2. TANIM
AYAK ANATOMİSİNE GENEL BAKIŞ
NEDENLERİ
TEDAVİSİ
3. Erişkin Edinilmiş Düztaban Deformitesi
Erişkin edinilmiş düztaban deformitesinin (İng: adult-acquired flatfoot
deformity = AAFD) ayak kemerlerinin aktif ve pasif stabilizörlerindeki
dengesizlik
"Edinilmiş" terimi yapısal olarak normal bir ayakta sonradan ortaya çıkan
fizyolojik veya yapısal değişiklikleri ifade eder
4. ANATOMİ
Ayak ve ayak bileğinde
Tarsaller,
Metatarsaller ve
Falankslar olmak üzere 3 gruptan oluşan toplam 26 kemik vardır.
Tarsal grupta 7 kemik vardır. Bunlar
Talus,
Kalkaneus,
Küboid,
Naviküler ve
3 küneiform kemiktir.
5. Ayak ön-orta-arka olmak üzere 3
fonksiyonel bölüme ayrılır
Arka (Talus, kalkaneus, tibia ve fibula distal ucu)
Orta (Kuneiform, kuboid, navikular)
Ön (5 metatars, 14 falanks)
8. Ayak Bileği Çevresindeki Önemli
Bursalar
Retrokalkaneal bursa
Retroaşil bursa
Subkalkaneal bursa
Subkutanöz malleolar bursalar
9. Ligamentler
Ayak bileğinin ligamanlar tarafından sağlanan stabilitesi aşırı derecede
oluşabilecek inversiyon-eversiyon, anteroposterior ve torsiyonel hareketleri
engellemeye yardımcı olur.
Dış yan tarafta bu ligaman desteği anterior talofibular, kalkaneofibular ve
posterior talofibular ligamanlar tarafından sağlanır.
Ayak bileğinin iç tarafında deltoid ligaman bulunur.
12. SPRİNG LİGAMENT
Spring ligament kompleksi medial arkın önemli bir stabilizatörüdür.
Bu kalkaneonaviküler ligament talusun başını destekler, talonaviküler
ekleme stabilite sağlar ve statik destek özelliği ile medial longitudinal arkın
şeklini korur.
Semptomatik AAFD de en sık etkilenen staibilazatördür
13. Ayakta 2 Longutidinal , 2 Transvers
Olmak Üzere Toplam 4 Ark Vardır
Lateral longitudinal ark
Medial longitudinal ark
Anterior metatarsal ark
Posterior metatarsal ark
15. TİBİALİS POSTERİOR TENDONU
Orta ayak primer invertörüdür (naviküler-kuneiform,2-4.metetars tabanlar ve
sustentakulum tali)
Medial longitudinal arkı dinamik olarak destekler ve kaldırır
Ayak bileğine plantar flexion ve ön ayağa add-supinasyon,subtalar inverisyon
Posterior tibial tendon yetmezliği veya disfonksiyonu AAFD nin en sık sebebidir
16. ETiYOLOJİ
Eversiyon yaralanması
Atletik aktivitede ani artış
Steroid enjeksiyonu
Ayakta dizilim bozuklukarı :hiperpronaston +aşil gerginliği
Dejenerasyon
Aşırı kullanım
İnflamatuvar artiritler (spa,gut,ra)
17. PTT YETERSİZLİĞİ
Orta yaşlı obez kadınlarda sık
Ayak bileğinin posteromedialinde ağrı ve bir seri ayak
deformitesine yol açar
Etiyoloji: Travma,dejenerasyon,aşırı kullanma,inflamatuar artritler,
tendon kalsifikasyonları,dm,ht ,cerrahi
Erişkin populasyonda kazanılmış pes planusun en önemli nedeni
Ayağın medial arkını oluşturan tendondur.Tendonun
disfonksiyonu yada rüptürü kazanılmış tek taraflı pes
planusa,ayağın arkasında valgusa,ayağın önünde abduksiyona ve
talonaviküler subluksasyona neden olur
18. Patofizyoloji
PTT yetersizliği AAFD nin ensık sebebidir
Yetersizliği durumunda ön ayakta pronasyon ve abduksiyon ile beraber
,düz tabanlık oluşur
Zamanla tendon yağışma yerinde uzama ,talonaviküler eklem kapsülü ve
spring ligamentinde rüptür gelişebilir;
Bu da topukta valgus ve kalkeneusta dış rotasyona sebeb olur
Aşil tendonunda kontraktür
Subfibular impingimenta yol açabailir
İleri dönemde müdahale edilmezse deltoid ligaman yetersizliği ve ayakbileğinde
valgus tiltine sebeb olur
19. Patofizyoloji
Nöropati ile ilişkili pes planus : charcot atropatisi(dm,spinal kord hasarı
Orta ayak çökmesi ,kavisli tabana yol açar(rocker bottom)
Ptt medial malleol etrafında kavis yaptığı yer görece avasculerdir
Burası yüksek stress kuvvetlerine maruz kaldığında rüptürler sıktık
Bu durum iskemi ve tendinosiz ile ilişkili durumu açıklamaktadıır
20. KLİNİK BULGULAR
Pes planus deformitesi
Tek ayak parmak ucunda yükselmeyi yapamama veya ağrılı olması
Ptt seyri boyunca ağrı olması
Yürüme güçlüğü
21. Fizik muayene
Özellikle tendonun en distal kısmı üzerinde hassasiyet ve ağrı ödem
(dirençli inverisyonda ağrı )
Too many toe sign
Tek ayak parmak ucunda kalkma testinde zorlanma
23. Görüntüleme
Fizik muayeneden sonra en yararlı tetkiktir
Mr : nadiren gerekli ,tendonda fibröz longitudinal hipertrofi ,bulböz
genişleme
Grafi :ayakta basark AP,oblik ve lateral ile ayakta ,mortis ve lateral ayak
bileği grafileri istenir
24. PES PLANUS RADYOGRAFİK TANI
Talonavicular coverage angle
Naviküler kemiğin talusa göre subluksasyonunu gösterir
Ön ayak abduksiyonunda yararlıdır
Basarak dorsolateral (ap )grafi gerekir
İki çizgi çizilir
1. talusun eklem yüzeyinin kenarlarını birleştiren
2. navikuların eklem yüzeyinin kenarlarını birleştiren çizgi
Bu iki hattın oluşturduğu açı talonaviküler kapsama açısıdır
25. Normal
Normal talonavicular coverage angle. The angle
between the articular surfaces of the talus and the
navicular is less that 7 degrees.
Talonavicular uncoverage indicating
pes planus.
26. Lateral talar - 1st metatarsal angle(Meary's angle)
pes planus tanısında radyologların en çok kullandığı yöntemdir
Bu açı talusun uzun ekseni ile 1.metatarsal arasındaki açıdır
Basarak lateral grafi gerekir
Çizgi talonavicular joint, naviculo-cuneiform, or cuneiform-
metatarsal eklemlerden geçmelidir
Talustan geçen eksen ile 1.metatarstan geçen açı uyumludur
Açının 4 dereceden büyük olması pes planusu düşündürür
27. a. Normal Meary's angle. The long axis of the talus
intersects that of the first metatarsal.
b. The long axis of the talus is angled
plantarward in relation to the first metatarsal,
consistent with pes planus.
28. Calcaneal pitch
Kalkaneusun plantar en yüzeyinden distal artiküler yüzeyin alt sınırına bir
çizgi çekilir.
2. çizgi tranvers planda çizilir ,kalkeneustan 5.metatarsa
Calcaneal pitch 18 to 20° normal olarak kabul edilir
29. a. Normal calcaneal pitch
b. Decreased calcaneal pitch indicating
pes planus.
30. AP Talar - 1st metatarsal angle
Bu açı ön ve orta ayak abduksiyonunu gösterir
Talusun orta çizgisinden 1.metatarsa doğru çizgi çizilir
Çizginin 1.metartarsa göre medialde kalması pes planusu
gösterir
31. a. Normal talar-1st metatarsal angle on AP
view. A line drawn trough the mid-axis of
the talus passes through the base of the
first metatarsal and is angled laterally in
relation to the long axis of the shaft of the
metatarsal.
b. Abnormal talar-1st metatarsal angle, angled
medial to the first metatarsal.
32. Evreleme
Evre 1 disfonksiyon:
Başlangıç evresi.
PTT'nin inframalleolar geçişi üzerinde hassasiyet vardır.
Tek bacak topuk kalkışı testinde çok hafif tendon gücü kaybı olabilir. Ayak
ve bilekte fiks deformite yoktur, normal dizilim görülür.
33. Evre 2 disfonksiyon
Bu evrede dinamik deformite vardır.
Arka ayakta valgus ve ön ayakta abduksiyon olur.
PTT seyri boyunca palpasyonda ağrı olur, hipertrofi ya da defektler eşlik
edebilir.
Hasta ayakta iken arkadan incelendiğinde lateral parmakların
görünürlüğü artmıştır (çok fazla parmak belirtisi).
Tek bacak topuk kalkışı testi, güçsüzlük nedeniyle yapılamayabilir.
Yapılırsa da normal tendonu gösteren düzeltici topuk inversiyonu genelde
eksiktir.
Gastroknemius kontraktürü yoksa orta ayak ve arka ayak hareket testleri
normal sonuç verir.
34. Evre 3 disfonksiyon
Kronik disfonksiyon ve PTT'nin uzaması fiks arka ayak deformitesine yol
açar.
Arka ayağın fiks valgus deformitesinde düz bir zemin sağlamak için ön
ayak tipik olarak kompansatuar fiks supinasyon pozisyonuna gelir.
Evre 3 hastalıkta sıklıkla kalkaneus sublukse olur ve subfibular
impingemente bağlı lateral ağrı ortaya çıkar.
35. Evre 4 disfonksiyon
Uzun süreli arka ayak valgusu deltoid komplekse artan yük bindirir ve
sonuda yetmezlik olur.
Talustaki valgus, ayak bileğine ekzentrik yüklenme ve tibiotalar artroza yol
açar.
36. Medikal tedavi:
Klinik değerlendirmeye göre uygun tedavi seçilir.
Ağrı yapan ya da ağrıyı arttıran aktiviteleri azaltma.
Soğuk uygulama. NSAİİ. 6-8 hafta AFO kullanımı (immobilizasyon).
Ayak arkların destekleyen tabanlık kullanımı.
Fizik tedavi (germe ve kuvvetlendirme egzersizleri, iyontoforez gibi
modaliteler).
Steroid enjeksiyonu (tendon rüptürüne yol açabilir)
37. Cerrahi tedavi
Konservatif tedavi ile sonuç alınamazsa cerrahi yapılabilir
Evre 1: Konservatif tedaviden en çok fayda gören gruptur. Konservatif
tedavi ile iyileşme olmazsa debridman ve PTT'ye tenosinoviektomi yapılır.
Evre 2: Konservatif tedavi ile büyük oranda tedavi olurlar. Konservatif
tedavi ile iyileşme olmazsa yumuşak doku ve kemik rekonstrüksiyonu
yapılabilir. Flkesör digitorum longus transferi, medialize edici kalkaneal
osteotomi uygulanır. Farklı teknikler mevcuttur. Gastroknemius-soleus
kompleksine uzatma yapılabilir.
Evre 3: Konservatif tedavi NSAİİ ve Arizona breysi ile sınırlıdır. Fiks
deformite nedeniyle breys düzeltici değil uyum sağlayıcı özelliktedir.
Başarı şansı azdır. Cerrahi olarak artrodez gerekir.
Evre 4: Pantalar artrodez ya da tibiotalokalkaneal artrodez gerekir.