Ekonomia Hiztegia
- 2. AKTIBOA Balio ekonomikoa duen ondasuna edo kobratzeko eskubidea.
- 3. AKTIBO EZ- KORRONTEA Ekoizpen-jardueran denbora luzez erabiltzeko moduko ondasun edo ekipamenduek osatzen dute ( makinak, bulego- altzairuak)
- 4. AKTIBO KORRONTEA Aldian-aldian berritzen diren ondasunek ( lehengaiak, bulego- materialak) eta etengabe zirkulatzen ari direnek (esaterako, dirua) osatzen dute.
- 5. AKZIOAK Enpresa baten jabetza-ehunekoa adierazten duten tituluak dira, eta jabeei eskubide ekonomikoak eta kudeaketarako eskubideak ematen dizkiete.
- 6. ASEGURUA Kontratu bat da, eta haren bidez, aseguru-etxeak hirugarren bati kalte-ordainak emateko konpromisoa hartzen du kontingentzia edo ezbeharren bat gertatzen bada; eta, trukean, prima bat jasotzen du.
- 7. AUKERA KOSTUA Erabaki bat hartzen den bakoitzean uko egiten zaion horren balioa da, dirutan neurtuta egon ala ez.
- 8. AURREKONTUA Finantza-plan pertsonalizatu bat da, gastuak kontrolatzen eta diru-sarrerei ahalik probetxu handiena ateratzen laguntzeko.
- 9. AURREZKIA Gure diru sarreretatik kontsumitzen ez dugun zatia da. Gure egungo diru-sarreren kontura etorkizunean egin dezakegun kontsumoa da.
- 10. BANAKAKO ENPRESA Ez dute forma juridikorik.
- 11. BEHARRA Faltan zaigun zerbait asetzeko nahia da.
- 12. BERANDUTZA- INTERESAK Ordainketa edo betebehar batean atzeratzeagatik aplikatzen diren interesak dira.
- 13. BURTSA Baloreen salerosketan espezializatutako merkatua.
- 14. DIBERTSIFIKAZIOA Gure inbertsioen arriskua gutxitzeko modurik eraginkorrena da. Dirua arrisku-maila ezberdineko hainbat inbertsio-planetan banatzea esan nahi du.
- 15. EFIZIENTZIA Teknologia bat efizientea da ekoizpen-kantitate jakin bat lortzeko ahalik eta baliabide gutxien erabiltzen baditu
- 16. EKOIZPEN-AUKERAREN MUGA (EAM) Gizarte batek ekoizpen - baliabide eta teknologia batzuk erabilita aldi jakin batean ekoitzi ditzakeen ondasunen eta zerbitzuen gehienezko kantitatea.
- 17. EKOIZPEN- KOSTUA Ondasun edo zerbitzu bat ekoizteko erabili diren baliabideen diru-balioa da.
- 18. EKONOMIA Gure beharrak asetzeko nahikoak ez diren baliabideak administratzeko pertsonok dugun moduaz arduratzen den zientzia da.
- 19. EKONOMIA- EFIZENTZIA Efiziente diren teknologien artean, edo eskura dauden artean, merkeena hautatzea da.
- 20. EKONOMIA SEKTOREA Lurralde bateko ekonomia nola dagoen banatuta adierazten dute.
- 21. ENPRESA Ondasunen eta zerbitzuen ekoizpena koordinatzen duen erakundea espezializatua da.
- 22. ENPRESA BERRIA SOZIETATE MUGATUA Sozietate mugatu bat bezalakoa da, baina askoz azkarrago sortzen dira eta online egiteko aukera dago.
- 23. ENPRESA-ETEKINAK Enpresa-etekina (Ee) produktuen salmentarekin lortututako guztizko sarreren (SG) eta ekoiztu ahal izateko behar diren guztizko kostuen (KG) arteko aldea da. Ee = SG - KG
- 24. ERANTZUKIZUN ZIBILA Pertsona batek beste bati eragin dizkion kalteak konpontzeko duen obligazioa da. Normalean, kaltetutako pertsonari diru bat ordaindu behar izaten dio.
- 25. ERRENTA Ekoizpen baliabide bat denbora aldi jakin batean erabiltzearen truke ordaintzen den balioa edo prezioa adierazten du
- 26. ERRENTAREN FLUXU ZIRKULARRA Enpresen eta familien arteko ondasunen eta errenten trukearen bereizgarri den erlazio-multzoa da; trukea merkatuetan egiten da, sektore publikoak araututa.
- 27. ERRESERBAK Erreserbak enpresaren aurrezkiak dira, banatu gabeko irabaziak. Enpresan geratzen dira inbertsio berriak finantzatzeko, eta, beraz, enpresaren hazkundeari laguntzeko.
- 28. ESKAINTZA Ekonomiaren ikuspegitik, eskaintza dago ondasun edo zerbitzu jakin bat saldu nahi bada. Enpresen ikuspegia ematen du.
- 29. ESKARIA Ekonomiaren ikuspegitik, eskaria dago ondasun edo zerbitzu jakin bat erosi nahi bada. Kontsumitzaileen ikuspegia ematen du.
- 30. ESKASIA Ekonomia-eskasia pertsonen beharrak asetzeko nahikoa baliabide ez izatearen sentsazioa da.
- 31. FORMA EDO NORTASUN JURIDIKOA Forma edo nortasun juridikoak esan nahi du erakunde batek bere nortasun propioa duela.
- 32. FUNTS ESPONTANEOAK Enpresak, oraindik aurreikusitako helbururako erabili ez dituelako, eskuragarri dituen baliabideak dira; adibidez, enpresak Ogasunari edo Gizarte Segurtasunari dagokionean ordaindu beharreko dirua, edota langileei oraindik ordaindu gabeko soldatak.
- 33. GIZARTE-ERANTZUKIZUN KOOPERATIBOA Enpresek beren inguruko gizarte- eta ingurumen-kezkak beraien kezkak egitea da, borondatez.
- 34. GIZARTE-KOTIZAZIOAK Enpresek eta langileek Gizarte Segurantzari aldian-aldian egiten dizkioten ekarpenak dira, trukean, sektore publikotik zenbait prestazio jasotzeko eskubidea izan dezan langileak.
- 35. HARTZEKODUNA Zor bat kobratzeko eskubidea duen pertsona da.
- 36. INBERTSIOA Etorkizunean diru gehiago lortzeko asmoz diruari ematen zaion erabilera da.
- 37. INBERTSIO FUNTSAK Arriskua txikiagotzen saiatzen dira, dirua errenta fisikoko eta aldakorreko inbertsioetan konbinatuz.
- 38. INGURUNE ESPEZIFIKOA Enpresa jakin baten funtzionamenduan eragiten duten faktoreak dira. Enpresa aritzen den sektoreko lehiarekin dute zerikusia faktore garrantzitsuenek: Lehiakideen kopurua, bezeroak, hornitzaileak eta ordezko produktuen mehatxua.
- 39. INGURUNE OROKORRA Enpresa mota guztiei berdin eragiten dieten faktoreak dira; oro har, hauek izaten dira: kultura, ekonomia, politika, legeak, teknologia etab.
- 40. INTERESA Besteren dirua alokatzearen kostua da. Finkoa edo aldakorra izan ahal da.
- 41. KAPITAL-ONDASUNAK Enpresaren titularitasuna duten ondasunak dira, eta bi multzo handitan banatzen dira: alde batetik dirua eta bestetik elementu fisikoak.
- 42. KREDITU-HISTORIA Pertsona baten zorren ordainketei buruzko informazio garrantzitsua da.
- 43. KOOPERATIBA Enpresa-mota bat da. Estatutuetan finkatutakoa da gutxieneko kapitala. Lege-erantzukizuna egindako kapital ekarpenaren araberakoa da. Helburu soziala dute, bere kideen onura bilatzen dute.
- 44. KOSTU ALDAKORRA (KA): Ekoitzitako unitateekiko proportzionalak diren kostuak dira, adibidez: lehengaiak eta energia kontsumoa
- 45. KOSTU FINKOAK Kostu Finkoak (KF): ekoitzitako kopuruak aldatu arren berdin jarraitzen duten kostuak, adibidez: lokalaren alokairua edo ekoizpen-instalazioen mantentze-gastuak
- 46. LANA Ekoizpen prozesuan parte hartzen duen, ordaindutako giza jarduera fisiko nahiz intelektuala da.
- 47. LIKIDEZIA Inbertsio batek diru bihurtzeko duen gaitasuna da.
- 48. MAILEGUA Enpresen jarduera finkatzeko dirua dira. Interesak, epeak eta hitzartutako baldintzak kontuan hartuta egin behar dira itzulketak.
- 49. MAILEGU-KONTRATOA Honen bidez, mailegu-emaileak diru-kantitate bat jartzen du mailegu-hartzaile baten esku, eta hitzartutako baldintza batzuk jarraituz itzuliko du hark dirua.
- 50. MAKROEKONOMIA Ekonomiaren portaera globala aztertzen du, ekonomia eragileen harteko erlazio giza. Neurtzeko zenbait adierazle erablitzen dira: prezioen maila orokorra, enplegu tasak...
- 51. MERKATUA Saltzaileek eta erosleek ondasun edo zerbitzu jakin baten inguruan egiten dute salerosketa-jardueren multzoa da
- 52. MERKATARTITZA- KREDITUANormalean kreditua esaten zaio; finantzaketa automatikoa da, eta enpresak hornitzaileei egindako erosketak ordaindu gabe uztean lortzen du: fakturak ordaindu arte, erositako materialak edo hornigaiak balia ditzake enpresak, baita haiek balio duten dirua ere.
- 53. ONDASUNAK Beharrak asetzen dituzten haiek dira (ukigarriak).
- 54. ONDAREA Pertsona baten ondasunen, eskubideen eta betebeharren multzoa da.
- 55. ORDEZKO PRODUKTUAKBeste produktu batzuen antzeko ezaugarriak dituzte, eta produktu horien kontsumoa erabat edo zati batean ordezka dezakete. Adibidez, autobusean beharrean, trenean joatea.
- 56. ORGANIGRAMA Enpresa baten egitura erakusten duen adierazpen grafikoa da.
- 57. PENTSIO-PLANAK Aurrezki-planak dira, erretiroari, lanerako ezintasunari, menpekotasunari eta heriotzari aurre egiteko.
- 58. PIZGARRIAK Pertsona edo eragile bat modu jakin batean aritzea bultzatzen duen hura da, saria edo zigorra.
- 59. POLIZA Kontratuaren baldintzak jasotzen dituen dokumentua da.
- 61. RATING-A Inbertsioen arriskua kalifikatzen duten enpresek inbertsio desberdinei ematen dieten arrisku-maila da.
- 62. SARRERAK Enpresek bere ondasunen eta zerbitzuen salmentarekin lotzen duten diru-balioak.
- 63. SOZIETATE ANONIMOA Enpresa-mota bat da, eratzeko gutxieneko kapitala 60.000- koa da. Lege-erantzukizunean enpresa-ondarea bakarrik dago. Kapitala akzioetan zatitzen da. Forma juridikoa dute.
- 64. SOZIETATE MUGATUA Enpresa-mota bat da, eratzeko gutxieneko kapitala 3.000- koa da. Lege-erantzukizunean enpresa-ondareak bakarrik dago. Katpitala parte-hartzeetan zatitzen da. Forma juridikoa dute.
- 65. TASA Zerbitzu publiko baten truke ordaintzen diren tributu motak dira; esate baterako, museo bateko sarreragatik, titulu baten bidalketagatik, edo hiri barruko autobusa erabiltzeagatik.
- 66. TEKNOLOGIA Ondasun edo zerbitzu bat lortzeko erabilgarri dauden faktoreen konbinazioari teknologia esaten zaio.
- 67. TRIBUTOA Diru-sarrera publikoak, herritarrek nahitaez ordaindu beharrekoa.
- 68. UTBa Urteko tasa baliokidea mailegu baten kostu osoa neurtzen duen adierazlea da, adierazle bakar batean biltzen baititu eragiketaren kostu guztiak.
- 69. ZERBITZUAK Beharrak asetzen dituzten haiek dira (ukiezinak).
- 70. ZERGA Tributo mota bat da. Sektore publikoak exijitutako ordainketak dira; ez dago kontraprestazioa zuzenik haiek ordaintzen dituenarentzat.
- 71. ZOR PUBLIKOA Estatuek dirua behar dutenean jaulkitzen dute. Edonork eros dezake. Aurrez ezarritako errentagarritasuna ematen dute eta inbertitutako dirua epe jakin batetan itzultzen dute.
- 72. ZORRA Etorkizuneko diru-sarreren kontura gaur egun egiten den kontsumoa da.