2. Etik nedir tan脹mlayabileceksiniz.
Biliim teknolojileri ve etik kurallar脹n脹
sayabileceksiniz.
Gizlilik ne olduunu s旦yleyebileceksiniz.
Doruluun ne olduunu s旦yleyebileceksiniz.
Fikri M端lkiyetin tan脹m脹n脹 yapabileceksiniz.
Hedef ve Kazan脹mlar 1/2
2
3. Eriim nedir tan脹m脹n脹 yapabileceksiniz.
Bilgisayarlar脹n iyerlerinde kullan脹lmas脹n脹n insanlara
getirdii yeni durumlar脹 旦reneceksiniz.
Bilgisayar su巽lar脹n脹 旦reneceksiniz.
Hedef ve Kazan脹mlar 2/2
3
4. Etik nedir ?
Biliim Teknolojileri ve Etik denildiinde akl脹n脹za ne
geliyor?
4
n Bilgiler
5. Yunanca ethos kelimesine dayand脹脹 usul, adet
yada gelenek anlam脹na geldii biliniyor.
Etik; doruyla yanl脹脹, hakl脹 ile haks脹z脹,iyiyle k旦t端y端,
adil ile adil olmayan脹 ay脹rt etmek ve doru, hakl脹 ,iyi
ve adil olduuna inand脹脹m脹z eyleri yapmakt脹r.
5
Etik 1/2
7. Elektronik ve network ortam脹nda uyulmas脹 gereken
kurallar脹 tan脹mlayan normlar ve kodlar k脹saca biliim
etiini ifade eder.
Biliim Etiine, biliim alan脹nda uyulmas脹 gereken
yaz脹l脹 ve yaz脹l脹 olmayan kurallar diyebiliriz
7
Biliim Teknolojileri ve Etik 1/10
8. Biliim etii, genel olarak bilgi ve iletiim
teknolojileri(B聴T) kullan脹m脹 ile ortaya 巽脹kan bir tak脹m
etik konular脹n脹 ele alan emsiye bir kavram olarak
d端端n端lebilir.
Biliim etiine ilikin g端nl端k hayatta en s脹k
kullan脹lan kavramlar bilgisayar etii ve internet
etiidir.
8
Biliim Teknolojileri ve Etik 2/10
9. Bilgisayar etii, s端rekli gelien bilgisayar
teknolojilerindeki kavram,politika, deerler
aras脹ndaki ilikileri ele alan dinamik ve karma脹k
巽al脹ma alan脹 bi巽iminde tan脹mlanabilir.
Bilgisayar Etii Enstit端s端(Computer Ethics Institute)
taraf脹ndan ortaya konan 10 etik kural脹 unlard脹r.
9
Biliim Teknolojileri ve Etik 3/10
10. 1. Bilgisayar脹 baka insanlara zarar vermek i巽in
kullanma.
2. Baka insanlar脹n bilgisayar 巽al脹malar脹na
kar脹t脹rma.
3. Baka insanlar脹n dosyalar脹n脹 kar脹t脹rma.
4. Bilgisayar脹 h脹rs脹zl脹k yapmak i巽in kullanma.
5. Bilgisayar脹 yalan bilgiyi yaymak i巽in kullan脹lma.
10
Biliim Teknolojileri ve Etik 4/10
11. 6. Bedelini 旦demediimiz yaz脹l脹m脹 kopyalamaya da
kullanma.
7. Baka insanlar脹n bilgisayar kaynaklar脹n脹 izin
almadan kullanma.
8. Baka insanlar脹n entelekt端el bilgilerini kendimize
mal etme.
9. Yaz脹lan program脹n sosyal hayata etkilerine
dikkat et.
10.Bilgisayar脹 sayg脹 duyulacak, hakk脹nda
bahsedilecek eyler i巽in kullan.
11
Biliim Teknolojileri ve Etik 5/10
12. 聴nternet etii, internet 端zerinde kabul edilebilir ya da
kabul edilemez davran脹lar脹 belirleyen kurallard脹r.
Shea(2003) internet etii hakk脹nda 10 temel kural
belirtilmitir.
12
Biliim Teknolojileri ve Etik 6/10
13. 1) 聴nsan olduunu unutmay脹n.
2) 聴nternet ortam脹nda normal hayatta davrand脹脹n脹z
gibi davranma.
3) Sanal ortamda bulunduunuz yerin bilincinde
olarak davran脹ta bulun.
4) 聴nsanlar脹n zamanlar脹na ve internet eriim
olanaklar脹na sayg脹 g旦ster.
5) 聴nternette g端zel g旦r端n
13
Biliim Teknolojileri ve Etik 7/10
15. Mason(1986), s旦z konusu biliim etii sorunsallar脹n脹
PAPA olarak Kodlayabilecei bi巽imde
grupland脹rm脹t脹r.
Gizlilik(Privacy)
Doruluk(Accuracy)
Fikri m端lkiyet(Property)
Eriim(Accesibility)
15
Biliim Teknolojileri ve Etik 9/10
16. Bilgisayarlar脹n iyerlerinde kullan脹lmas脹
Bilgisayar su巽lar脹
Mesleki sorumluluk
K端reselleme
16
Biliim Teknolojileri ve Etik 10/10
17. Gizlilik, Mason(1986) B聴Tte meydana gelen
gelimeleri (izleme,hesaplama,erime vb.
yeteneklerinin artmas脹 ve kolaylamas脹) ve karar
alma s端recinde kullan脹lan bilginin deerinin
artmas脹n脹n bireylerin 旦zel yaant脹 alanlar脹n脹 tehdit
eden iki 旦nemli g端巽 olduunu belirtmitir.
B聴T yard脹m脹 ile bankac脹l脹k, ticaret , iletiim, elence
ve eitim etkinlikleri h脹zl脹 ve kolay bir bi巽imde
ger巽ekletirilebilmektedir
17
Gizlilik
18. Doruluk, Bilgi 巽a脹nda ge巽mi tarihsel d旦nemlere
g旦re 旦zellikler B聴T in kullan脹m脹 bilginin hem
miktar脹nda hem de niteliinde b端y端k art脹
salam脹t脹
Elektronik ortama girilen bilginin doruluu 巽ou
zaman kontrol edilmedii i巽in sorunlar
oluturabilmektedir.
18
Doruluk
19. B聴T ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi
ve da脹t脹labilmesi fikri m端lkiyet temelinde birtak脹m
sorunlar ortaya 巽脹karm脹t脹r
Bu durum, bilginin sahibi kimdir, bilgiye 旦denmesi
gereken ekonomik bedel nedir gibi sorulara neden
olmutur. Mason(1986)
19
Fikri M端lkiyet 1/2
20. 12 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazetede
yay脹nlanarak y端r端rl端e giren Fikir ve Sanat Eserleri
Kanununa g旦re korsan yaz脹l脹m脹n kullan脹lmas脹
kopyalanmas脹 yasaklanm脹t脹r.
Ama bu durum Fikri m端lkiyet etiinin
巽inenmemesine engel olamam脹t脹r.
20
Fikri M端lkiyet 2/2
21. Bilgiyi kullanmada her bulu, ka脹d脹n bulunuundan
modern bilgisayarlara kadar olan, okur-yazarl脹脹
elde etmek i巽in yeni talepler getirmitir. Bir bilgi
toplumunda, bir vatanda okur-yazar olmak i巽in en
az脹ndan 端巽 eye sahip olmal脹d脹r (Mason, 1986).
21
Eriim 1/2
22. Bilgi ile uramak i巽in zeka becerilerine sahip
olmal脹d脹r.
Bilgiyi depolayan, ileten ve ileyen bilgi
teknolojilerine girebilmelidir.
Sonuncu olarak, bilginin kendisine eriebilmelidir.
22
Eriim 2/2
23. G端n端m端zde bilgisayarlar bir巽ok iin 端stesinden
gelmektedir.
Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar
uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve
dinlenmeleri i巽in zamana ihtiya巽 duymazlar.
Bu y端zden bir巽ok meslek dal脹nda insanlar脹n
yerlerine bilgisayarlar kullan脹lmaktad脹r.
23
Bilgisayarlar脹n 聴yerlerinde
Kullan脹lmas脹 1/2
24. Bu durum istihdam i巽in k旦t端 bir durum olarak
g旦z端kse bile donan脹m ve yaz脹l脹m m端hendislii,
sistem analistlii, bilgisayar 旦retmenlii, bilgisayar
sat脹c脹l脹脹 gibi yeni mesleklerde oluturmaktad脹r.
Baz脹 i alanlar脹nda insanlar脹n yerini tam olaarak
almasa bile ileri olduk巽a kolaylat脹racakt脹r.
24
Bilgisayarlar脹n 聴yerlerinde
Kullan脹lmas脹 2/2
25. Zararl脹 yaz脹l脹mlar ve k旦t端 niyetli kiiler bilgi 巽a脹n脹n
旦nemli etik sorunlar脹ndand脹r.
Zararl脹 yaz脹l脹mlar, Bilgisayar kullan脹c脹lar脹na ve
kurumlara bata veri kayb脹 ve sistem 巽旦kmesi
olmak 端zere 巽ok b端y端k maddi ve manevi zararlar
verebilmektedirler.
25
Bilgisayar Su巽lar脹
26. Bilgisayar uzmanlar脹n脹n bilgilerinden dolay脹
toplumda itibarl脹 ve s旦z端 ge巽en konumu vard脹r.
Mesleki Sorumluluk, Bilgisayar uzmanl脹脹 ile ilgili
mesleki kurulular脹 etik ilkeler oluturmu,etik
sorumluluklar脹n y旦netimi ve anla脹lmas脹 i巽in ders
programlar脹 gelitirmilerdir.
26
Mesleki Sorumluluk
27. K端resel yasal durumlar, k端resel i ilikileri ya da
k端resel eitim ortamlar脹nda ge巽erli olacak etik
kurallar ve deerlerin belirlenmesi gerekmektedir.
27
K端reselleme
29. 1) Doruyla yanl脹脹, hakl脹 ile haks脹z脹,iyiyle k旦t端y端,
adil ile adil olmayan脹 ay脹rt etmek ve doru, hakl脹 ,iyi
ve adil olduuna inand脹脹m脹z eyleri yapmaya..
denir.
A) Eriim
B) Gizlilik
C) Etik
D) Doruluk
29
Deerlendirme Sorular脹 1/5
30. 2) Aa脹dakilerden hangisi Etik Teorileri aras脹nda
yer almaz?
A) Normatif Etik
B) Uygulamal脹 Etik
C) Meta Etik
D) Betimleyici Etik
30
Deerlendirme Sorular脹 2/5
31. 31
3) Bilgisayar Etii Enstit端s端(Computer Ethics
Institute) taraf脹ndan ortaya konan etik kural脹ndan
biridir?
A) 聴nternette g端zel g旦r端n
B) Baka insanlar脹n dosyalar脹n脹 kar脹t脹rma.
C) G端c端n端z端 k旦t端ye kullan脹n.
D) 聴nsanlar脹n hatalar脹na kar脹 ac脹mas脹z olun.
Deerlendirme Sorular脹 3/5
32. 4) Mason(1986), s旦z konusu biliim etii
sorunsallar脹n脹 PAPA olarak Kodlayabilecei bi巽imde
grupland脹rm脹t脹r. Aa脹dakilerden hangisi bunlardan
biri deildir?
A) Doruluk
B) Eriim
C) Gizlilik
D) Etik
32
Deerlendirme Sorular脹 4/5
33. 5 ) Shea(2003) internet etii hakk脹nda 10 temel
kural aras脹nda yer almaz?
A) 聴nsan olduunu unutmay脹n.
B) 聴nsanlar脹n 旦zel hayatlar脹na sayg脹 g旦sterme.
C) Bilgisayar脹 h脹rs脹zl脹k yapmak i巽in kullanma.
D) 聴nsanlar脹n hatalar脹na kar脹 ba脹lay脹c脹 olun.
33
Deerlendirme Sorular脹 5/5
34. 1) C
2) B
3) B
4) D
5) C
34
Deerlendirme Cevaplar脹