ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Diyabet ve hemsirelik bakimi

•Download as PPT, PDF•
•
Kemal ASLAN
Kemal ASLAN

Diyabet ve Hemşirelik Bakımı ppt. "Türkiye'nin En Büyük Sağlık Sitesi" Doktorix.com

1 of 93
Downloaded 48 times
DİYABET VE HEMŞİRELİK BAKIMI www.doktorix.com
DİYABET İnsülin hormonunun yetersizliği, yokluğu ve/veya eksikliği sonucu oluşan karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında bozukluklara yol açan, kronik hiperglisemiyle karakterize bir metabolik sendromdur.
DİYABET NEDEN ÖNEMLİ BİR HASTALIK?
DÜNYADA Dünyada 1985 yılında 30 milyon olan diyabetli birey sayısı 2003 yılında 190 milyona, 2007 yılında 246 milyona ulaşmıştır. IDF’e göre 20-79 yaş arası diyabet prevelansı %7.3’tür. DÜNYADA Dünyada 1985 yılında 30 milyon olan diyabetli birey sayısı 2003 yılında 190 milyona, 2007 yılında 246 milyona ulaşmıştır. IDF’e göre 20-79 yaş arası diyabet prevelansı %7.3’tür.
Türkiye Diyabet Epidemiyoloji (TÜRDEP) Çalışması Genel Sonuçları (20 yaş üstü ) DiyabetDiyabet % 7.2 (2.600.000)% 7.2 (2.600.000) Yeni DMYeni DM % 32.3 (832.000)% 32.3 (832.000) Bilinen DMBilinen DM % 67.7 (1.768.000)% 67.7 (1.768.000) IGTIGT % 6.7 (2.4milyon)% 6.7 (2.4milyon)
Diyabet ağır organ hasarlarına ve erken ölümlere sebep olabilir • Avrupa’da 20 yaş üstü grupta körlük nedenleri arasında ilk sıradadır. • Diyabetlilerde alt ekstremite ampütasyonları olmayanlara göre 10–15 kat fazla • ABD’de yılda 60 binden fazla diyabetliye bacak ampütasyonu yapılmaktadır. • Hemodiyalize tedavisi altındaki Son Dönem Böbrek Yetmezliğinin 1/3’ünü Diyabetliler oluşturmaktadır.
Diyabet ağır organ hasarlarına ve erken ölümlere sebep olabilir • Tip 1 Diyabetlilerin yaklaşık % 50’sinde ölüm nedeni Diyabetik Nefropatidir. • Böbrek yetmezliği nedeni ile ölüm sıklığı 65 yaş üstü diyabetlilerde olmayanlara göre 1.4 kat daha fazla • Diyabetlilerde kalp hastalıkları oranı 2-4 kat daha fazla • Diyabetik annenin yeni doğan çocuğunda % 10 doğumsal anomali, % 3-5 oranında ölü doğum
Diyabet Maliyeti çok yüksek bir hastalıktır. Türkiye’de diyabetiklere yapılan total harcama 1.1 milyar dolar’dır. Komplikasyon sıklığında her %10’luk artış, maliyette yılda 180-190 milyon dolar’lık artışa neden olacaktır Aylık harcama 150-200 Milyon TL
Diyabet her yaşta görülebilen bir hastalıktır. 0-90 yaş arasında görülebilir
DÄ°YABET TANISI NASIL KONUR?
RASTLANTISAL KAN ŞEKERİ ≥200 mg/dl 111-199 mg/dl ≤ 110 mg/dl İki kez açlık kan şekeri ölçün DİYABET VAR DİYABET YOK
AÇLIK KAN ŞEKERİ (ADA 2005) ≥126 mg/dl 111-125 mg/dl <110 mg/dl DİYABET VAR 75 gr glukoz ile75 gr glukoz ile OGTT yapınOGTT yapın DİYABET YOK
OGTT DEĞERLENDİRİLMESİ (75gr glukozla) İlk 2 saat içinde KŞ ≥ 200 mg/dl 2. saat KŞ değeri 140 - 199 mg/dl 2. saat KŞ değeri ≤ 140 mg/dl DİYABET VAR BOZULMUŞ GLUKOZ TOLERANS TESTİ DİYABET YOK İZLE
DİYABETİN SINIFLAMASI I- Tip 1 DM (ß hücre harabiyeti insülin eksikliği) II- Tip 2 DM (insülin resistansı relatif insülin eksikliği insülin salgı bozukluğu+insülin direnci ) III- Gestasyonel Diyabet IV- Diğer spesifik tipler
TİP 1 DİYABET  Mutlak insülin eksikliği vardır.  Genellikle çocukluk çağında ve genç erişkin yaşlarda ortaya çıkar.  Polidipsi, poliüri, polifaji, kilo kaybı, dehidratasyon  Tedavide mutlaka insülin kullanılır.  Tıbbi beslenme tedavisi(TBT), egzersiz, eğitim ve hastaların kendi kendini takibi önemlidir.
TİP 1 DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ • Bazı virüs enfeksiyonları (kabakulak, konjenital rubella vb.), • Beslenme özellikleri (bebekleri inek sütüyle besleme), • Toksinler, • Stres, • Genetik yatkınlık
TİP 2 DİYABET • Toplumda en sık görülen diyabet tipidir. • Genellikle 40 yaş • Kronik komplikasyon belirtileriyle(retinopati, nefropati, nöropati, aterosklerotik KH) ortaya çıkar. • TBT, egzersiz, OAD ilaçlar / insülin tedavisi, bireysel takip,eğitim ve eşlik eden hastalıkların tedavisi
TİP 2 DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ • Soy geçmişinde diyabet öyküsü • Obezite (BKİ ≥ 27 kg/m2) • Yaş ≥ 45 • HT ≥ 140/90 mmHg • GDM öyküsü veya iri bebek öyküsü( ≥ 4kg) • Hareketsizlik • Stres
GESTASYONEL DİYABET • İlk kez hamilelik sırasında ortaya çıkar • Gebeliğe bağlı oluşan insülin direnci diyabetin ortaya çıkmasını kolaylaştırır • Belirtileri değişkendir. Hafif Şiddetli
GDM RİSK FAKTÖRLERİ • Ailede diyabet öyküsü • Yaş > 25 • Obez gebeler • Önceden > 4000 gr bebek doğuranlar • Daha önce OGTT bozulma tespit edilenler
DİYABETİN TEDAVİSİ İLAÇ TBT (DİYET) EGZERSİZ EĞİTİM
DİYABET VE YAŞAM TARZI Diyabetlinin sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürmesinin 4 koşulu vardır 1. Dengeli beslenme, 2. Fiziksel egzersiz, 3. Tıbbi tedavi 4. Bireysel kontrol Bütün bunlar biraz çaba ve iyi bir destek ile elde edilebilir.
TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ • Diyabetik diyete ihtiyaç yoktur. • Diyabetli bireylerin kendi yaşam tarzlarına uygun bireyselleştirilmiş plandır. • Halk ve diyabetliler için önerilenler aynıdır.
TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ • Kişiye özel olarak düzenlenir. • TBT’inde günlük enerjinin - < %60’ının CHO - %10-20’sini protein (0.8gr/kg), - %30’unu yağ
25 TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ • Günlük besinler 3 ana (sabah, öğle, akşam) • 3 ara (kuşluk, ikindi, yatmadan önce) öğünde alınmalı
EGZERSİZ • Genellikle kan şekerini düşürür çünkü hücreler şekeri daha etkin kullanırlar, • Kan basıncı ve kolestrolü düşürür, • Tansiyon ve stresi azaltır, • Kalorileri yakar.
EGZERSİZ • Daha önce aktif olmayan diyabetliler için yürümek iyi bir egzersizdir, • Hoşa giden aktiviteler yapılmalıdır, • Diyabetlinin yaşam tarzına uygun spor türü seçilmelidir.
EGZERSİZ • Egzersizden hemen sonra ve uzun dönemde kan şekeri düşer, • İnsülin duyarlılığı artar • Egzersiz programının yarar sağlayabilmesi için, en az haftada 3 kez 20-30’ar dk sürdürülmeli
EGZERSİZ • Egzersiz öncesi ısınma hareketleri yapılmalı • Yoğunluğu yavaş yavaş artırılmalı • Hipoglisemi riskini önlemek için tedavi yeniden düzenlenmeli. • Egzersizin tipi, sıklığı, yoğunluğu, süresi ve egzersiz sırasında yapılması gerekenler öğretilmeli
EGZERSİZ • Egzersiz öncesi kan şekeri kontrolü yapmalı • Hipoglisemi ve hiperglisemiye karşı önlem alınmalı • Açlık döneminde egzersiz yapmamalı, • Uygun ayak malzemeleri seçerek egzersize başlamalı
ORAL ANTİDİYABETİK (OAD) TEDAVİ • İnsülin üretimi olan kişilerde kan şekerini düşürür, • Sadece TBT ve egzersizin işe yaramadığı durumlarda bir alternatiftir, • TBT ve egzersizin yerini tutmaz, • Kombinasyon halinde verilebilir.
32 ORAL ANTİDİYABETİK TEDAVİ • OAD’ler İNSÜLİN değildir. İnsülin yerine kullanılmazlar. Başarılı etki gösterebilmeleri için yenilen gıdalara dikkat edilmesi gereklidir.
ORAL ANTİDİYABETİK TEDAVİ OAD’ler • Sülfonilüreler • Biguanidler • Alfa-glikozidaz inhibitörleri • Glitazonlar • Meglitinidler/Glinidler
Sülfonilüreler • Glibenclamide – Gliben tb 5 mg • Glibornurude – Glutril tb 25 mg • Gliclazide – Diamicron tb 30 mg, MR tb 80mg – Betanorm tb 80 mg – Glumikron tb 80 mg • Glipizide – Glukotrol XL tb 5 ve 10 mg • Glimepride – Glimax tb 1,2,3 mg – Amaryl tb 1,2,3 mg
Sülfonilüreler • Pankreastan insülin salınımını artırırlar ve vücudu insüline daha duyarlı hale getirirler • Aç karnına yemekten 20-30 dakika önce alınmalıdır.
Sülfonilüreler Yan Etkileri – Hipoglisemi – Bulantı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi – İştahsızlık – Cilt reaksiyonları
Biguanidler (Metformin) • İnsülinin salınımı üzerinde etkisi yoktur. Çevre dokularda insüline duyarlılığı artırarak etki gösterirler • İnsülinin varlığında hücrelere glikoz (şeker) girişini arttırırlar ayrıca bağırsaktan şeker emiliminde ve iştahı azaltmakta kullanılır.
Biguanidler (Metformin) • Günde 1,2 veya 3 kez yemek arası yada tok karnına alınmalıdır. • Günlük maximum dozu 2-3 gr dır • Hipoglisemiye yol açmazlar • Kilo kaybı, ağızda metalik tat, bulantı, diyare, karın ağrısı ve şişkinlik yapabilirler • Glucophage, Glukofen, Diaformin vb. 500, 850, 1000mg. tabletleri vardır.
Alfa Glukozidaz İnhibitörleri (Acarbose) Glukobay 50-100 mg. , yemeğin ilk lokmasıyla alınmalıdır. – Mide boşalmasını, ince barsakta kompleks karbonhidratların sindirim ve emilimini geciktirerek tokluk kan şekerini düzenlerler – Sistemik etkileri yoktur – Maximum etkili dozu günde 3 kez 100 mg dır – Sülfonilüreler, biguanidler ve insülin ile kombine edilebilirler – Karın ağrısı, şişkinlik ve diyare yapabilirler
Glitazonlar (Tiazolidinedionlar; Troglitazone, Pioglitazone, Rosiglitazone) Rosiglitazone: Avandia tb 4 mg, yemeklerden 30 dk sonra alınmalıdır. • İnsülin salınımına etkisi yoktur • Karaciğer, kas ve yağ dokusunda insüline olan duyarlılığı artırarak hücrenin glikozu daha iyi kullanmasını sağlarlar ; özellikle tokluk kan şekerini düşürürler • Hipoglisemiye yol açmazlar • Kilo artışına ve periferal ödeme yol açabilirler • Karaciğer ve böbrek yetmezliğinde kullanılmaz
Meglitinidler/Glinidler (repaglinide, nateglinide) Repaglinide: Novonorm 0.5 mg, 1 mg, 2 mg tb. Nateglinide: Starlix 120 mg tb. İnsülin salınımını artırırlar • SU’lerden farkı etki sürelerinin çok kısa olmasıdır. 1 saatte doruk değere ulaşır ve süratle atılırlar. • Post prandiyal hiperglisemiyi önlerler • Aç karnına (yemekten 30 dk önce) alınmalıdır.
İNSÜLİN TEDAVİSİ • Pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur • Glikoza, ya da amino asitler gibi diğer uyaranlara yanıt olarak salgılanır • Normal insülin salınımı, düşük bazal insülin düzeyleri ve kan glikoz düzeyindeki artış ile tetiklenen insülin dalgaları şeklindedir.
İNSÜLİN TEDAVİSİ ETKİSİ • Glikozun yağ, kas ve karaciğer hücresine girişini artırır, • Karaciğerden glikoz çıkışını baskılar • Glikozun glikojene çevrilerek depolanmasını, • Yağların yağ asitlerine çevrilmesini ve trigliserid olarak depolanmasını, • Protein sentezini artırarak depolanmasını sağlar.
  İnsülin Tedavisi Endikasyonları • Tip 1 DM • Tip 2 DM (OAD’lere sekonder cevapsızlık) • Akut metabolik durumlar – Diyabetik ketoasidoz koması – Hiperozmolar Hiperglisemik Durum • Özel durumlar – Enfeksiyon – Travma – Cerrahi girişim • Diyabetli gebe veya emziren kadınlar
İnsülin Türleri ve Etkileri İnsülinin Tipi Etkinin Başlaması Zirve Zamanı Etki Süresi Görünüm Uygulama Zamanı Çok kısa Etkili Analog İnsülin (Aspart: novorapid, lispro: humolog, ) 5-15 dk. 0,5-1,5 saat 3.5-4.5 saat Berrak Yemekten hemen önce Kısa Etkili İnsülin (Regüler) (Actrapid, Humulin R, ) 0,5-1 saat 2-4 saat 4-6 saat Berrak Yemekten 20-30 dk önce Orta Etkili İnsülin (NPH) (Insulotard, Humulin N) 1-4 saat 4-12 st 12-24saat Bulanık Yemekten 30 dk önce
İnsülin Türleri ve Etkileri İnsülinin Tipi Etkinin Başlaması Zirve Zamanı Etki Süresi Görünüm Uygulama Zamanı Karışım İnsan İnsülini Mixtard 30, Humulin M 0,5-1 saat Değişken 12-16saat Bulanık Yemekten 30 dk önce Karışım İnsülini analoğu NovoMix 30, Humalog Mix 25/ 50 10-20 dk 1-4 saat 24 saate kadar Bulanık Yemekten hemen önce Uzun Etkili Analog insülin (Detemir: levemir, Glargin: lantus, 1-3saat 3-14 saat 18-24saat Berrak Yemekten hemen önce-yatarken- sabah
İnsülin Uygulama Yöntemleri • İnsülin enjektörleri • İnsülin kalemleri • İnsülin pompası
İnsülin uygulama bölgeleri • Karın – Genel insülin emilimi için en uygun bölgedir – iğnenin uzunluğunu seçerken merkezi yağlanma gözönünde bulundurulmalı • Kollar, uyluk, kalça • Enjeksiyonlar arasında 1-2 cm mesafe bırakın
EĞİTİM Diyabet bakımının en temel kısmı Eğitim ; Birey merkezli Süreklilik Yaşam değişiklikleri Diyabetlinin bilinçli seçim yapmasını sağlamalı
Diyabet Bakımında Eğitimin İlkeleri • Hasta/ailenin katılımı • Hastalık ve problemlerinin yönetimini sağlayıcı danışmanlık • Diyabetli birey kendi için gerekli bilgiyi seçebilmeli
Diyabet Bakımında Eğitimin İlkeleri • Gerekli olan uygun bilgi verilmeli • Psikososyal bilgilendirme ve uygun yardım sağlanmalı • Diyabet derneklerine üye olmaları konusunda cesaretlendirilmeli
DİYABETİN AKUT KOMPLİKASYONLARI Hipoglisemi • Kan şekerinin 50 mg/dl nin altına inmesi • Ciddi komplikasyonlardan biridir
Hipogliseminin Nedenleri • Çok fazla insülin yapılması veya OAD ilaçların alınması • Çok az yiyecek alınması • Aktivite • İlaç değişikliği • İnsülin enjekte edilen bölge • Alkol kullanma • Sindirim güçlüğü ve mide boşalmasının gecikmesi
Hafif Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Halsizlik ya da titremeler • İrritabilite ya da sinirlilik • Solgunluk (soluk cilt) • Dudakta ve dilde karıncalanma • Baş ağrısı • Terleme • Çarpıntı • Açlık hissi
Orta Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Konsantrasyon güçlüğü • Yürüme güçlüğü • Konuşma bozukluğu • Davranış değişikliği • Bulanık görme • Baş ağrısı • Karın ağrısı • Uyuşukluk • Sinirlilik • Taşikardi
Ciddi Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Oryantasyon bozukluğu • Cevap yetersizliği • Nöbetler • Bilinç kaybı
Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? Hafif belirtilerde; • Hasta bilinçli ve yutabiliyorsa 15 gr CHO; • 2-3 adet kesme şeker yada glikoz tablet • 1 bardak meyve suyu • 1 su bardağı süt Orta ve ciddi belirtilerde; • Hasta bilinçli ve yutabiliyorsa 30 gr çabuk emilen CHO ; • İlk verilecek CHO yüksek şeker içermeli.
Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? Yanıtsız, yutamayan hastalarda ; • IM veya SC Glukagon (5 yaş 0.5 mg, 5 yaşın 1 mg) • %50 Dekstroz dan 30-50 cc perfüzyon Yanıt verene kadar yanında sürekli biri kalmalı ve yanıt verdiğinde 30 gr CHO ve proteinli gıda ile beslenmeli.
Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? NG veya gastrik tüple beslenen hastalarda tedavi; • Likit glikoz (soda, gazoz vb.) ve su verilir • Beslenme tüpünü tıkayabileceğinden dolayı meyve suyu kullanılmamalıdır.
Hipoglisemi nasıl Önlenir? • İnsülin ve OAD’ler uygun dozlarda verilmeli. • Kan şekeri uygun aralıklarla izlenmeli. • İnsülin dozunun arkasından mutlaka öğününü alması sağlanmalı • Diyabetli birey ve çevresine hipoglisemi belirtileri ve tedavisi öğretilmeli
Hipoglisemi nasıl Önlenir? • Diyabetli birey yanında glikoz tabletleri veya çabuk etkili karbonhidrat taşımalı • Egzersiz planlamışsa insülin dozu azaltılmalı veya ilave karbonhidrat almalı • Diyabetli birey her zaman yanında bir tanıtım kartı taşımalı.
Diyabetik Ketoasidoz (DKA) • İnsülinin belirgin bir biçimde azlığı ya da yokluğu sonucu * hiperglisemi, * hiperketonomi, * dehidratasyon ve * asidozla seyreden, Hastaneye yatış nedenleri arasında ilk sırada yer alan ciddi bir komplikasyondur.
Hazırlayıcı Faktörler • İnfeksiyonlar, • Yeni başlayan Tip 1 DM (%20-25 vakada), • İnsülin tedavisindeki hatalar, • Kalp damar hastalıkları, • Alkol, • Pankreatit, • Miyokard infarktüsü
Hazırlayıcı Faktörler • Travma, • Karbonhidrat toleransını bozan ilaç kullanma, • Yeme bozuklukları (özellikle tekrarlayan DKA öyküsü olan Tip 1 Diyabetli genç kızlarda).
Belirti ve Bulgular • Poliüri, • Polidipsi, • Polifaji, • Kilo kaybı, • Bulantı, kusma. • Karın ağrısı, • Şuur bulanıklığı, • Koma, • Halsizlik, • Dehidratasyona bağlı deri turgorunun • Taşikardi, • Hipotansiyon, • Kussmaul solunum, • Nefeste aseton kokusu,
Laboratuar • Kan glukoz düzeyi >300 mg/dl (gebelikte >250 mg/dl), • Ketonemi ≥3 mmol/l, • Kan pH ≤7.30, • Serum bikarbonat (HCO3- ) düzeyi ≤15 mEq/l, • Dehidratasyon ve asidoza bağlı olarak hafif ya da orta derecede lökositoz.
DKA’ un Tedavisi a) Sıvı ve Elektrolit Tedavisi  İzotonik NaCl ilk 6 saatte 6 lt sonraki 8 saatte 2 lt sonraki 8 saatte 1 lt  2 saat sonra sistolik kan basıncı 100 mmHg altında ise tedaviye yeni serumlar eklenir  Kalp hastalığı varsa CVP izlenir  Yaşlılarda sıvı yüklenmesine karşı dikkatli olunur
DKA’ un Tedavisi b) İnsülin Tedavisi  Başlangıçta ; * infüzyon yoluyla 6 ünite / saat * IM yolla ilk doz 20 ünite saatte bir 6-10 ünite  2 saat içinde istenen iyileşme olmazsa ; * infüzyon sistemi kontrol edilir * çift doz uygulanır
c)Potasyum replasmanı  İnsülin tedavisinden itibaren 20mmol/saat verilir  K > 6.0 mmol/l ise K infüzyonu durdurulur  2 saatte bir K kontrolü yapılır  K < 4.0 ise uygun dozda tedaviye devam edilir  EKG düzenli olarak izlenir • AÇT • Dehidratasyon bulguları izlenmeli.
Hiperozmolar Hiperglisemik Nonketotik Koma (HHNK) • Diyabetin ketoasidoz olmaksızın ileri derecede * hiperglisemi, * plazma hiperosmolalitesi, * dehidratasyon ve * mental değişikliklerle karakterize bir komplikasyondur.
HHNK Hazırlayıcı Faktörler • Enfeksiyonlar, – Pnömoni – Septisemi – Üriner enfeksiyon – Abse – Gastroenterit – Akut viral enfeksiyonlar • Miyokard infarktüsü • Merkezi sinir sistemi hastalıkları • Bakımsızlık veya uygulama hataları nedeniyle tedavinin yetersiz olması, • İnsülin tedavisinin kesilmesi
HHNK Belirti ve Bulgular • KŞ >600 mg/dl • Poliüri, Polidipsi • Halsizlik • İleri derecede dehidratasyon • Cilt ve mukoz membranların kuruluğu • Ortostatik hipotansiyon • Ağır vakalarda şok • Solunum hızlı ancak kusmaul solunum yok. • Taşikardi • Gastrik distansiyon, • Nörolojik belirtiler • Konfüzyon koma
Dehidratasyon Belirti ve Bulgular • Yatarken boyun venlerinde dolgunluğun azalması • Baş dönmesi • Ağızda kuruluk • Ciltte kuruluk ve kızarıklık • Yorgunluk • Deri turgorunun azalması • Mental durum değişiklikleri • Kilo kaybı • Göz kürelerinde yumuşama • Ortostatik hipotansiyon • Taşikardi • Hızlı solunum Kussmaull) yoktur
HHNK TEDAVİ  Sıvı Tedavisi * Sıvı açığı DKA’ dan fazla 10lt veya daha fazla olabilir  İnsülin tedavisi * 10-30 Ü regüler insülin IV veya ½ IV ½ IM /her 4 saat bir kan şekeri 250mg/dl oluncaya kadar  Potasyum tedavisi * K > 5 mEg/L olacak şekilde 10-20 mEg/saat hızında verilir  Bikarbonat tedavisi * Yapılmaz veya gerekli olmaz  Diğer tedaviler * Enfeksiyon varsa uygun antibiyotikler,tromboembolitik olaylardan korunmak için düşük doz heparin %0.45 NaCl) izotonik
DİYABETİN KRONİK KOMPLİKASYONLARI Makrovasküler Komplikasyonlar • Ateroskleroz • Hipertansiyon • İskemik Kalp Hastalığı ve MI • Serebrovasküler atak
Diyabetik Retinopati Retinadaki kan damarları tıkanır, zayıflar, bu da görme fonksiyonunu bozar. Tedavi edilmezse retinopati ilerleyerek körlüğe yol açabilir. lazer tedavisi ve vitrektomi yapılmaktadır.
Diyabetik Nefropati • DM’lilerin yaklaşık %20- 50’sinde. • Ülkemizde de 1991 yılında HD giren hastaların %4.7 si DM’ye bağlı böbrek yetmezliği iken 1999 yılında bu oran %16,5
Nefropati Gelişimi Evreleri 1. Glomerüler Hiperfiltrasyon: GFR 2. Sessiz Evre: İdrarda albümin N glomerüllerde yapısal değişiklikler 3. Nefropati Başlangıç Evresi (Mikroalbüminüri Evresi): İdrarda albümin miktarı GFR 4. Klinik Nefropati Evresi (Makroalbüminüri): İdrarda albümin miktarı 24 saatte 300 mg’dan HT görülür. 5. Son Dönem Böbrek Yetmezliği Evresi (SDBY): Böbrek yetmezliği gelişmiştir.
NEFROPATİ TEDAVİ • Hastaların KŞ tam regüle olmalıdır. • KŞ istenilir düzeylerde tutularak mikroalbuminürinin ilerlemesi yavaşlatılabilir. • Nefropatinin ilerlemesinde HT rolü çok fazladır bu nedenle HT kontrol altına alınmalı. • SDBY ise diyaliz tedavisi veya transplantasyon
Diabetik Nöropati • Oluşumunda hipergliseminin süresi ve şiddeti önemli yer tutar. • Diyabet tanısı konulduğunda %10 nöropati bulunurken 20 yıl sonunda bu oranın %50 olduğu bildirilmektedir.
Simetrik Periferik Polinöropatiler • Duysal ve motor nöropatileri içerir. • Karıncalanma ve parestezi ilk önce ayak parmaklarında başlar, • Duyu azalması genellikle simetriktir. • Yüzeyel yanma, bıçak saplanır tarzında şiddetli ağrı. • Simetrik motor nöropatide tutulan sinirin dağıldığı bölgede ani güçsüzlük.
Mononöropatilar • Sıklıkla femoral, obturator, siyatik, medyan, ulnar ve kranial sinirlerde tutulum. • Karakteristik olarak ani bilek, ayak düşmesi ya da 3.- 4. ve 8. kranial sinirlerde paralizi olur.
Otonom Nöropatiler Otonom nöropati * Kardiovasküler, * Gastrointestinal, * Ürogenital, * Termoregülatör sistemleri etkiler. • Sessiz Mİ yaygındır, • Ürogenital sistemde mesane hipotonisi (nörojenik mesane) veya empotans
Otonom Nöropatiler • Gİ motilite, sekresyon ve emilimde bozulma • Terleme anomalileri ayaklarda çorap giyilmiş gibi belli bölgelerle sınırlıdır. • Bazen de bedenin bir yarısında aşırı terleme olurken diğer yarısında terleme duyusu kaybolabilir.
85 DİABETİK AYAK N Ö R O P A T İ İ S K E M İ B A S I N Ç ENFEKSİYON Diyabetlilerde amputasyon hızı non-DM’lere göre 15 kat daha hızlıdır.
Diyabetik Ayakta Sık Rastlanan Lezyonlar • İnfeksiyonlu veya infeksiyonsuz ülserler • Kallus, kuruluk • Lokalize ve tüm ayağı etkileyen gangren • Çekiç parmak • Charcot eklemi • Bül/bülüster • Nöropatik ödem • Tırnaklarda kalınlaşma, aşırı büyüme,renk
Genel Ayak Bakımı • Her gün ayaklar ayna yardımıyla gözlenmeli • Kuruluğu önleyici krem kullanılmalıdır. • Tırnaklar düz olarak kesilmeli, iskemi varsa evde kesme işlemi yapılmamalıdır.
Genel Ayak Bakımı • Ayaklar her gün yıkanmalı, kurulanmalıdır • Tırnakların düzgün kesilip kesilmediği kontrol edilmelidir. • Banyo sıcaklığı kontrolü • Aşırı sıcak ve soğuk !!!
Ayakkabılar • Ayakkabı seçimi • Ayakkabıların içinde yabancı cisim olup olmadığı her sabah giyilmeden önce kontrol edilmelidir. • Mümkünse iki günden fazla aynı ayakkabı giyilmemelidir. • 3-4 saatten fazla giyilmemelidir.
Çoraplar • Çoraplar yırtık, kırışık olmamalı, ayağa büyük gelmemelidir. • Deride drenaj, kanama vb problemlerin erken saptanması açısından beyaz çoraplar tercih edilmelidir. • Çoraplar iritan olmayan deterjanlarla yıkanmalı, iyice durulanmalı.
KOMPLİKASYONLARI ÖNLEME • Diyabet çok sıkı kontrol altına alınabilirse, komplikasyon gelişme riski azalmakta veya geç ortaya çıkmaktadır. • DCCT (Diabetes Control and Complications Trial) çalışması sonuçlarına göre HbA1c düzeyinin < %7.1 * Retinopati, * Nefropati * Nöropati gelişme riski %50-70 azalır.
KOMPLİKASYONLARI ÖNLEME İngiltere Prospektif Diyabet Çalışması’nda da (UKPDS), İyi glukoz kontrolü ile mikrovasküler komplikasyon %25 azalmış HbA1c’deki %1 lik düşmeye karşılık komplikasyon riskinde %35 azalma sağlanmış
93 Hasta eğitimi Bireysel Takip Etkin tedavi Danışmanlık S o n u ç

More Related Content

Diyabet ve hemsirelik bakimi

  • 2. DÄ°YABET Ä°nsülin hormonunun yetersizliÄŸi, yokluÄŸu ve/veya eksikliÄŸi sonucu oluÅŸan karbonhidrat, protein ve yaÄŸ metabolizmasında bozukluklara yol açan, kronik hiperglisemiyle karakterize bir metabolik sendromdur.
  • 4. DÃœNYADA Dünyada 1985 yılında 30 milyon olan diyabetli birey sayısı 2003 yılında 190 milyona, 2007 yılında 246 milyona ulaÅŸmıştır. IDF’e göre 20-79 yaÅŸ arası diyabet prevelansı %7.3’tür. DÃœNYADA Dünyada 1985 yılında 30 milyon olan diyabetli birey sayısı 2003 yılında 190 milyona, 2007 yılında 246 milyona ulaÅŸmıştır. IDF’e göre 20-79 yaÅŸ arası diyabet prevelansı %7.3’tür.
  • 5. Türkiye Diyabet Epidemiyoloji (TÃœRDEP) Çalışması Genel Sonuçları (20 yaÅŸ üstü ) DiyabetDiyabet % 7.2 (2.600.000)% 7.2 (2.600.000) Yeni DMYeni DM % 32.3 (832.000)% 32.3 (832.000) Bilinen DMBilinen DM % 67.7 (1.768.000)% 67.7 (1.768.000) IGTIGT % 6.7 (2.4milyon)% 6.7 (2.4milyon)
  • 6. Diyabet ağır organ hasarlarına ve erken ölümlere sebep olabilir • Avrupa’da 20 yaÅŸ üstü grupta körlük nedenleri arasında ilk sıradadır. • Diyabetlilerde alt ekstremite ampütasyonları olmayanlara göre 10–15 kat fazla • ABD’de yılda 60 binden fazla diyabetliye bacak ampütasyonu yapılmaktadır. • Hemodiyalize tedavisi altındaki Son Dönem Böbrek YetmezliÄŸinin 1/3’ünü Diyabetliler oluÅŸturmaktadır.
  • 7. Diyabet ağır organ hasarlarına ve erken ölümlere sebep olabilir • Tip 1 Diyabetlilerin yaklaşık % 50’sinde ölüm nedeni Diyabetik Nefropatidir. • Böbrek yetmezliÄŸi nedeni ile ölüm sıklığı 65 yaÅŸ üstü diyabetlilerde olmayanlara göre 1.4 kat daha fazla • Diyabetlilerde kalp hastalıkları oranı 2-4 kat daha fazla • Diyabetik annenin yeni doÄŸan çocuÄŸunda % 10 doÄŸumsal anomali, % 3-5 oranında ölü doÄŸum
  • 8. Diyabet Maliyeti çok yüksek bir hastalıktır. Türkiye’de diyabetiklere yapılan total harcama 1.1 milyar dolar’dır. Komplikasyon sıklığında her %10’luk artış, maliyette yılda 180-190 milyon dolar’lık artışa neden olacaktır Aylık harcama 150-200 Milyon TL
  • 9. Diyabet her yaÅŸta görülebilen bir hastalıktır. 0-90 yaÅŸ arasında görülebilir
  • 11. RASTLANTISAL KAN ÅžEKERÄ° ≥200 mg/dl 111-199 mg/dl ≤ 110 mg/dl Ä°ki kez açlık kan ÅŸekeri ölçün DÄ°YABET VAR DÄ°YABET YOK
  • 12. AÇLIK KAN ÅžEKERÄ° (ADA 2005) ≥126 mg/dl 111-125 mg/dl <110 mg/dl DÄ°YABET VAR 75 gr glukoz ile75 gr glukoz ile OGTT yapınOGTT yapın DÄ°YABET YOK
  • 13. OGTT DEÄžERLENDÄ°RÄ°LMESÄ° (75gr glukozla) Ä°lk 2 saat içinde KÅž ≥ 200 mg/dl 2. saat KÅž deÄŸeri 140 - 199 mg/dl 2. saat KÅž deÄŸeri ≤ 140 mg/dl DÄ°YABET VAR BOZULMUÅž GLUKOZ TOLERANS TESTÄ° DÄ°YABET YOK Ä°ZLE
  • 14. DÄ°YABETÄ°N SINIFLAMASI I- Tip 1 DM (ß hücre harabiyeti insülin eksikliÄŸi) II- Tip 2 DM (insülin resistansı relatif insülin eksikliÄŸi insülin salgı bozukluÄŸu+insülin direnci ) III- Gestasyonel Diyabet IV- DiÄŸer spesifik tipler
  • 15. TÄ°P 1 DÄ°YABET  Mutlak insülin eksikliÄŸi vardır.  Genellikle çocukluk çağında ve genç eriÅŸkin yaÅŸlarda ortaya çıkar.  Polidipsi, poliüri, polifaji, kilo kaybı, dehidratasyon  Tedavide mutlaka insülin kullanılır.  Tıbbi beslenme tedavisi(TBT), egzersiz, eÄŸitim ve hastaların kendi kendini takibi önemlidir.
  • 16. TÄ°P 1 DÄ°YABET RÄ°SK FAKTÖRLERÄ° • Bazı virüs enfeksiyonları (kabakulak, konjenital rubella vb.), • Beslenme özellikleri (bebekleri inek sütüyle besleme), • Toksinler, • Stres, • Genetik yatkınlık
  • 17. TÄ°P 2 DÄ°YABET • Toplumda en sık görülen diyabet tipidir. • Genellikle 40 yaÅŸ • Kronik komplikasyon belirtileriyle(retinopati, nefropati, nöropati, aterosklerotik KH) ortaya çıkar. • TBT, egzersiz, OAD ilaçlar / insülin tedavisi, bireysel takip,eÄŸitim ve eÅŸlik eden hastalıkların tedavisi
  • 18. TÄ°P 2 DÄ°YABET RÄ°SK FAKTÖRLERÄ° • Soy geçmiÅŸinde diyabet öyküsü • Obezite (BKÄ° ≥ 27 kg/m2) • YaÅŸ ≥ 45 • HT ≥ 140/90 mmHg • GDM öyküsü veya iri bebek öyküsü( ≥ 4kg) • Hareketsizlik • Stres
  • 19. GESTASYONEL DÄ°YABET • Ä°lk kez hamilelik sırasında ortaya çıkar • GebeliÄŸe baÄŸlı oluÅŸan insülin direnci diyabetin ortaya çıkmasını kolaylaÅŸtırır • Belirtileri deÄŸiÅŸkendir. Hafif Åžiddetli
  • 20. GDM RÄ°SK FAKTÖRLERÄ° • Ailede diyabet öyküsü • YaÅŸ > 25 • Obez gebeler • Önceden > 4000 gr bebek doÄŸuranlar • Daha önce OGTT bozulma tespit edilenler
  • 22. DÄ°YABET VE YAÅžAM TARZI Diyabetlinin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yaÅŸamını sürdürmesinin 4 koÅŸulu vardır 1. Dengeli beslenme, 2. Fiziksel egzersiz, 3. Tıbbi tedavi 4. Bireysel kontrol Bütün bunlar biraz çaba ve iyi bir destek ile elde edilebilir.
  • 23. TIBBÄ° BESLENME TEDAVÄ°SÄ° • Diyabetik diyete ihtiyaç yoktur. • Diyabetli bireylerin kendi yaÅŸam tarzlarına uygun bireyselleÅŸtirilmiÅŸ plandır. • Halk ve diyabetliler için önerilenler aynıdır.
  • 24. TIBBÄ° BESLENME TEDAVÄ°SÄ° • KiÅŸiye özel olarak düzenlenir. • TBT’inde günlük enerjinin - < %60’ının CHO - %10-20’sini protein (0.8gr/kg), - %30’unu yaÄŸ
  • 25. 25 TIBBÄ° BESLENME TEDAVÄ°SÄ° • Günlük besinler 3 ana (sabah, öğle, akÅŸam) • 3 ara (kuÅŸluk, ikindi, yatmadan önce) öğünde alınmalı
  • 26. EGZERSÄ°Z • Genellikle kan ÅŸekerini düşürür çünkü hücreler ÅŸekeri daha etkin kullanırlar, • Kan basıncı ve kolestrolü düşürür, • Tansiyon ve stresi azaltır, • Kalorileri yakar.
  • 27. EGZERSÄ°Z • Daha önce aktif olmayan diyabetliler için yürümek iyi bir egzersizdir, • HoÅŸa giden aktiviteler yapılmalıdır, • Diyabetlinin yaÅŸam tarzına uygun spor türü seçilmelidir.
  • 28. EGZERSÄ°Z • Egzersizden hemen sonra ve uzun dönemde kan ÅŸekeri düşer, • Ä°nsülin duyarlılığı artar • Egzersiz programının yarar saÄŸlayabilmesi için, en az haftada 3 kez 20-30’ar dk sürdürülmeli
  • 29. EGZERSÄ°Z • Egzersiz öncesi ısınma hareketleri yapılmalı • YoÄŸunluÄŸu yavaÅŸ yavaÅŸ artırılmalı • Hipoglisemi riskini önlemek için tedavi yeniden düzenlenmeli. • Egzersizin tipi, sıklığı, yoÄŸunluÄŸu, süresi ve egzersiz sırasında yapılması gerekenler öğretilmeli
  • 30. EGZERSÄ°Z • Egzersiz öncesi kan ÅŸekeri kontrolü yapmalı • Hipoglisemi ve hiperglisemiye karşı önlem alınmalı • Açlık döneminde egzersiz yapmamalı, • Uygun ayak malzemeleri seçerek egzersize baÅŸlamalı
  • 31. ORAL ANTÄ°DÄ°YABETÄ°K (OAD) TEDAVÄ° • Ä°nsülin üretimi olan kiÅŸilerde kan ÅŸekerini düşürür, • Sadece TBT ve egzersizin iÅŸe yaramadığı durumlarda bir alternatiftir, • TBT ve egzersizin yerini tutmaz, • Kombinasyon halinde verilebilir.
  • 32. 32 ORAL ANTÄ°DÄ°YABETÄ°K TEDAVÄ° • OAD’ler Ä°NSÃœLÄ°N deÄŸildir. Ä°nsülin yerine kullanılmazlar. BaÅŸarılı etki gösterebilmeleri için yenilen gıdalara dikkat edilmesi gereklidir.
  • 33. ORAL ANTÄ°DÄ°YABETÄ°K TEDAVÄ° OAD’ler • Sülfonilüreler • Biguanidler • Alfa-glikozidaz inhibitörleri • Glitazonlar • Meglitinidler/Glinidler
  • 34. Sülfonilüreler • Glibenclamide – Gliben tb 5 mg • Glibornurude – Glutril tb 25 mg • Gliclazide – Diamicron tb 30 mg, MR tb 80mg – Betanorm tb 80 mg – Glumikron tb 80 mg • Glipizide – Glukotrol XL tb 5 ve 10 mg • Glimepride – Glimax tb 1,2,3 mg – Amaryl tb 1,2,3 mg
  • 35. Sülfonilüreler • Pankreastan insülin salınımını artırırlar ve vücudu insüline daha duyarlı hale getirirler • Aç karnına yemekten 20-30 dakika önce alınmalıdır.
  • 36. Sülfonilüreler Yan Etkileri – Hipoglisemi – Bulantı, kusma, baÅŸ aÄŸrısı, baÅŸ dönmesi – Ä°ÅŸtahsızlık – Cilt reaksiyonları
  • 37. Biguanidler (Metformin) • Ä°nsülinin salınımı üzerinde etkisi yoktur. Çevre dokularda insüline duyarlılığı artırarak etki gösterirler • Ä°nsülinin varlığında hücrelere glikoz (ÅŸeker) giriÅŸini arttırırlar ayrıca bağırsaktan ÅŸeker emiliminde ve iÅŸtahı azaltmakta kullanılır.
  • 38. Biguanidler (Metformin) • Günde 1,2 veya 3 kez yemek arası yada tok karnına alınmalıdır. • Günlük maximum dozu 2-3 gr dır • Hipoglisemiye yol açmazlar • Kilo kaybı, ağızda metalik tat, bulantı, diyare, karın aÄŸrısı ve ÅŸiÅŸkinlik yapabilirler • Glucophage, Glukofen, Diaformin vb. 500, 850, 1000mg. tabletleri vardır.
  • 39. Alfa Glukozidaz Ä°nhibitörleri (Acarbose) Glukobay 50-100 mg. , yemeÄŸin ilk lokmasıyla alınmalıdır. – Mide boÅŸalmasını, ince barsakta kompleks karbonhidratların sindirim ve emilimini geciktirerek tokluk kan ÅŸekerini düzenlerler – Sistemik etkileri yoktur – Maximum etkili dozu günde 3 kez 100 mg dır – Sülfonilüreler, biguanidler ve insülin ile kombine edilebilirler – Karın aÄŸrısı, ÅŸiÅŸkinlik ve diyare yapabilirler
  • 40. Glitazonlar (Tiazolidinedionlar; Troglitazone, Pioglitazone, Rosiglitazone) Rosiglitazone: Avandia tb 4 mg, yemeklerden 30 dk sonra alınmalıdır. • Ä°nsülin salınımına etkisi yoktur • KaraciÄŸer, kas ve yaÄŸ dokusunda insüline olan duyarlılığı artırarak hücrenin glikozu daha iyi kullanmasını saÄŸlarlar ; özellikle tokluk kan ÅŸekerini düşürürler • Hipoglisemiye yol açmazlar • Kilo artışına ve periferal ödeme yol açabilirler • KaraciÄŸer ve böbrek yetmezliÄŸinde kullanılmaz
  • 41. Meglitinidler/Glinidler (repaglinide, nateglinide) Repaglinide: Novonorm 0.5 mg, 1 mg, 2 mg tb. Nateglinide: Starlix 120 mg tb. Ä°nsülin salınımını artırırlar • SU’lerden farkı etki sürelerinin çok kısa olmasıdır. 1 saatte doruk deÄŸere ulaşır ve süratle atılırlar. • Post prandiyal hiperglisemiyi önlerler • Aç karnına (yemekten 30 dk önce) alınmalıdır.
  • 42. Ä°NSÃœLÄ°N TEDAVÄ°SÄ° • Pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur • Glikoza, ya da amino asitler gibi diÄŸer uyaranlara yanıt olarak salgılanır • Normal insülin salınımı, düşük bazal insülin düzeyleri ve kan glikoz düzeyindeki artış ile tetiklenen insülin dalgaları ÅŸeklindedir.
  • 43. Ä°NSÃœLÄ°N TEDAVÄ°SÄ° ETKÄ°SÄ° • Glikozun yaÄŸ, kas ve karaciÄŸer hücresine giriÅŸini artırır, • KaraciÄŸerden glikoz çıkışını baskılar • Glikozun glikojene çevrilerek depolanmasını, • YaÄŸların yaÄŸ asitlerine çevrilmesini ve trigliserid olarak depolanmasını, • Protein sentezini artırarak depolanmasını saÄŸlar.
  • 44.   Ä°nsülin Tedavisi Endikasyonları • Tip 1 DM • Tip 2 DM (OAD’lere sekonder cevapsızlık) • Akut metabolik durumlar – Diyabetik ketoasidoz koması – Hiperozmolar Hiperglisemik Durum • Özel durumlar – Enfeksiyon – Travma – Cerrahi giriÅŸim • Diyabetli gebe veya emziren kadınlar
  • 45. Ä°nsülin Türleri ve Etkileri Ä°nsülinin Tipi Etkinin BaÅŸlaması Zirve Zamanı Etki Süresi Görünüm Uygulama Zamanı Çok kısa Etkili Analog Ä°nsülin (Aspart: novorapid, lispro: humolog, ) 5-15 dk. 0,5-1,5 saat 3.5-4.5 saat Berrak Yemekten hemen önce Kısa Etkili Ä°nsülin (Regüler) (Actrapid, Humulin R, ) 0,5-1 saat 2-4 saat 4-6 saat Berrak Yemekten 20-30 dk önce Orta Etkili Ä°nsülin (NPH) (Insulotard, Humulin N) 1-4 saat 4-12 st 12-24saat Bulanık Yemekten 30 dk önce
  • 46. Ä°nsülin Türleri ve Etkileri Ä°nsülinin Tipi Etkinin BaÅŸlaması Zirve Zamanı Etki Süresi Görünüm Uygulama Zamanı Karışım Ä°nsan Ä°nsülini Mixtard 30, Humulin M 0,5-1 saat DeÄŸiÅŸken 12-16saat Bulanık Yemekten 30 dk önce Karışım Ä°nsülini analoÄŸu NovoMix 30, Humalog Mix 25/ 50 10-20 dk 1-4 saat 24 saate kadar Bulanık Yemekten hemen önce Uzun Etkili Analog insülin (Detemir: levemir, Glargin: lantus, 1-3saat 3-14 saat 18-24saat Berrak Yemekten hemen önce-yatarken- sabah
  • 47. Ä°nsülin Uygulama Yöntemleri • Ä°nsülin enjektörleri • Ä°nsülin kalemleri • Ä°nsülin pompası
  • 48. Ä°nsülin uygulama bölgeleri • Karın – Genel insülin emilimi için en uygun bölgedir – iÄŸnenin uzunluÄŸunu seçerken merkezi yaÄŸlanma gözönünde bulundurulmalı • Kollar, uyluk, kalça • Enjeksiyonlar arasında 1-2 cm mesafe bırakın
  • 49. EĞİTÄ°M Diyabet bakımının en temel kısmı EÄŸitim ; Birey merkezli Süreklilik YaÅŸam deÄŸiÅŸiklikleri Diyabetlinin bilinçli seçim yapmasını saÄŸlamalı
  • 50. Diyabet Bakımında EÄŸitimin Ä°lkeleri • Hasta/ailenin katılımı • Hastalık ve problemlerinin yönetimini saÄŸlayıcı danışmanlık • Diyabetli birey kendi için gerekli bilgiyi seçebilmeli
  • 51. Diyabet Bakımında EÄŸitimin Ä°lkeleri • Gerekli olan uygun bilgi verilmeli • Psikososyal bilgilendirme ve uygun yardım saÄŸlanmalı • Diyabet derneklerine üye olmaları konusunda cesaretlendirilmeli
  • 52. DÄ°YABETÄ°N AKUT KOMPLÄ°KASYONLARI Hipoglisemi • Kan ÅŸekerinin 50 mg/dl nin altına inmesi • Ciddi komplikasyonlardan biridir
  • 53. Hipogliseminin Nedenleri • Çok fazla insülin yapılması veya OAD ilaçların alınması • Çok az yiyecek alınması • Aktivite • Ä°laç deÄŸiÅŸikliÄŸi • Ä°nsülin enjekte edilen bölge • Alkol kullanma • Sindirim güçlüğü ve mide boÅŸalmasının gecikmesi
  • 54. Hafif Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Halsizlik ya da titremeler • Ä°rritabilite ya da sinirlilik • Solgunluk (soluk cilt) • Dudakta ve dilde karıncalanma • BaÅŸ aÄŸrısı • Terleme • Çarpıntı • Açlık hissi
  • 55. Orta Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Konsantrasyon güçlüğü • Yürüme güçlüğü • KonuÅŸma bozukluÄŸu • Davranış deÄŸiÅŸikliÄŸi • Bulanık görme • BaÅŸ aÄŸrısı • Karın aÄŸrısı • UyuÅŸukluk • Sinirlilik • TaÅŸikardi
  • 56. Ciddi Hipoglisemi Belirti ve Bulguları • Oryantasyon bozukluÄŸu • Cevap yetersizliÄŸi • Nöbetler • Bilinç kaybı
  • 57. Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? Hafif belirtilerde; • Hasta bilinçli ve yutabiliyorsa 15 gr CHO; • 2-3 adet kesme ÅŸeker yada glikoz tablet • 1 bardak meyve suyu • 1 su bardağı süt Orta ve ciddi belirtilerde; • Hasta bilinçli ve yutabiliyorsa 30 gr çabuk emilen CHO ; • Ä°lk verilecek CHO yüksek ÅŸeker içermeli.
  • 58. Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? Yanıtsız, yutamayan hastalarda ; • IM veya SC Glukagon (5 yaÅŸ 0.5 mg, 5 yaşın 1 mg) • %50 Dekstroz dan 30-50 cc perfüzyon Yanıt verene kadar yanında sürekli biri kalmalı ve yanıt verdiÄŸinde 30 gr CHO ve proteinli gıda ile beslenmeli.
  • 59. Hipoglisemi Nasıl Yönetilir ? NG veya gastrik tüple beslenen hastalarda tedavi; • Likit glikoz (soda, gazoz vb.) ve su verilir • Beslenme tüpünü tıkayabileceÄŸinden dolayı meyve suyu kullanılmamalıdır.
  • 60. Hipoglisemi nasıl Önlenir? • Ä°nsülin ve OAD’ler uygun dozlarda verilmeli. • Kan ÅŸekeri uygun aralıklarla izlenmeli. • Ä°nsülin dozunun arkasından mutlaka öğününü alması saÄŸlanmalı • Diyabetli birey ve çevresine hipoglisemi belirtileri ve tedavisi öğretilmeli
  • 61. Hipoglisemi nasıl Önlenir? • Diyabetli birey yanında glikoz tabletleri veya çabuk etkili karbonhidrat taşımalı • Egzersiz planlamışsa insülin dozu azaltılmalı veya ilave karbonhidrat almalı • Diyabetli birey her zaman yanında bir tanıtım kartı taşımalı.
  • 62. Diyabetik Ketoasidoz (DKA) • Ä°nsülinin belirgin bir biçimde azlığı ya da yokluÄŸu sonucu * hiperglisemi, * hiperketonomi, * dehidratasyon ve * asidozla seyreden, Hastaneye yatış nedenleri arasında ilk sırada yer alan ciddi bir komplikasyondur.
  • 63. Hazırlayıcı Faktörler • Ä°nfeksiyonlar, • Yeni baÅŸlayan Tip 1 DM (%20-25 vakada), • Ä°nsülin tedavisindeki hatalar, • Kalp damar hastalıkları, • Alkol, • Pankreatit, • Miyokard infarktüsü
  • 64. Hazırlayıcı Faktörler • Travma, • Karbonhidrat toleransını bozan ilaç kullanma, • Yeme bozuklukları (özellikle tekrarlayan DKA öyküsü olan Tip 1 Diyabetli genç kızlarda).
  • 65. Belirti ve Bulgular • Poliüri, • Polidipsi, • Polifaji, • Kilo kaybı, • Bulantı, kusma. • Karın aÄŸrısı, • Åžuur bulanıklığı, • Koma, • Halsizlik, • Dehidratasyona baÄŸlı deri turgorunun • TaÅŸikardi, • Hipotansiyon, • Kussmaul solunum, • Nefeste aseton kokusu,
  • 66. Laboratuar • Kan glukoz düzeyi >300 mg/dl (gebelikte >250 mg/dl), • Ketonemi ≥3 mmol/l, • Kan pH ≤7.30, • Serum bikarbonat (HCO3- ) düzeyi ≤15 mEq/l, • Dehidratasyon ve asidoza baÄŸlı olarak hafif ya da orta derecede lökositoz.
  • 67. DKA’ un Tedavisi a) Sıvı ve Elektrolit Tedavisi  Ä°zotonik NaCl ilk 6 saatte 6 lt sonraki 8 saatte 2 lt sonraki 8 saatte 1 lt  2 saat sonra sistolik kan basıncı 100 mmHg altında ise tedaviye yeni serumlar eklenir  Kalp hastalığı varsa CVP izlenir  YaÅŸlılarda sıvı yüklenmesine karşı dikkatli olunur
  • 68. DKA’ un Tedavisi b) Ä°nsülin Tedavisi  BaÅŸlangıçta ; * infüzyon yoluyla 6 ünite / saat * IM yolla ilk doz 20 ünite saatte bir 6-10 ünite  2 saat içinde istenen iyileÅŸme olmazsa ; * infüzyon sistemi kontrol edilir * çift doz uygulanır
  • 69. c)Potasyum replasmanı  Ä°nsülin tedavisinden itibaren 20mmol/saat verilir  K > 6.0 mmol/l ise K infüzyonu durdurulur  2 saatte bir K kontrolü yapılır  K < 4.0 ise uygun dozda tedaviye devam edilir  EKG düzenli olarak izlenir • AÇT • Dehidratasyon bulguları izlenmeli.
  • 70. Hiperozmolar Hiperglisemik Nonketotik Koma (HHNK) • Diyabetin ketoasidoz olmaksızın ileri derecede * hiperglisemi, * plazma hiperosmolalitesi, * dehidratasyon ve * mental deÄŸiÅŸikliklerle karakterize bir komplikasyondur.
  • 71. HHNK Hazırlayıcı Faktörler • Enfeksiyonlar, – Pnömoni – Septisemi – Ãœriner enfeksiyon – Abse – Gastroenterit – Akut viral enfeksiyonlar • Miyokard infarktüsü • Merkezi sinir sistemi hastalıkları • Bakımsızlık veya uygulama hataları nedeniyle tedavinin yetersiz olması, • Ä°nsülin tedavisinin kesilmesi
  • 72. HHNK Belirti ve Bulgular • KÅž >600 mg/dl • Poliüri, Polidipsi • Halsizlik • Ä°leri derecede dehidratasyon • Cilt ve mukoz membranların kuruluÄŸu • Ortostatik hipotansiyon • Ağır vakalarda ÅŸok • Solunum hızlı ancak kusmaul solunum yok. • TaÅŸikardi • Gastrik distansiyon, • Nörolojik belirtiler • Konfüzyon koma
  • 73. Dehidratasyon Belirti ve Bulgular • Yatarken boyun venlerinde dolgunluÄŸun azalması • BaÅŸ dönmesi • Ağızda kuruluk • Ciltte kuruluk ve kızarıklık • Yorgunluk • Deri turgorunun azalması • Mental durum deÄŸiÅŸiklikleri • Kilo kaybı • Göz kürelerinde yumuÅŸama • Ortostatik hipotansiyon • TaÅŸikardi • Hızlı solunum Kussmaull) yoktur
  • 74. HHNK TEDAVÄ°  Sıvı Tedavisi * Sıvı açığı DKA’ dan fazla 10lt veya daha fazla olabilir  Ä°nsülin tedavisi * 10-30 Ãœ regüler insülin IV veya ½ IV ½ IM /her 4 saat bir kan ÅŸekeri 250mg/dl oluncaya kadar  Potasyum tedavisi * K > 5 mEg/L olacak ÅŸekilde 10-20 mEg/saat hızında verilir  Bikarbonat tedavisi * Yapılmaz veya gerekli olmaz  DiÄŸer tedaviler * Enfeksiyon varsa uygun antibiyotikler,tromboembolitik olaylardan korunmak için düşük doz heparin %0.45 NaCl) izotonik
  • 75. DÄ°YABETÄ°N KRONÄ°K KOMPLÄ°KASYONLARI Makrovasküler Komplikasyonlar • Ateroskleroz • Hipertansiyon • Ä°skemik Kalp Hastalığı ve MI • Serebrovasküler atak
  • 76. Diyabetik Retinopati Retinadaki kan damarları tıkanır, zayıflar, bu da görme fonksiyonunu bozar. Tedavi edilmezse retinopati ilerleyerek körlüğe yol açabilir. lazer tedavisi ve vitrektomi yapılmaktadır.
  • 77. Diyabetik Nefropati • DM’lilerin yaklaşık %20- 50’sinde. • Ãœlkemizde de 1991 yılında HD giren hastaların %4.7 si DM’ye baÄŸlı böbrek yetmezliÄŸi iken 1999 yılında bu oran %16,5
  • 78. Nefropati GeliÅŸimi Evreleri 1. Glomerüler Hiperfiltrasyon: GFR 2. Sessiz Evre: Ä°drarda albümin N glomerüllerde yapısal deÄŸiÅŸiklikler 3. Nefropati BaÅŸlangıç Evresi (Mikroalbüminüri Evresi): Ä°drarda albümin miktarı GFR 4. Klinik Nefropati Evresi (Makroalbüminüri): Ä°drarda albümin miktarı 24 saatte 300 mg’dan HT görülür. 5. Son Dönem Böbrek YetmezliÄŸi Evresi (SDBY): Böbrek yetmezliÄŸi geliÅŸmiÅŸtir.
  • 79. NEFROPATÄ° TEDAVÄ° • Hastaların KÅž tam regüle olmalıdır. • KÅž istenilir düzeylerde tutularak mikroalbuminürinin ilerlemesi yavaÅŸlatılabilir. • Nefropatinin ilerlemesinde HT rolü çok fazladır bu nedenle HT kontrol altına alınmalı. • SDBY ise diyaliz tedavisi veya transplantasyon
  • 80. Diabetik Nöropati • OluÅŸumunda hipergliseminin süresi ve ÅŸiddeti önemli yer tutar. • Diyabet tanısı konulduÄŸunda %10 nöropati bulunurken 20 yıl sonunda bu oranın %50 olduÄŸu bildirilmektedir.
  • 81. Simetrik Periferik Polinöropatiler • Duysal ve motor nöropatileri içerir. • Karıncalanma ve parestezi ilk önce ayak parmaklarında baÅŸlar, • Duyu azalması genellikle simetriktir. • Yüzeyel yanma, bıçak saplanır tarzında ÅŸiddetli aÄŸrı. • Simetrik motor nöropatide tutulan sinirin dağıldığı bölgede ani güçsüzlük.
  • 82. Mononöropatilar • Sıklıkla femoral, obturator, siyatik, medyan, ulnar ve kranial sinirlerde tutulum. • Karakteristik olarak ani bilek, ayak düşmesi ya da 3.- 4. ve 8. kranial sinirlerde paralizi olur.
  • 83. Otonom Nöropatiler Otonom nöropati * Kardiovasküler, * Gastrointestinal, * Ãœrogenital, * Termoregülatör sistemleri etkiler. • Sessiz MÄ° yaygındır, • Ãœrogenital sistemde mesane hipotonisi (nörojenik mesane) veya empotans
  • 84. Otonom Nöropatiler • GÄ° motilite, sekresyon ve emilimde bozulma • Terleme anomalileri ayaklarda çorap giyilmiÅŸ gibi belli bölgelerle sınırlıdır. • Bazen de bedenin bir yarısında aşırı terleme olurken diÄŸer yarısında terleme duyusu kaybolabilir.
  • 85. 85 DÄ°ABETÄ°K AYAK N Ö R O P A T Ä° Ä° S K E M Ä° B A S I N Ç ENFEKSÄ°YON Diyabetlilerde amputasyon hızı non-DM’lere göre 15 kat daha hızlıdır.
  • 86. Diyabetik Ayakta Sık Rastlanan Lezyonlar • Ä°nfeksiyonlu veya infeksiyonsuz ülserler • Kallus, kuruluk • Lokalize ve tüm ayağı etkileyen gangren • Çekiç parmak • Charcot eklemi • Bül/bülüster • Nöropatik ödem • Tırnaklarda kalınlaÅŸma, aşırı büyüme,renk
  • 87. Genel Ayak Bakımı • Her gün ayaklar ayna yardımıyla gözlenmeli • KuruluÄŸu önleyici krem kullanılmalıdır. • Tırnaklar düz olarak kesilmeli, iskemi varsa evde kesme iÅŸlemi yapılmamalıdır.
  • 88. Genel Ayak Bakımı • Ayaklar her gün yıkanmalı, kurulanmalıdır • Tırnakların düzgün kesilip kesilmediÄŸi kontrol edilmelidir. • Banyo sıcaklığı kontrolü • Aşırı sıcak ve soÄŸuk !!!
  • 89. Ayakkabılar • Ayakkabı seçimi • Ayakkabıların içinde yabancı cisim olup olmadığı her sabah giyilmeden önce kontrol edilmelidir. • Mümkünse iki günden fazla aynı ayakkabı giyilmemelidir. • 3-4 saatten fazla giyilmemelidir.
  • 90. Çoraplar • Çoraplar yırtık, kırışık olmamalı, ayaÄŸa büyük gelmemelidir. • Deride drenaj, kanama vb problemlerin erken saptanması açısından beyaz çoraplar tercih edilmelidir. • Çoraplar iritan olmayan deterjanlarla yıkanmalı, iyice durulanmalı.
  • 91. KOMPLÄ°KASYONLARI ÖNLEME • Diyabet çok sıkı kontrol altına alınabilirse, komplikasyon geliÅŸme riski azalmakta veya geç ortaya çıkmaktadır. • DCCT (Diabetes Control and Complications Trial) çalışması sonuçlarına göre HbA1c düzeyinin < %7.1 * Retinopati, * Nefropati * Nöropati geliÅŸme riski %50-70 azalır.
  • 92. KOMPLÄ°KASYONLARI ÖNLEME Ä°ngiltere Prospektif Diyabet Çalışması’nda da (UKPDS), Ä°yi glukoz kontrolü ile mikrovasküler komplikasyon %25 azalmış HbA1c’deki %1 lik düşmeye karşılık komplikasyon riskinde %35 azalma saÄŸlanmış
  • 93. 93 Hasta eÄŸitimi Bireysel Takip Etkin tedavi Danışmanlık S o n u ç

Editor's Notes

  • #46: &amp;lt;¼ ¾-2½ 3½-4½
  • #47: &amp;lt;¼ ¾-2½ 3½-4½