1. D端nyaya D旦n端 Hangi kuvvetlerden yararlan脹l脹r Uzay ara巽lar脹nda izolasyon.. Atmosfere giri a巽脹s脹 Astronotlar nas脹l yakalan脹r Ay, Mars ve Ven端se uzay ara巽lar脹 nas脹l konar?
3. Uzay Mekiinin D旦n端端 Ger巽ee yak脹n ressamlar脹n yapt脹脹 bir resim. Uzay mekii atmosfere girdii andaki g旦r端n端端
4. Uzay Mekiinin D旦n端端 Uzay mekiinin tekerlekleri yere dedii anda para端t端 a巽脹l脹r ve onu frenler.
5. Uzay Kirlilii Uzaya cok sayida uydu atilmaktadir. Sadece Ruslar脹n att脹klar脹 1976 y脹l脹nda 99 1977 y脹l脹nda 98 1978 y脹l脹nda 88 1979 y脹l脹nda 110 1978 y脹l脹nda at脹lan 88 roketten 127 arac uzaya yerletirildi. Bunlar脹n 9 tanesi bilimsel, 12 tanesi insanl脹,33 tanesi askeri fotoraf巽脹l脹k, 36 tanesi askeri ve taktik ama巽l脹, 8 tanesi yer bulma ve y旦nlendirme, 2 tanesi erken uyar脹, 6 tanesi elektronik g旦zc端, 4 tanesi Ven端se, 3 tanesi yer kaynaklar脹 ve jeodezi, 2 tanesi deniz g旦zetim, 1 tanesi meteoroloji,
6. Uzay Kirlilii 39 y脹lda toplam 3750 uzay arac脹 at脹ld脹. Bu uzay etkinliinin sonucunda bug端n boyutu 10 cmden b端y端k 23000 uzay cismi b端y端k kirlilik yaratmaktad脹r. Su anda bunlar脹n 7500 tanesi hala d端nya 巽evresinde dolanmaktad脹r. Sadece %6s脹 kullan脹lan uzay ara巽lar脹d脹r. %50si f脹rlatma s脹ras脹nda uzayda b脹rak脹lan par巽alard脹r. %44端 ise 1961 y脹l脹ndan bu yana y旦r端ngesinde par巽alanan uydulardan ortaya 巽脹km脹t脹r.
7. Uzay Kirlilii A-Ger巽ek say脹. B-Katologlanm脹 toplam say脹. C-Par巽alanma sonucu oluanlar D-Uzay Ara巽lar脹 E-Roket par巽alar脹 F-F脹rlatma s脹ras脹nda oluan par巽alar.
9. Uzay Kirlilii 1989 y脹l脹nda g旦zlenebilen uzay 巽旦pl端端ndeki par巽alar脹n y旦r端ngeleri.
10. Uzay Kirlilii u anda y旦r端ngede kullan脹lan veya yeni uzaya at脹lacak uzay ara巽lar脹na bu cisimlerin 巽arpmas脹 b端y端k bir risk ta脹maktad脹r. Optik teleskop ve radarla g旦zlenmektedir. Boyutu 10 cmden k端巽端k olanlar脹 g旦zlemek olanaks脹z. Kosmos 1402 A ve B ara巽lar脹1983 y脹l脹nda Salyut 7 (40 ton a脹rl脹脹nda) 1986 y脹l脹nda Progress M-17 1994 y脹l脹nda Kosmos-398 1995 y脹l脹nda yer y端z端ne d端t端. Bunlar脹n ne zaman d端eceini hesaplamak da 巽ok 旦nemli.
11. Uzay Kirlilii 17 Kas脹m 1996 tarihinde ruslar脹n Marsa g旦ndermek istedikleri bir uzay arac脹 roketin 4. kademesindeki bir ar脹za nedeniyle d端nyaya d端t端. Ara巽ta 200 gr plutonyum vard脹. Yani 巽ernobili g端ney Amerikaya ta脹m脹t脹.
12. Y旦r端nge-Alt脹 U巽ular脹 D端nya y端zeyinden 100 kmye kadar olan k脹sma y旦r端nge-alt脹 denmektedir. Bilimsel aletler ta脹yan u巽aklar, balon g旦zlemleri ve Sonda roketleri bu gruba girmektedir. ok yak脹n bir zamanda uzaya turist ta脹nacak. Y旦r端nge-alt脹nda u巽an bir uzay arac脹 kullan脹lacak. Mini uydular脹n 巽ou alt-y旦r端ngelerde kullan脹lacak. Yararlar脹?
13. Baz脹 Uzay Projeleri (聴zlenceler) OSO- Y旦r端ngedeki G端ne G旦zlemevi. Manyetik tayf脹n yerden g旦zlenmeyen b旦lgesini g旦zledi. Explorer- Yerin manyetik alan脹, kozmik 脹脹nlar, g端ne r端zgar脹, mikrometeorit 旦l巽端m端 yapt脹. SAS- K端巽端k Astronomy Uydusu. G旦ky端z端ndeki x-脹脹n ve gama-脹脹n kaynaklar脹n脹 saptad脹. OAO- Y旦r端ngedeki Geodezik G旦zlemevi. G端ne plazmas脹, manyetik alan脹, kuzey kutup 脹脹n脹m脹... HEOA ve GEOS- ESAn脹n bilimsel izlenceleridir.
14. Ay 聴zlenceleri 聴lk kez Ay脹n arka y端z端n端n fotoraf脹 1959 y脹l脹nda Luna 3 arac脹 taraf脹ndan 巽ekildi. 1970 y脹l脹nda Luna 16 Aydan kaps端l i巽inde toprak getirdi Luna 17, uzaktan kumandal脹 bir arac脹 Ay y端zeyine indirdi ve birka巽 km dolat脹. zerindeki TV kameras脹 ile y端zeyin ayr脹nt脹l脹 resimlerini g旦nderdi.
15. Ay 聴zlenceleri ABD ilk Ay arat脹rmalar脹n脹 Ranger, Surveyor ve Lunar Orbiter dizileri ile yapt脹. Ranger Aya 3000 km yakla脹ncaya kadar resimler g旦nderdi ve sonra Aya 巽arpt脹. Surveyor ara巽lar脹 ise Ay y端zeyine indi. Y端zey resimlerini 巽ekti, Ay topra脹n脹n kimyasal bileimini inceledi. Lunar Orbiter dizisi ise Apollo insanl脹 inilere haz脹rl脹k olmak 端zere yer saptamas脹 yapt脹.
16. Europe to the Moon ESAn脹n Ariane roketleri Aya ve gezegenlere sonda g旦nderecek g端巽tedir. ESA ilk kez Aya gitmeye yeni karar vermitir. G旦nderilecek arac脹n ad脹 SMARTd脹r. Kullan脹lan slogan Europe to the Moon SMART脹n anlam脹 Small Missions for Advanced Research in Technology SEP Solar Electric Propulsion technology 30 y脹l sonra Ay tekrar g旦zde oldu.
18. Europe to the Moon Ay脹n g端ney kutup b旦lgesi. Clementine (ABD) uzay arac脹n脹n 巽ektii 1500 resimden 端retildi. Merkezde kutup noktas脹 var ve oradan 1250 km uzakl脹a kadar g旦r端n端yor. Tam ortada g旦r端len b端y端k bir 巽旦k端nt端 g旦r端lmektedir.
19. Europe to the Moon ESA 巽ok gelimi kameralarla y端zeyin ayr脹nt脹l脹 bir haritas脹n脹 巽脹karacak.
20. Europe to the Moon Ay nas脹l olutu? 4.5 milyar y脹l 旦nce Mars b端y端kl端端nde bir g旦kcismi d端nyaya 巽arpt脹. Uzaya sa巽脹lan bir k脹s脹m materyal yer y旦r端ngesinde Ay脹 oluturduu iddialar脹 arat脹r脹lacak.
21. Europe to the Moon X- ve Gama-脹脹n g旦zlemleri yard脹m脹 ile Ay脹n kimyasal bileimi kolayca incelenir.
22. Gezegenlerin Arat脹r脹lmas脹 ABD bir yandan Ranger ve Surveyor ile Ay arat脹rmalar脹n脹 yaparken gezegenlere de uzay arac脹 g旦ndermeyi planlad脹. Bu plan gezegen ilk yak脹n ge巽i, ilk gezegen y旦r端ngesine yerletirme ve ilk bir gezegenin 巽ekim kuvvetinden yararland脹rmay脹 da i巽eriyordu. Bu projede (Mariner projesi) 10 u巽u ger巽ekletirildi ve bunlardan sadece 3 tanesi baar脹s脹z oldu. Onlarda roket ar脹zas脹ndan dolay脹 d端t端. 11. ve 12. Mariner ara巽lar脹 ise daha Voyager ad脹 ile deitirildi.
23. Mariner 1,2 Ilk ikisi her eyi ile ayn脹 iki uzay sondas脹yd脹. Birincisi roket ar脹zas脹 ile uzaya gidemedi. Ikisinin de k端tlesi 200kg Birincisi Temmuz 1962, ikincisi Austos 1962 de at脹ld脹. G旦revleri, Ven端s gezegenine yak脹n ge巽i yaparak fotoraflar脹n脹 巽ekmekti. Ven端s端n k端tlesi, manyetik alan脹 ve atmosfer yap脹s脹 arat脹r脹lacakt脹. Ayr脹ca gezegenleraras脹 ortam脹n 旦zelliklerini de u巽uu boyunca arat脹r脹lacakt脹.
24. Mariner 2 Mariner 2 hexogonal yap脹da boyutlar脹 104 c m (diagonal), 36 c m kal脹nl脹脹nda alt脹 magnezyum kutudan oluuyordu. Bu kutular bilimsel aletlerin elektronik aksam脹, iletiim, veri ifreleme , bilgisayar , zamanla 旦l巽er ve y端kseklik kontrol端 ve g端巽 kontrol 端nitelerini bar脹nd脹r脹yordu. Tepesindeki piramit de ise bilimsel aletler vard脹 ve bununla beraber boyu 3.66 m oluyordu. 聴ki taraf脹ndaki g端ne panelleri ile birlikte enine 5.05 m uzunluktayd脹. Bir kolla araca bal脹 巽anak anteni ise farkl脹 bir g旦r端n端 sal脹yordu.
25. Mariner 2 Ven端s端n 巽ok yava ve ters d旦nd端端n端 buldu. Ven端s y端zeyinin 巽ok s脹cak ve bas脹nc脹n 巽ok y端ksek olduunu buldu. Ven端s atmosferinde karbon dioksit gaz脹n脹n bask脹n olduunu ve 60 km y端kseklikte tek par巽a youn bir buluta sahip olduu ortaya 巽脹kt脹. Ven端s端n kaydedilebilir bir manyetik alan脹 olmad脹脹 bulundu. Gezegenler aras脹 uzayda g端ne r端zgar脹n脹n s端rekliliini koruduu anla脹ld脹. Ven端s y旦resinde d端nya y旦resine g旦re kozmik toz younluunun daha az olduu anla脹ld脹.
26. Mariner 2 Mariner 2 G端ne 巽evresinde bir y旦r端ngeye yerletirildi. O nedenle 3.5 ayda 290 milyon km yol katettikten sonra Ven端se ulasabildi. At脹l脹脹 s脹ras脹nda g端ne panellerinden birini kaybetti ama dieri yeterli enerjiyi salad脹. Aral脹k 1962de Ven端se ulat脹 ve g旦zlemlerini yapt脹. 3 Ocak g端n端 son sinyal al脹nd脹, art脹k 旦lm端t端.
27. Mariner 3,4 Mariner 3 ve 4 her eyi ile ayn脹 iki uzay sondas脹yd脹. Birincisi y端k kutusunun kapa脹 a巽脹lamad脹脹 i巽in uzaya gidemedi. Ikisinin de k端tlesi 261kg. Marine 3 gidemeyince onu yedei 3 hafta sonra Kas脹m 1964de baar脹yla uzaya g旦nderildi. G旦revi Mars gezegenine yak脹n ge巽i yaparak ayr脹nt脹l脹 fotoraflar脹n脹 D端nyaya g旦ndermekti. Dier bir g旦revi ise gezegenler aras脹 uzayda par巽ac脹k 旦l巽端m端, manyetik alan 旦l巽端m端 yaparak bundan b旦yle g旦nderilecek uzun s端reli u巽ular脹n m端hendislik arat脹rmas脹n脹 yapmakt脹.
28. Mariner 4 Mariner 4 octogonal yap脹da boyutlar脹 1 27 c m (diagonal), 4 6 c m kal脹nl脹脹nda sekiz magnezyum kutudan oluuyordu.. 176x90 cm boyutlar脹nda d旦rt tane g端nee d旦n端k paneli vard脹. Marsa yak脹n b旦lgede 310W enerji salayabilecek g端巽te. G端ne panelleri ile birlikte uzunluu 688 cm, y端kseklii ise 289 cm. 116 cm 巽apl脹 parabolik anteni ise ana g旦vdenin 端zerine yerletirilmiti. Ana g旦vdenin alt脹na tarama 旦zelliine sahip televizyon kameras脹 yerletirilmiti.
29. Mariner 4 Mariner 4, Ay d脹脹nda bir g旦k cisminin ilk yak脹n g旦r端nt端lerini salad脹. 24 adet resmin d端nyay gelmesi 4 ay s端rd端. Bu g旦r端nt端lerde Mars y端zeyinde de Ayda olduu gibi kraterlerin olduu saptand脹. Su kanallar脹... Mars atmosferi hakk脹nda bir 巽ok bilgi edildi. Ilk kez y旦r端ngesinde bir uzay arac脹n脹n bilgisayar脹na yeni program y端klendi.
30. Mariner 4 Mariner 4 G端ne 巽evresinde bir y旦r端ngeye yerletirildi. O nedenle 228 g端nde uzun bir yol katederek Ven端se ulasabildi. Mars脹n 9846 km yak脹n脹ndan ge巽ti. O s脹rada D端nyadan 309 milyon km uzaktayd脹. 1967 y脹l脹nda Mariner 4 D端nyaya 巽ok yaklat脹 ve NASA m端hendisleri tekrar bir 巽ok deney yapt脹lar. 21 Aral脹k 1967 de ara巽 ile iletiim tamamen kesildi. Buna neden bir 巽ok g旦kta脹n脹n frekans 旦l巽端m端yd端.
31. Mariner 4 Mars kenar脹ndan 1200 km ve enlemesine ise 330 kmlik bir alan. Kenardaki sis olay脹na dikkat edelim. Bu fotoraf 13000 km uzakl脹ktan al脹nd脹. 253x225 kmlik bir alan. G端ne zenit ile 39 derecelik bir a巽脹 yap脹yordu.
32. Marner 5 Bu asl脹nda Mariner 4端n yedeiydi. Fakat Mars yerine Ven端se g旦nderildi. Mariner 5 de octogonal yap脹da ve k端tlesi 244 kg. Haziran 1967 de f脹rlat脹ld脹. Ven端se yak脹n ge巽ii Ekim 1967de ger巽ekletirdi. G旦revi Ven端s atmosferini radyo dalgalar脹 ile incelemekti. Ayr脹ca mor-旦tesi bir kamera ile y端zeyi taramakt脹. Gezegenin atmosferi 端zerinde g端ne par巽ac脹klar脹n脹n younluunu ve manyetik alanda meydana gelen deiimleri 旦l巽mekti.
33. Mariner 5 Ven端se 3990 km yaklat脹. zerinde bulunan aletler 旦ncekilere g旦re 巽ok daha duyarl脹yd脹. Kas脹m 1967de uzay arac脹 sustu.
34. Mariner 6,7 1969 y脹l脹nda NASAn脹n Marsa g旦nderdii bir 巽ift uzay arac脹. Bir tanesi Mars脹n ekvator b旦lgesini incelerken dieri g端ney kutup b旦lgesini inceledi. ubat ay脹n脹n sonunda 31 g端n ara ile f脹rlat脹ld脹. Austos ba脹nda da 5 g端n ara ile Marsa yak脹n ge巽i (3550 km uzakl脹ktan) yapt脹lar. Her iki uzay arac脹 da Marsa yakla脹rken 143 g旦r端nt端 yollad脹. Yak脹n ge巽ileri s脹ras脹nda ise 55 fotoraf 巽ektiler. Bu fotoraflarda Mars脹n hem g端ney hem de kuzey kutup apkalar脹 ve uydusu Phobos g旦r端l端yordu. Ayr脹ca Mars atmosferinin kimyasal bileimini de saptad脹lar.
35. Mariner 6,7 Bu ara巽 da yine octogonal bir ekilde olup 7 magnezyum kutusunda elektronik ayg脹tlar bulunyordu. K端tlesi 413 kg G端ne panelleri Mars y旦resinde iken 450W g端巽 端retiyordu. Bilimsel aletlerin toplam脹 59 kgd脹. 聴ki televizyon kameras脹, bir k脹rm脹z脹 旦te 脹脹n脹m 旦l巽er, bir tane de mor旦te b旦lgede 巽al脹an tayf巽eker vard脹. Temel arat脹rma konusu iseMarsda yaam var m脹yd脹? ektikleri fotoraflar Mars y端zeyinin %20sini kaps脹yordu ve y端zey Aydan 巽ok farkl脹yd脹.
36. Mariner 6,7 Mariner 6 ile al脹nan bir yak脹n ge巽i fotoraf脹. 聴巽 i巽e ge巽mi kraterlere ve krater younluuna dikkat ediniz. Kutup bal脹脹n脹n hemen yak脹n脹nda bir b旦lge. G端ne 脹脹脹 nereden geliyor?
40. Mariner 8,9 聴ki ara巽 beraber 巽al脹arak Mars脹n %70nin haritas脹n脹 巽脹karmak, Mars y端zeyinde ve atmosferindeki deiimleri incelemekti. Fakat Mariner 8, roket ar脹zas脹 nedeniyle gidemedi, dolay脹s脹yla t端m g旦rev Mariner 9a d端t端. Ay d脹脹nda bir gezegen y旦r端ngesine yerletirilen ilk NASA uzay arac脹.
41. Mariner 9 Octogonal yap脹da. G端ne panelleri 215x90 cm. Bir u巽tan bir uca 6.89 m. Bu panellerin Mars y旦resinde salad脹脹 enerji 500W.Y端kseklii 2.28 m. K端tlesi 998 kg. Bilimsel aletlerin k端tlesi ise 63.1 kg. May脹s 1971 de at脹ld脹, 167 g端n sonra Marsa ulat脹. Roketini ateleyerek 1400 km uzakl脹kta 12 saatlik bir y旦r端ngeye yerleti. Mars y旦r端ngesinde bir y脹l 巽al脹t脹 ve Ekim 1972 de g旦revi sona erdi. Hem geni a巽脹l脹 hem de dar a巽脹l脹 iki televizyon kameras脹 ile farkl脹 iki ay脹rma g端c端nde fotoraf alabiliyordu. K 脹脹n脹m 旦l巽er, M ve K tayf巽eker bal脹ca bilimsel aletlerdi. Mariner 9 Marsa geldiinde Eyl端l ay脹nda balayan ve d旦rt ay s端ren m端thi toz f脹rt脹nas脹n脹n i巽inde buldu kendisini.
42. Mariner 9 7329 fotoraf g旦nderdi Marsdan. Bu fotoraflarla Mars脹n t端m y端zey haritas脹 巽脹kar脹ld脹. 27 Ekim 1972 y脹l脹nda kontrol端 m端mk端n olmad脹脹 i巽in ara巽 sustu ama 旦yle bir y旦r端ngede b脹rak脹ld脹 ki 50 y脹l daha Mars脹n 巽evresinde dolanacak ve sonra Mars atmosferine girecek. Toplam maliyeti 137 milyon $. T端m Mariner serisinin maliyeti ise 554 milyon $.
43. Mariner 10 Mariner 10, ilk kez Ven端s端n 巽ekim g端c端nden yararlanarak y旦r端ngesi saptanan uzay arac脹. Ven端se yak脹n ge巽ii s脹ras脹nda y旦r端ngesi G端nee doru b端k端lm端 ve ivmelenmitir. Dolay脹s脹yla Merk端r gezegenine ulam脹t脹r. Kas脹m 1973de at脹lm脹, Mart 1974de Merk端r ile bulumutur. Merk端r y端zeyinin 705km 端st端nden yak脹n ge巽i yapm脹t脹r. G端ne 巽evresinde bir y旦r端ngeye yerletii i巽in Eyl端l 1974de Merk端r ile ikinci kez bulumulard脹r. Bu buluma s脹ras脹nda Mariner 10, Merk端rden 47000 km uzaktayd脹. Mart 1975de 端巽端nc端 ve son bulumalar脹 ger巽eklemi, uzakl脹k sadece 327 km.
44. Mariner 10 Uzay arac脹n脹n k端tlesi 503 kg. Octagonal yap脹da, sekiz kutuda da elektronik aletler bulunuyordu. Her biri 2.7 m uzunluunda olan iki g端ne paneli vard脹. 1.37 m 巽apl脹 parabolik anteni vard脹.
45. Mariner 10, Merk端r Merk端r y端zeyinde bir krater. zellii 巽ift merkezi 巽脹k脹nt脹s脹 olmas脹.
