Doğum öncesi bakim ve gebelik komplikasyonlari.pptx
- 1. Prof. Dr. Sebahat ATAR
- 2. Embriyonik dönem: 5-10. Hf • Organ gelişimi Fetal dönem: 11. hf – term • Farklılaşma, gelişme ve maturasyon Birinci üçay (trimestir): 2-14. hf ikinci üçay :15-28 hf Üçüncü üçay : 29-41 hf
- 3. ï‚ž Gravida ï‚ž Parite ï‚ž Abortus ï‚ž Primigravida/Primipa ra ï‚ž Multipara ï‚ž Nulligravida/Nullipar a
- 4. Amacı: • Perinatal morbidite ve mortalitenin azaltılması Kapsamı • Gebelik öncesi bakım • Gebeliğin tanısı • İlk prenatal muayene • Kontrol muayeneleri • Bilgilendirme-danışmanlık
- 5.  Gebelik öncesi bakım (Prekonsepsiyonel bakım)  Gebelik öncesi ve erken gebelikte bakım (Perikonsepsiyonel bakım)  Gebelikler arasında bakım (İnterkonsepsiyonel bakım)  15-49 yaş arası herkesi kapsar
- 6.  Gebelik öncesi bakım (GÖB ) • Amaç: Riskli durumların saptanarak takip ve tedavisi  Gebelikler arası bakım (GAB) • Amaç: Sağlığın korunması, geliştirilmesi, riskli durumların ….  DÖB’ın perinatal sonuçlar üzerine etkisi sınırlı  Yeterli DÖB’a rağmen erken doğum, DDA oranında anlamlı azalma yok  Olumsuz etkilenme gebelik öncesi ve gebeliğin erken döneminde olabilmekte
- 7. Tıbbi bakım ve risk faktörlerinin düzeltilmesi • Adolesan gebeliklerin önlenmesi • İleri yaş gebeliklerin önlenmesi • sağlıklı beslenme, besin desteği • Aşılama, enfeksiyöz hastalıkları tedavisi • Genetik tarama ve danışmanlık • Sağlıklı yaşam • Eşin gebelik öncesi bakımı
- 8. Aile ve çevre ile ilgili düzenlemeler • Eşin gebelik öncesi bakımı • Sağlıklı çevre koşulları, zararlı maddelerden kaçınma • Kadının çalışma koşullarının düzenlenmesi Genel düzenlemeler • Kadının eğitim düzeyinin yükseltilmesi • Kadının ekonomik açıdan bağımsız hale getirilmesi • Kadına karşı şiddetin önlenmesi
- 9. Gebelikte diyabet anne ve bebek açısında artmış risk ile birlikte Diyabette GÖ bakım • Fetal malformasyon oranında anlamlı azalma • DÖB’a erken başlama • Düşük HbA1C düzeyi • Gebelikte sigara içme oranı daha az
- 10.  Eko, anjio, vb ile ileri değerlendirme  Kullanılan ilaçların fetus güvenliği açısından değerlendirilmesi  Ölüm riskinin tahmini  Ölüm riski yüksek, gebelik önerilmez • Pulmoner hipertansiyon • Komplike aort koarktasyonu • Aort tutulumu olan Marfan sendromu
- 11.  Gebeliğin tanısı  İlk muayene  Peryodik muayeneler  Tarama testleri  Gebenin eğitimi
- 12. Klinik • Adet gecikmesi • Servikal mukus değişiklikleri  Ferning bulgusunda kaybolma • Klinik yakınmalar  Bulantı, kusma, kilo alma, halsizlik • Erken gebelik bulguları:  chadwick bulgusu (6. hf itibaren)  Hegar bulgusu (6-12 hf)  Uterusta büyüme
- 13. Geç gebelik bulguları • Karında büyüme • Fetal haraketlerin hissedilmesi • Fetal kısımların palpe edilmesi • Fetal kalp atımlarının saptanması Doppler USG, fetoskop Laboratuar: • Kanda ve idrarda HCG tayini • USG
- 14.  Kapsamlı hikaye • Mevcut hastalıkları • Önceki olumsuz gebelik sonuçları • Genel sağlık durumu (BMI, alışkanlıklar, vb)  Tam fizik muayene  Pelvik muayene  Lab: • CBC, -HBs -Kan grubu/Rh • TİT, -HIV -Pap simir • İK -IDC -Rubella Ig G • sifiliz tarama testi (VDRL) -Klamidya tarama testi
- 15.  Gebelik yaşı tayini • SAT - Naegele kuralı • USG  Yanılma payı • Diğerleri  Fundus yükseklik ölçümü (18-30 hf)  Pelvik muayene  Bilgilendirme
- 16. FUNDUS YÜKSEKLIĞININ BEKLENENDEN ILERI OLMASI FUNDUS YÜKSEKLIĞININ BEKLENENDEN GERI OLMASI  Polihidramnios  İri fetus  Çoğul gebelik  Mol hidatidiform  Yanlış gebelik haftası  Oligohidramnios  İUGR  İntrauterin fetal ölüm  Mol hidatidiform  Yanlış gebelik yaşı
- 17.  Yapılma sıklığı: 32. hf ya kadar aylık • 32-36 hf: 2 hf ara ile • 36-40 hf: 1 hf ara ile  Muayene sıklığı bireyselleştirilmeli.  Sorgulama  TA, ödem, kilo tayini  Fundus yüksekliği, ÇKS
- 18.  Kromozom anomali tarama testleri (birin yapılması yeterli) • Nukal test: 11-14. hf • İkili test: 11-14. hf • Üçlü test: 16-18 hf (16-20 hf) • dörtlü test: 16-18 hf (16-20 hf)  Ayrıntılı ultrason: 20-22. hf (16-24 hf)  50 gr glukoz tarama testi: 24-28. hf  İDC: 28. hf  GBS için rektal ve vajinal kültür (35-37 hf)
- 19.  Fetal organ oluşumunda ilk 8 hf önemli  Fetal dokularda yeniden programlanma ile kr hast riskinde artma  Üreme çağında çoğu kadın yeterli vit A, C, B6, folik asit, Ca, Fe, Zn, Mg almıyor.  ABD, üreme çağında çoğu kadın gebelik öncesi, gebelik ve sonrasında sağlıklı beslenmiyor  Gebelik öncesi ve gebelikte sağlıklı beslenme gebelik sonuçlarında iyileşme ile birlikte
- 20.  Suda eriyen B kompleks vit  DNA sentezi ve hücre bölünmesi için gerekli  Besinsel kaynak: yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller, kurubaklagil, folik asit katkılı unlu mamüller  NTD gelişimini en az %70 önler  Önerilen doz: • Üreme dönemi: 400 mcg • Gebelik: 600 mcg • NTD öyküsü: 4000 mcg
- 21.  ABD’de en sık kullanılan besin desteği  Multivitamin önerilenler • Düzenli alkol alımı • Vejeteryan olma • Vit B12 emiliminin iyi olmaması • Yetersiz meyve/sebze tüketimi  Folik asit+multivitamin: diğer anomalilerde ↓  Doğurganlık döneminde alımı önerilir (ACOG)
- 22.  Yağda eriyen vit  Besin kaynakları: yağlı balık, yumurta sarısı, sığır ciğeri, peynir, katkılı ürünler  Vit D eksikliği • Yetersiz kilo alımı (gebe) • Kemik mineralizasyonunda azalma (fetus) • Gebelik dışı: astım, diyabet, otoimmün hast, bazı kanserler  Vit D eksikliği sık görülür • Güneşten yeterli yararlanama • Diyet ile yeterli alınmaması • Giyim tarzı  Gebelikte önerilen do: 400-800 IU/gün (ACOG)
- 23.  Kemik gelişimi ve sağlığı için gerekli  Yetersiz alım gebenin kemik kitlesinde azalmaya neden olb  Önerilen doz (IOM): • 1000 mg/gün, 19-50 yaş gebe • 1300 mg/gün, 19 yaş altı  Gebelikte kalsiyum desteği • Doğum ağırlığında artış, • Erken doğum riskinde azalma • İnfant kan basıncında düşme • Preeklampsi riskinde azalma (RR: 0.48) • Yüksek kan basıncı riskinde azalma (RR: 0.70)  (Hofmeyr GJ ve ark, Cochrane Database 2008).
- 24.  Dünyada en sık görülen beslenme eksikliği  Besin kaynakları: • Yağsız et, sakatat, kümes hayvan eti, yeşil yapraklı sebzeler, demir katkılı  Demir emilimini baskılayan yiyecekler: • Tam buğday ekmek/gevrek, kurubaklagil, çay, kahve  Gebelik öncesi anemi: • Düşük doğum ağırlığı 6.5x, gelişme geriliği 4.6x ↑  Ronnenberg AG ve ark, J Nutr 2004  Öneri: • GÖB muayenede demir eksikliği anemisi araştırılmalı • Gebelikte demir takviyesi yapılsın
- 25. Vücutta sentezlenemezler Hücre membranı ve SSS’nin önemli elemanları Besin kaynağı: yağlı balıklar, keten tohumu, ceviz, sebze yağları Araştırma sonuçları çelişkili Öneri: omega 3 ve omega 6 yağ asitlerinden zengin beslenme (ACOG) • En az 340 gr (12 ons) balık/hf • En fazla 170 gr (6 ons) konserve ton balığı/hf
- 26.  Beyin hasarının en önemli önlenebilir nedeni  Dünya nüfsunun %35’inde I eksikliği var (DSÖ)  Tiroid hormon yapımi için gerekli  I eksikliği: • Ölü doğum -Kendiliğinden düşük • Zeka geriliği -Hipotiroidi • Guatr -Kretenizm • YD ve infant mortalitesinde artış  Öneri: Günlük I alımı (IOM) • 150 mcg: gebe olmayanlar • 220 mcg: gebeler • 290 mcg: emzirenler
- 27.  ABD’de nüfusun 1/3’ü obez  VKİ ≥ 30 kg/m²  Sık görülen sağlık sorunları: • Tip 2 diyabet, -Yüksek kan basıncı, • İnfertilite, -Kalp hast, • Safra kesesi hast, -Hareketsizlik, • Osteoartrit, -Uyku apnesi, • Solunum fonk bozulma, -Sosyal açıdan dışlanma • Çeşitli kanser türleri (meme, uterus, kolon)
- 28. Maternal obezitenin perinatal sonuçları: • Gestasyonel diyabet -NTD • Hipertansif hast. -Erken doğum • Tromboembolik hast. -Ölü doğum • Düşük APGAR skoru -Makrazomi • Omuz distozisi -Kansızlık • Sezaryen hızında artış Gebelikte kilo verilmesi önerilmez. • Tüm kadınların VKİ hesaplanmalı • Gebelik öncesi VKİ ≥ 25 kg/m² ise uygun danışmanlık, diyet, egzersiz
- 29.  VKİ ≤ 18 kg/m²  Sık görülen sağlık sorunları • Aritmi -Amenore • Osteoporoz -Besin mad. Eksikliği • İnfertilite  Perinatal sonuçları • Erken doğum • Düşük doğum ağırlığı • Doğumsal anomali (gastroşizis)  Öneri • Gebelik öncesi tüm kadınların VKİ hesaplanmalı • VKİ ≤ 18 kg/m² ise uygun danışmanlık, kilo alma
- 30. Olumsuz etkisi içilen sigara sayısı ile orantılı • Uteroplasental yetmezlik (İUGR, düşük doğum ağırlığı) • Dekolman plasenta • Çocukluk döneminde: davranış/öğrenme sorunları, dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu Sigarayı bırakma için en yüksek motivasyon
- 31.  Kronik psikososyal stres etmenleri olumsuz gebelik sonucu ile birlikte  Sık görüldüğü durumlar: • Yoksulluk  Türkiye’de yoksulluk oranı 2009, %18 (TUİK) • Şiddet, istismar • Sağlık kurumlarından yararlanamama  Aile içi şiddet • Sık görüldüğü durumlar: Gebenin eşinin; • Alkolik olması -Tutuklanma öyküsü • İlaç bağımlısı -Düşük eğitim düzeyi • İşsiz -Düşük gelir düzeyi
- 32.  İşte çalışma • Uzun süre ayakta durma ve güç sarfederek çalışma erken doğum riskinde artış ile birlikte • Yorulunca işe ara verilmeli  Seyahat • 2-3 saat ara ile mola verilmeli • Uçak yolculuğu güvenilir • Emniyet kemeri takılmalı  Kabızlık • Barsak hareketlerinde azalma • Gelen kısmın basısı • önlem
- 33.  Cinsel yaşam • Son dört hf içinde önerilmez • Düşük, erken doğum riski yüksek olanlarda önerilmez  Aşılama • Tetanoz, grip, hepatid B aşıları gebelikte yapılabilir • Canlı virüs aşıları gebelikte yapılmaz  Kafein alımı • 200 mg/gün, gebelik süresince tüketilmesi IUGR riskinde artış ile birlikte olabilir  Diş bakımı • Diş tedavisi uygulanabilir • Periodontal hastalıklar erken doğum riskinde artışa neden olb
- 34.  Bulantı, kusma  Başağrısı  Sırt ve bel ağrıları  Variköz venler  Hemoroid  pityalizm  Kabızlık  Mide de yanma  Yorgunluk  Akıntı  Pika
- 35. Gebenin suyunun gelmesi Vajinal kanama Ateş/titreme Yüz ödemi, görme bozukluğu, baş ağrısı, epigastrik ağrı Şiddetli karın/bel ağrısı Diğer