1. EUBAKTERIA edo MONERA
ERREINUA
Izaki bizidun mota ugari hartzen ditu.
Zelulabakar prokariotoak dira.
Adierazgarrienak
zianobakterioak dira.
bakterioak
eta
6. BAKTERIOEN NUTRIZIOA ETA BIZIBALDINTZAK
Bakterioak mota guztietako inguruneetan bizi dira baita
bizia ia ezinezkoa den tokietan ere.
Bakterio ugari HETEROTROFOAK dira. Honako hauek bereizten
dira:
Bakterio saprofitoak materia organikoaren gainean bizi dira,
deskonposatzaileak dira.
Bakterio sinbiotikoak beste izaki bizidun batzuekin elkarturik
bizi dira, elkarri mesede egiten diotela.
Bakterio parasitoak beste izaki bizidun batzuengan bizi dira.
Beste bakterio batzuk AUTOTROFOAK dira, beraz, ekosistemen
ekoizle dira.
Bakterio fotosintetikoak eguzki-argitik hartzen dute energia.
Bakterio kimiosintetikoak, berriz, erreakzio kimikoetatik.
7. ZIANOBAKTERIOEN NUTRIZIOA
ETA BIZI-BALDINTZAK
Zianobakterioak ura den tokietan bizi dira.
Autotrofoak dira eta, beraz, ekosistemen ekoizle.
Fotosintetikoak dira guztiak, eta beraiek askatu
zuten O2 lehen aldiz, fotosintesia egitean.
Atmosferan O2 agertzeak aldaketa handia ekarri zion
biosferari.
8. GIZAKIAK NOLA ERABILTZEN
DITUEN BAKTERIOAK
ELIKADURA: jogurta, gazta,
ozpina ekoizteko.
OSASUNGINTZA: hormonak,
antibiotikoak ekoizteko.
MEATZARITZA: kobrea eta
uranioa erauzteko.
INGURUMENA: hondakin-urak
arazteko, marea beltzak
garbitzeko, lurzorua eta ura
deskontaminatzeko.
9. PROTOKTISTA ERREINUA
Izaki eukariotorik
protistoak.
bakunenak
dira
Adierazgarrienak protozooak eta algak
dira.
10. PROTOZOOAK
Protozooak izaki eukarioto zelulabakar heterotrofoak
dira.
Bizimodu askekoak dira gehienak, eta ur gezatako
eta itsas uretako planktonaren osagai dira.
Protozoo batzuk parasitoak dira, eta eritasunak
eragiten dituzte.
Batzuk mugikorrak dira
(zilioak,
pseudopodoak), besteak geldiak.
flageloak,
12. ALGAK
Alga guztiak uretako izaki autotrofo fotosintetikoak
dira, eta, beraz, ekosistemen ekoizle.
Alga
batzuk
zelulabakarrak
fitoplanktonaren parte.
dira,
eta
Beste batzuk, zelula anitzekoak dira, baina
antolamendu bakunekoak, ez baitute ehun, organo
eta aparatu-mailako egiturarik.
Pigmentuen arabera, berdeak, arreak eta gorriak
izan daitezke.
15. FUNGI edo ONDDOEN
ERREINUA
Onddoek
izaki
bizidunen
heterogeneoa osatzen dute.
talde
Batzuk
mikroskopikoak
(zelulabakarrak edo harikarak) dira, eta
besteak,
makroskopikoak
(zelula
anitzekoak).
Eukariotoak eta heterotrofoak dira
guztiak,
eta
materia
organikoaren
gainean bizi dira.
Materia
organikoa
gorputzaren
kanpoan digeritu, eta ondoren, xurgatu
egiten dute.
16. ONDDOEN BIZI-BALDINTZAK
Onddo gehienak saprofitoak dira.
Materia organikoa deskonposatu eta
materia ez-organiko bihurtzen laguntzen
dute.
Horregatik
ekosistemen
deskonposatzaileak
dira,
bakterio
espezie batzuekin batera.
Badira parasitoak diren onddoak, eta
gaitzak sortzen dituzte.
Batzuek sinbiosi-harremana
adibidez, likenak.
dute;
17. GIZAKIAK NOLA ERABILTZEN
DITUEN ONDDOAK
Onddo batzuk elikagaigintzan
adibidez, legamiak
erabiltzen
dira;
Botiken industrian ere erabiltzen dituzte
Saccharomyces cerevisiae
Garagar-legamia
Penicillium notatum
lizuna
