ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

PRESTİJ OSGB

•Download as PPTX, PDF•
•
Selçuk Yalçın
Selçuk Yalçın
1 of 55
PRESTİJ OSGB
Ergonomi nedir? Ergonomi; "çalışılan ve yaşanan çevrenin insan özelliklerine uygun olarak tasarımlanması çalışması" disiplini veya "insan ile çalışma yeri çevresi arasındaki ilişkinin bilimsel incelenmesi" Olarak tanımlanabilir.
ergo" ve "nomos"  Ergonomi sözcüğü, Yunanca "ergo" ve "nomos" sözcüklerinden oluşmaktadır. Ergonomi - Ergo (iş) + nomos (kural / yasa) anlamına gelmektedir. (İşbilim olarak çevirebiliriz.) Ergonomi, batı ülkelerinde Ergonomics (ergonomi), ABD’de ise Human Factors Engineering (İnsan Faktörleri Mühendisliği), TDK’a göre “İşbilim” adları ile anılmaktadır.  Ergonomi, insanların anatomik ve antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psikososyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan multidisipliner bir bilim dalıdır.
İş Tasarımı  Ergonomi biliminin amacı, iş ve insan unsurlarını en uygun biçimde birleştirmek amacıyla işin içeriğinin, işe ilişkin özelliklerin ve işin niteliklerinin çeşitli şekillerde düzenlenerek işin insana uyumlaştırılmasıdır.  Bu düzenlemeler, iş kolaylaştırma, iş rotasyonu, iş genişletmesi, iş zenginleştirmesi, kalite çemberi, bağımsız çalışma grupları şeklinde olabilir.
Ergonominin amaçları İş Sağlığı ve iş Güvenliğinin sağlanması İşgücü kayıplarının önlenmesi Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması İş Kazaları,Meslek Hastalıkları ve Mesleki Risklerin minimize edilmesi Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi
İnsan-makine sistemine ergonomik ⲹşı
Ergonomi konusu gereği, bireyin işinde daha verimli olabilmesi için;  Sağlık ve güvenlik içinde çalışması  İşin, insanın antropometrik öçüine, beden gücüne ve kişisel özelliklerine uygun olarak tasarlanması  Her türlü araç, makine ve donanımın insan yeteneklerine uygun biçimde tasarımlanması,  Psiko-sosyal açıdan olumlu bir iş ortamının yaratılması ve çalışma yaşamının insana önem vermesi gibi işlevleri yerine getirir.
Sistemin iyi işlemesi için dikkate alınması gereken hususlar  Makine üzerindeki kontrol cihazları, insanların bunları en kolay ve rahat kullanabileceği şekil ve konumda olmalıdır.  İnsanlar, göstergelerden yararlanarak edindiği bilgileri iyi değerlendirip uygun kararlar alabilecek durum ve konumda olmalıdır.  Makinenin işlemesi ile ilgili bilgiler çalışana doğru, eksiksiz ve en kolay yoldan iletilmeli, insan bilgileri alırken ayrıca çaba harcamamalıdır.
öٱ
Bilgisayar kullanımında ergonomik öçü
Ergonominin üç temel hedefi ERGONOMİ Refah Konfor Verimlilik a)Üretimsel b)Fizyolojik c)Mental
İnsan, teknoloji ve iş arasındaki etkileşim için;  İnsan kapasitesinin genişletilmesi,  İnsan yeteneklerinin yararlı hale getirilmesi,  İnsan eylemlerinin kolaylaştırılması ve  Aşırı veya yetersiz yüklenmenin önlenmesi gerekmektedir.
Bilgi kanalları olarak Ergonomi Anatomi Fizyoloji Antropometri Mühendislik Dizayn/tasarım Psikoloji Yönetim İstatistik ERGONOMİ
“İnsan vücudu ve hareketleri” FİZYOLOJİ
İnsan vücudu ve hareketleri Kemikler İnsan iskeletinde çeşitli kısımların hareket etmesine olanak verecek bir şekilde, eklemlerle bağlanmış 206 kemik bulunur. İnsanların iş yapmasında doğrudan görev alan kollar ve bacaklarda uzun kemikler yer alır. Uzun kemikler arasında el ve ayak parmakları gibi kısa görüntülü olanlar da vardır. Eklemler Eklemler hareketliliklerine göre sınıflandırıldığında üçe ayrılırlar; Fibröz (oynamayan eklemler), kartilajinöz (yarı oynar eklemler) ve sinoviyal (oynar eklemler). Kemikler arasındaki çeşitli eklemlerden ergonomik ⲹşı açısından önemli olanlar sinoviyal eklemler ve kıkırdak ( fibro-elastik kıkırdak) destekli kartilajinöz eklemlerdir. Kartilajinöz eklemler omurlar arasında görülür. Sinoviyal eklemlerde eklem başlarını kaplayan kıkırdak doku ve bunun üzerini örten sert eklem yüzü, eklem kapsülü tarafından yerinde tutulur.
Eklem hareketleri Eklemlerin hareketliliği ve işlekliği çeşitli nedenlerle kaybedilebilir. Öncelikle tüm eklemler; şiddetli darbeler, zorlanmalar ve son sınırlarına kadar zorlanmalardan etkilenir. Çeşitli hastalıklar ve yaşlanma ile de eklem işleklikleri azalabilir.
Eklem hareketlerinin boyutları  Ayakta duran bir insanın kolları yana sarkık ve el ayası da     vücuduna dönük duruşta, kolunu yandan omuz yüksekliğine kaldırması abdüksiyon, yana kaldırılmış kolun aşağı indirilerek gövdeye yaklaştırılması addüksiyon olarak ifade edilir. Kolun omuz yüksekliğinin üstünde açısal bir hareket yapması elevasyon olarak tanımlanır. Kolun önden omuz yüksekliğine kaldırılması fleksiyon ve aksi doğrultuda hareketi ise ekstansiyon olarak bilinir. Aslında her türlü bükme hareketi fleksiyon, germe hareketi ise ekstansiyondur. Eklemlerdeki germe hareketi zorlanarak yapılıyorsa buna hiperekstansiyon denir.
Eklem hareketlerinin boyutları  Başın boyun arkası eklemlerini çalıştırarak, sağa veya sola döndürülmesi rotasyon,boynun öne bükülmesi ise fleksiyondur.  El bileğinin bükülmesi ile avuç içi doğrultusunda bükülmesi palmer fleksiyon,aksi yönde ve elin sırt kısmına doğru bükülmesi ise dorsifleksiyon terimi ile ifade edilir.  Alt kolun kendi ekseni etrafında döndürülerek, avuç içinin yukarıya döndürülmesi supinasyon ve aynı eksen etrafında döndürülerek avuç içinin aşağıya bakacak şekilde çevrilmesi pronasyon olarak bilinir.
Baş hareketleri  Baş rotasyon hareketleri dikkate alındığı zaman, sağa veya sola dönüşlerin açısal ortalamasının 55o olduğu görülür.  Başın sağa ve sola dönüşü şüphesiz, boyun omurlarının işlekliği ve boyundaki kas ve bağ dokularının esnekliğine bağlıdır.
Gövde ve üst taraf hareketleri Gövdenin sağa ve sola dönüş hareketleri 40° civarındadır. Özellikle, gövdenin öne bükülü duruşunda, sağa ve sola döndürme hareketleri ve kuvvet gerektiren kas zorlamaları yapmak sakıncalıdır. Bu tür zorlamalarda kalıcı sakatlıklara neden olan eklem zedelenmeleri görülebilir.
Gövde ve üst taraf hareketleri  Omuz ekleminin yuvarlak eklem başı ve oldukça düz eklem yuvası, bu eklemin geniş açısal hareketini kolaylaştırır. Omuz eklemi hareketine dirsek ve el bileği hareketleri de katıldığı taktirde, gövde etrafında geniş bir erişme alanı oluşur. Ancak, el ve kol hareketleriyle ve duyarlı bir şekilde gerçekleştirilebilen hareketlerin uygulama alanı sınırlıdır.
Omuz hareketleri  Omuz eklemi hareketlerine dirsek ve el bileği hareketleri de katıldığında, gövde etrafında geniş bir erişme alanı oluşur. Normalde kolların duruşu omuzdan sarkık ve avuç içi gövdeye dönük bir duruştur.  Oturan bir insanın rahat çalışma pozisyonu ise kolun dirsekten 90o bükülü, alttan desteklenmiş ve parmakların hafifçe bükülü ve avuç içlerinin de birbirine dönük bulunduğu bir duruştur.
Alt taraf hareketleri  Ayakta dururken dizlerin normal duruşu, vücut ağırlığını taşıyan kemiklerin düşey doğrultuda tutulabilmesi için tam gergin bir duruştur. Oysa otururken ve sırtüstü yatarken dizlerin en rahat pozisyonu 70°130° açılar içinde fleksiyon halindeki duruşudur.  Bacağın, kalça ekleminden fleksiyon hareketi 120° civarındadır. Ancak, çoğu insan bu hareketi diz bükülü iken gerçekleştirebilir.Kalçadan ger çekleştirilebilenhiperekstansiy on ise 45° derecedir.
Ayakta duran bir insanın bir kontrol pedalı üzerinde yaratabileceği kuvvet kişinin ağırlığı ile bağlantılı olduğu gibi, ayak pedallarının yerleştirme alanı da sınırlıdır. Oturan bir operatörün sırt bölgesine iyi bir destek sağlandığında,diz ve kalça açılarının farklı değerlerinde, oldukça önemli öçüde kuvvet uygulanabilir. Örneğin; otururken, dizin 165°'lik bir açı içinde tutuluşunda, ayak pedalına 350 kg kadar kuvvet uygulanabilmektedir. Dizin açısı değiştikçe bu kuvvet azalır. Hareket alanlarının sınırlanmasında, kemiklerin konumu ve eklem çevresindeki kaslar ve bağlar önemli rol oynar.
Maksimum kavrama noktaları İnsanların üst etraf boyutları ve eklemlerinin işlekliği ile orantılı olan maksimum kavrama noktaları, ergonomik ⲹşıa bir örnek teşkil eder ve endüstriyel pratik açısından da önemli tasarım boyutlarını ortaya koyar. Fiziki bir iş yapan insanın anatomik yapı özelliklerine uygun hareketler yapması ve biyomekanik özelliklerinin gözetilmesi, çeşitli zorlanma ve sakatlanmaların önlenmesi açısından olduğu kadar, insan vücudundan optimal verim sağlamak
ERGONOMİ BÖLÜM III “ANTROPOMETRİ ,, ve Çalışma Ortamı Tasarımı
Bilimsel yönetimin öncüleri Kişi Ergonomiye Katkısı F. Winslon TAYLOR 1865-1915 Bilimsel yönetim ilkeleri, ayrıklık ilkesi, zaman etüdü, metot analizi Standartlar, planlama ve kontrol, hareket ve mikro hareket etüdü, inşaat planlaması Yorgunluk etütleri, iş ortamında insan faktörü, işgücü seçimi ve eğitimi Gannt şemaları, teşvikli ücret sistemleri, insancıl ⲹşı, işgücü eğitimi Matematiksel analiz, sürgülü hesap cetveli, tezgah devir ve besleme hızları, endüstriyel danışmanlık Verimlilik ilkeleri, demiryolu ulaştırmasında verimlilik, denetim yöntemleri Eğitim ve kamu hizmetlerinde bilimsel yönetimin uygulanması Frank B. GILBERTH 1868-1924 Lilian M. GILBERTH 1878-1973 Henry L. GANNT 1861-1919 Carl G. BARTH 1860-1939 Harrington EMERSON 1885-1931 Morris L. COOKE 1872-1960
Adam Smith (1723-1790) Adam Smith 1776’da “Ulusların Zenginliği” adında bir kitap yayınladı. Bu kitap iş dünyasında köklü değişimlere neden oldu. Peki iş dünyasında bu denli köklü değişimin olmasının nedeni neydi? A.Smith kitabında, işbölümünden ve işlerin basit görevlere bölünerek verimliliğin artacağından bahsediyordu. Smith’in ilkesi, bir toplu iğnenin imalatında her biri tek bir adımı gerçekleştiren uzmanlaşmış işçilerin bir günde, her biri tam bir toplu iğneyi imal eden aynı sayıda işçiye göre daha fazla iğne üretebileceği konusundaki gözlemlerini kapsamaktaydı. İşbölümüyle iğne üreticilerinin verimliliği yüzlerce kat artmıştı. Smith’in bu ilkeleri daha sonra Henry Ford tarafından üretim sürecine ve Alfred Sloan tarafından yönetimsürecine uygulanarak pekiştirildi.
Henry Ford 1913 yılında otomobil fiyatlarını 850 $’dan 290’a indirmiştir. 1914 yılında işçi ücretlerini günlük 2 $’dan 5 dolara çıkarmış, başka deyişle geçerli ücretin haftalık 11 $ olduğu o tarihlerde Ford günde sekiz saat çalışma için 5 $ ödemiştir. Bir arabanın montajı Ford’dan önce 12 saatten fazla sürüyordu. Ford’un ilk montaj hattından her 93 dakikada bir Model T çıkıyordu ve 1927’de bu süre 24 saniyeye inmişti. Bu, Ford’un akıcı çalışma sistemini (bant sistemini) uygulaması ile gerçekleşmiştir. Buna benzer yeni organizasyonlar ve çalışma sistemleri atölye ve işletmeleri otomasyona yöneltmiştir.
Ergonominin orijini, gelişimi ve uygulama alanları -Anatomi -Antropometri -Endüstri mühendisli -Ortopedi -Biyomekanik -Biyo-mühendislik -Fizyoloji -İş fizyolojisi -Sistem mühendisliği -Tıp -Endüstriyel hijyen -Güvenlik mühendisliği -Psikoloji Yönetim -Askeri (savaş) müh. -Sosyoloji -İşgücü ilişkileri -Bilgisayar destekli tasarım (CAD) İNSAN FAKTÖRLERİ MÜHENDİSLİĞİ
ANTROPOMETRİ Yunanca anthropo (insan) ve metrikos (ölçme) sözcüklerinden türetilen antropometri insan vücudunun boyutları ile ilgilenen özel bir bilim dalıdır. Antropometri bilimi vücut hareketsiz ve belirli bir standart pozisyondayken alınan yapısal vücut öçüi ve vücut hareket halindeyken alınan fonksiyonel vücut öçüi bulunur. Antropometrik ölçümlerin standartlaştırılması amacıyla bazı referans noktaları belirlenmiştir:
ANTROPOMETRİ            Yedinci boyun omuru Ense kökü Yan boyun başlangıcı Omuz başı Omuz ortası Arka kol başlangıcı Maksimum pazu kesiti Dirsek Bilek kesiti El başlangıcı Başparmak başlangıcı •Kasların simetri merkezi •Şakaklar •Alt çene ucu •Ön boyun üstü •Ön boyun altı •Bel çizgisi •Kalça çizgisi •Dizkapağı üstü •Dizkapağı altı •Ayak bileği kesiti •Ayak tabanı •Tepe noktası •Göğüs çizgisi
ANTROPOMETRİ Yapısal vücut öçüi Vücudun ayakta ve oturarak belirli standart duruşlarında elde edilen değerlerdir.  Yükseklikler: Ayaktayken yerden otururken oturma yüzeyinden ilgili vücut noktasına kadar olan uzunluklardır. Dikey düzlemde ölçülürler.  Genişlikler: Yatay ve enine çaplardır. Dikey düzlemde ölçülürler.  Derinlikler: Yatay ve dikine çaplardır. Yanal düzlemde ölçülürler.
ANTROPOMETRİ  Uzunluklar: Herhangi bir vücut kısmının uzun ekseni boyunca ölçülen değerdir.  Çevresel uzunluklar: Bir vücut parçasının kendisiyle aynı düzlemdeki çevresidir.  Düşüklükler: Boyun bel ve kalça arasındaki mesafelerdir.  Çıkıntılar: Bir vücut bileşeninin ucunun bileşenin başlangıcına olan uzaklığıdır
ANTROPOMETRİ  Fonksiyonel vücut öçüi (Vücudun fonksiyonel vücut öçüinin diğer adı da dinamik antropometridir.)
ANTROPOMETRİ  İnsanların kol,bacak ve gövdesini çalışma esnasında, değişik boyutlarda ve devamlı hareket ettirmesi nedeniyle çeşitli dinamik boyutların ölçülmesine gerek vardır.  İnsanların ayakta dururken ya da otururken çevresindeki malzemelere, kontrol sistemlerine ve çeşitli işlem noktalarına uzanabilmeleri için; eğilme, uzanma ve dönme gibi hareketlerin sınırlarını ölçmek de iş düzeni ve insan tezgah, insan – makine insan-çalışma ortamı (binalar,koridorlar vb) arakesitlerinin tasarımında optimizasyon açısından önemlidir.  Bu öçüin hesaplanmasında “dinamik antropometri” verilerinden yararlanılır.
PRESTİJ OSGB
DETAYLA BOĞUŞURKEN ÖZÜ KAÇIRMAYALIM Juan, motosikleti ile Meksika sınırına gelir. Arkasındaki iki büyük çantayı gören sınır polisi şüphelenir ve içinde ne olduğunu sorar. Juan, "Yalnızca kum" diye yanıt verince polis, "Aç bakalım çantaları" der. Juan çantaları açar, polis didik didik kontrol etmesine rağmen kumdan başka bir şey bulamaz çantada! Bununla yetinmeyen polis, gece yarısına kadar kumu her tür tahlilden geçirtir, ancak saf kumdan başka bir şey yoktur! Polis, çantalarını Juan'a geri verir ve sınırdan geçmesine izin verir. Ertesi gün Juan Motosikletinin arkasında iki büyük çantayla tekrar sınırda belirir. Polis Juan'ı gene durdurur, didik didik arar, bir şey bulamaz ve Juan'ı serbest bırakmak zorunda kalır. Bu olay, polis emekli olana dek sürer! Bir gün emekli polis Meksika'da bir barda otururken Juan'ın içeri girdiğini görür ve yakasına yapışır; "Senin yıllardır bir şeyler kaçırdığından eminim. Çıldıracağım. Geceleri uyku uyuyamıyordum senin yüzünden. Lütfen anlat bana ne kaçırdığını. Aramızda kalacağından emin olabilirsin. Juan gülümseyerek yanıtlar, "Motosiklet"
ERGONOMİ BÖLÜM IV  “Çalışırken Ergonomik Riskler,,
Ergonomik Tehlikeler  GÜRÜLTÜ  TİTREŞİM  ÇALIŞMA ORTAMI  TAŞIMALAR  EKİPMANLAR
Elle Taşıma İşleri Elle tasıma işi:  Yüklerin, bir veya daha fazla isçi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak;  Kaldırılması / indirilmesi  İtilmesi / çekilmesi,  Başka bir yere götürülmesi,  Hareket ettirilmesi gibi islerin yapılması veya bu işlerin yapılması için fiziki olarak destek olunmasını,ifade eder. ………Elle Tasıma İşleri Yönetmeliği…..!
Yük taşıma ve duruş şekli Yükün sırtta taşınması:  Sırtta taşınan yüklerin ağırlığı arttıkça, öne eğilme ve dizlerde de giderek artan bir gerilme halinin oluştuğu bilinmektedir. Anatomik açıdan önemli değişiklikler ancak, rahatça kaldırılabilen belli bir ağırlığı aştığında ortaya çıkmaktadır.  Ayrıca, yük omuzdan bele doğru inmeye başladığında, gövdenin öne eğilmesi de artmaktadır. Gerçekte, yük karşısında değişen gövde eğimi, biyomekanik açıdan, ağırlık merkezinin yer ve konumunu korumaya yönelik bir uyumdur.  Önemli olan, insan anatomik özelliklerine göre kas, bağ ve eklem dokularına zarar vermeyecek yük ağırlığını belirlemektir.  Bu konuda Dünya Çalışma Örgütü’nün (ILO) "taşınabilir maksimum yük" kararları olduğu gibi, her ülkenin de kabul ettiği yük ağırlıkları vardır.
Yük taşıma ve duruş şekli Bir yükü kaldırmak:  Gövdenin pozisyonu ve çeşitli anatomik bölgelerin bu hareketlerden etkilenmesi; 1. kaldırılan yükün ağırlığına, 2. yükün kaldırıldığı yüksekliğe ve 3. tutuş pozisyonlarına bağlıdır.  Yerdeki bir yükü kaldırmak için ilk yapılan hareketler, gövde gerici kaslarının tam olarak gevşetilmesi ve böylece gövdenin öne bükülmesi ile başlar. Yük kaldırılırken, omurgayı dikleştiren kaslar kuvvetle kasılarak, gövdenin tam dikleştiği noktaya kadar, giderek azalan kas eforu ile çalışırlar.
Sakıncalı yük kaldırma  Gövdesini öne bükerek 40 kilogram bir ağırlığı yerden kaldıran normal bir insanın, bel omurları arasındaki fibroelastik kıkırdak dokusu üzerine 450 kg yük binebilmektedir. Bu da uzun dönemde, disk kayması, disk fıtığı gibi istenmeyen sakatlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde devamlı araştırmalar yapılmaktadır.
Yük kaldırmada doğru hareketler  Günümüze kadar yapılan çalışmalar, yük kaldırmada, fonksiyonel anatomi açısından zayıf olan bel kasları yerine, daha kuvvetli ve biyomekanik bakımda da daha avantajlı olan bacak kaslarının kullanılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır.  Gövdenin olabildiği öçüde dik kalmasına olanak verecek bir şekilde, dizleri bükerek yüklere yaklaşmak ve bacakların gücü ile yük kaldırmak, endüstrilerde ilk öğretilen biyomekanik prensiplerden biridir.
Yük kaldırmada doğru ve yanlış hareketler
Güvenli Kaldırma Teknikleri Elle Kaldırma Alternatifleri El arabası ve itme aracı kullanırken aşağıdaki noktalar hatırlanmalı!!!!!  İtmek her zaman çekmekten daha kolaydır.  El arabasını veya itme aracını kullanırken her iki el de kullanılmalıdır.  Gerekli olduğu durumda yükü sabitlemek için halat vs. kullanılmalıdır.
Elle Kaldırma Alternatifleri El Lifti, Forklift, Vinç, Mobil Vinç  Eğer taşınacak yük, el arabası ile taşınamayacak kadar ağır ise yerine göre El Lifti,Forklift,vinç veya Mobil Vinç kullanılmalıdır.  DİKKAT!!.....Herhangi bir kişi nasıl kullanılacağını öğreten bir eğitim almadan ve kullanma yetkisi-belgesi bulunmadan hiçbir kaldırma ekipmanını kullanmamalıdır.
Elle Kaldırma Alternatifleri: El Lifti-Forklift  Fazla yüklemeyin.  Belirli kapasitede olması gereken ağırlık limitleri ile kullanın.  Yükü ortalayın  Taşıma sırasında yük en düşük seviyede taşınmalıdır.  Yükleri düzgün yerleştirin.
Elle Kaldırma Alternatifleri:vinç  Sık sık denetimleri yapılmalıdır(Teknik Periyodik)  Hiçbir zaman yükü vinçle sürüklenmemelidir.  Sabitleyici halatların kesilmesine engel olmak için     yükün keskin kenarları kaplanmalıdır. Askıda yük varken yol üzerinde herhangi bir engel veya personel bulunmamalıdır. Yükün, yük koyma yerinde kancalı kayışlar ile kayması engellenmelidir. Mümkün olduğunca düşük mesafede taşınmalıdır. Ani duruş ve başlatmadan kaçınılmalıdır.
Basit hareketler:  İki saatte bir ayağa kalkarak sağ elini sol omzuna, sol elini       sağ omzuna götürerek hareket ettirin. Boynunuzu sağa sola ve öne arkaya hareket ettirin. Kendinizi zorlamadan bel hareketi yapın. Ayağa kalkınız ve sağ elinizle sol omzunuzu, sol elinizle sağ omzunuzu kavrayın. Basınızı kolunuzun aksi yönünde çevirebildiğiniz kadar hareket ettirin. Boynunuzu beşer kez sağa sola öne ve arkaya doğru hareket ettirin. Başlangıçta kendinizi zorlamayın. Gün geçtikçe ve boyun kaslarınız güçlendikçe zaten hareket mesafesi artacaktır
Çalışma sırasında yapılabilecek egzersizler
Çalışma sırasında yapılabilecek egzersizler
Çalışma sırasında yapılabilecek egzersizler
MEVZUAT  ILO Sözleşmeleri (127 nolu sözleşme)  İş Kanunu  İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü  Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği  Gürültü Yönetmeliği  Titreşim Yönetmeliği

More Related Content

PRESTİJ OSGB

  • 2. Ergonomi nedir? Ergonomi; "çalışılan ve yaşanan çevrenin insan özelliklerine uygun olarak tasarımlanması çalışması" disiplini veya "insan ile çalışma yeri çevresi arasındaki ilişkinin bilimsel incelenmesi" Olarak tanımlanabilir.
  • 3. ergo" ve "nomos"  Ergonomi sözcüğü, Yunanca "ergo" ve "nomos" sözcüklerinden oluşmaktadır. Ergonomi - Ergo (iş) + nomos (kural / yasa) anlamına gelmektedir. (İşbilim olarak çevirebiliriz.) Ergonomi, batı ülkelerinde Ergonomics (ergonomi), ABD’de ise Human Factors Engineering (İnsan Faktörleri Mühendisliği), TDK’a göre “İşbilim” adları ile anılmaktadır.  Ergonomi, insanların anatomik ve antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psikososyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan multidisipliner bir bilim dalıdır.
  • 4. İş Tasarımı  Ergonomi biliminin amacı, iş ve insan unsurlarını en uygun biçimde birleştirmek amacıyla işin içeriğinin, işe ilişkin özelliklerin ve işin niteliklerinin çeşitli şekillerde düzenlenerek işin insana uyumlaştırılmasıdır.  Bu düzenlemeler, iş kolaylaştırma, iş rotasyonu, iş genişletmesi, iş zenginleştirmesi, kalite çemberi, bağımsız çalışma grupları şeklinde olabilir.
  • 5. Ergonominin amaçları İş Sağlığı ve iş Güvenliğinin sağlanması İşgücü kayıplarının önlenmesi Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması İş Kazaları,Meslek Hastalıkları ve Mesleki Risklerin minimize edilmesi Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi
  • 7. Ergonomi konusu gereği, bireyin işinde daha verimli olabilmesi için;  Sağlık ve güvenlik içinde çalışması  İşin, insanın antropometrik öçüine, beden gücüne ve kişisel özelliklerine uygun olarak tasarlanması  Her türlü araç, makine ve donanımın insan yeteneklerine uygun biçimde tasarımlanması,  Psiko-sosyal açıdan olumlu bir iş ortamının yaratılması ve çalışma yaşamının insana önem vermesi gibi işlevleri yerine getirir.
  • 8. Sistemin iyi işlemesi için dikkate alınması gereken hususlar  Makine üzerindeki kontrol cihazları, insanların bunları en kolay ve rahat kullanabileceği şekil ve konumda olmalıdır.  İnsanlar, göstergelerden yararlanarak edindiği bilgileri iyi değerlendirip uygun kararlar alabilecek durum ve konumda olmalıdır.  Makinenin işlemesi ile ilgili bilgiler çalışana doğru, eksiksiz ve en kolay yoldan iletilmeli, insan bilgileri alırken ayrıca çaba harcamamalıdır.
  • 11. Ergonominin üç temel hedefi ERGONOMİ Refah Konfor Verimlilik a)Üretimsel b)Fizyolojik c)Mental
  • 12. İnsan, teknoloji ve iş arasındaki etkileşim için;  İnsan kapasitesinin genişletilmesi,  İnsan yeteneklerinin yararlı hale getirilmesi,  İnsan eylemlerinin kolaylaştırılması ve  Aşırı veya yetersiz yüklenmenin önlenmesi gerekmektedir.
  • 13. Bilgi kanalları olarak Ergonomi Anatomi Fizyoloji Antropometri Mühendislik Dizayn/tasarım Psikoloji Yönetim İstatistik ERGONOMİ
  • 14. “İnsan vücudu ve hareketleri” FİZYOLOJİ
  • 15. İnsan vücudu ve hareketleri Kemikler İnsan iskeletinde çeşitli kısımların hareket etmesine olanak verecek bir şekilde, eklemlerle bağlanmış 206 kemik bulunur. İnsanların iş yapmasında doğrudan görev alan kollar ve bacaklarda uzun kemikler yer alır. Uzun kemikler arasında el ve ayak parmakları gibi kısa görüntülü olanlar da vardır. Eklemler Eklemler hareketliliklerine göre sınıflandırıldığında üçe ayrılırlar; Fibröz (oynamayan eklemler), kartilajinöz (yarı oynar eklemler) ve sinoviyal (oynar eklemler). Kemikler arasındaki çeşitli eklemlerden ergonomik ⲹşı açısından önemli olanlar sinoviyal eklemler ve kıkırdak ( fibro-elastik kıkırdak) destekli kartilajinöz eklemlerdir. Kartilajinöz eklemler omurlar arasında görülür. Sinoviyal eklemlerde eklem başlarını kaplayan kıkırdak doku ve bunun üzerini örten sert eklem yüzü, eklem kapsülü tarafından yerinde tutulur.
  • 16. Eklem hareketleri Eklemlerin hareketliliği ve işlekliği çeşitli nedenlerle kaybedilebilir. Öncelikle tüm eklemler; şiddetli darbeler, zorlanmalar ve son sınırlarına kadar zorlanmalardan etkilenir. Çeşitli hastalıklar ve yaşlanma ile de eklem işleklikleri azalabilir.
  • 17. Eklem hareketlerinin boyutları  Ayakta duran bir insanın kolları yana sarkık ve el ayası da     vücuduna dönük duruşta, kolunu yandan omuz yüksekliğine kaldırması abdüksiyon, yana kaldırılmış kolun aşağı indirilerek gövdeye yaklaştırılması addüksiyon olarak ifade edilir. Kolun omuz yüksekliğinin üstünde açısal bir hareket yapması elevasyon olarak tanımlanır. Kolun önden omuz yüksekliğine kaldırılması fleksiyon ve aksi doğrultuda hareketi ise ekstansiyon olarak bilinir. Aslında her türlü bükme hareketi fleksiyon, germe hareketi ise ekstansiyondur. Eklemlerdeki germe hareketi zorlanarak yapılıyorsa buna hiperekstansiyon denir.
  • 18. Eklem hareketlerinin boyutları  Başın boyun arkası eklemlerini çalıştırarak, sağa veya sola döndürülmesi rotasyon,boynun öne bükülmesi ise fleksiyondur.  El bileğinin bükülmesi ile avuç içi doğrultusunda bükülmesi palmer fleksiyon,aksi yönde ve elin sırt kısmına doğru bükülmesi ise dorsifleksiyon terimi ile ifade edilir.  Alt kolun kendi ekseni etrafında döndürülerek, avuç içinin yukarıya döndürülmesi supinasyon ve aynı eksen etrafında döndürülerek avuç içinin aşağıya bakacak şekilde çevrilmesi pronasyon olarak bilinir.
  • 19. Baş hareketleri  Baş rotasyon hareketleri dikkate alındığı zaman, sağa veya sola dönüşlerin açısal ortalamasının 55o olduğu görülür.  Başın sağa ve sola dönüşü şüphesiz, boyun omurlarının işlekliği ve boyundaki kas ve bağ dokularının esnekliğine bağlıdır.
  • 20. Gövde ve üst taraf hareketleri Gövdenin sağa ve sola dönüş hareketleri 40° civarındadır. Özellikle, gövdenin öne bükülü duruşunda, sağa ve sola döndürme hareketleri ve kuvvet gerektiren kas zorlamaları yapmak sakıncalıdır. Bu tür zorlamalarda kalıcı sakatlıklara neden olan eklem zedelenmeleri görülebilir.
  • 21. Gövde ve üst taraf hareketleri  Omuz ekleminin yuvarlak eklem başı ve oldukça düz eklem yuvası, bu eklemin geniş açısal hareketini kolaylaştırır. Omuz eklemi hareketine dirsek ve el bileği hareketleri de katıldığı taktirde, gövde etrafında geniş bir erişme alanı oluşur. Ancak, el ve kol hareketleriyle ve duyarlı bir şekilde gerçekleştirilebilen hareketlerin uygulama alanı sınırlıdır.
  • 22. Omuz hareketleri  Omuz eklemi hareketlerine dirsek ve el bileği hareketleri de katıldığında, gövde etrafında geniş bir erişme alanı oluşur. Normalde kolların duruşu omuzdan sarkık ve avuç içi gövdeye dönük bir duruştur.  Oturan bir insanın rahat çalışma pozisyonu ise kolun dirsekten 90o bükülü, alttan desteklenmiş ve parmakların hafifçe bükülü ve avuç içlerinin de birbirine dönük bulunduğu bir duruştur.
  • 23. Alt taraf hareketleri  Ayakta dururken dizlerin normal duruşu, vücut ağırlığını taşıyan kemiklerin düşey doğrultuda tutulabilmesi için tam gergin bir duruştur. Oysa otururken ve sırtüstü yatarken dizlerin en rahat pozisyonu 70°130° açılar içinde fleksiyon halindeki duruşudur.  Bacağın, kalça ekleminden fleksiyon hareketi 120° civarındadır. Ancak, çoğu insan bu hareketi diz bükülü iken gerçekleştirebilir.Kalçadan ger çekleştirilebilenhiperekstansiy on ise 45° derecedir.
  • 24. Ayakta duran bir insanın bir kontrol pedalı üzerinde yaratabileceği kuvvet kişinin ağırlığı ile bağlantılı olduğu gibi, ayak pedallarının yerleştirme alanı da sınırlıdır. Oturan bir operatörün sırt bölgesine iyi bir destek sağlandığında,diz ve kalça açılarının farklı değerlerinde, oldukça önemli öçüde kuvvet uygulanabilir. Örneğin; otururken, dizin 165°'lik bir açı içinde tutuluşunda, ayak pedalına 350 kg kadar kuvvet uygulanabilmektedir. Dizin açısı değiştikçe bu kuvvet azalır. Hareket alanlarının sınırlanmasında, kemiklerin konumu ve eklem çevresindeki kaslar ve bağlar önemli rol oynar.
  • 25. Maksimum kavrama noktaları İnsanların üst etraf boyutları ve eklemlerinin işlekliği ile orantılı olan maksimum kavrama noktaları, ergonomik ⲹşıa bir örnek teşkil eder ve endüstriyel pratik açısından da önemli tasarım boyutlarını ortaya koyar. Fiziki bir iş yapan insanın anatomik yapı özelliklerine uygun hareketler yapması ve biyomekanik özelliklerinin gözetilmesi, çeşitli zorlanma ve sakatlanmaların önlenmesi açısından olduğu kadar, insan vücudundan optimal verim sağlamak
  • 26. ERGONOMİ BÖLÜM III “ANTROPOMETRİ ,, ve Çalışma Ortamı Tasarımı
  • 27. Bilimsel yönetimin öncüleri Kişi Ergonomiye Katkısı F. Winslon TAYLOR 1865-1915 Bilimsel yönetim ilkeleri, ayrıklık ilkesi, zaman etüdü, metot analizi Standartlar, planlama ve kontrol, hareket ve mikro hareket etüdü, inşaat planlaması Yorgunluk etütleri, iş ortamında insan faktörü, işgücü seçimi ve eğitimi Gannt şemaları, teşvikli ücret sistemleri, insancıl ⲹşı, işgücü eğitimi Matematiksel analiz, sürgülü hesap cetveli, tezgah devir ve besleme hızları, endüstriyel danışmanlık Verimlilik ilkeleri, demiryolu ulaştırmasında verimlilik, denetim yöntemleri Eğitim ve kamu hizmetlerinde bilimsel yönetimin uygulanması Frank B. GILBERTH 1868-1924 Lilian M. GILBERTH 1878-1973 Henry L. GANNT 1861-1919 Carl G. BARTH 1860-1939 Harrington EMERSON 1885-1931 Morris L. COOKE 1872-1960
  • 28. Adam Smith (1723-1790) Adam Smith 1776’da “Ulusların Zenginliği” adında bir kitap yayınladı. Bu kitap iş dünyasında köklü değişimlere neden oldu. Peki iş dünyasında bu denli köklü değişimin olmasının nedeni neydi? A.Smith kitabında, işbölümünden ve işlerin basit görevlere bölünerek verimliliğin artacağından bahsediyordu. Smith’in ilkesi, bir toplu iğnenin imalatında her biri tek bir adımı gerçekleştiren uzmanlaşmış işçilerin bir günde, her biri tam bir toplu iğneyi imal eden aynı sayıda işçiye göre daha fazla iğne üretebileceği konusundaki gözlemlerini kapsamaktaydı. İşbölümüyle iğne üreticilerinin verimliliği yüzlerce kat artmıştı. Smith’in bu ilkeleri daha sonra Henry Ford tarafından üretim sürecine ve Alfred Sloan tarafından yönetimsürecine uygulanarak pekiştirildi.
  • 29. Henry Ford 1913 yılında otomobil fiyatlarını 850 $’dan 290’a indirmiştir. 1914 yılında işçi ücretlerini günlük 2 $’dan 5 dolara çıkarmış, başka deyişle geçerli ücretin haftalık 11 $ olduğu o tarihlerde Ford günde sekiz saat çalışma için 5 $ ödemiştir. Bir arabanın montajı Ford’dan önce 12 saatten fazla sürüyordu. Ford’un ilk montaj hattından her 93 dakikada bir Model T çıkıyordu ve 1927’de bu süre 24 saniyeye inmişti. Bu, Ford’un akıcı çalışma sistemini (bant sistemini) uygulaması ile gerçekleşmiştir. Buna benzer yeni organizasyonlar ve çalışma sistemleri atölye ve işletmeleri otomasyona yöneltmiştir.
  • 30. Ergonominin orijini, gelişimi ve uygulama alanları -Anatomi -Antropometri -Endüstri mühendisli -Ortopedi -Biyomekanik -Biyo-mühendislik -Fizyoloji -İş fizyolojisi -Sistem mühendisliği -Tıp -Endüstriyel hijyen -Güvenlik mühendisliği -Psikoloji Yönetim -Askeri (savaş) müh. -Sosyoloji -İşgücü ilişkileri -Bilgisayar destekli tasarım (CAD) İNSAN FAKTÖRLERİ MÜHENDİSLİĞİ
  • 31. ANTROPOMETRİ Yunanca anthropo (insan) ve metrikos (ölçme) sözcüklerinden türetilen antropometri insan vücudunun boyutları ile ilgilenen özel bir bilim dalıdır. Antropometri bilimi vücut hareketsiz ve belirli bir standart pozisyondayken alınan yapısal vücut öçüi ve vücut hareket halindeyken alınan fonksiyonel vücut öçüi bulunur. Antropometrik ölçümlerin standartlaştırılması amacıyla bazı referans noktaları belirlenmiştir:
  • 32. ANTROPOMETRİ            Yedinci boyun omuru Ense kökü Yan boyun başlangıcı Omuz başı Omuz ortası Arka kol başlangıcı Maksimum pazu kesiti Dirsek Bilek kesiti El başlangıcı Başparmak başlangıcı •Kasların simetri merkezi •Şakaklar •Alt çene ucu •Ön boyun üstü •Ön boyun altı •Bel çizgisi •Kalça çizgisi •Dizkapağı üstü •Dizkapağı altı •Ayak bileği kesiti •Ayak tabanı •Tepe noktası •Göğüs çizgisi
  • 33. ANTROPOMETRİ Yapısal vücut öçüi Vücudun ayakta ve oturarak belirli standart duruşlarında elde edilen değerlerdir.  Yükseklikler: Ayaktayken yerden otururken oturma yüzeyinden ilgili vücut noktasına kadar olan uzunluklardır. Dikey düzlemde ölçülürler.  Genişlikler: Yatay ve enine çaplardır. Dikey düzlemde ölçülürler.  Derinlikler: Yatay ve dikine çaplardır. Yanal düzlemde ölçülürler.
  • 34. ANTROPOMETRİ  Uzunluklar: Herhangi bir vücut kısmının uzun ekseni boyunca ölçülen değerdir.  Çevresel uzunluklar: Bir vücut parçasının kendisiyle aynı düzlemdeki çevresidir.  Düşüklükler: Boyun bel ve kalça arasındaki mesafelerdir.  Çıkıntılar: Bir vücut bileşeninin ucunun bileşenin başlangıcına olan uzaklığıdır
  • 35. ANTROPOMETRİ  Fonksiyonel vücut öçüi (Vücudun fonksiyonel vücut öçüinin diğer adı da dinamik antropometridir.)
  • 36. ANTROPOMETRİ  İnsanların kol,bacak ve gövdesini çalışma esnasında, değişik boyutlarda ve devamlı hareket ettirmesi nedeniyle çeşitli dinamik boyutların ölçülmesine gerek vardır.  İnsanların ayakta dururken ya da otururken çevresindeki malzemelere, kontrol sistemlerine ve çeşitli işlem noktalarına uzanabilmeleri için; eğilme, uzanma ve dönme gibi hareketlerin sınırlarını ölçmek de iş düzeni ve insan tezgah, insan – makine insan-çalışma ortamı (binalar,koridorlar vb) arakesitlerinin tasarımında optimizasyon açısından önemlidir.  Bu öçüin hesaplanmasında “dinamik antropometri” verilerinden yararlanılır.
  • 38. DETAYLA BOĞUŞURKEN ÖZÜ KAÇIRMAYALIM Juan, motosikleti ile Meksika sınırına gelir. Arkasındaki iki büyük çantayı gören sınır polisi şüphelenir ve içinde ne olduğunu sorar. Juan, "Yalnızca kum" diye yanıt verince polis, "Aç bakalım çantaları" der. Juan çantaları açar, polis didik didik kontrol etmesine rağmen kumdan başka bir şey bulamaz çantada! Bununla yetinmeyen polis, gece yarısına kadar kumu her tür tahlilden geçirtir, ancak saf kumdan başka bir şey yoktur! Polis, çantalarını Juan'a geri verir ve sınırdan geçmesine izin verir. Ertesi gün Juan Motosikletinin arkasında iki büyük çantayla tekrar sınırda belirir. Polis Juan'ı gene durdurur, didik didik arar, bir şey bulamaz ve Juan'ı serbest bırakmak zorunda kalır. Bu olay, polis emekli olana dek sürer! Bir gün emekli polis Meksika'da bir barda otururken Juan'ın içeri girdiğini görür ve yakasına yapışır; "Senin yıllardır bir şeyler kaçırdığından eminim. Çıldıracağım. Geceleri uyku uyuyamıyordum senin yüzünden. Lütfen anlat bana ne kaçırdığını. Aramızda kalacağından emin olabilirsin. Juan gülümseyerek yanıtlar, "Motosiklet"
  • 40. Ergonomik Tehlikeler  GÜRÜLTÜ  TİTREŞİM  ÇALIŞMA ORTAMI  TAŞIMALAR  EKİPMANLAR
  • 41. Elle Taşıma İşleri Elle tasıma işi:  Yüklerin, bir veya daha fazla isçi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak;  Kaldırılması / indirilmesi  İtilmesi / çekilmesi,  Başka bir yere götürülmesi,  Hareket ettirilmesi gibi islerin yapılması veya bu işlerin yapılması için fiziki olarak destek olunmasını,ifade eder. ………Elle Tasıma İşleri Yönetmeliği…..!
  • 42. Yük taşıma ve duruş şekli Yükün sırtta taşınması:  Sırtta taşınan yüklerin ağırlığı arttıkça, öne eğilme ve dizlerde de giderek artan bir gerilme halinin oluştuğu bilinmektedir. Anatomik açıdan önemli değişiklikler ancak, rahatça kaldırılabilen belli bir ağırlığı aştığında ortaya çıkmaktadır.  Ayrıca, yük omuzdan bele doğru inmeye başladığında, gövdenin öne eğilmesi de artmaktadır. Gerçekte, yük karşısında değişen gövde eğimi, biyomekanik açıdan, ağırlık merkezinin yer ve konumunu korumaya yönelik bir uyumdur.  Önemli olan, insan anatomik özelliklerine göre kas, bağ ve eklem dokularına zarar vermeyecek yük ağırlığını belirlemektir.  Bu konuda Dünya Çalışma Örgütü’nün (ILO) "taşınabilir maksimum yük" kararları olduğu gibi, her ülkenin de kabul ettiği yük ağırlıkları vardır.
  • 43. Yük taşıma ve duruş şekli Bir yükü kaldırmak:  Gövdenin pozisyonu ve çeşitli anatomik bölgelerin bu hareketlerden etkilenmesi; 1. kaldırılan yükün ağırlığına, 2. yükün kaldırıldığı yüksekliğe ve 3. tutuş pozisyonlarına bağlıdır.  Yerdeki bir yükü kaldırmak için ilk yapılan hareketler, gövde gerici kaslarının tam olarak gevşetilmesi ve böylece gövdenin öne bükülmesi ile başlar. Yük kaldırılırken, omurgayı dikleştiren kaslar kuvvetle kasılarak, gövdenin tam dikleştiği noktaya kadar, giderek azalan kas eforu ile çalışırlar.
  • 44. Sakıncalı yük kaldırma  Gövdesini öne bükerek 40 kilogram bir ağırlığı yerden kaldıran normal bir insanın, bel omurları arasındaki fibroelastik kıkırdak dokusu üzerine 450 kg yük binebilmektedir. Bu da uzun dönemde, disk kayması, disk fıtığı gibi istenmeyen sakatlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde devamlı araştırmalar yapılmaktadır.
  • 45. Yük kaldırmada doğru hareketler  Günümüze kadar yapılan çalışmalar, yük kaldırmada, fonksiyonel anatomi açısından zayıf olan bel kasları yerine, daha kuvvetli ve biyomekanik bakımda da daha avantajlı olan bacak kaslarının kullanılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır.  Gövdenin olabildiği öçüde dik kalmasına olanak verecek bir şekilde, dizleri bükerek yüklere yaklaşmak ve bacakların gücü ile yük kaldırmak, endüstrilerde ilk öğretilen biyomekanik prensiplerden biridir.
  • 46. Yük kaldırmada doğru ve yanlış hareketler
  • 47. Güvenli Kaldırma Teknikleri Elle Kaldırma Alternatifleri El arabası ve itme aracı kullanırken aşağıdaki noktalar hatırlanmalı!!!!!  İtmek her zaman çekmekten daha kolaydır.  El arabasını veya itme aracını kullanırken her iki el de kullanılmalıdır.  Gerekli olduğu durumda yükü sabitlemek için halat vs. kullanılmalıdır.
  • 48. Elle Kaldırma Alternatifleri El Lifti, Forklift, Vinç, Mobil Vinç  Eğer taşınacak yük, el arabası ile taşınamayacak kadar ağır ise yerine göre El Lifti,Forklift,vinç veya Mobil Vinç kullanılmalıdır.  DİKKAT!!.....Herhangi bir kişi nasıl kullanılacağını öğreten bir eğitim almadan ve kullanma yetkisi-belgesi bulunmadan hiçbir kaldırma ekipmanını kullanmamalıdır.
  • 49. Elle Kaldırma Alternatifleri: El Lifti-Forklift  Fazla yüklemeyin.  Belirli kapasitede olması gereken ağırlık limitleri ile kullanın.  Yükü ortalayın  Taşıma sırasında yük en düşük seviyede taşınmalıdır.  Yükleri düzgün yerleştirin.
  • 50. Elle Kaldırma Alternatifleri:vinç  Sık sık denetimleri yapılmalıdır(Teknik Periyodik)  Hiçbir zaman yükü vinçle sürüklenmemelidir.  Sabitleyici halatların kesilmesine engel olmak için     yükün keskin kenarları kaplanmalıdır. Askıda yük varken yol üzerinde herhangi bir engel veya personel bulunmamalıdır. Yükün, yük koyma yerinde kancalı kayışlar ile kayması engellenmelidir. Mümkün olduğunca düşük mesafede taşınmalıdır. Ani duruş ve başlatmadan kaçınılmalıdır.
  • 51. Basit hareketler:  İki saatte bir ayağa kalkarak sağ elini sol omzuna, sol elini       sağ omzuna götürerek hareket ettirin. Boynunuzu sağa sola ve öne arkaya hareket ettirin. Kendinizi zorlamadan bel hareketi yapın. Ayağa kalkınız ve sağ elinizle sol omzunuzu, sol elinizle sağ omzunuzu kavrayın. Basınızı kolunuzun aksi yönünde çevirebildiğiniz kadar hareket ettirin. Boynunuzu beşer kez sağa sola öne ve arkaya doğru hareket ettirin. Başlangıçta kendinizi zorlamayın. Gün geçtikçe ve boyun kaslarınız güçlendikçe zaten hareket mesafesi artacaktır
  • 55. MEVZUAT  ILO Sözleşmeleri (127 nolu sözleşme)  İş Kanunu  İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü  Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği  Gürültü Yönetmeliği  Titreşim Yönetmeliği