More Related Content
More from Alican Atasever (20)
Edat bağlaç
- 1. EDATLAR
- 2. 08/06/13 2 EDAT (İlgeç) • Yalnız başına anlamı olmayan, anlam ve görevleri daha çok cümle içinde, birlikte bulundukları sözlerle ortaya çıkan, kelimeler arasında ilgi kurmaya yarayan kelimelere edat denir.
- 3. 08/06/13 3 –Gibi, kadar, dolayı, göre, için, ile, beri, başka, karşı, yalnız, doğru, üzere gibi kelimeler edat olarak görev yapmaktadır. –Mesela; “ile” kelimesini ele alalım. Bu kelimenin yalnız başına bir anlamı yok; ama
- 4. 08/06/13 4 –“Araba ile gidersen maça yetişebilirsin.” Cümlesinde eklendiği kelimeye “araç” anlamı kazandırmıştır.
- 5. 08/06/13 5 –“Okula daima kardeşi ile gelirdi.” cümlesinde ise “birliktelik” anlamı kazandırmıştır.
- 6. 08/06/13 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni 6 Edatların özellikleri: • Edatlar genelde isim soylu kelimelerle birlikte kullanılır. • Örneğin; “Okuldan eve kadar yürümek zorunda kaldık.” cümlesinde “kadar” edatı “ev” ismiyle birlikte kullanılmıştır.
- 7. 08/06/13 7 Edatların özellikleri: • Edatlar cümlede sıfat tamlamaları ya da zarf öbekleri oluşturabilir. • Örnek: “Dev gibi adam karşımızda çocuk gibi ağlıyordu.” cümlesinde “dev gibi” sözleri “adam” isminin sıfatı olmuştur.
- 8. 08/06/13 8 Edatların özellikleri: • Edatlar, diğer kelime türleri gibi cümlede özne, tümleç, yüklem olarak görev yapabilir. • “Günlerdir arıyorum ama istediğim gibi bir araba bulamadım.” cümlesinde edat (gibi) diğer sözlerle birlikte nesne görevini üstlenmiştir.
- 9. 08/06/13 9 DİKKAT • Sınavlarda edatlarla ilgili sorulan sorular çoğunlukla anlama yöneliktir. Ayrıca hem edat hem de bağlaç olarak kullanılan kelimeler de edat-bağlaç farkının sorulduğu sorular olarak karşımıza çıkmaktadır. • Belli başlı edatlar şunlardır:
- 10. 08/06/13 10 ile • Cümlede değişik anlam ilişkileri oluşturacak şekilde “Ayşe ile, araba ile, benim ile...” kullanılan bir edattır. Bu kelime genellikle birlikte kullanıldığı kelimeye bitişik yazılır. Bu durumda “-la, -le” şeklinde görülür.
- 11. 08/06/13 11 • “İzmir’e trenle gidecekmiş.” • “O kalın tahtayı bıçakla kesemezsin.” –Cümlelerinde görüldüğü gibi fiilin yapılışında kullanılan aracı bildiren “ile” edatı kendinden önceki kelimeye bitişik yazılabilir. Kendinden önceki kelimeye ayrı yazılması da söz konusudur.
- 12. 08/06/13 12 “ile” araç bildirir. • Mehmet arabayla Çan’a gidecekmiş. • Temiz bir bez ile camları sildim. • Silah bulamayan milletimiz ev araç gereçleriyle savaşmıştır.
- 13. 08/06/13 13 “ile” birliktelik bildirir. • Öğrencilerle büyük bir piknik düzenlemişlerdi. • Kağan ile Alp dün balığa gitmişler. • Aysun ile annesi yarın bize gelecekmiş.
- 14. 08/06/13 14 “ile” durum bildirir. • Bu haber ile yanımızdan sevinçle ayrıldı. • Misafirlerini her zaman güler yüzle karşıla. • Şehitlerimizin kanlarıyla boyanmış bayrağımızın önünde saygıyla eğilelim.
- 15. 08/06/13 15 DİKKAT • Cümlede “ile” bağlacı ile “ile” edatını bir birine karıştırmamak için şu pratik yöntemi izlemelisiniz. • Cümlede “ile” kelimesi yerine “ve” getirdiğimizde anlamda bir bozulma veya daralma olmuyorsa bağlaç; oluyorsa edattır.
- 16. 08/06/13 16 için • Kelimeler arasında çoğunlukla “amaç” ilgisi kuran bir edattır. Çoğu edat gibi kendinden önceki isim soylu kelimelerle grup oluşturarak kullanılır.
- 17. 08/06/13 17 “için” amaç ilgisi kurar. • Ders çalışmak için yarın sizde toplanalım. • Babam tapu çıkartmak için ilçeye gitti. • Bir teşekkür etmek için mi bunca yolu geldin?
- 18. 08/06/13 18 “için” sebep sonuç ilgisi kurar. • Saha çamur olduğu için maç ertelenmişti. • Çok çalıştığı için sınavı kazanmıştı. • Yalancı çobana yalan söylediği için kimse inanmamış.
- 19. 08/06/13 19 “için” hakkında ilgisi kurar. • Üst kattakiler için söylenenler pek hoş değildi. • Bütün bu olaylar için siz ne söylemeyi düşünüyorsunuz? • Benim için de mi konuştular?
- 20. 08/06/13 20 “için” uğrunda ilgisi kurar. • Bütün bu göz yaşlarım senin için. • Mehmetçikler bu vatan için seve seve ölüme giderler. • Bir kalen için bütün bunlar değer mi?
- 21. 08/06/13 21 gibi • Birlikte kullanıldığı kelimeye benzetme, karşılaştırma anlamları katan bir edattır. Ayrıca eklendiği kelimeyi sıfat ya da zarf görevinde kullandırır.
- 22. 08/06/13 22 “gibi” benzetme ilgisi kurar. • Kaç yaşına geldi ama hâlâ çocuk gibi davranıyor. • Öğrencilerim karınca gibi çalışıyor, diyemem. • Maçta aslanlar gibi mücadele ettik.
- 23. 08/06/13 23 “gibi” karşılaştırma ilgisi kurar. • Ahmet gibi ders çalışmıyorsun. • Kedi gibi köpek de sadık bir hayvandır. • Roman gibi hikaye de yaşanmış veya yaşanması muhtemel olayları anlatır.
- 24. 08/06/13 24 “gibi” zaman ilgisi kurar. • Kedi ciğeri kaptığı gibi uzaklaştı. • Karnesini aldığı gibi eve gitti. • İşaret verildiği gibi bulunduğu yerden fırladı.
- 25. 08/06/13 25 kadar • Anlatıma karşılaştırma, ölçü, nitelikte benzerlik, aşağı yukarı anlamları katan bir edattır.
- 26. 08/06/13 26 “kadar” karşılaştırma ilgisi kurar. • Sinan, Ayhan kadar kuvvetlidir. • Zeynep cırcır böceği kadar gevezedir. • Geçen sınav kadar zor soru sormayacağım.
- 27. 08/06/13 27 “kadar” yaklaşıklık ilgisi kurar. • Tarlaya elli kadar fidan diktik. • On kadar öğrenci sınavda başarısız olmuş. • On yaşlarında kadar bir çocuk kapıyı açmıştı.
- 28. 08/06/13 28 “kadar” gibilik ilgisi kurar. • Pamuk kadar beyaz elleri vardı. • Bal kadar tatlı bir şerbet yapmıştı. • Dağ kadar dertleri olduğunu söylüyordu arkadaşlarına.
- 29. 08/06/13 29 “kadar” zaman-yer ilgisi kurar. • Dün gece sabaha kadar ders çalıştım. • Bu işlerin hepsini yarına kadar bitireceksiniz. • Misafirini kapıya kadar uğurladı.
- 30. 08/06/13 30 göre • Yönelme hâl eki (-e hâli) almış kelimelerle kullanılan ve cümleye karşılaştırma, görelik gibi anlamlar katan bir edattır.
- 31. 08/06/13 31 “göre” uygunluk ilgisi kurar. • Bu pantolon tam bana göre. • Sana göre elbiseyi nerede bulurum ben? • Burası bize göre bir yer değilmiş.
- 32. 08/06/13 32 “göre” görelik (bence) ilgisi kurar. • Bana göre yaptıkların doğru değil. • Sana göre yarışmada kim birinci olur? • Öğretmenimize göre en güzel hediye bir dal kır çiçeğiymiş.
- 33. 08/06/13 33 “göre” karşılaştırma ilgisi kurar. • Arkadaşlarına göre daha çalışkandı. • Yaprağa göre daha yeşil bir mendili vardı. • Otobüse göre gideceğiniz yere uçak daha çabuk varır.
- 34. 08/06/13 34 doğru • Eklendiği kelimeye çoğunlukla yönelme eki (-e hâli) ile kendinden önceki kelimelere bağlanan bir edattır.
- 35. 08/06/13 35 “doğru” yönelme ilgisi kurar. • Çocuk eve doğru koşarak gitti. • İlk defa ona okula doğru giderken rastladım. • Gürültüyü duyan bütün hayvanlar ormana doğru kaçıştı.
- 36. 08/06/13 36 “doğru” süre ilgisi kurar. • Nihayet sabaha doğru horozlar ötmeye başladı. • Öyleye doğru buluşma noktasında oluruz. • Bayrama doğru gider elini öper, barışırım.
- 37. 08/06/13 37 karşı • Cümleye bir şeyin yüzü yönüne doğru, rakip olarak, cevap olarak anlamları katan bir edattır.
- 38. 08/06/13 38 “karşı” yüzü yönüne doğru ilgisi kurar • Havuza karşı oturmuş çayını yudumluyordu. • Bu laflar insanın yüzüne karşı söylenir mi? • Denize karşı bir arsa aldım.
- 39. 08/06/13 39 “karşı” rekabet ilgisi kurar. • Galatasaray, Fenerbahçe’ye karşı oynuyor. • Başpehlivana karşı güreşecek rakip yok. • Çekilen kurada miniklere karşı büyükler oynayacakmış.
- 40. 08/06/13 40 “karşı” cevap ilgisi kurar. • Bu söze karşı söyleyecek bir şey yoktu. • Soruya karşı verilen cevap yerinde ve yeterliymiş. • Dediklerime karşı söyleme.
- 41. 08/06/13 41 yalnız • Kelimeler arasında sınırlama ve şart ilgisi kuran edattır.
- 42. 08/06/13 42 “yalnız” sınırlama ilgisi kurar. • Bu çiçeği yalnız bizim dağlarda bulabilirsin. • Yarışmaya yalnız taktir alan öğrenciler katılacakmış. • Bu soruyu yalnız sen çözebilirsin.
- 43. 08/06/13 43 “yalnız” şart ilgisi kurar. • Seninle pikniğe gelirim yalnız erken dönmeliyiz. • Sana söylerim yalnız kimseye söylemeyeceksin. • Sınavı kazanırsın yalnız çok çalışmalısın.
- 44. 08/06/13 44 başka • Çoğunlukla kendinden önceki kelimeye “-den başka” şeklinde bağlanarak, eklendiği kelimenin hariç tutulduğunu belirtmek için kullanılan bir edattır.
- 45. 45 “başka” hariçlik ilgisi kurar. • Senden başka hiç kimse gelmesin. • Bu soruyu benden başkası çözemez. • Hakan’dan başkası bu golü atamazdı. Göksel KURT Türkçe Öğretmeni