Τα ιερά σύμβολα των χριστιανικών κατακομβών.docx
- 2. Περιστέρι – Πελειάς ο Περιστέρι είναι σύμβολο της ειρήνης και της συμφιλιώσεως του ανθρώπου με τον Θεό. Στην Παλαιά Διαθήκη το περιστέρι το αποστέλλει ο Νώε για να δει αν υποχώρησαν τα νερά του κατακλυσμού. Το περιστέρι επιστρέφει κι έχει στο ράμφος του φύλλο ελιάς, άλλο χριστιανικό σύμβολο. Στην Καινή Διαθήκη φανερώνει το Αγ. Πνεύμα, το οποίο είδε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος «ωσεί περιστεράν» να κατέρχεται και να μένει επί τον Ιησούν (Ματθ. 3, 16). Επίσης, ο κάθε πιστός που με το Άγιο Βάπτισμα και το Άγιο Χρίσμα δέχεται τα χαρίσματα παρακαλεί το Αγ. Πνεύμα να έλθει και να κατασκηνώσει σ’ αυτόν: «ελθέ και σκήνωσον εν ημίν». Το περιστέρι συμβολίζει ακόμα την αγνότητα και την καθαρότητα των πιστών. Γι’ αυτό και η χρήση του συμβόλου αυτού είναι πολύ διαδεδομένη στην Εκκλησία. Όπως μας λέει ο ιερός Χρυσόστομος: ‘όπου καταλλαγή Θεού, περιστερά… σύμβολον της του Θεού φιλανθρωπίας’. Περιστέρι με κλαδί ελιάς υμβολίζει την αγνότητα, την σωτηρία και την ειρήνη. Το βλέπουμε ως αγγελιοφόρο καλών νέων και της ειρήνης μετά τον κατακλυσμό. Είναι επίσης σύμβολο ακακίας και ακεραιότητας. Ο Χριστός το φέρνει παράδειγμα και μας λέγει να γίνουμε ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί. Τ Σ
- 4. Ψάρι – Ιχθύς Ευχαριστιακό σύμβολο: Κατακόμβη Αγίου Καλλίστου, Ρώμη Οι πέντε άρτοι=σώμα Χριστού ίναι το πιο δημοφιλές και σύνηθες σύμβολο. Μας λέει τι είναι ο Ιησούς: Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ = Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. Το ψάρι συμβολίζει και τον βαπτισμένο. Υπάρχει η εικόνα ψαριού και πέντε άρτων η οποία συμβολίζει την Θεία Ευχαριστία. Επίσης μας θυμίζει το θαύμα του Χριστού με τον πολλαπλασιασμό των πέντε άρτων αλλά και τα λόγια του ότι είναι ο άρτος της ζωής Ε
- 5. Πλοίο – Ναυς υμβολίζει την Εκκλησία που πορεύεται προς τον Χριστό, τον ασφαλή λιμένα, αλλά συμβολίζει επίσης και τον Χριστιανό ο οποίος πορεύεται στη ζωή εν μέσω καλών αλλά και κακών συνθηκών. Πλοίο που πηγαίνει στον ουρανό, δηλαδή η "ναυς ουρανοδρομούσα" που είδαμε στον Κλήμη, συμβολίζει την Εκκλησία που πηγαίνει στην Άνω Ιερουσαλήμ, τον παράδεισο. Σ
- 6. Λύρα λύρα συμβολίζει την ωραιότητα και τη γλυκύτητα των λόγων του Ευαγγελίου. Όπως η λύρα μαγεύει έτσι και ο λόγος του Θεού είναι ωραίος στα αυτιά των ανθρώπων, έχει ευεργετική επίδραση επάνω τους διότι αγιάζει. Είναι η εικόνα με την λύρα του Απόλλωνα και του Ορφέα. Άγκυρα Άγκυρα με σταυρό. Κατακόμβη αγίου Σεβαστιανού υμβολίζει την ελπίδα και την σταθερότητα. Επίσης συμβολίζει την ασφάλεια των εντολών του Χριστού που σταθεροποιούν τον Χριστιανό στις τρικυμίες και τις δοκιμασίες της ζωής. Η Σ
- 7. Παγώνι – Ταώς Ταώς : το Παγώνι, στις επιτύμβιες απεικονίσεις σύμβολο της Ανάστασης και της Αθανασίας, στα δε Βαπτιστήρια σύμβολο της καθόδου της Θείας Χάριτος στον βαπτιζόμενο. υμβολίζει την αθανασία της ψυχής. Για αυτό χρησιμοποιείται και στα μνήματα ή στα τέμπλα των Εκκλησιών. Επίσης συμβολίζει τη μέλλουσα αφθαρσία του σώματος, την ανάσταση, αλλά και τη μακροζωία. Αυτά επειδή το παγώνι αλλάζει κάθε χρόνο τα φτερά του, αλλά και επειδή οι αρχαίοι είχαν έναν μύθο ο οποίος έλεγε ότι όταν πεθάνει το παγώνι το δέρμα του δε φθείρεται. Ελιά υμβολίζει την αθανασία, την ειρήνη και την ευσπλαχνία. Περιστέρι με κλαδί στο ράμφος συμβολίζει την Θεϊκή ευσπλαχνία. Κλαδί ελιάς με πολλούς καρπούς συμβολίζει τις ευλογίες τις οποίες ο Κύριος στέλνει στους πιστούς Σ Σ
- 8. Α – Ω α γράμματα του αλφαβήτου Α και Ω συμβολίζουν τον Χριστό, την αρχή και το τέλος. Εγώ ειμί το Άλφα και το Ωμέγα λέει ο Χριστός στην Αποκάλυψη. Είναι η αρχή, δηλαδή δημιουργός της κτίσης, αλλά και το τέλος, δηλαδή ο συντηρητής του σύμπαντος και ο οδηγός του προς την τελείωση. Στεφάνι υμβολίζει τη νίκη και την αιώνια ζωή. «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου, καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς». Εδώ ομιλεί ο Χριστός και λέει προσπάθησε και αγωνίσου να γίνεις πιστός μέχρι και μαρτυρικού ακόμη θανάτου για την πίστη σου και θα σου δώσω ως βραβείο των αγώνων σου τον στέφανο της αιώνιας ζωής. Συμβολίζει επίσης την ευτυχία και τη δόξα. «ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος» λέει ο απόστολος Παύλος. Τη νίκη, μεταξύ άλλων, συμβολίζουν και τα στεφάνια στον γάμο. Νίκη κατά της αμαρτίας και των παθών. Τ Σ
- 9. Χι-Ρο ίναι ένα σχέδιο από τα γράμματα της λέξης Χριστός. Είναι το μονόγραμμα του Χριστού. Δημιουργήθηκε από τους πρώτους πιστούς οι οποίοι το είχαν ως κρυφό σημείο για να δηλώνουν ότι είναι Χριστιανοί. Έχει διάφορα σχήματα. Το πιο κοινό είναι απλώς τα δυο γράμματα, μια από τις παραλλαγές του είναι αυτή με το Α και το Ω στα πλάγια. Ε
- 10. Λέων Ο Δανιήλ προσεύχεται ανάμεσα στους λέοντες. Κατακόμβη Μάσιμο. 4ος αι. Ο Σαμψών και το λιοντάρι υμβολίζει τη δύναμη, τη μεγαλοπρέπεια, αλλά και την καταστροφική μανία. Ο Ιακώβ παρομοιάζει τον Χριστό ως σκύμνο λέοντος Ιούδα. Σκύμνος είναι το μικρό λιονταράκι. Η Αποκάλυψη παρομοιάζει τον Χριστό με λιοντάρι που νικάει «ἰδού ἐνίκησεν ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα». Όπως το λιοντάρι και το μικρό του βρυχώνται και όσοι τρέχουν να του πάρουν την λεία υποχωρούν τρομαγμένοι, το ίδιο και ο Κύριος κάνει, θα πολεμήσει εναντίον του κακού και οι δαίμονες θα υποχωρήσουν μας λέει ο προφήτης Ησαΐας. Σ
- 11. Αρνίο Φωτόδεντρο υμβολίζει τον Ιησού ο οποίος θυσιάζεται στο Σταυρό. Στην Αποκάλυψη παρουσιάζεται ο Χριστός ως εσφαγμένο αρνίο. Σ
- 12. Ποιμένας υμβολίζει τον Χριστό, « τόν ποιμένα τῶν προβάτων τόν μέγαν ἐν αἵματι διαθήκης αἰωνίου, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν», δηλαδή τον μεγάλο ποιμένα των λογικών προβάτων τον Ιησού Χριστό ο οποίος πρόσφερε θυσία το αίμα του για να συνάψει αιώνια διαθήκη. Σ
- 13. Άρτος Αγάπες Διαμοιρασμός των άρτων (Fractio Panis), εικόνα από τις πρώτες Χριστιανικές »Αγάπες» υμβολίζει τον Χριστό, τον "ζωντανό άρτο". Σ
- 14. Άμπελος υμβολίζει τον Χριστό ο οποίος είπε: «Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, , ὑμεῖς τά κλήματα». Συμβολίζει την Θεία Κοινωνία διότι από την άμπελο βγαίνει το κρασί. Συμβολίζει επίσης και την Εκκλησία. Έχουμε και την Παναγία στην υμνογραφία της Εκκλησίας να παρομοιάζεται ως η άμπελος που βλάστησε, δηλαδή γέννησε, τον Χριστό. «Θεοτόκε σύ εἶ ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, ἡ βλαστήσασα τόν καρπόν τῆς ζωῆς». Σ
- 15. Φοίνικας ύμβολο της Ανάστασης. Ως φυτό συμβολίζει τη δικαιοσύνη, τον δίκαιο άνθρωπο και τη νίκη κατά του θανάτου. «Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει» μας λέγει ο Ψαλμός 91. Στην Αποκάλυψη βλέπουμε το πλήθος που είναι μπροστά από το θρόνο του Θεού να κρατάει κλαδιά φοινίκων … «καί φοίνικες ἐν ταῖς χερσίν αὐτῶν». Οι πρώτοι Χριστιανοί συνόδευαν τους νεκρούς με κλαδιά φοίνικα στα χέρια. Το Άσμα Ασμάτων παρομοιάζει το ωραίο παράστημα με τον φοίνικα λέγοντας ωμοιώθης τω φοίνικι. Ο Ιωνάς πετάγεται από το πλοίο Κατακόμβη των Αγίων Πέτρου και Μαρκελλίνου. Συμβολική Απεικόνιση : Εικόνα του προφήτη Ιωνά που ρίχνεται στη θάλασσα Σ
- 16. Αστέρι υμβολίζει τον Χριστό ο οποίος, όπως το αστέρι στην ναυσιπλοΐα, δείχνει στους πιστούς το δρόμο προς αυτόν. Συμβολίζει και τον αληθινό πιστό ο οποίος με την ζωή του και το παράδειγμά του λάμπει μέσα στον αμαρτωλό κόσμο « ἵνα γένησθε ἄμεμπτοι καί ἀκέραιοι, τέκνα Θεοῦ ἀμώμητα ἐν μέσῳ γενεᾶς σκολιᾶς καί διεστραμμένης, ἐν οἷς φαίνεσθε ὡς φωστῆρες ἐν κόσμῳ και εν τέλει γίνεται λαμπρός όπως το πρωινό αστέρι καί δώσω αὐτῷ τόν ἀστέρα τόν πρωϊνόν». Κυπαρίσσι Συμβολίζει την υπομονετικότητα και την καρτερικότητα επειδή μεγαλώνει αργά και το ξύλο του κρατάει στον χρόνο. Συμβολίζει όμως κυρίως τον θάνατο. Για αυτό τον λόγο το βλέπουμε στα κοιμητήρια. Σιτάρι Συμβολίζει τον Χριστό ο οποίος παρομοίασε τον εαυτό του με σπορέα και την διδασκαλία του με σπόρο σιταριού: « ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ σπείραντι καλόν σπέρμα ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ». Συμβολίζει και το Θείο Πάθος. Λύκος Συμβολίζει τη δύναμη και την τόλμη. Σ
- 17. Ελάφι υμβολίζει τον θρησκευτικό ζήλο και τον Χριστιανό που διψάει για τον λόγο του Θεού. Ὅν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἡ ψυχή μου πρός σέ, ὁ Θεός. Δηλαδή, όπως το διψασμένο ελάφι ποθεί πολύ και τρέχει στις πηγές των καθαρών νερών, έτσι και η ψυχή μου σε ποθεί Θεέ μου. Συμβολίζει επίσης την δύναμη που δίνει ο Θεός στον πιστό να υπερβαίνει δυσκολίες Αετός Αν και ο αετός σαν συμβολισμός υπάρχει σε διάφορα σημεία στην Βίβλο, δεν τον συναντούμε στα πρώτα Χριστιανικά χρόνια διότι χρησιμοποιούνταν ως σύμβολο από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ο αετός ήταν η σφραγίδα της κυβέρνησης των Ρωμαίων. Τον έβαζαν σε δημόσια κτήρια σε νομίσματα ενώ τον είχε έμβλημα και ο στρατός. Είναι ο αετός με το αρκτικόλεξο SPQR Senatus PopulusQue Romanus - Σύγκλητος ΛαόςΚαι Ρωμαίων. Σ