ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Dərman allergiyasi-Layella sindromu(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS)

•
•
A
ATB

Layella sindromu(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS)

1 of 25
Download to read offline
Dərman Allergiyası LAYELLA SINDROMU(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS) Azərbaycan Tibb Universiteti II Müalicə-Profilaktika ___ qrup tələbəsi Həkim Baba
Giriş • Dərman allergiyası dərman maddələrinin qəbulundan sonra dəri və selikli qişalarda meydana gələn patoloji dəyişikliklərdir. • Toksiki maddələrə və ya allergik dərman maddələrinə bağlı ekzantema,toksikodermiya,dərman ekzanteması,dərinin dərman intoleransı olaraq da adlandırılan bu patoloji reaksiya bir çox xəstəliyi təqlid və təhrik edə bilir. • Dərman allergiyasının intensivliyi göstəricisi 1.5-44.0 % -dir.
Patogenezi Dərman allergiyasının polimorfizmi patogenezinin m{rəkkəbliyi və m{xtəlifliyi ilə əlaqədardır. • Yan təsir • Yüksək dozaya bağlı kəskin toksiki reaksiya: • Gecikmiş intoksikasiya • Normal floranın pozulması • Daşıyıcı və reseptorlarda yerdəyişmə • Ferment stimulasiyası və inhibisiyası • Dərman maddəsinin sekresiyasının dəyişməsi • Xromosom zədələnməsi • Teratogenik təsir • Hidroliz • Asetilləşmə • Kumulyativ doza • Latent və ya manifest xəstəliyin təhrik olunması • İntolerans • Jarisch-Herxheimer reaksiyası • Fototoksik və fotoallergik reaksiya
Allergik reaksiyalar • I tip reaksiya:Sensibilizasiyadan sonra əmələ gələn İgE-nin bazofil və tosqun hüceyrələrin səthinə yerləşərək hüceyrə səthində immunokompleks əmələ gətirdikdən sonra hüceyrə mediatorların xaricə çıxması ilə bağlıdır. • Anafilaktik şok • Lokal Anafilaktik şok • Dəridə övrə və subkutan angiödem(Kvinke ödemi) • Serum xəstəliyi • Bronxial astma
II tip reaksiya(sitotoksik reaksiya): • Adətən dərman maddələri səbəb olur.Antigen hüceyrə səthinə bağlanır.Daha sonra hüceyrə səthində əmələ gələn antigen-antitel kompleksinə komplementin birləşməsi ilə hüceyrə zədələnir. • Kəskin immunohemolitik anemiya • Allergik trombositopeniya • Allergik granulasitopeniya və granulositoz
III tip reaksiya(immun komplekslərin reaksiyası) • Arthus tipli reaksiya: yüksək miqrdarda həll olan antigenin qanda və toxumada presipitasiya edən antigen-antitel kompleksi əmələ gətirməsi ilə başlayır.Komplement aktivasiyası ilə bazal membranda və ya qan damarlarında İK depozitləri permeabilitasiyada artışa,polimorf nuklear leykosit xemotaksisinə və lizosomal enzim ifrazına,nekrozlu hemorragik iltihaba yol açır.
IV tip reaksiya • Sensibilizasiya olunmuş T-limfositlər endogen və ekzogen antigenlərlə reaksiyaya girir. 1. Tuberkulin tipli reaksiya 2. Ekzema tipli reaksiya
Klinikası • Klinikasına əsasən etiologiyası haqqında nəticə çıxarmaq mümkün deyil.IJünki bir dərman maddəsi fərqli formada dərman reaksiyalarına səbəb ola bilir. 1. Skarlatinaformis,morbiliformis,rubeoliformis reaksiyası 2. Macilourtical dərman reaksiyası 3. Eritematovezikular dərman reaksiyası 4. Eksfoliativ eritrodermiya 5. Eritema multiforme və eritemabulloz reaksiya 6. Psevdolimfamatoz reaksiya 7. Toksik epidermal nekrolizis(Lyell sindromu) 8. Eritematoz dərman reaksiyası 9. Trombositopenik purpura 10.Proqressiv piqmentasiyalı purpura 11.Allergik leykositoklastik vaskulit 12.Nöqtəvari eritemayabənzər reaksiya 13.Hemorragik kumarin nekrozu 14.Fiks dərman reaksiyası 15.Lichenoid reaksiya 16.Akneyəbənzər reaksiya 17.Pruritus,paresteziya 18.Serum xəstəliyi tipli reaksiya 19.Dərmanın təhrik etdiyi dermatozlar 20.Pigmentasiya 21.Hipertrixoz 22.Qara tüklü dil 23.Akantozis nigrikans 24.Gingival hiperplaziya 25.Alopesi
Diaqnoz a) Anamnez b) Eliminasiya testi c) Provakasiya testi d) Patch testi
Müalicə • Dərman qəbulu dayandırılmalıdır.Orta,yüksək və çox yüksək dozalarda oral glukokortikoid müalicəsi başlanılır.Şiddətli qaşınmalarda antihistaminlər və ya kalsium verilə bilər.Ağır metallara qarşı reaksiyalarda Na tiosulfat və ya dimerkaprol istifadə etmək lazımdır.Yerli müalicəsi klinikası və morfoloji elementlərə görə aparılır.Quru eritematoz ekzantema Zn losyonu ilə müalicə edilir.Topikal kortikosteroidlər də istifadə olunur. • Xəstələr dərmanların səbəb ola biləcəyi ağırlaşmalar haqqında məlumatlandırılır.
Layella(Lyell) sindromu (Toxic Epidermal Necrolysis) Toksik epidermal nekroliz 1956-cı ildə Lyell sindromu olaraq təsnifata daxil edilmişdir.Xəstəlik yayılmış eritema və epidermisin nekrozu ilə xarakterizə olunan letallığı yüksək patoloji dəri reaksiyasıdır.
Bütün yaş qruplarında bərabər,kişilərdə isə qadınlardan 1.5 dəfə çox müşahidə edilir.Kollagenozlu,sümük iliyi transplantasiyası aparılmış xəstələrdə,HİV infeksiyalılarda rastgəlmə tezliyi daha çoxdur.
• Layella sindromunun(TEN) etiologiyasında 70-80% halda dərmanlar rol oynayır.Guillaume və yoldaşlarının 387 xəstədə apardıqları tədqiqatda xəstələrin əksəriyyətinin birdən çox dərman qəbul etməsi və TEN əlamətlərinin ilk dərman qəbulundan 14-22 gün sonra meydana çıxdığı müşahidə olunmuşdur. • Çox az sayda xəstədə isə TEN-ə səbəb infeksiyon xəstəliklər,vaksinasiya və graft-versus-host reaksiyasıdır.
Etiologiyasında rolu olan dərman maddələri • Sulfanilamidlər,xüsusilə ko-trimoksazol • Aminopenisinlər,sefalosporinlər,xinolonlar • Fenobarbital,fenitoin,karbamazepin,valproat • Piroksikam,tenoksikam,xlormezanon • Allopurinol • Sistemik steroidlər • Tiosetazon
Etiologiyada rolu olan mikroblar • Mycoplasma • E.coli • Hepatit virusları • Varisella • Morbilli viruslar • Yersinia • Herpes simplex • Herpes zoster
Patomexanizmi • Layella sindromunda keratinositlərdəki nekrotik və apoptotik dəyişikliklərin səbəbi artmış FasL və Fas ekspresiyasıdır.FasL və Fas-ın kompleks əmələ gətirməsi apoptoza səbəb olur.Qanda sitokin,interleykin-1 və TNF-α –nın artması sistemik əlamətlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.Qızdırma və qripəbənzər əlamətlərilə müşayiət olunan prodromal dövrdən sonra ağrılı və hiperemik mukokutanoz vezikullar(ən çox ağız boşluğunda və cinsiyyət yollarının selikli qişasında) əmələ gəlir.Nikolsky fenomeni müsbətdir.Gözlərdə keratit və keratokonyuktivit əmələ gəlir.Nadir hallarda qida borusu və sidik yolları selili qişalarında da vezikullar əmələ gələ bilir.
Nikolsky fenomeni 1-Dəridəki qovuqlara yuxarıdan təzyiq göstərdikdə daxilindəki maye sağlam toxumaya doğru genişləməyə başlayır.2-Sağlam toxumaya təzyiq etdikdə isə həmin nahiyədə qovuq əmələ gəlir. 3-Qovuğun tamlığını pozub daxilindəki mayeni xaric etdikdə isə epidermisin bir parçası sağlam tərəfə doğru soyulur. Bu 3 simptoma birlikdə"Nikolsky fenomeni" deyilir və akantolizisi göstərir.
Ağırlaşmaları • Bakterial invaziya və immunsupressiya nəticəsində sepsis əmələ gəlir. • Tənəffüs çatışmazlığı • Dəridə depigmentasiya • Gözdə entropiya • Konyuktival perforasiya • Hiperkatabolik vəziyyət və maye itkisi
Müalicə • Lyella və Steven-Jhonson sindromunun spesifik müalicəsi yoxdur.Potensial səbəb uzaqlaşdırılmalıdır.Xəstəyə maye elektrolit verilməli və ölü toxumalar cərrahi yolla uzaqlaşdırılmalıdır.Sistemik steroid və immunsupressif müalicə istənilən nəticə vermir.Son vaxtlar tətbiq edilən vena daxili İmmunoglobulin müalicəsi(İVİG) alternativ və təhlükəsizdir.Bəzən plazmofarez,pentoksifiln,siklosporin,siklof osfamid,talidomid də yaxşı nəticələr verir.
Proqnoz • Ciddidir.30% hallarda ölümlə nəticələnir.Xəstələr əksər hallarda kəskin dəri çatışmazlığından,kəskin tənəffüs çatışmazlığından və sepsisdən ölürlər.
Differensial Diaqnoz Linear IgA Disease Itchy, ring-shaped, no internal disease Contact Dermatitis Varicella/Zoster VirusHerpes Simplex Virus Hand-Foot-Mouth Disease (Enteroviruses)
Müzakirə • Toksik epidermal nekroliz,Steven-Jhonson sindromu,Eritema multiformis adətən dərman maddələrinin,nadir hallarda isə infeksiyon agentlərin törətdiyi və mukokutanoz,sistemik reaksiyalar ilə müşayiət olunan xəstəliklərdir.Ortaq etioloji amil,dəri və selikli qişalardakı oxşar morfoloji elementlər bu xəstəliklərin differensiyasını çətinləşdirməklə bərabər,onların təsnifatında mübahisəli vəziyyətin yaranmasına səbəb olur.Bu xəstəliklərin tək bir xəstəliyin gedişat baxımdan fərqli ağırlıq dərəcələri mi yoxsa ayrıca nozoloji vahid olduğu hələ də sual altındadır. Eritema multiformis minor Eritema multiformis major
• Son 30 ildə EM minor,EM major,SJS və TEN- in EM spektrumunun bir hissəsi olduğu daha çox qəbul edilir.SJS və TEN-in təməldə eyni ancaq ağırlıq baxımından fərqli xəstəlik kimi qəbul edilməsi morfoloji elementlərin ağırlıq dərəcəcəsinə görədir.Steven-Jhonson sindromunda elementlərin dəri səthininin 10%-dən azını,TEN-də isə 30%-dən çoxunu tutur.10%-30% arılığı isə “SJS-TEN overlap” olaraq təsnif olunmuşdur.Bu təsnifat bir az süni görünsə də,SJS və TEN-də major prognostik faktor zədələnən dəri səthinin genişliyi olduğu üçün epidemioloji məqsədlər üçün faydalıdır.
Dərman allergiyasi-Layella sindromu(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS)
Diqqətinizə Görə Təşəkkürlər! 16:59

More Related Content

Dərman allergiyasi-Layella sindromu(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS)

  • 1. Dərman Allergiyası LAYELLA SINDROMU(TOXIC EPIDERMAL NECROLYSIS) Azərbaycan Tibb Universiteti II Müalicə-Profilaktika ___ qrup tələbəsi Həkim Baba
  • 2. Giriş • Dərman allergiyası dərman maddələrinin qəbulundan sonra dəri və selikli qişalarda meydana gələn patoloji dəyişikliklərdir. • Toksiki maddələrə və ya allergik dərman maddələrinə bağlı ekzantema,toksikodermiya,dərman ekzanteması,dərinin dərman intoleransı olaraq da adlandırılan bu patoloji reaksiya bir çox xəstəliyi təqlid və təhrik edə bilir. • Dərman allergiyasının intensivliyi göstəricisi 1.5-44.0 % -dir.
  • 3. Patogenezi Dərman allergiyasının polimorfizmi patogenezinin m{rəkkəbliyi və m{xtəlifliyi ilə əlaqədardır. • Yan təsir • Yüksək dozaya bağlı kəskin toksiki reaksiya: • Gecikmiş intoksikasiya • Normal floranın pozulması • Daşıyıcı və reseptorlarda yerdəyişmə • Ferment stimulasiyası və inhibisiyası • Dərman maddəsinin sekresiyasının dəyişməsi • Xromosom zədələnməsi • Teratogenik təsir • Hidroliz • Asetilləşmə • Kumulyativ doza • Latent və ya manifest xəstəliyin təhrik olunması • İntolerans • Jarisch-Herxheimer reaksiyası • Fototoksik və fotoallergik reaksiya
  • 4. Allergik reaksiyalar • I tip reaksiya:Sensibilizasiyadan sonra əmələ gələn İgE-nin bazofil və tosqun hüceyrələrin səthinə yerləşərək hüceyrə səthində immunokompleks əmələ gətirdikdən sonra hüceyrə mediatorların xaricə çıxması ilə bağlıdır. • Anafilaktik şok • Lokal Anafilaktik şok • Dəridə övrə və subkutan angiödem(Kvinke ödemi) • Serum xəstəliyi • Bronxial astma
  • 5. II tip reaksiya(sitotoksik reaksiya): • Adətən dərman maddələri səbəb olur.Antigen hüceyrə səthinə bağlanır.Daha sonra hüceyrə səthində əmələ gələn antigen-antitel kompleksinə komplementin birləşməsi ilə hüceyrə zədələnir. • Kəskin immunohemolitik anemiya • Allergik trombositopeniya • Allergik granulasitopeniya və granulositoz
  • 6. III tip reaksiya(immun komplekslərin reaksiyası) • Arthus tipli reaksiya: yüksək miqrdarda həll olan antigenin qanda və toxumada presipitasiya edən antigen-antitel kompleksi əmələ gətirməsi ilə başlayır.Komplement aktivasiyası ilə bazal membranda və ya qan damarlarında İK depozitləri permeabilitasiyada artışa,polimorf nuklear leykosit xemotaksisinə və lizosomal enzim ifrazına,nekrozlu hemorragik iltihaba yol açır.
  • 7. IV tip reaksiya • Sensibilizasiya olunmuş T-limfositlər endogen və ekzogen antigenlərlə reaksiyaya girir. 1. Tuberkulin tipli reaksiya 2. Ekzema tipli reaksiya
  • 8. Klinikası • Klinikasına əsasən etiologiyası haqqında nəticə çıxarmaq mümkün deyil.IJünki bir dərman maddəsi fərqli formada dərman reaksiyalarına səbəb ola bilir. 1. Skarlatinaformis,morbiliformis,rubeoliformis reaksiyası 2. Macilourtical dərman reaksiyası 3. Eritematovezikular dərman reaksiyası 4. Eksfoliativ eritrodermiya 5. Eritema multiforme və eritemabulloz reaksiya 6. Psevdolimfamatoz reaksiya 7. Toksik epidermal nekrolizis(Lyell sindromu) 8. Eritematoz dərman reaksiyası 9. Trombositopenik purpura 10.Proqressiv piqmentasiyalı purpura 11.Allergik leykositoklastik vaskulit 12.Nöqtəvari eritemayabənzər reaksiya 13.Hemorragik kumarin nekrozu 14.Fiks dərman reaksiyası 15.Lichenoid reaksiya 16.Akneyəbənzər reaksiya 17.Pruritus,paresteziya 18.Serum xəstəliyi tipli reaksiya 19.Dərmanın təhrik etdiyi dermatozlar 20.Pigmentasiya 21.Hipertrixoz 22.Qara tüklü dil 23.Akantozis nigrikans 24.Gingival hiperplaziya 25.Alopesi
  • 9. Diaqnoz a) Anamnez b) Eliminasiya testi c) Provakasiya testi d) Patch testi
  • 10. Müalicə • Dərman qəbulu dayandırılmalıdır.Orta,yüksək və çox yüksək dozalarda oral glukokortikoid müalicəsi başlanılır.Şiddətli qaşınmalarda antihistaminlər və ya kalsium verilə bilər.Ağır metallara qarşı reaksiyalarda Na tiosulfat və ya dimerkaprol istifadə etmək lazımdır.Yerli müalicəsi klinikası və morfoloji elementlərə görə aparılır.Quru eritematoz ekzantema Zn losyonu ilə müalicə edilir.Topikal kortikosteroidlər də istifadə olunur. • Xəstələr dərmanların səbəb ola biləcəyi ağırlaşmalar haqqında məlumatlandırılır.
  • 11. Layella(Lyell) sindromu (Toxic Epidermal Necrolysis) Toksik epidermal nekroliz 1956-cı ildə Lyell sindromu olaraq təsnifata daxil edilmişdir.Xəstəlik yayılmış eritema və epidermisin nekrozu ilə xarakterizə olunan letallığı yüksək patoloji dəri reaksiyasıdır.
  • 12. Bütün yaş qruplarında bərabər,kişilərdə isə qadınlardan 1.5 dəfə çox müşahidə edilir.Kollagenozlu,sümük iliyi transplantasiyası aparılmış xəstələrdə,HİV infeksiyalılarda rastgəlmə tezliyi daha çoxdur.
  • 13. • Layella sindromunun(TEN) etiologiyasında 70-80% halda dərmanlar rol oynayır.Guillaume və yoldaşlarının 387 xəstədə apardıqları tədqiqatda xəstələrin əksəriyyətinin birdən çox dərman qəbul etməsi və TEN əlamətlərinin ilk dərman qəbulundan 14-22 gün sonra meydana çıxdığı müşahidə olunmuşdur. • Çox az sayda xəstədə isə TEN-ə səbəb infeksiyon xəstəliklər,vaksinasiya və graft-versus-host reaksiyasıdır.
  • 14. Etiologiyasında rolu olan dərman maddələri • Sulfanilamidlər,xüsusilə ko-trimoksazol • Aminopenisinlər,sefalosporinlər,xinolonlar • Fenobarbital,fenitoin,karbamazepin,valproat • Piroksikam,tenoksikam,xlormezanon • Allopurinol • Sistemik steroidlər • Tiosetazon
  • 15. Etiologiyada rolu olan mikroblar • Mycoplasma • E.coli • Hepatit virusları • Varisella • Morbilli viruslar • Yersinia • Herpes simplex • Herpes zoster
  • 16. Patomexanizmi • Layella sindromunda keratinositlərdəki nekrotik və apoptotik dəyişikliklərin səbəbi artmış FasL və Fas ekspresiyasıdır.FasL və Fas-ın kompleks əmələ gətirməsi apoptoza səbəb olur.Qanda sitokin,interleykin-1 və TNF-α –nın artması sistemik əlamətlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.Qızdırma və qripəbənzər əlamətlərilə müşayiət olunan prodromal dövrdən sonra ağrılı və hiperemik mukokutanoz vezikullar(ən çox ağız boşluğunda və cinsiyyət yollarının selikli qişasında) əmələ gəlir.Nikolsky fenomeni müsbətdir.Gözlərdə keratit və keratokonyuktivit əmələ gəlir.Nadir hallarda qida borusu və sidik yolları selili qişalarında da vezikullar əmələ gələ bilir.
  • 17. Nikolsky fenomeni 1-Dəridəki qovuqlara yuxarıdan təzyiq göstərdikdə daxilindəki maye sağlam toxumaya doğru genişləməyə başlayır.2-Sağlam toxumaya təzyiq etdikdə isə həmin nahiyədə qovuq əmələ gəlir. 3-Qovuğun tamlığını pozub daxilindəki mayeni xaric etdikdə isə epidermisin bir parçası sağlam tərəfə doğru soyulur. Bu 3 simptoma birlikdə"Nikolsky fenomeni" deyilir və akantolizisi göstərir.
  • 18. Ağırlaşmaları • Bakterial invaziya və immunsupressiya nəticəsində sepsis əmələ gəlir. • Tənəffüs çatışmazlığı • Dəridə depigmentasiya • Gözdə entropiya • Konyuktival perforasiya • Hiperkatabolik vəziyyət və maye itkisi
  • 19. Müalicə • Lyella və Steven-Jhonson sindromunun spesifik müalicəsi yoxdur.Potensial səbəb uzaqlaşdırılmalıdır.Xəstəyə maye elektrolit verilməli və ölü toxumalar cərrahi yolla uzaqlaşdırılmalıdır.Sistemik steroid və immunsupressif müalicə istənilən nəticə vermir.Son vaxtlar tətbiq edilən vena daxili İmmunoglobulin müalicəsi(İVİG) alternativ və təhlükəsizdir.Bəzən plazmofarez,pentoksifiln,siklosporin,siklof osfamid,talidomid də yaxşı nəticələr verir.
  • 20. Proqnoz • Ciddidir.30% hallarda ölümlə nəticələnir.Xəstələr əksər hallarda kəskin dəri çatışmazlığından,kəskin tənəffüs çatışmazlığından və sepsisdən ölürlər.
  • 21. Differensial Diaqnoz Linear IgA Disease Itchy, ring-shaped, no internal disease Contact Dermatitis Varicella/Zoster VirusHerpes Simplex Virus Hand-Foot-Mouth Disease (Enteroviruses)
  • 22. Müzakirə • Toksik epidermal nekroliz,Steven-Jhonson sindromu,Eritema multiformis adətən dərman maddələrinin,nadir hallarda isə infeksiyon agentlərin törətdiyi və mukokutanoz,sistemik reaksiyalar ilə müşayiət olunan xəstəliklərdir.Ortaq etioloji amil,dəri və selikli qişalardakı oxşar morfoloji elementlər bu xəstəliklərin differensiyasını çətinləşdirməklə bərabər,onların təsnifatında mübahisəli vəziyyətin yaranmasına səbəb olur.Bu xəstəliklərin tək bir xəstəliyin gedişat baxımdan fərqli ağırlıq dərəcələri mi yoxsa ayrıca nozoloji vahid olduğu hələ də sual altındadır. Eritema multiformis minor Eritema multiformis major
  • 23. • Son 30 ildə EM minor,EM major,SJS və TEN- in EM spektrumunun bir hissəsi olduğu daha çox qəbul edilir.SJS və TEN-in təməldə eyni ancaq ağırlıq baxımından fərqli xəstəlik kimi qəbul edilməsi morfoloji elementlərin ağırlıq dərəcəcəsinə görədir.Steven-Jhonson sindromunda elementlərin dəri səthininin 10%-dən azını,TEN-də isə 30%-dən çoxunu tutur.10%-30% arılığı isə “SJS-TEN overlap” olaraq təsnif olunmuşdur.Bu təsnifat bir az süni görünsə də,SJS və TEN-də major prognostik faktor zədələnən dəri səthinin genişliyi olduğu üçün epidemioloji məqsədlər üçün faydalıdır.