volgens die Eerbiedwaardige Beda het die Jutte in Kent, the Isle of Wight, en dele van Hampshire gaan woon.
  • 10. 10 Uit die werk van Thomas William Shore: The Jutes, who, according to the English chroniclers, were one of the three nations by which England was settled, are but little mentioned under that name by early historians of Northern Europe. Bede calls them Jutes, so that we may conclude that at the end of the seventh century this was the name by which these people were known in England. In early records relating to Germany and the North they appear to have been called by many namesVitungi or Juthungi, Jut脱, G脱tas, Gothi, Gothini, Gythones, Guthones, Gut脱, Gaut脱, Vit脱, and G脱ta. Volgens https://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/ScandinaviaAngeln.htm het die Angele rondom die eerste eeu nC na die weste migreer uit wat nou Poland is. Teen die vierde eeu het hulle in sentrale Denemarke gewoon. Teen die vyfde eeu was die Land Angeln tussen die Eiderrivier in die suide en die Kongeaenrivier in die noorde gele. Angele het hulle ook langs die Friesiese kus van die Nederlande gevestig. Hulle is as Ingaevones beskou tesame met die Chauci en Cimbri. Tydens die meeste van die Romeinse periode was hulle ook deel van die Suevi- konfederasie.
  • 11. 11 Die eerste vermelding van die Saksers is in Ptolemaios se Geographia; sy teks verwys na die Saxones in die streek noord van die laer Elberivier. n Middeleeuse tradisie het na Westphalia, Angria en Oostphalia verwys as Ou Sakse. Beda het ook geskryf dat Ou Sakse naby die Rhyn was, wat rofweg ooreenstem met die hedendaagse Niedersachse, Westphalia, Nordalbingia en westelike Sachse-Anhalt. Die Noorweegse seevaarder Ohthere van H奪logaland se kroniek bevat n verwysing na die Angele. Volgens Beda se skrywes was die Angeln-tuisland ontvolk nadat die Angele hulle in Brittanje gevestig het. die laaste vermelding van Angele op die kontinent hom uit n dokument uit die jaar 802. Onder koning Karel I van Frankryk is die wette van die Germaanse stamme gekodifieer, waaronder die Lex Angliorum et Werinorum hoc est Thuringorum (Wet van die Angele en die Warini wat die Wet van Thuringia is).
  • 13. 13 Kelte Dis glad nie duidelik wanneer die Kelte die Britse Eilande bereik het nie. Die tweede helfte van die eerste millennium vC en 2000 vC is die twee uiterste datums in akademiese kringe. Keltiese tale is regoor Europa gepraat, van Galasi谷 in hedendaagse Turkye tot by die monikke wat in Ysland gewoon het, in Middel- Europa, die Balkans, Iberiese Skiereiland, Galisi谷.
  • 14. 14 Die eerste verwysing na Kelte 竜了凌溜 (Keltoi) in Grieks is deur die geograaf Hecataeus van Miletus, in 517 vC, in sy skrywes oor mense wat naby Massilia (moderne Marseille) gewoon het. In die vyfde eeu vC het Herodotus na Keltoi verwys wat by die oorspring van die Donau woon, en in die verre weste van Europa. In De Bello Gallico* skryf Julius Caesar dat die Romeinse Galli (Gauls) na hulleself as Kelte verwys. Die Griekse seevaarder Pytheas van Massalia het na die Britse Eilande verwys in variante vorme soos 竜留僚旅虜流 (Prettanik), "Die Britanniese [land, eiland]", en nsoi brettaniai, "Britanniese eilande", met *Pretani n keltiese woord wat "die geverfdes" of "tattoemense", beteken. Die Keltiese tale van die Britse Eilande word Eiland- Kelties genoem en verskil van die uitgestorwe Kontinentale Keltiese tale soos Keltiberies, Gaulies, Galaties en Leponties. Eiland-Kelties se verskille met die kontinentale weergawe sluit in: Verbuigde voorsetsels Gebruik van participia (gerunds) VSO (werkwoord-onderwerp-voorwerp) Onderskeid tussen absolute en konjunkte werkwoord-uitgange Vandag is daar sowat 900,000 sprekers van Wallies, en 200,000 sprekers van Breton. Kornies ondergaan n herlewing maar syfers is nie geredelik beskikbaar nie. Skotse Gaelic het sowat 60,000 sprekers, maar dis moeilik om vas te stel hoevel mense se moedertaal Iers. Een skatting vir Iers is 70,000. Manx ondergaan n herlewing maar syfers is nie geredelik beskikbaar nie. * Gallia est omnis divisa in partes tres; unam partem incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingu Celtae, nostr Galli, appellantur. Hi omnes lingu, institut朝s, legibus inter se differunt.
  • 15. 15 Goidelies Die drie moderne Goideliese tale is Iers (Gaeilge), Skotse Gaelic (Gidhlig) en Manx (Gaelg). GOIDELIES (groep) Primitiewe Iers Ou Iers, Middel Iers, Iers Skotse Gaelic Manx Brittonies Die drie moderne Brittoniese tale is Wallies, Breton en Kornies. BRITTONIES (groep) Pikties (moontlik) Wes-Brittonies (groep) Kumbries Ou Wallies, Middel Wallies, Wallies Suidwes-Brittonies Breton Kornies
  • 16. 16 Substratum Dans daar die Semitiese struktuur van Eiland-Kelties wat in vele opsigte glad nie soos n Indo-Europese taal lyk nie. Wallies en Iers se sintaktiese eienskappe stem ooreen met di辿 van Afro-Asiatiese tale soos Berber en ou Egipties. Dis veral die VSO-woordorde wat met tale soos Antieke Hebreeus en Arabies geassosieer word, want geen Indo-Europese taal het so n voorkeur nie. Waarskynlik was daar op die eilande n Afro-Asiatiese taal gepraat wat as die substraat van Britse Kelties, aansienlike verandering in die Keltiese dialekte meegebring het. Boonop is daar soveel plekname in en om die Britse Eilande wat op Semitiese herkoms dui, soos The Solent, Solund, Isles of Scilly, Uist, Iona, Rum en Sark. Etlike soortgelyke eienskappe van Eiland- Kelties en Berber-Egipties-Semities Verbuigde voorsetsels Byvoorbeeld Breton gan-in en Arabic ma-朝 (met my). VSO-woordorde Natuurlike woord-orde in Berber, Egipties en Semities. Eiland- Kelties is die enigste Indo-Europese taal met hierdie eienskap. Onderwerp- en voorwerpmerker in werkwoorde Nie beperk tot Afro-Asiaties en Eiland-Kelties nie, maar ongewoon vir Indo-Europees. Genitief met bepaalde lidwoord (Huis-die man) Breton ti ar roue [huis die koning], Arabies bait al-malik [huis die koning] Werkwoord in enkelvoud vir meervoud-onderwerp Verskyn in Wallies, Breton, Egipties, Arabies, Bybelse Hebreeus. Kopi谷ring in relatiewe klousule Breton ar gwele a meus kousked enna単 [die bed ek het geslaap in dit] Arabies as-sar朝r al-ladh朝 nimt f朝-h [die bed die ek het geslaap in dit]
  • 17. 17 Die Invloed van Brittonies Engels is abnormaal. Dit verskil drasties van die ander Germaanse tale. Een van die opmerklikste verskille is die progressiewe konstruksie van die teenwoordige tyd, soos Mary is singing. Di辿 vorm is eintlik maar die algemene teenwoordige tyd van Engels, wat n ho谷r gebruiksfrekwensie as die eenvoudige of gewoontelike vorm Mary works het. n Soortgelyke konstruksie kom wel in ander Germaanse tale soos Duits, Nederlands en Afrikaans voor, soos byvoorbeeld Hy is aan die sing (aant sing) maar in Engels is dit die prim棚re teenwoordige tyd. n Kombinasie van die werkwoord om te wees + partesipium is raar in die w棚reld se tale, maar kom wel in Wallies voor: Mae Mair yn canu.
  • 18. 18 Nog n opmerklike afwyking van Germaans is Engels se perifrastiese of do-konstruksie met die oorbodige doen as hulpwerkwoord, wat ingespan word om negatiewe en vraagsinne te vorm: Mary does not swim en Does Mary swim? Hierdie konstruksie is onbekend in alle ander tale behalwe Wallies, Kornies en Breton: Dis opsioneel in die ander tale en word net in die teenwoordige tyd gebruik as n faktor in die manier om klem op iets te plaas. In Engels is dit verpligtend, en die do het geen betekenis op sy eie nie. n Konstruksie wat in Engelse dialekte voorkom, is die Noordelike onderwerpsrel. Die 3rde persoon enkelvoud word vir derde persoon meervoud-onderwerpe gebruik tensy die voornaamwoord they gebruik word en reg langsaan die werkwoord verskyn: They sing maar They always sings. Wallies het presies dieselfde konstruksaie (behalwe die reg-langsaan-voorwaarde). n Gesplete sin is n komplekse sin (met n hoofklousule en afhanklike klousule) met n betekenis wat deur n eenvoudige sin uitgedruk kan word. n Gesplete sin plaas gewoonlik die klem op n spesifieke onderdeel. Its Pete were looking for Its music that I love It was from Dave that she heard the news Die gesplete sin is n ou Walliese verskynsel met n ho谷 voorkoms in Breton.
  • 19. 19 Fonologie is nog n raakpunt tussent Engels en Brittonies. Engels is die enigste Germaanse taal sonder geronde voorvokale soos /端/ en /旦/. Die behoud van /w/, /慮/ en /丹/ in Engels staan teenoor die feit dat hierdie klanke onstabiel is in Germaans. Ander fonologiese eienskappe van Engels, soos die diftongs en die gebruik van stemhebbende frikatiewe soos soos /v/ is ook aan die Keltiese invloed te wyte.
  • 20. 20 In On the Areal Pattern of Brittonicity in English and Its Implications identifiseer David L. White byna n honderd kenmerke van Brittoniese invloed op Engels, waarvan minstens 75 onbetwisbaar is. Volwassenes wat n tweede taal leer, praat eindelik hulle eerste taal met die tweede taal se leksikon. Taalverskuiwing verg tweetaligheid en behels foute in die aanleer van die taal. In die geval van sprekers van Brittonies, moes die meeste van hulle die Angel-Saksiese taal onder informele toestande aanleer. Weens so n leerproses, het die Kelte die Angel-Saksiese taal met n aksent gepraat, en dis wat hulle kinders by hulle geleer het. Die Brittoni谷rs het Keltiese eienskappe na Angel-Saksies gebring. Angel-Saksies was die superstratum en Brittonies die substratum van Engels, die taal-in-wording. Kennis van die superstratum as taal van die elite moes voordele ingehou het. Die enigste kategorie van woorde wat gewoonlik deur die superstratum uit die substratum opgeneem word, is plekname riviere, berge, mere. Dis nie vreemd dat die nuwe sprekers van Angel-Saksies min woorde uit hulle eie taal na Angel-Saksies gebring het nie. Die fenomeen is welbekend, veral ook in Indi, waar groot getalle sprekers van Drawidiese tale na die Indo-Europese Indiese tale verskuif het sonder om veel Drawidiese woorde saam te bring. Die oorlewende Drawidiese tale het enorme hoeveelhede woorde by die Indo-Europese tale geleen, maar is struktureel nie be誰nvloed nie. Die groot getalle Drawidirs wat na Indo-Europese tale oorgeskuif het, het fonologiese en grammatiese eienskappe van Drawidies in daardie tale ingebring. Dit sluit in die retroflekse konsonante en die gerund (partisipium) in Vediese Sanskrit. Die sprekers van Brittonies het in die westelike en noordelike gebiede van Engeland gebly terwyl die Angel-Saksers geleidelik die suide en ooste oorgeneem het. Oor n baie lang periode het die sprekers van Brittonies die Angel-Saksiese taal aangeleer en be誰nvloed, maar dit was eers in die tyd van Middel-Engels dat daardie taal op skrif gestel is. Toe eers het die Brittoniese eienskappe soos die do- en die progressiewe teenwoordigetyd-konstruksies op skrif gekom. Selfs Engelse kinderrympies bevat die bewyse, soos eenie meeny miny moe (Brittoniese telwoorde 1 tot 4) en Hickory, dickory dock (hovera, dovera, dick = agt, negte, tien).
  • 21. 21 Bibliografie Callaway, Ewen (2015). UK mapped out by genetic ancestry. Nature https://doi.org/10.1038/nature14230. Dominkovi, Mario. (2016). Historical background of the contact between Celtic languages & English. Green, Caitlin R. Some possible Phoenician/Punic names in Britain and Ireland Hewitt, Steve. Remarks on the Insular Celtic/Hamito-Semitic question. Jongeling, Karel (1995). Afro-Asiatic and Insular Celtic. Leiden Universiteit. Jongeling, Karel (2000). Comparing Welsh & Hebrew. Leiden Universiteit. Lutz, Angelica. Celtic influence on Old English and West Germanic. English Language and Linguistics 13.2: 227249. Cambridge University Press 2009 doi:10.1017/S1360674309003001 Matasovi, Ranko. The substratum in Insular Celtic McWhorter, John (2008) Our Magnificent Bastard Tongue: The Untold History of English. Medievalists.net. 2015. Researchers create genetic map of the British Isles Shore, Thomas William. 1906. Origin of the Anglo-Saxon Race. A Study of the Settlement of England and the Tribal Origin of the Old English People. Elliot Stock, London. Uys, Pieter. Die Kleiner Germaanse Tale. White, David L. 2006. On the Areal Pattern of "Brittonicity" in English and its Implications. Celtic Englishes IV: The Interface between Celtic and English. Ed. Hildegard Tristram. Potsdam: Universit辰t Potsdam. Tristram, Hildegard L .C. (1999) How Celtic is Standard English?
  • 22. 22 historical linguistics genetic linguistics protolanguages language contact areal linguistics germanic languages celtic languages substrate superstrate adstrate