�ݺ�ߣ

DIGITAL LIQUID DEMOCRACY
Утопија или реалност?!?

ШТО Е ДЕМОКРАТИЈА?
 Democracy "is government by the people in which the
supreme power is vested in the people and exercised
directly by them or by their elected agents under a free
electoral system.“ – Dictionary.com
 Democracy is "a system of government in which
all the people of a state or polity ... are involved
in making decisions about its affairs, typically
by voting to elect representatives to a
parliament or similar assembly. – Wikipedia.org
DigitalLiquidDemocracy-Сашко
Крстевски

ЕТИМОЛОШКО ЗНАЧЕЊЕ
 Старогрчкиот термин δημοκρατία (dēmokratía) -
"rule of the people" т.е. владеење на народот
 пандан на ἀριστοκρατία (aristokratía) "rule of an
elite" т.е. владеење на елитите или избраните
Крстевски

ФОРМИ НА АРИСТОКРАТИЈА
 Монархија - владеење на еден (престолот се
наследува во династија, по „природен“ пат)
 Тиранија – владеење на еден, но со насилно
преземање на власт или преврат (ПУЧ)
 Олигархија – владеење на неколкумина (се што е
помеѓу владеење на еден и демократија)
Крстевски

ИСТОРИСКИ РАЗВОЈ
 Атина 460 година BCE - најразвиен ситем на директна
демократија до сега!!!
 Спартански систем
 Римско царство
 Среден век
 Модерно поимање - Парламент на Англија 1628
 САД и „западна демократија“
 Швајцарски модел на диретна демократија
Крстевски

ДЕМОКРАТСКИ ПРИНЦИПИ
 Еднаквост - базична идеја на демократијата од
Антиката
 Слобода - различно значење со тек на времето
 Човекови права - антидискриминација на
малцинствата
 Владеење на правото (17 век) - механизам за
воспоставување на ред и еднаквост
Крстевски

ФОРМИ НА ДЕМОКРАТИЈА
 Директна демократија
 Индиректна или претставничка демократија
Крстевски

ДИРЕКТНА ДЕМОКРАТИЈА
 Pure democracy – вистинска демократија
 Историјат – Атина, Швајцарија, САД
 Инструменти
 Граѓанска иницијатива
 Референдум
 Отповикување
Крстевски

КРИТИКА НА МОДЕЛ НА ДИРЕКТНА ДЕМОКРАТИЈА
 Број на партиципиенти – жители на држави
 Проблемите се премногу комплицирани во модерно
време (буџет, здравство, екологија, потикнување на
инвестиции итн.)
 Физичка неможност да се доведат сите луѓе на едно
место во исто време
 Недостаток на време на луѓето (lack of time)
 Недостаток на експертиза (луѓето не се доволно стручни
за сите проблеми)
 Спорост на процедура. Време за донесување на закон е
многу долго (референдум)
 Многу скапа процедура
 Популизам при донесување на одлуки
 Мајоризација на малцински прашања?!?
 Кочење на болни реформи
Крстевски

РЕПРЕЗЕНТАТИВНА ДЕМОКРАТИЈА
 Изборен систем
 Избирачот еднаш на неколку години го пренесува
своето право на одлучување на својот претставник
 Парламент – законодавен дом на претставници на
народот
 Парламентот избира Влада и донесува закони
Крстевски

КРИТИКА НА ПРЕТСТАВНИЧКИ МОДЕЛ НА
ДЕМОКРАТИЈА
 „Недемократска“ суштина
 При бирањето на претставници ние всушност си ги
бираме нашите владетели, а со тоа веднаш престанува
нашето владеење, а започнува нивното,т.е. владеењето
на елитите, што е второ име за олигархија или
аристократија
 Most of democratic countries are actually just Elected
Dictatorships
 (Не) Еднаквост - сите се еднакви, освен што „некои“
се поеднакви од другите.
 При кандидирање - нееднаков пристап до финасии и
медиуми
 При избирање - само политичарите можат да гласаат за
себе!?!
Крстевски

 Корумпираност на избраните
 Потребата од финансии за кампања ги прави политичарите
„жртви на легална корупција“
 Алиенирање од бирачите
 Недостаток од време за комуникација со база
 Гласачка машина - „иден бизнисмен“
 Недостаток на вистинска опција за бирачот
 Гласаме помеѓу две или неколку опции,
 Бираме помеѓу веќе понудено (затворени опции)
 Скапи трошоци на системот (плати, дневници, 25.000 еур
патни трошоци?!?)
 Многу слаба партиципација на избирачот, тој е пасивен
навивач
 Селективна примена на право
 Ограничување на право на слобода
Крстевски

ДЕФИНИЦИЈА НА ПРОБЛЕМ
 ПАРЛАМЕНТАРНА ДЕМОКРАТИЈА Е ВО КРИЗА
 ПОТРЕБНА Е РЕФОРМА НА ПОЛИТИЧКИОТ СИСТЕМ
ВО СВЕТОТ СО КОЈА БИ МОЖЕЛО ДА СЕ РЕШАТ
ДЕНЕШНИТЕ ПРЕДИЗВИЦИ
Крстевски

 ЖИВОТОТ Е БРЗ И ДИНАМИЧЕН.
 ГЛОБАЛНА ДИГИТАЛИЗАЦИЈА. ЕКОНОМИЈАТА,
ФИНАНСИИТЕ, ДУРИ И СОЦИЈАЛНИОТ ЖИВОТ СО БРЗИ
ЧЕКОРИ СЕ ДИГИТАЛИЗИРААТ.
 ДЕМОКРАТСКИОТ СИСТЕМ НЕ ГО СЛЕДИ ТЕМОПТО НА
ПРОМЕНИ ВО ОПШТЕСТВОТО
 САМО ГЛАСАЊЕТО СЕ ОДВИВА КАКО ПРЕД 3000 ГОДИНИ
ВО СПАРТА. АНАЛОГНО 
 ЗОШТО ДЕМОКРАТСКИОТ ПРОЦЕС НЕ СЕ ДИГИТАЛИЗИРА
КАКО СИТЕ ДРУГИ ПРОЦЕСИ?
Крстевски

ОД КАДЕ ДОЈДЕ ИДЕЈАТА?
 Светски форум за демократија 2014 во Стразбур
 Предавање на жена од Индонезија за детска игра за
демократија
 Зошто да играме игра кога со интерент може да играме
реална демократија?
 Идеја за е-парламент
Крстевски

ДЕМОКРАТСКА РЕФОРМСКА ТРИЛЕМА
 Принципи на идеален систем на демократија
 Participation – на сите луѓе со право на глас да им е
обезбедена можност диретно да партиципираат при
донесувањето на сите одлуки
 Deliberation - длабока и рационална дискусија од
страна на сите членови на системот за да се постигне
најголема можна промисленост
 Equality - сите членови на системот да можат на ист
начин и целосно да ги претстават своите ставови, и
нивните ставови да бидат еднакво земени во обзир при
одлучување
Крстевски

DIGITAL DIRECT DEMOCRACY
 форма на директна демократија која која што ја
користи модерната телекомуникациска технологија
за да ја зголеми јавната партиципација при
донесување на одлуки
 софтверски ситем во кој ќе може сите гласачи да
гласаат за законски промени, да предлагаат промени
или пак да гласаат за избор на претставници.
Крстевски

КОНЦЕПТ – DIRECT LIQUID DEMOCRACY
 Да се врати „украдениот“ глас на гласачот
 Создавање на ЕЛЕКТРОНСКИ ПАРЛАМЕНТ во кој сите
граѓани ќе одлучуваат по сите прашања во
законодавната област
 „Палење и рушење“ на сите Парламенти еднаш
засекогаш
 https://www.youtube.com/watch?v=wBMD5Hw77A
M
Крстевски

ЕЛЕКТРОНСКИ ПАРЛАМЕНТ
 Модул за менаџирање на корисници, пренос на
право на глас и здружување
 Модул за комуникација
 Модул за граѓански иницијативи
 Модул за носење на закони
 Модул за дискусија по постоечки законски прописи
(feedback)
Крстевски

МОДУЛ ЗА МЕНЏИРАЊЕ НА КОРИСНИЦИ
 сите граѓани со право на глас ќе имаат автоматски пристап
 Право на глас се стекнува со остварување на потребните
предуслови (старост, деловна способност, државјанство
итн)
 Автоматски поврзан со матична книга на родение и
умрени
 корисничко име - ЕМБГ
 Лозинка – физичка идентификација (отисок или рожница)
Крстевски

ГЛАСАЊЕ И ПРЕНОС НА ПРАВО НА ГЛАС
 Секој корисник има право сам да гласа за сите
предлози, но има и право да го пренесе своето
право на глас на друг
 Корисникот на кого му е пренесен гласот - во
понатамоѓниот текст политичар, има право да гласа
за сите закони со целиот контингент на гласови кој ги
има, или пак има право целиот контингент да го
пренесе на друг политичар
 Гласовите од пониско ниво имаат повисок приоритет
од гласовите на повисоко ниво
 Гласањето е строго тајно
Крстевски

 Гласањето за еден предлог трае една недела, при што
политичарите гласаат од понеделник 00.00 до петок 24.00
додека граѓаните гласаат до недела 24.00
 Секој корисник може да гласа колку пати сака со тоа што
само последното гласање се важи, т.е. тековното гласање
го поништува гласот на политичарот како и неговиот
претходен глас
 Секој гласач има право веднаш да го повлече
овластувањето дадено на одреден политичар и да го даде
на друг
 Секој гласач има право да се здружи во партија, но и да се
повлече од партија, или пак да премине во друга
Крстевски

ЗДРУЖУВАЊЕ
 Партија се смета секоја група кој ќе помине повеќе
од 10.000 членови во РМ
 Права на партија
 да поднесува предлог на закон
 да има канал за комуникација
 да има електронски ситем за истражување на мислење
на свотие членови (онлине анкети на членство, интервјуа)
 диретно да пушта пораки до гласачите на нивна адреса
 да организира кампања со организирање на настани,
презентации, пресконференции, митинзи итн
Крстевски

МОДУЛ ЗА ГРАЃАНСКИ ИНИЦИЈАТИВИ
 Секој корисник има право да поднесе иницијатива за
донесување нов закон или за промена на некое
законско решени, при што треба да обезбеди
подршка од 10.000 корисници (likes) за
иницијативата да биде усвоена и да добие
корисникот право да поднесе предлог на закон.
 Иницијатива трае 6 месеци при што доколку не се
успее да се соберат доволно лајкови, иницијативата
пропаѓа и се брише од системот.
 Доколку биде прифатена иницијативата, се остава
најмногу 3 месеци предлагачот да поднесе предлог
на закон, кој потоа ќе оди на јавна расправа.
Крстевски

МОДУЛ ЗА НОСЕЊЕ НА ЗАКОНИ
 Предлог на закони може да поднесуваат следниве субјекти
 Влада
 Политички партии
 Граѓанска иницијатива која ќе биде подржана од 10.000 гласа
 По поднесување на предлогот, сите корисници се
известуваат да се вклучат во јавна расправа со порака и
линк до страна
Крстевски

ЈАВНА РАСПРАВА
 Јавна расправа се води во електронска форма и трае
3 месеци
 Општа расправа за потреба за донесување 1м
 Амандманска расправа - 1 месец
 Гласање по амандмани – 1 недела
 Општа расправа по финалниот текст – 2 недели
 Гласање по предлог на законот – 1 недела
 Секој има право да даде свое мислење, коментар и
предлог
 Амандман може да поднесат истите субјекти како и
предлог на закон
Крстевски

ГЛАСАЊЕ
 тајност на гласање
 трае една недела за обични корисници, а пет дена за
политичари
 пренос на право на глас на политичар
 правило на приоритет на глас на подолно ниво
 можност корисник да гласа повеќе пати при што се
брои само крајното гласање
Крстевски

ИЗБОР НА ВЛАДА
 На секои 4 години се бира Мандатар со минимум
50%+1 глас „за“ од излезените гласачи
 Предлози за мандатар даваат сите политички партии
или граѓанска иницијатива подржана од 10.000 гласа
 Изборот се врши во два круга, како претседателски
избори во РМ
 Мандатарот составува влада самостојно
 Интерпелација се поднесува со иницијатива од
100.000 гласа најмногу еднаш на 3 месеци
 Недоверба се изгласува со минимум 50%+1 глас „за“
доколку гласале најмалку 50% од гласачите
Крстевски

МОДУЛ ЗА КОМУНИКАЦИЈА
 Електронски медиумски канал
 Online Show rooms
 Online конференциски сали
 Приватно електронско сандаче на секој корисник
Крстевски

ЕЛЕКТРОНСКИ МЕДИУМСКИ КАНАЛ
 Партиите со самата регистрација во системот
автоматски добиваат електронски медиумски канал
(фрекфенција) на кој што ќе можат да
 објавуват политичка платформа
 онлине преноси во живо на партиски активности (прес-
конференции, митинзи, дебати, средби со граѓани,
конференции итн.)
 да постираат видеа (промотивни или прилог од одржани
настани)
Крстевски

ГЛОБАЛЕН ВИДЕО КАНАЛ
 Самиот систем има глобален канал на кој што
функционира по систем на youtube.com, при што
видеата со најголема гледаност излегуваат најгоре
при претражувањето
 Оваа овозможува идеја која ќе биде квалитетна и ќе
привлече внимание, да се самопромовира
Крстевски

ONLINE SHOW ROOMS
 партијата има можност во исто време да креира
неограничен број на привремени SHOW ROOMS -
соби за презентации при што партијата ќе ги
поканува своите членови и другите заинтересирани
корисници да ги гледаат онлине настаните (митинзи,
промоции, локални пресконференции, дебати, итн.)
 корисник може да одбере во која сала ќе се вклучи и
може да биде само пасивен гледач на настанот или
презентацијата
Крстевски

КОНФЕРЕНЦИСКИ САЛИ
 Партијата ќе има можност да креира неограничен
број на КОНФЕРЕНЦИСКИ САЛИ каде ќе покани
одредени корисници (активни учесници) да земат
учество на одредени состаноци, трибини,
конференции
 Состаноците може да бидат од отворен или затворен
тип. При отворени состаноци може да се поканат и
пасивни учесници – набљудувачи, а ќе може да ја
набљудуваат и сите корисници кои се
заинтересирани
Крстевски

ПРИВАТНО ЕЛЕКТРОНСКО САНДАЧЕ
 покана да подржи иницијатива
 покана да учествуво во јавна расправа
 покана да гласа за одреден предлог
 известување дека неговиот избран политичар гласал
за одреден предлог
 известување дека неговиот избран политичар го
пренел својот контингент на друг политичар (дал
овластување) или пак го повлекол овластувањето
 покана да следи одреден настан и презентации од
некоја политичка партија
Крстевски

ПРЕДНОСТИ НА СИСТЕМОТ
 Висока партиципативност во процесот на донесување на
одлука на секој кој е заинтересиран
 Еднаквост на поединците – секој поединец има право да даде
иницијатива, да даде мислење по туѓа иницијатива, како и да
гласа. Теоретски секој има еднаква можност да стане политичар
со тоа што пресудно ќе квалитетот на идеите кои ги дава, како и
неговото залагање за интересите на неговите бирачи, а не
финансиите и пристапот до медиумите.
 Еднакви можности за партиите – и малите и големите партии,
заради еднаквоста во медиумското презентирање во системот,
па доколку се проактивни и имаат подобра понуда на идеи и
презентација, ќе имаат погола гледаност а со тоа и ќе го
пробијат „недостатокот на финансии“ и лесно можат да станат
големи.
 Скокање на „Gate Keeper“-и – индивидуи кои „не
заслужуваат“
Крстевски

 Системот нуди можност преку сеопфатен систем на предлагање,
разгледување, јавна расправа, и гласање да се земе во обзир
мислењето на многу поголем круг на луѓе споредено со
репрезентативната демократија (deliberation)
 Политичарите мора да водат сметка за интересите на своите
бирачи континуирано, при што цената на бирачот и неговиот
интерес могу се зголемува
 Гласачот си го враќа гласот назад
 Се елиминира можност за корупција на бирачите
 Динамичност на системот, и отвореност на системот за нови
идеи, кои лесно се препознаваат и прават промени на истиот
 Многу полесен пристап за учество на избори одколку сега, т.е.
Гласачот може да гласа и од странство, и кога има работа, и
доколку е инвалид, или болен.
Крстевски

КАКО ДО НОВИОТ СИСТЕМ?
 Формирање на нова .NET партија или прифаќање на идејата
од постоечки партии, или групирање на посотечките партии
 Мото: ДА ГО ВРАТИМЕ ГЛАСОТ НА ГЛАСАЧОТ
 Електронски интерен систем за гласање внатре во партијата
 Партијата нема идеологија, освен дека ќе се залага за се што ќе
биде предложено и изгласано од членовите
 Сите општествени теми и дилеми ќе бидат ставени на системот,
и партијата ќе заземе став ист како што ќе се изгласа во
системот
 Сите граѓани без разлика на својата идеолошка определба
имаат исти шанси да го промовираат својот став, и да го
наметнат како став на партијата
 Шанса за сите кои мислат дека се квалитетни да се докажат.
Системот одговара на сите освен на тие кои незаслужено држат
места по врски.
Крстевски

ДИЛЕМИ
 Немаат сите пристап до интернет
 Не сите имаат искуство со интерент и компјутери,
особено старите
 Не можеме да и веруваме на технологијата за толку
битна работа
 Кој го контролира системот (изборни кражби)
Крстевски

ОДГОВОРИ НА ДИЛЕМИ
 Кога започнало да се гласа нартиено со
заокружување 90% од луѓето биле неписмени. Уште
многу луѓе во светот се неписмени, а гласаат.
 И сега постојат „помагачи“ во порцесот на гласање за
стари и болни лица, како и за неписмени
 Вемуваме на e-banking, e-learning, e-government,
e-documents, e-signature, e-health system итн, од
кои директно ни зависи животот, а не веруваме во e-
voting?!?
 Bitcoin систем на заштита – Open Source Platform
Крстевски

DIGITAL LIQUID DEMOCRACY
Ви благодарам на вниманитето!
Следува прашања и дебата?!?

�ݺ�ߣ

Digital Liquid Democracy

More Related Content

Digital Liquid Democracy