ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Etik sadiksun

•Download as PPT, PDF•
•
sadık sun
sadık sun

tıp etiği

1 of 42
Downloaded 19 times
ETİK (Tıp Etiği) Psk.Sadık SUN Diyarbakır Çocuk Hastalıkları Hastanesi 10.15.2014
ETİK • Yunanca “ Ethos” sözcüğünden gelmektedir. • Etik, temel olarak neyin iyi, neyin kötü, neyin doğru, neyin yanlış, nelerin erdem, nelerin ahlaksızlık, neyin adil, neyin suç olduğunu belirlemeye çalışır. • Toplumun bakış açısını da dikkate alarak, bireylerin uygun ve uygun olmayan davranışlarını belirlemektedir.
Tıbbi etiğin genel olarak amacı nedir?  Etik, gündeme geldiği antik çağdan bu yana “değerler dünyası” ile ilgilenir.  Temel sorunsalı “ İyi” nin ve “ kötü”nün ne olduğu?, mutlak “ iyi” nin olup olmayacağıdır ? 3
Etiğin ilgi Alanına Giren Bazı Konular  Bazı sebeplerden ötürü gebeliğin sonlandırılması.  Sperm Bankaları  Taşıyıcı Annelik  Genetik Bilimi İle ilgili Bazı Konular (Örn: Canlıyı Kopyalama  Ötenazi…..
ETİK DEĞER  Etik değerlerden söz edildiğinde dürüstlük, yardımseverlik, doğruluk, adaletli olmak, sadakat, yalan söylememek, hırsızlık yapmamak, cana kıymamak gibi dünyanın her yerinde geçerli olan değerlerden söz ediliyor demektir.
 “ Etik değerler evrenseldir ve her ülkede geçerliliği olan kurallardır. ”
 Kişi, bir etik kuralı kendisine rehber alarak, olaylar karşısında gerekliliğine inandığı tutum ve davranışları gösterebilir.  Sağlık alanında çalışan sağlık personelinin tıbbi etik kurallarına sahip olması vazgeçilmez bir gerekliliktir.  Bu kurallar meslek gurubu içinde belli bir disiplin ortamı yaratır.
AHLAK:  Kişiler arası ilişkilerde uyulması gereken ilke ve kurallardır.  Her toplumda değişebilecek gelenekler alışkanlıklar ,örf ve adetler ,töreler ,yaşam biçimleri gibi tutum ve davranışlar için kullanılır.
Etik sadiksun
Etik İle Ahlak Ahlak Arasındaki Fark ****En önemli fark*** Etik evrensel ahlak bölgesel kısmi bir olgudur yani etiğin içeriği evrensel normlardır, ahlakın içeriği ise gelenek ve göreneklerdir.
Etik İle Ahlak Ahlak Arasındaki Fark  Bir doktorun din, dil, ırk, mezhep gözetmeksizin bir hastanın hayatını kurtarması mesleki ve insani etiktir.  Töre Cinayetlerinin olması, Erken yaşta evlendirme o bölgenin yada o yörenin ahlakıdır.  Yalan söylemek etik dışıdır herkes tarafından yanlış olduğu düşünülür oysa kürtajın yasaklanması kimi ahlak çerçevelerinde doğru kimisinde yanlıştır.
TIP ETİĞİ İLKELERİ  Özerkliğe saygı ilkesi  Yararlılık ilkesi  Kötü davranmama ilkesi  Aydınlatılmış onam ilkesi  Adalet ilkesi  Gizliliğe saygı ilkesi  Doğruluk ilkesi  Sözünde durma ilkesi  Sır saklama ilkesi  Gerçeğe uyma ilkesi  Eşitlik ilkesi, bu ilkelerden bazılarıdır.
 Kansere yakalanmış bir hastadan hastalığın gizlenmesi hatta onun kanser olmadığının söylenmesi hekim hasta ilişkisi içinde sıkça karşılaşılan bir hekim tutumudur. Oysa ki, böyle bir tutum, aynı zamanda gerçeği söyleme, doğruluk, aydınlatılmış onam ilkelerinin; dolayısıyla, tüm bu ilkeleri içinde barındıran özerkliğe saygı ilkesini çiğnemiş olmaktadır. Öte yandan gerçeğin hastaya zarar vereceği düşüncesiyle gösterilen bu tutum, yararlılık ilkesini ön planda tutan görüş sahipleri tarafından ise. doğru bir davranış olarak görülebilir
Tıbbın Temel Etik İlkeleri İnsanlar arasındaki tüm ilişkilerin temel, doğal ve vazgeçilmez ilkelerindendir. Bunlar;  1) Özerklik İlkesi:  Bireyin özerkliğine saygı gösterme  2) Yararlılık İlkesi:  Yararlı olma, yarar-zararı dengeleme  3) Zarar Vermeme İlkesi:  Zararı önleme, zarar vermekten kaçınma,  4) Adalet ilkesi:  Hakkaniyetli olma, tıbbi kaynakları adil paylaştırma.
11)) ÖÖzzeerrkklliiğğee SSaayyggıı İİllkkeessii::  Bireyin kendi hakkında karar vermesine olanak tanıma  Bireyin seçimini özerk biçimde yapabilmesi, sergilediği eylemini de bilinçli ve istekli olarak gerçekleştirmesidir.
22)) ZZaarraarr VVeerrmmeemmee İİllkkeessii::  Zarardan kaçınma  Zararı önleme  Olası zararları öngörme ve risk faktörlerini bilmek ve ortadan kaldırabilmek.
33)) YYaarraarrllııllııkk İİllkkeessii::  Yararlı olma  Yararlı olanı gözetme  Elde edilecek yarar ile verilecek zarar tarafsızca tartma, dengeleme
44)) AAddaalleett İİllkkeessii::  Adil olma,  Doğru olanı yapma,  bütün insanları ırk, dil, din, cinsiyet, sosyal sınıf... gibi farklı açılardan eşit görmek.  Tıbbi kaynakları adil paylaştırma,  Tıbbi kaynakları etkin kullanma (nafile kullanılmasını önleme)  Bu anlamda' böbrek aktarımı yapılacak gençlerin yaşlılara tercih edilmesi, tıbbi araçların kullanımında toplumsal statülere göre karar verilmesi gibi durumlar, ilkenin ihlal edildiğini gösterir örneklerdendir.
Etik Haklar 1) Sağlık kaynaklarından yararlanma hakkı 2) Tedavi hakkında karar verme hakkı 3) Aydınlanma hakkı 4) Sırlarının korunmasını bekleme hakkı, 5) Mahremiyetinin korunmasını dileme hakkı, 6) Sağlık hizmetlerinden eşit yararlanma hakkı, 7) Kaynaklardan adil pay alma hakkı 8) Hakkaniyetli /Tarafsız - Önyargısız davranılmayı bekleme hakkı, gibi.
20 Hasta Hakları Hasta hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder.
1) Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir.
2) Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı Her bir kişi:  Hastalığı,  Uygulanacak tanı yöntemleri,  Önerilen tıbbi müdahale/ tedavi,  Bunun yararı, riskleri ve olası tehlikeleri,  Eğer varsa başka bir tıbbi müdahale yöntemi,  Bunun da yararları, tehlikeleri,  Tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek olası sonuçları ile  Hastalığın seyri ve sonucu hakkında sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir.  Etik Ödev: Hastayı aydınlatma ödevi
3) Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Hakkı  Kanunda gösterilen istisnalar dışında, kimse, onamı /rızası olmaksızın ve verdiği onama uygun olmayan bir şekilde tıbbi uygulamaya tabi tutulamaz.
4) Tedaviyi Reddetme veya Durdurma Hakkı  Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan ya da uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek durdurulmasını istemek hakkına sahiptir.
5) Hastanın Tedavisiyle ilgili Bilimsel Çalışmalara Katılma/ Katılmama Hakkı  Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi yöntemlerinin hastaya faydalı olamayacağı kesin olduğu durumda;  Yeni yöntemin faydalı etkilerinin anlaşılması için hasta bilimsel çalışmalara katılabilir.
Hastanın Tedavisiyle ilgili Bilimsel Çalışmalara Katılma/ Katılmama Hakkı  Ancak hastanın gerçek aydınlatılmış onamının bulunması şartı yerine getirilmiş olmalıdır.
6) Hastanın Tıbbi Kayıtlarını İnceleme Hakkı  Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili /kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir.  Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.
7) Mahremiyete Saygı Gösterilmesini Bekleme Hakkı  Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir.  Her türlü tıbbi müdahale; hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle yapılır.
8) Bilgilerin Gizli Tutulması  Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz.
9) Tıbbi Araştırmalar: Tıbbi Araştırmalarda Onam/Rıza  Hiç kimse, bakanlığın izni ve bireyin onamı bulunmaksızın, deney, araştırma veya eğitim amaçlı tıbbi müdahaleye sokulamaz.  Üzerinde araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut bütünlüğünden üstün tutulamaz.  Gerçek bir aydınlatılmış onamdan söz edebilmemiz için hastaya verilmesi gereken bilgilerin açıkça verilmiş olması, bilginin anlaşılır olması, hastanın gönüllü, yeterli olması ve bunların sonunda denek/hastanın onam vermiş olması gerekmektedir.
10) Hastanın Güvenliğin Sağlanmasını Bekleme Hakkı  Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu isteme hakkı vardır.  Etik Ödev: Kötü davranmama ödevi,  Olası zararları önleme ödevi
11) Değerlerine Saygı Gösterilmeyi Bekleme Hakkı  Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.  Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır.
12) Ziyaret Edilmeyi Bekleme ve Refakatçi Bulundurma  Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.
13) Dini Gerekleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı  Kurum hizmetlerinde aksamalara neden olmamak, başkalarını rahatsız etmemek ve yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile onları manevi yönden desteklemek üzere istekleri halinde, dini inançlarına uygun din görevlisi davet edilir.
14) Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı  Hastanın ve hasta yakınlarının, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.
Etik İkilemler  Zorunlu sağlık taramaları, aşı uygulamaları gibi halk sağlığı hizmetlerinin halka ulaştırılmasında da, kimi zaman bireyin kendi hakkında karar verme hakkı göz ardı edilmekte,dolayısıyla özerkliğe saygı ilkesi ihlal edilebilmektedir.  Kansere yakalanmış bir hastadan hastalığın gizlenmesi hatta onun kanser olmadığının söylenmesi hekim hasta ilişkisi içinde sıkça karşılaşılan bir hekim tutumudur.Oysa ki, böyle bir tutum, aynı zamanda gerçeği söyleme, doğruluk, aydınlatılmış onam ilkelerinin; dolayısıyla,tüm bu ilkeleri içinde barındıran özerkliğe saygı ilkesini çiğnemiş olmaktadır. Öte yandan gerçeğin hastaya zarar vereceği düşüncesiyle gösterilen bu tutum,yararlılık ilkesini ön planda tutan görüş sahipleri tarafından ise. doğru bir davranış olarak görülebilir
 Hekimlerin uymakla yükümlü olduğu kural ve ilkeleri belirleyen (M.Ö. 460-370) “ Hipokrat Andı” da bir tür etik kurallar metnidir.
Hipokrat Andı Hekim Apollo, Aesculapius, Hygia, Panacea adına and içerim ve tüm tanrı ile tanrıçaları tanık tutarım ki, bu yemini kendi yetenek ve hükmümle yerine getireceğim. Bana bu sanatı öğreteni babam gibi tutacağım. Onun dostu olacağım ve maddiyatımı onunla paylaşacağım. Onun çocuklarını kardeşim bileceğim. İstedikleri takdirde bu sanatı onlara karşılıksız öğreteceğim, Tıbbi bilgilerimi yalnızca çocuklarım, hocamın çocukları ve bu mesleğe girip kurallarını kabul etmiş olanlarla paylaşacağım, Yetenek ve hükmüm doğrultusunda hastalarımın iyiliği ve yararı için diyet uygulayacağım ve kimseye zarar vermeyeceğim, Ne ölümcül ilaç isteyene böyle bir amaçlı ilaç vereceğim ne de ölümüne neden olacak bir tavsiyede bulunacağım. Bir kadının çocuk düşürmesine yardım etmeyeceğim, Sanat ve hayatımın temizliğini ve kutsiyetini koruyacağım, Mesaneden taş alma müdahalesi yapmayacağım bunu uzmanına bırakacağım, Girdiğim her ev, hastamın iyiliği içindir. Özgür ya da köle olsun hiçbir hastama tacizde bulunmayacağım, Hastama ait bilgileri kimseye açıklamayacağım ve onları sır olarak saklayacağım, Eğer bu yeminimi tutarsam insanlar arasında her zaman hürmet göreyim, Eğer tutmazsam aksine uğrayayım.
Hipokrat Andı;  Hekimlerin birbirlerine ve meslektaşlarına karşı etik sorumluluklarını tanımlar.  Hekimlerin birbirine saygılı, yardımlaşma ve işbirliği yapan kişiler olması istenir.  Hekimlerin hastalarına karşı yükümlülükleri de bu and içeriğinde belirtilmiştir.
Hipokrat Andı;  Bir bütün olarak değerlendirildiğinde karşımıza çıkan ana ilke, kişisel özelliklerine bakmaksızın hekimin her koşulda hastasına yararlı olması ve onun iyiliği için çalışmasıdır.  Bugün, “Yararlılık İlkesi” olarak adlandırdığımız bu etik sorumluluk yüzyıllar öncesinden süzülüp gelen hekim-hasta ilişkisinin temel öğesidir.  Hipokrat Andı, günümüzde bile, hekimlerin uymakla yükümlü olduğu ilke ve kuralları belirleyen metinlere kaynak oluşturmaktadır.
Hekim Andı Hekimlik mesleği üyeleri arasına katıldığım şu anda, hayatımı insanlık yoluna adayacağımı açıkça bildiriyor ve söz veriyorum. Hocalarıma saygı ve gönül borcumu her zaman koruyacağıma, san’atımı vicdanımın buyrukları doğrultusunda dikkat ve özenle yerine getireceğime, hasta ve toplumun sağlığını baş görev sayacağıma, benden hizmet bekleyen kimselerin sırlarına saygılı olacağıma ve onları saklayacağıma, hekimlik mesleğinin onurunu ve temiz töresini sürdüreceğime, meslekdaşlarımı kardeş bileceğime, din, milliyet, ırk, siyasî eğilim veya toplumsal sınıf ayrımlarının görevimle hastam arasına girmesine izin vermeyeceğime, insan hayatına kesinlikle saygı göstereceğime, baskı altında kalsam bile tıp bilgilerimi insanlık değer ve yasalarına karşı kullanmayacağıma, açıkça, özgürce ve namusum üzerine ant içerim. 41
KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

More Related Content

Etik sadiksun

  • 1. ETİK (Tıp Etiği) Psk.Sadık SUN Diyarbakır Çocuk Hastalıkları Hastanesi 10.15.2014
  • 2. ETİK • Yunanca “ Ethos” sözcüğünden gelmektedir. • Etik, temel olarak neyin iyi, neyin kötü, neyin doğru, neyin yanlış, nelerin erdem, nelerin ahlaksızlık, neyin adil, neyin suç olduğunu belirlemeye çalışır. • Toplumun bakış açısını da dikkate alarak, bireylerin uygun ve uygun olmayan davranışlarını belirlemektedir.
  • 3. Tıbbi etiğin genel olarak amacı nedir?  Etik, gündeme geldiği antik çağdan bu yana “değerler dünyası” ile ilgilenir.  Temel sorunsalı “ İyi” nin ve “ kötü”nün ne olduğu?, mutlak “ iyi” nin olup olmayacağıdır ? 3
  • 4. Etiğin ilgi Alanına Giren Bazı Konular  Bazı sebeplerden ötürü gebeliğin sonlandırılması.  Sperm Bankaları  Taşıyıcı Annelik  Genetik Bilimi İle ilgili Bazı Konular (Örn: Canlıyı Kopyalama  Ötenazi…..
  • 5. ETİK DEĞER  Etik değerlerden söz edildiğinde dürüstlük, yardımseverlik, doğruluk, adaletli olmak, sadakat, yalan söylememek, hırsızlık yapmamak, cana kıymamak gibi dünyanın her yerinde geçerli olan değerlerden söz ediliyor demektir.
  • 6.  “ Etik değerler evrenseldir ve her ülkede geçerliliği olan kurallardır. ”
  • 7.  Kişi, bir etik kuralı kendisine rehber alarak, olaylar karşısında gerekliliğine inandığı tutum ve davranışları gösterebilir.  Sağlık alanında çalışan sağlık personelinin tıbbi etik kurallarına sahip olması vazgeçilmez bir gerekliliktir.  Bu kurallar meslek gurubu içinde belli bir disiplin ortamı yaratır.
  • 8. AHLAK:  Kişiler arası ilişkilerde uyulması gereken ilke ve kurallardır.  Her toplumda değişebilecek gelenekler alışkanlıklar ,örf ve adetler ,töreler ,yaşam biçimleri gibi tutum ve davranışlar için kullanılır.
  • 10. Etik İle Ahlak Ahlak Arasındaki Fark ****En önemli fark*** Etik evrensel ahlak bölgesel kısmi bir olgudur yani etiğin içeriği evrensel normlardır, ahlakın içeriği ise gelenek ve göreneklerdir.
  • 11. Etik İle Ahlak Ahlak Arasındaki Fark  Bir doktorun din, dil, ırk, mezhep gözetmeksizin bir hastanın hayatını kurtarması mesleki ve insani etiktir.  Töre Cinayetlerinin olması, Erken yaşta evlendirme o bölgenin yada o yörenin ahlakıdır.  Yalan söylemek etik dışıdır herkes tarafından yanlış olduğu düşünülür oysa kürtajın yasaklanması kimi ahlak çerçevelerinde doğru kimisinde yanlıştır.
  • 12. TIP ETİĞİ İLKELERİ  Özerkliğe saygı ilkesi  Yararlılık ilkesi  Kötü davranmama ilkesi  Aydınlatılmış onam ilkesi  Adalet ilkesi  Gizliliğe saygı ilkesi  Doğruluk ilkesi  Sözünde durma ilkesi  Sır saklama ilkesi  Gerçeğe uyma ilkesi  Eşitlik ilkesi, bu ilkelerden bazılarıdır.
  • 13.  Kansere yakalanmış bir hastadan hastalığın gizlenmesi hatta onun kanser olmadığının söylenmesi hekim hasta ilişkisi içinde sıkça karşılaşılan bir hekim tutumudur. Oysa ki, böyle bir tutum, aynı zamanda gerçeği söyleme, doğruluk, aydınlatılmış onam ilkelerinin; dolayısıyla, tüm bu ilkeleri içinde barındıran özerkliğe saygı ilkesini çiğnemiş olmaktadır. Öte yandan gerçeğin hastaya zarar vereceği düşüncesiyle gösterilen bu tutum, yararlılık ilkesini ön planda tutan görüş sahipleri tarafından ise. doğru bir davranış olarak görülebilir
  • 14. Tıbbın Temel Etik İlkeleri İnsanlar arasındaki tüm ilişkilerin temel, doğal ve vazgeçilmez ilkelerindendir. Bunlar;  1) Özerklik İlkesi:  Bireyin özerkliğine saygı gösterme  2) Yararlılık İlkesi:  Yararlı olma, yarar-zararı dengeleme  3) Zarar Vermeme İlkesi:  Zararı önleme, zarar vermekten kaçınma,  4) Adalet ilkesi:  Hakkaniyetli olma, tıbbi kaynakları adil paylaştırma.
  • 15. 11)) ÖÖzzeerrkklliiğğee SSaayyggıı İİllkkeessii::  Bireyin kendi hakkında karar vermesine olanak tanıma  Bireyin seçimini özerk biçimde yapabilmesi, sergilediği eylemini de bilinçli ve istekli olarak gerçekleştirmesidir.
  • 16. 22)) ZZaarraarr VVeerrmmeemmee İİllkkeessii::  Zarardan kaçınma  Zararı önleme  Olası zararları öngörme ve risk faktörlerini bilmek ve ortadan kaldırabilmek.
  • 17. 33)) YYaarraarrllııllııkk İİllkkeessii::  Yararlı olma  Yararlı olanı gözetme  Elde edilecek yarar ile verilecek zarar tarafsızca tartma, dengeleme
  • 18. 44)) AAddaalleett İİllkkeessii::  Adil olma,  Doğru olanı yapma,  bütün insanları ırk, dil, din, cinsiyet, sosyal sınıf... gibi farklı açılardan eşit görmek.  Tıbbi kaynakları adil paylaştırma,  Tıbbi kaynakları etkin kullanma (nafile kullanılmasını önleme)  Bu anlamda' böbrek aktarımı yapılacak gençlerin yaşlılara tercih edilmesi, tıbbi araçların kullanımında toplumsal statülere göre karar verilmesi gibi durumlar, ilkenin ihlal edildiğini gösterir örneklerdendir.
  • 19. Etik Haklar 1) Sağlık kaynaklarından yararlanma hakkı 2) Tedavi hakkında karar verme hakkı 3) Aydınlanma hakkı 4) Sırlarının korunmasını bekleme hakkı, 5) Mahremiyetinin korunmasını dileme hakkı, 6) Sağlık hizmetlerinden eşit yararlanma hakkı, 7) Kaynaklardan adil pay alma hakkı 8) Hakkaniyetli /Tarafsız - Önyargısız davranılmayı bekleme hakkı, gibi.
  • 20. 20 Hasta Hakları Hasta hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder.
  • 21. 1) Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir.
  • 22. 2) Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı Her bir kişi:  Hastalığı,  Uygulanacak tanı yöntemleri,  Önerilen tıbbi müdahale/ tedavi,  Bunun yararı, riskleri ve olası tehlikeleri,  Eğer varsa başka bir tıbbi müdahale yöntemi,  Bunun da yararları, tehlikeleri,  Tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek olası sonuçları ile  Hastalığın seyri ve sonucu hakkında sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir.  Etik Ödev: Hastayı aydınlatma ödevi
  • 23. 3) Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Hakkı  Kanunda gösterilen istisnalar dışında, kimse, onamı /rızası olmaksızın ve verdiği onama uygun olmayan bir şekilde tıbbi uygulamaya tabi tutulamaz.
  • 24. 4) Tedaviyi Reddetme veya Durdurma Hakkı  Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan ya da uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek durdurulmasını istemek hakkına sahiptir.
  • 25. 5) Hastanın Tedavisiyle ilgili Bilimsel Çalışmalara Katılma/ Katılmama Hakkı  Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi yöntemlerinin hastaya faydalı olamayacağı kesin olduğu durumda;  Yeni yöntemin faydalı etkilerinin anlaşılması için hasta bilimsel çalışmalara katılabilir.
  • 26. Hastanın Tedavisiyle ilgili Bilimsel Çalışmalara Katılma/ Katılmama Hakkı  Ancak hastanın gerçek aydınlatılmış onamının bulunması şartı yerine getirilmiş olmalıdır.
  • 27. 6) Hastanın Tıbbi Kayıtlarını İnceleme Hakkı  Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili /kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir.  Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.
  • 28. 7) Mahremiyete Saygı Gösterilmesini Bekleme Hakkı  Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir.  Her türlü tıbbi müdahale; hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle yapılır.
  • 29. 8) Bilgilerin Gizli Tutulması  Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz.
  • 30. 9) Tıbbi Araştırmalar: Tıbbi Araştırmalarda Onam/Rıza  Hiç kimse, bakanlığın izni ve bireyin onamı bulunmaksızın, deney, araştırma veya eğitim amaçlı tıbbi müdahaleye sokulamaz.  Üzerinde araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut bütünlüğünden üstün tutulamaz.  Gerçek bir aydınlatılmış onamdan söz edebilmemiz için hastaya verilmesi gereken bilgilerin açıkça verilmiş olması, bilginin anlaşılır olması, hastanın gönüllü, yeterli olması ve bunların sonunda denek/hastanın onam vermiş olması gerekmektedir.
  • 31. 10) Hastanın Güvenliğin Sağlanmasını Bekleme Hakkı  Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu isteme hakkı vardır.  Etik Ödev: Kötü davranmama ödevi,  Olası zararları önleme ödevi
  • 32. 11) Değerlerine Saygı Gösterilmeyi Bekleme Hakkı  Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.  Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır.
  • 33. 12) Ziyaret Edilmeyi Bekleme ve Refakatçi Bulundurma  Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.
  • 34. 13) Dini Gerekleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı  Kurum hizmetlerinde aksamalara neden olmamak, başkalarını rahatsız etmemek ve yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile onları manevi yönden desteklemek üzere istekleri halinde, dini inançlarına uygun din görevlisi davet edilir.
  • 35. 14) Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı  Hastanın ve hasta yakınlarının, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.
  • 36. Etik İkilemler  Zorunlu sağlık taramaları, aşı uygulamaları gibi halk sağlığı hizmetlerinin halka ulaştırılmasında da, kimi zaman bireyin kendi hakkında karar verme hakkı göz ardı edilmekte,dolayısıyla özerkliğe saygı ilkesi ihlal edilebilmektedir.  Kansere yakalanmış bir hastadan hastalığın gizlenmesi hatta onun kanser olmadığının söylenmesi hekim hasta ilişkisi içinde sıkça karşılaşılan bir hekim tutumudur.Oysa ki, böyle bir tutum, aynı zamanda gerçeği söyleme, doğruluk, aydınlatılmış onam ilkelerinin; dolayısıyla,tüm bu ilkeleri içinde barındıran özerkliğe saygı ilkesini çiğnemiş olmaktadır. Öte yandan gerçeğin hastaya zarar vereceği düşüncesiyle gösterilen bu tutum,yararlılık ilkesini ön planda tutan görüş sahipleri tarafından ise. doğru bir davranış olarak görülebilir
  • 37.  Hekimlerin uymakla yükümlü olduğu kural ve ilkeleri belirleyen (M.Ö. 460-370) “ Hipokrat Andı” da bir tür etik kurallar metnidir.
  • 38. Hipokrat Andı Hekim Apollo, Aesculapius, Hygia, Panacea adına and içerim ve tüm tanrı ile tanrıçaları tanık tutarım ki, bu yemini kendi yetenek ve hükmümle yerine getireceğim. Bana bu sanatı öğreteni babam gibi tutacağım. Onun dostu olacağım ve maddiyatımı onunla paylaşacağım. Onun çocuklarını kardeşim bileceğim. İstedikleri takdirde bu sanatı onlara karşılıksız öğreteceğim, Tıbbi bilgilerimi yalnızca çocuklarım, hocamın çocukları ve bu mesleğe girip kurallarını kabul etmiş olanlarla paylaşacağım, Yetenek ve hükmüm doğrultusunda hastalarımın iyiliği ve yararı için diyet uygulayacağım ve kimseye zarar vermeyeceğim, Ne ölümcül ilaç isteyene böyle bir amaçlı ilaç vereceğim ne de ölümüne neden olacak bir tavsiyede bulunacağım. Bir kadının çocuk düşürmesine yardım etmeyeceğim, Sanat ve hayatımın temizliğini ve kutsiyetini koruyacağım, Mesaneden taş alma müdahalesi yapmayacağım bunu uzmanına bırakacağım, Girdiğim her ev, hastamın iyiliği içindir. Özgür ya da köle olsun hiçbir hastama tacizde bulunmayacağım, Hastama ait bilgileri kimseye açıklamayacağım ve onları sır olarak saklayacağım, Eğer bu yeminimi tutarsam insanlar arasında her zaman hürmet göreyim, Eğer tutmazsam aksine uğrayayım.
  • 39. Hipokrat Andı;  Hekimlerin birbirlerine ve meslektaşlarına karşı etik sorumluluklarını tanımlar.  Hekimlerin birbirine saygılı, yardımlaşma ve işbirliği yapan kişiler olması istenir.  Hekimlerin hastalarına karşı yükümlülükleri de bu and içeriğinde belirtilmiştir.
  • 40. Hipokrat Andı;  Bir bütün olarak değerlendirildiğinde karşımıza çıkan ana ilke, kişisel özelliklerine bakmaksızın hekimin her koşulda hastasına yararlı olması ve onun iyiliği için çalışmasıdır.  Bugün, “Yararlılık İlkesi” olarak adlandırdığımız bu etik sorumluluk yüzyıllar öncesinden süzülüp gelen hekim-hasta ilişkisinin temel öğesidir.  Hipokrat Andı, günümüzde bile, hekimlerin uymakla yükümlü olduğu ilke ve kuralları belirleyen metinlere kaynak oluşturmaktadır.
  • 41. Hekim Andı Hekimlik mesleği üyeleri arasına katıldığım şu anda, hayatımı insanlık yoluna adayacağımı açıkça bildiriyor ve söz veriyorum. Hocalarıma saygı ve gönül borcumu her zaman koruyacağıma, san’atımı vicdanımın buyrukları doğrultusunda dikkat ve özenle yerine getireceğime, hasta ve toplumun sağlığını baş görev sayacağıma, benden hizmet bekleyen kimselerin sırlarına saygılı olacağıma ve onları saklayacağıma, hekimlik mesleğinin onurunu ve temiz töresini sürdüreceğime, meslekdaşlarımı kardeş bileceğime, din, milliyet, ırk, siyasî eğilim veya toplumsal sınıf ayrımlarının görevimle hastam arasına girmesine izin vermeyeceğime, insan hayatına kesinlikle saygı göstereceğime, baskı altında kalsam bile tıp bilgilerimi insanlık değer ve yasalarına karşı kullanmayacağıma, açıkça, özgürce ve namusum üzerine ant içerim. 41