EurCongres11dec14 Context.pptx
- 1. Landelijk Symposium Agressie en veiligheid in de verstandelijk gehandicaptensector De Context Ontwikkelingen in verstaan en (be)handelen Euregionaal Congresbureau 11 december 2014 Eindhoven Dr. Wil H.E. Buntinx btc@buntinx.org
- 2. Er is niets zo prak/sch als een goede theorie (Kurt Lewin)
- 3. 3 Context van ondersteuning De manier van kijken naar probleemgedrag be誰nvloedt ons handelen en behandelen. Wetenschappelijke ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen OrganisaLe ontwikkelingen Structuur van het ondersteuningsproces ImplicaLes voor behandeling
- 4. 4 De Context 1. Wetenschappelijke ontwikkelingen Defectmodellen van verstandelijke beperking Probleem in de persoon -足 syndroom -足 geneLsche afwijking -足 ontwikkelingsstoornis centraal zenuwstelsel -足 intelligenLetekort -足 ontwikkelingsachterstand -足 tekort aan vaardigheden weinig tot niet be誰nvloedbaar Pathologische modellen Probleem oplossen fixen repareren -足 accepteren van
- 5. De Context Wetenschappelijke ontwikkelingen Sociaal-足ecologische modellen van verstandelijke beperking Probleem in de interac8e persoon-足omgeving -足 verhouding tussen competenLes van de 5 persoon en verwachLngen in seVngs -足 funcLoneren is dynamisch, aXankelijk van de seVng en ontwikkeling persoon -足 omgeving en ondersteuning bepalen mee (kansen, belemmeringen) van het funcLoneren Be誰nvloedbaar door ondersteuning! Bevorderen van kwaliteit van bestaan naar
- 6. 6 Sociaal-足ecologisch model van de omgeving macrosysteem exosysteem mesosyseem microsysteem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner)
- 7. 7 Sociaal-足ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) Microsysteem: microsystemen SeVng = Plaats Face-足to-足face relaLes Elementen = AcLviteit Rol interpersoonlijke relaLes
- 8. 8 Sociaal-足ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Mesosysteem: RelaLes tussen 2 of meer seVngs Zoals: thuis, school, werk, buurt, vriendengroep,
- 9. 9 Sociaal-足ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Exosysteem SeVngs buiten de persoon maar die wel invloed uitoefenen op de seVngs waarin de persoon zich bevindt Zoals: zorgorganisaLe, werk van ouders, schoolbestuur, zorgkantoor
- 10. 10 Sociaal-足ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Macrosysteem Gemeenschappelijk tussen micro-足, meso-足,en exo-足 systemen op niveau van cultuur, waarden, regels Doorwerkende cultuur Zoals: wegelijke kaders, zorgvisie, sociaal-足poliLeke kaders; bijvoorbeeld: neo-足liberale klimaat, New Public Management (marktwerking, controle, kostenbeheersing)
- 11. 11 2. Maatschappelijke ontwikkelingen 1948 -足 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 1971 -足 Universele Verklaring van de Rechten van Verstandelijk Gehandicapten 1975 -足 Universele Verklaring van de Rechten van Mensen met een Handicap 1994 -足 Standard Rules on the EqualizaLon of OpportuniLes for Persons with DisabiliLes 2006 -足 Conven8on on the rights of persons with disabili8es 1996 / 2003 -足 Equal opportuniLes for people with disabiliLes: a European acLon plan 2004 Included in society (de誰nsLtuLonalisering) De Context
- 12. 12 Maatschappelijke ontwikkelingen Op niveau samenleving: volwaardig deel uitmaken van de samenleving: burgerschap toegang tot alle hulpbronnen (economisch, sociaal, cultureel, zorg) zoveel mogelijk gebruik van algemene voorzieningen parLcipaLe: deelname aan het maatschappelijke leven Func/e van beleid en zorgsystemen Op niveau individu: Kwaliteit van Bestaan Func/e van individuele ondersteuning!
- 13. 158 landen hebben ondertekend (Belgi谷 en Nederland op 30 maart 2007) 150 landen hebben geraLficeerd (Belgi谷 op 2 juli 2009 -足 Nederland ????) Ar8kel 1 Universeel waardenkader voor poli8eke, sociale, wetenschappelijke en professionele ac8viteiten. Bevorderen en beschermen van het gelijkheidsbeginsel in de maatschappelijke parLcipaLe van alle personen met een handicap. Ar8kelen 2 en 3 DefiniLes en een aantal algemene principes. Ar8kelen 4 tot 32 Belichten verschillende domeinen van de samenleving, van gezondheid en inclusief onderwijs over werk tot socio-足culturele acLviteiten. In elk van deze domeinen wordt toegelicht welke streefdoelen voorop gesteld worden om in dat domein de parLcipaLemogelijkheiden van personen met een beperking op gelijkwaardige basis mogelijk te maken. Ar8kelen 33 tot 39 MonitoringorganisaLes op verschillende niveaus en rapportering over gemaakte vooruitgang in elke betrokken regio. hgp://www.rijksoverheid.nl/documenten-足en-足publicaLes/kamerstukken/2008/03/18/vn-足verdrag-足inzake-足de-足rechten-足van-足personen-足met-足een-足 handicap.html
- 14. RelaLe tussen de Kwaliteit van Bestaan domeinen en het VN-足Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap Domeinen Kwaliteit van Bestaan UN-Verdrag artikelen Personlijke ontwikkeling Art 24 Zelfbepaling Art 14, 19, 21 Interpersoonlijke relaties Art 23 Sociale inclusie Art 8, 9, 18, 20, 27, 29, 30 Rechten Art 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 15 Emotioneel welzijn Art. 16, 17 Fysiek welzijn Art 16, 25, 26 Materieel welzijn Art 22, 28 Schalock, R., Luckasson, R., Bradley, V., BunLnx, W., Lachapelle, Y. et al. (2012). Users Guide to Accompany the 11th Edi/on of Intellectual Disability: Defini/on, Classifica/on, and Systems of Supports. Applica/ons for Clinicians, Educators, Organiza/ons Providing Supports, Policymakers, Family members and Advocates, and Health Care Professionals. Washington: AAIDD.
- 15. 15 De Context 3. OrganisaLe ontwikkelingen
- 16. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdsbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Samenleving
- 17. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdsbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Samenleving
- 18. wonen winkelen onderwijs ontspanning famile en relaLes werk Instelling wonen werk ontspanning gezondheidszorg onderwijs gezondheidszorg professionals Dagcentra Wooncentra Beschermd werken Model A algemene diensten
- 19. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Model B Professionele ondersteuning faciliteert
- 20. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijd werk gezondheidszorg Familie en relaties Model B+ Professionele ondersteuning faciliteert
- 21. Cultuurverandering in professionele hulpverlening aan mensen met een verstandelijke beperking : van zorg naar ondersteuning -足 van zorgen voor naar zorgen dat Zorg Ondersteuning Alternatieven buiten samenleving Inclusie en participatie in samenleving Inpassen in programmas en voorzieningen Ge誰ndividualiseerde ondersteuning Gespecialiseerde hulpverlening Gewone 竪n gespecialiseerde ondersteuning Doel: Opvangen Verzorgen - Ontwikkelen Doel: Kwaliteit van bestaan Pati谷nt Leerling Medeburger Persoon ontvangt Empowerment Eigen regie Professionele bureaucratie谷n Klantgerichte organisaties Informatie opslaan Informatie delen Professional=expert, moet probleem fixen Professional is ondersteuningspartner Gedelegeerd aan professionals Inspanning van de hele samenleving Zorgen voor Zorgen dat
- 22. 22 De Context 4. Structuur van het ondersteuningsproces Vier centrale vragen
- 23. Vier centrale vragen in de prakLjk van de gehandicaptenzorg 1. Welke zijn de beperkingen en de mogelijkheden in het funcLoneren van de persoon? 2. Welke zijn zijn/haar ondersteuningsbehoeren ? 3. Hoe wordt de ondersteuning het best gepland en gegeven (persoonlijk ondersteuningsplan inclusief behandelplan) ? 4. Is de persoon er beter van geworden (effecten uitkomsten van ondersteuning) ?
- 24. 24 Wat is er aan de hand? Ondersteuningscyclus 4 centrale vragen
- 25. 1. Wat is er aan de hand? Assessment van funcLoneren AAIDD-足Model WHO-足ICF DSM-足5
- 26. 2. Wat is nodig? Assessment van ondersteuningsbehoeren 1. Persoonlijke wensen, doelen, voorkeuren, waarden ? 2. Professionele vise op individuele ondersteuningsbehoeren ? Domeinen: Huiselijke acLviteiten (wonen), Samenleving (parLcipaLe), Leren en ontwikkeling, Werken / dagbesteding, Gezondheid en Veiligheid, Sociale acLviteiten en contacten, BelangenbeharLging, Speciale Medische behoeren Speciale GedragsmaLge behoeren 3. Risicos risicoanalyse
- 27. 3. Methodieken ondersteuning (voorbeelden) Methodieken gericht op versterken eigen kracht van cli谷nt en netwerk Eigen Kracht-足 Community Support Wraparound Care... Methodieken gericht op Kwaliteit van Bestaan AcLve Support Sociale netwerkontwikkeling Vlaskamp Hooi op je vork Eigen IniLaLef Model Oplossingsgericht werken... Specifieke behandelmethodieken Gedragstherapie Triple C Systeemtherapie -足 AsserLve Community Training Psychiatrische behandelvormen EclecLsche aVtude! Community Support Wraparound Care Solu/on Focused Support (F)ACT Triple C
- 28. 4. Uitkomst-足evaluaLe Wat is de persoon (in zijn/haar leven) opgeschoten?
- 29. 5. ImplicaLes voor behandeling De Context Ontwikkelingen in TheoreLsche modellen van verstandelijke beperking, Waardenkaders zoals kwaliteit van bestaan, inclusie en parLcipaLe en Veranderingen in de organisaLe van zorg aan mensen met een verstandelijke beperking hebben de context voor behandeling van probleemgedrag en psychiatrische stoornissen veranderd: van klinisch denken (welke behandeling en voorziening past bij dit probleem) naar persoonsgerichte, interdisciplinaire en team-足gebaseerde ondersteuning die rekening houdt met de brede sociaal-足ecologische context en zoveel als mogelijk plaatsvindt in de samenleving. Maar wat betekent dit voor mensen met ernsLge gedragsproblemen? TradiLoneel: een effici谷nt behandelplan reduceert snel en veel probleemgedrag Nu: een effici谷nt behandelplan draagt bij tot de kwaliteit van bestaan van de persoon (ook 29 wanneer het probleemgedrag niet is verdwenen of weinig afneemt) de persoon heer een beter leven, heer betere kansen, regie, competenLes, wederkerige relaLes Ondersteuningsplannen (en daarbinnen, behandelplannen) zijn mulLdimensioneel en richten zich op meer dan het probleemgedrag op zich.
- 30. 30 ImplicaLes voor behandeling ProacLeve en reacLeve strategie谷n ProacLeve strategie谷n zijn gericht op veranderingen op langere termijn ReacLeve strategie谷n zijn gericht op beheersen van gedrag wanneer dat zich voordoet ProacLeve strategie谷n Ecologische veranderingen: aanpassingen in de fysieke, interpersoonlijke, behandel-足 omgeving gericht op het bereiken van een betere fit tussen de persoon en zijn/haar seVng(s) (groepsgrooge, -足samenstelling, lawaai, drukte, locaLe, relaLes, zinvolheid, risicos) PosiLeve programmering: veranderingen in de vaardigheden / competenLes van de persoon adapLeve vaardigheden gerelateerd aan werk, sociale interacLe, communicaLe, huiselijke acLviteiten, gezondheid, parLcipaLe in de samenleving (winkelen, wandelen, gebruik voorzieningen), opkomen voor belangen) veranderen van specifiek probleemgedrag (omgaan met frustraLe, kriLek, uitstel, afscheid) Gerichte ondersteuning: niet-足aversieve gedragstherapie, selecLeve bekrachLging, token economy, medicamenteuze ondersteuning, dieet, inzet hulpmiddelen ReacLeve strategie谷n Management van de situaLe gericht op korte termijn effect Maakt volwaardig deel uit van de ondersteuning
- 31. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Themanummer Forensische zorg voor mensen met LVB Eindredactie: Robert Didden Redactioneel 283 Middelengebruik en delictgedrag bij forensische cli谷nten met een lichte verstandelijke beperking J.E.L. Van der Nagel, N. van Duijvenbode, M. Trentelman en R. Didden 288 Voorgeschiedenis en victimisatie bij vrouwen met een lichte verstandelijke beperking (LVB): Een vergelijking met vrouwen zonder een LVB en mannen met een LVB M. de Jong, B. Hogeveen, V. de Vogel en R. Didden 305 Forensische (F)ACT voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Een beschrijving van de aard en ernst van de problematiek van de cli谷ntenpopulatie L. Neijmeijer, J. Verwoerd, O. Has, D. Eskes en R. Didden 323 Opinie Integratie van mensen met verstandelijke beperkingen is noodzakelijk en onafwendbaar Martin Schuurman 340 Boekbespreking 346 Berichten 351 Agenda 354 Publicaties 356 Themanummer Forensische zorg voor mensen met een Lichte Verstandelijke Beperking Middelengebruik en delictgedrag Victimisatie Forensische (F)ACT Opinie: Integratie als keuze 40 jaar NTZ Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Jaargang 40, nr. 4 - december 2014
- 32. Dr. Wil H.E. BunLnx BunLnx Training & Consultancy Contact www.bunLnx.org btc@bunLnx.org NTZ NTZ abonnement www.ntzonline.nl of contacteer Sonja Geurts s.geurts@vangorcum.nl
- 33. 33 Wat is er aan de hand? Bijlage Mini-足cursus van rechts naar links denken 息 W. BunLnx 2014
- 34. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het van rechts naar links denken Van stap 4 naar stap 1 4. Welke uitkomsten worden gewenst? Ieder mens streer naar geluk. Met geluk wordt dan niet bedoeld, korte momenten van extase of een genotsgevoel maar een tevreden gevoel met het leven in het algemeen. Leven heer vele aspecten. Het kwaliteit van bestaan model (Schalock) met de 8 domeinen is een hulpmiddel om dat begrip toegankelijk te maken. Het gaat om 8 waarde-足gebieden. Dat zijn domeinen waar mensen waarde aan ontlenen; die belangrijk zijn; waar zij tevredenheid kunnen opbouwen. Wat iedereen precies in het eigen leven waardeert kan natuurlijk zeer verschillend zijn. Kwaliteit van bestaan is subjecLef. Hoe belangrijk subjecLeve tevredenheid met het eigen bestaan ook is, de samenleving kent ook objecLeve normen met betrekking tot een goed bestaan. Denk bijvoorbeeld aan bouweisen met betrekking tot huisvesLng, minimum inkomen, gezondheid en voeding, leerplicht, werkomstandigheden Met wegen, regels en voorzieningen bepaalt de Samenleving mee wat een goede kwaliteit van bestaan is. Bij kwaliteit van bestaan gaat het dus om zowel objecLeve als subjecLeve waarden. En ook om persoonlijke voorkeuren van mensen (wat iemand meer of minder belangrijk vindt).
- 35. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het van rechts naar links denken Van stap 4 naar stap 1 3. Hoe ondersteuning plannen en realiseren om uitkomsten te bevorderen? Mensen met een verstandelijke beperking hebben meer dan andere mensen hulp nodig om een goede kwaliteit van bestaan te bereiken. Het plannen van die hulp, hoe die het best gegeven kan worden, wie daarbij een rol spelen, welke middelen daar bij worden ingezet; hoe ondersteuning in de Ljd wordt gepland; hoe ondersteuning gevolgd en ge谷valueerd worden dat alles maakt deel uit van een ondersteuningsplan. Ieder mens verschilt; en iedere persoon met een beperking heer weer andere ondersteuning nodig. Daarom is een ondersteuningsplan per definiLe een persoonlijk plan. Zon plan is wenselijk om ondersteuning goed te kunnen organiseren. Meestal zullen meerdere mensen en misschien ook organisaLes betrokken zijn. Een ondersteuningsplan is een hulpmiddel om overzicht te houden. Een ondersteiuningsplan is alLjd een artefact. De belangrijkste afspraken die professionele ondersteuners met de cli谷nt en zijn/haar vertegenwoordiger maken staan in het ondersteuningsplan. Professionele ondersteuners gebruiken soms meer gedetailleerde werkplannen en ook behandelplannen. Die zijn vaak specifieker of technischer. Werk-足 en behandelplannen horen bij een ondersteuningsplan.
- 36. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het van rechts naar links denken Van stap 4 naar stap 1 2. Welke zijn de ondersteuningsbehoeQen van de persoon? Ondersteuning wordt niet zo maar gegeven. Het is nooit standaard. Ondersteuning is ergens op gebaseerd. Natuurlijk is ondersteuning gericht op het bevorderen van de kwaliteit van bestaan van de persoon. Daarom is nodig dat we weten wat daar voor nodig is; wat de behoere aan ondersteuning is. Om een ondersteuningsplan te kunnen maken moeten we weten welke ondersteuning iemand nodig heer; en hoeveel; hoe vaak; wanneer wel en wanneer niet. De ondersteuning die een persoon nodig heer hangt vooral af van twee dingen: De wensen, ambiLes, interesses, eigen doelen van de persoon met een beperking. Wat wil hij/zij bereiken; wat wil hij/zij meer in het leven; wat wil de persoon veranderen aan zijn/haar huidige situaLe; op welke gebieden wil de persoon meer tevredenheid over zijn/ haar bestaan verkrijgen? Wat vinden professionals vanuit hun eigen perspecLef dat de persoon nodig heer aan ondersteuning? Die vraag geldt niet alleen de wens-足gebieden van de persoon. Zij geldt vooral voor de objecLeve aspecten van kwaliteit van bestaan. Als de ondersteuningsbehoeren van de persoon vanuit deze twee perspecLeven duidelijk zijn kan er gewerkt gaan worden aan een ondersteuningsplan. Daar kijken we hoe aan die behoeren concreet tegemoet gekomen kan worden.
- 37. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het van rechts naar links denken Van stap 4 naar stap 1 1. Welke problemen heer de persoon in het funcLoneren? Ieder mens heer ondersteuning nodig. Maar mensen met een (verstandelijke) beperking hebben extra behoere aan ondersteuning (anders, m辿辿r). Dat komt voort uit aanwezige stoornissen (zintuiglijk, motorisch, verstandelijk, emoLoneel), door beperkingen in acLviteiten (lezen, schrijven, communiceren, zich verplaatsen, tellen), door parLcipaLeproblemen (om te winkelen, naar school gaan, te werken, te wonen, het huishouden te doen). Het funcLoneren kan op al deze gebieden worden be誰nvloed door een aandoening (syndroom van Down, Epilepsie, Fragile-足X, bijkomende ziekte, psychiatrisch beeld) maar ook door de aard van de omgeving (waar iemand woont, aVtudes ten overstaan van mensen met een beperking, aan-足 of afwezigheid van ondersteuning, iemands sociale netwerk, toegang tot voorzieningen) en ook door persoonlijk factoren (zoals man of vrouw zijn, ras, geloof, karakter, levenssLjl). Om te begrijpen welke ondersteuning iemand nodig heer is het nodig dat we weten waar die behoere aan ondersteuning vandaan komt. Wat zijn de problemen in iemands funcLoneren? Daarom is het goed om systemaLsch te kijken naar problemen in het funcLoneren en gelijkLjdig naar iemands mogelijkheden en bijzondere talenten. Als we daar zicht op hebben begrijpen we beter waar de ondersteuningsbehoeren bij een bepaalde persoon vandaan komen.