ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

explosies-zon

•Download as PPT, PDF•
•
Kees De Jager
Kees De Jager

Kaiser lente lezing Leiden -zonnevlammen, het mechanisme van hun ontstaan en hoe dat in stappen ontdekt werd

1 of 58
Downloaded 28 times
Explosies op de zonExplosies op de zon Zonnevlammen en Coronale MassaZonnevlammen en Coronale Massa Emissies; de dynamo; Grote Episoden en deEmissies; de dynamo; Grote Episoden en de overgangen ertussenovergangen ertussen C. de JagerC. de Jager
Hevige explosiesHevige explosies • Grote energie uitbarstingenGrote energie uitbarstingen • zonnevlammenzonnevlammen, vergelijkbaar met een miljard, vergelijkbaar met een miljard maal de atoombom op Hiroshimamaal de atoombom op Hiroshima • Coronale Massa EmissiesCoronale Massa Emissies : nog heviger: nog heviger energie uitbarstingenenergie uitbarstingen • Waar?Waar? • Wanneer?Wanneer? • Hoe ontstaan ze?Hoe ontstaan ze?
WAT IS DE ZON EN WAT ZALWAT IS DE ZON EN WAT ZAL ERMEE GEBEUREN?ERMEE GEBEUREN? Maar eerst …Maar eerst …
De zon: een bol van 1,4 miljoen kmDe zon: een bol van 1,4 miljoen km diameter; 200 000 maal de aardmassadiameter; 200 000 maal de aardmassa
Zeer stabiele lichtbronZeer stabiele lichtbron Maar helderheid neemt heel langzaamMaar helderheid neemt heel langzaam toe: 0,15 % per miljoen jarentoe: 0,15 % per miljoen jaren
Zonnestraling neemt gestaag toeZonnestraling neemt gestaag toe • Slechts 0,15% per miljoen jaren; dat is niet veel!Slechts 0,15% per miljoen jaren; dat is niet veel! • Maar zo ontvangt de aarde wel steeds meerMaar zo ontvangt de aarde wel steeds meer stralingsenergie en wordt ze gestaag warmerstralingsenergie en wordt ze gestaag warmer • Na 300 miljoen jaren is de gemiddeldeNa 300 miljoen jaren is de gemiddelde aardtemperatuur al opgelopen tot ca. 50 gradenaardtemperatuur al opgelopen tot ca. 50 graden Celsius (als er overigens niets verandert)Celsius (als er overigens niets verandert) • En na 600 miljoen jaar is dat reeds 90 gradenEn na 600 miljoen jaar is dat reeds 90 graden (als er overigens ……)(als er overigens ……)
Negentig graden?Negentig graden? • Ja, maar alleen als er overigens niets verandertJa, maar alleen als er overigens niets verandert • Maar bij die temperatuur zullen de oceanen vrijwelMaar bij die temperatuur zullen de oceanen vrijwel geheel verdampt zijngeheel verdampt zijn • Aarde heeft dan een dichte atmosfeer, vergelijkbaar metAarde heeft dan een dichte atmosfeer, vergelijkbaar met die van Venus; veel zonlicht wordt gereflecteerd en nietdie van Venus; veel zonlicht wordt gereflecteerd en niet door aarde opgenomen, dus minder verwarmingdoor aarde opgenomen, dus minder verwarming • Maar … broeikaseffect zal de temperatuur verder doenMaar … broeikaseffect zal de temperatuur verder doen oplopen tot … ?oplopen tot … ? • Aarde kan dan met recht een echte zusterplaneet vanAarde kan dan met recht een echte zusterplaneet van Venus genoemd wordenVenus genoemd worden
En over 6 miljard jaar: zon stort ineen en eindigtEn over 6 miljard jaar: zon stort ineen en eindigt leven als een witte dwerg in ’planetaire nevel’leven als een witte dwerg in ’planetaire nevel’
MAAR NU DE KORTE TERMIJN !MAAR NU DE KORTE TERMIJN ! Dit zal het verloop zijn op lange termijnDit zal het verloop zijn op lange termijn
Op korte termijn sterkeOp korte termijn sterke veranderingenveranderingen Actieve gebieden met zonnevlekken,Actieve gebieden met zonnevlekken, fakkelvelden, protuberansen, vlammen,fakkelvelden, protuberansen, vlammen, coronale massa emissies en meer …coronale massa emissies en meer …
Zeer kortdurende veranderingen. DeZeer kortdurende veranderingen. De zonnevlekken. Sterk geconcentreerdezonnevlekken. Sterk geconcentreerde magneetveldenmagneetvelden
Vlekken meestal in paren ofVlekken meestal in paren of grotere groepengrotere groepen • Magneetvelden met sterkten van de orde vanMagneetvelden met sterkten van de orde van 10.000 maal dat van de aardpolen;10.000 maal dat van de aardpolen; magneetvelden remmen convectieve opstijgenmagneetvelden remmen convectieve opstijgen van zonnegas, daarom is vlek donkervan zonnegas, daarom is vlek donker • Tegengestelde magnetische polariteit van deTegengestelde magnetische polariteit van de leden van een groepleden van een groep • Komen voor in deKomen voor in de vlekkengordelvlekkengordel: op breedten: op breedten lager dan ca. 40lager dan ca. 40oo • Leven uren tot dagen, soms weken enLeven uren tot dagen, soms weken en sporadisch nog langersporadisch nog langer
hoefijzermagnetenhoefijzermagneten • Vlekken rijzen op uit de diepte – daarVlekken rijzen op uit de diepte – daar worden ze gevormd.worden ze gevormd. • Hun structuur is te vergelijken met die vanHun structuur is te vergelijken met die van een hoefijzermagneeteen hoefijzermagneet • Magnetisch veld is gesloten. Het zet zichMagnetisch veld is gesloten. Het zet zich boven het zonsoppervlak voort (daarboven het zonsoppervlak voort (daar meestal onzichtbaar; ijl gas)meestal onzichtbaar; ijl gas) • (een magnetisch veld is altijd gesloten)(een magnetisch veld is altijd gesloten)
Vlekken zijn de kernen van deVlekken zijn de kernen van de ActieveActieve GebiedenGebieden
Fakkelvelden in Actieve GebiedenFakkelvelden in Actieve Gebieden • Fakkels zijn de heldere gebieden om vlekken;Fakkels zijn de heldere gebieden om vlekken; magneetvelden die met de oprijzendemagneetvelden die met de oprijzende magneetvelden uit de diepte zijn meegesleurdmagneetvelden uit de diepte zijn meegesleurd • Zwakkere magneetvelden, enkele honderdenZwakkere magneetvelden, enkele honderden GaussGauss • Hogere temperatuur dan omgeving. Ca. 10.000Hogere temperatuur dan omgeving. Ca. 10.000 KK • Dus variabele bronnen van UV stralingDus variabele bronnen van UV straling
In actief gebied: zonnevlammen. Gemiddeld 1 – 10 perIn actief gebied: zonnevlammen. Gemiddeld 1 – 10 per dag. Energie-uitstraling ca. miljard Hirosjima bommendag. Energie-uitstraling ca. miljard Hirosjima bommen
Nabij en in Actieve Gebieden deNabij en in Actieve Gebieden de Coronale MassaCoronale Massa Emissies.Emissies. Uitgestraald over breed gebiedUitgestraald over breed gebied
Ongeveer 1 – 6 per dag; gemiddeld per CMEOngeveer 1 – 6 per dag; gemiddeld per CME evenveel energie als 10evenveel energie als 101010 Hiroshima bommen;Hiroshima bommen; zie het brede gebied van uitstralingzie het brede gebied van uitstraling
HET MECHANISME VANHET MECHANISME VAN DE ZONNEVLAMMENDE ZONNEVLAMMEN In stappen ontsluierdIn stappen ontsluierd
Jaren ‘50: vlam duurt ca. 20 min en heeftJaren ‘50: vlam duurt ca. 20 min en heeft temperatuur van ca. 15 000 gradentemperatuur van ca. 15 000 graden
Jaren ‘60: eerste Röntgen straling van vlammenJaren ‘60: eerste Röntgen straling van vlammen waargenomen; voorbeeld de ESRO-2 satellietwaargenomen; voorbeeld de ESRO-2 satelliet (lancering 1968)(lancering 1968)
Röntgenstraling ? !!Röntgenstraling ? !! • Die straling wordt uitgezonden door gassen metDie straling wordt uitgezonden door gassen met temperaturen van miljoenen graden; een vlam heeft dustemperaturen van miljoenen graden; een vlam heeft dus ook hete elementenook hete elementen • De temperatuur toont zich in de golflengte van deDe temperatuur toont zich in de golflengte van de stralingstraling • ‘‘Zachte’ Röntgenstraling -- enkele miljoenen gradenZachte’ Röntgenstraling -- enkele miljoenen graden • ‘‘Harde’ straling – enkele tientallen miljoenen gradenHarde’ straling – enkele tientallen miljoenen graden • Dat vraagt een heel nieuwe kijk op de vlammenDat vraagt een heel nieuwe kijk op de vlammen
ESRO-2 waarneming in ‘zachte’ RöntgenstralingESRO-2 waarneming in ‘zachte’ Röntgenstraling - De iets hardereDe iets hardere straling (kortstestraling (kortste golflengten) lijktgolflengten) lijkt eerder te komen daneerder te komen dan de zachterede zachtere - Betekent dit dat deBetekent dit dat de vlam aanvankelijkvlam aanvankelijk heter was enheter was en afkoelde?afkoelde? - Te onderzoeken!Te onderzoeken!
Jaren ‘70: waannemingen in harde Röntgenstraling. Het NederlandseJaren ‘70: waannemingen in harde Röntgenstraling. Het Nederlandse instrument in de eerste grote Europese satelliet TD1Ainstrument in de eerste grote Europese satelliet TD1A -- Verrassende ontdekking:Verrassende ontdekking: in de allereerste minuutin de allereerste minuut (minuten) korte uitbarsting(minuten) korte uitbarsting in harde stralingin harde straling - Dit duidt op zeer hoge- Dit duidt op zeer hoge begintemperatuur, die heelbegintemperatuur, die heel kort blijft en daarna afneemtkort blijft en daarna afneemt - Hoe hoog was die- Hoe hoog was die begintemperatuur?begintemperatuur?
Analyse van enkele goedAnalyse van enkele goed waargenomen vlammenwaargenomen vlammen • De aanvangstemperatuur van vlammenDe aanvangstemperatuur van vlammen lag tussen 50 en 70 miljoen gradenlag tussen 50 en 70 miljoen graden Afkoeling daarna: straling op steedsAfkoeling daarna: straling op steeds langere golflengtenlangere golflengten • Interpretatie: kleine hete kernen - dezeInterpretatie: kleine hete kernen - deze werden alvastwerden alvast plasma-nodulenplasma-nodulen gedooptgedoopt • Maar bestaan die nodulen wel echt? HoeMaar bestaan die nodulen wel echt? Hoe is hun realiteit na te gaan?is hun realiteit na te gaan?
Waar zouden die plasma-nodulen zichWaar zouden die plasma-nodulen zich bevinden ?bevinden ? • We ontwikkelden plannen voor een grootWe ontwikkelden plannen voor een groot instrument dat afbeeldingen van de zon moestinstrument dat afbeeldingen van de zon moest kunnen maken in harde Röntgenstraling; lenzenkunnen maken in harde Röntgenstraling; lenzen noch spiegels zijn daartoe geschiktnoch spiegels zijn daartoe geschikt • HXIS – Hard X-ray Imaging Solar instrumentHXIS – Hard X-ray Imaging Solar instrument werd op 14 februari 1980 gelanceerd in dewerd op 14 februari 1980 gelanceerd in de Amerikaanse Solar Maximum MissionAmerikaanse Solar Maximum Mission
Een vroege ontdekking: DeEen vroege ontdekking: De koninginnenvlam – 30 april 1980koninginnenvlam – 30 april 1980 • HXIS nam op 30 april 1980 te 22 uurHXIS nam op 30 april 1980 te 22 uur Nederlandse tijd twee lussen waar aan deNederlandse tijd twee lussen waar aan de zonsrandzonsrand • Om 22:15 versmolten die lussen en explodeerdeOm 22:15 versmolten die lussen en explodeerde de vlam –de vlam – kortsluitingkortsluiting leidde tot de vlam. Dat isleidde tot de vlam. Dat is dus de verklaring!dus de verklaring! • De vlam werdDe vlam werd the Queens’s flarethe Queens’s flare genoemdgenoemd (meervoud) – Nederland had die dag immers(meervoud) – Nederland had die dag immers twee koninginnentwee koninginnen
Een Actief Gebied nabij de zonsrand. Lussen voerenEen Actief Gebied nabij de zonsrand. Lussen voeren elektrische stromen met sterkten tot 10elektrische stromen met sterkten tot 101212 Ampères.Ampères. Lussen worden bijeen gehouden door magnetische veldenLussen worden bijeen gehouden door magnetische velden
Nog meer lussen – de corona op 25-07-Nog meer lussen – de corona op 25-07- 20142014
Het extreme gevalHet extreme geval • Op 14 mei 1984 zagen we een radiostoot die ca.Op 14 mei 1984 zagen we een radiostoot die ca. een seconde duurdeeen seconde duurde • Deze bestond uit een tiental stootjes van ca. 0,1Deze bestond uit een tiental stootjes van ca. 0,1 secondeseconde • Analyse leerde dat deze stootjes temperaturenAnalyse leerde dat deze stootjes temperaturen hadden van 400 tot 500 miljoen graden;hadden van 400 tot 500 miljoen graden; afkoelingstijd < 0,1 secondeafkoelingstijd < 0,1 seconde • De hoogste temperatuur die ooit in het heelalDe hoogste temperatuur die ooit in het heelal gemeten isgemeten is
CORONALE MASSA EMISSIESCORONALE MASSA EMISSIES (CORONAL MASS EJECTIONS – CME’S)(CORONAL MASS EJECTIONS – CME’S) Een ander explsief verschijnsel op de zonEen ander explsief verschijnsel op de zon
Coronale massa emissieCoronale massa emissie
Eigenschappen en verklaringEigenschappen en verklaring Enorme hoeveelheden materie die de zonEnorme hoeveelheden materie die de zon verlaten. Gemiddeld per CME 1,6 biljoen kgverlaten. Gemiddeld per CME 1,6 biljoen kg Snelheid is al vrij groot bij verlaten zon;Snelheid is al vrij groot bij verlaten zon; maar neemt onderweg toemaar neemt onderweg toe Op aardafstand snelheden tot 3200 km/sec;Op aardafstand snelheden tot 3200 km/sec; gemiddeld 500 km/secgemiddeld 500 km/sec VermoedelijkeVermoedelijke verklaring is ook hierverklaring is ook hier magnetische reconnectie; nog uit te zoekenmagnetische reconnectie; nog uit te zoeken
NAAST HET EQUATORIALE MAGNETISCHENAAST HET EQUATORIALE MAGNETISCHE VELD IS ER OOK HET POLAIRE VELD. ALS HETVELD IS ER OOK HET POLAIRE VELD. ALS HET ENE MAXIMAAL STERK IS, IS HET ANDEREENE MAXIMAAL STERK IS, IS HET ANDERE MINIMAALMINIMAAL.. Zijn deze sterke magneetvelden te verklaren?Zijn deze sterke magneetvelden te verklaren? Een actueel thema van onderzoek waaraan hardEen actueel thema van onderzoek waaraan hard wordt gewerkt!wordt gewerkt! ‘De dans van de twee velden’‘De dans van de twee velden’ ..
We kennen het equatoriale magnetische gebied – dat omWe kennen het equatoriale magnetische gebied – dat om de zonnevlekken. Een tweede magnetische gebied ligt omde zonnevlekken. Een tweede magnetische gebied ligt om de polen. Heldere vlekken, polaire fakkels, coronale gaten.de polen. Heldere vlekken, polaire fakkels, coronale gaten. Afbeelding is van boven een pool gezienAfbeelding is van boven een pool gezien
Polaire en equatoriale magnetischePolaire en equatoriale magnetische veldenvelden • Totale magnetische fluxen polair enTotale magnetische fluxen polair en equatoriaal zijn ongeveer vergelijkbaarequatoriaal zijn ongeveer vergelijkbaar • Polaire velden hebben maximale sterktenPolaire velden hebben maximale sterkten tijdens minima van het equatoriale veldtijdens minima van het equatoriale veld • En omgekeerd: maximaal equatoriaal veldEn omgekeerd: maximaal equatoriaal veld tijdens minimale polaire magnetische fluxtijdens minimale polaire magnetische flux • De exotische dans van de twee veldenDe exotische dans van de twee velden
De elfjaarlijkse vlekken kromme toont de variatiesDe elfjaarlijkse vlekken kromme toont de variaties van het equatoriale veld - devan het equatoriale veld - de Schwabe cyclus.Schwabe cyclus. ZieZie hethet Grote MinimumGrote Minimum (1630-1710) het Dalton(1630-1710) het Dalton minimum (1800 -1830) en hetminimum (1800 -1830) en het Grote MaximumGrote Maximum (1924-2008)(1924-2008)
VlinderdiagramVlinderdiagram Eerste vlekken van nieuwe cyclus ontstaanEerste vlekken van nieuwe cyclus ontstaan op hoge breedtenop hoge breedten
Polaire activiteit vóór de equatorialePolaire activiteit vóór de equatoriale Kennis van het polaire veld maakt dus voorspellingKennis van het polaire veld maakt dus voorspelling mogelijkmogelijk
Het mechanismeHet mechanisme Zonsactiviteit is gezeteld in deZonsactiviteit is gezeteld in de tachoklijntachoklijn
De betekenis van wervels in deDe betekenis van wervels in de sterrenkundesterrenkunde • Een elektrische kringstroom produceertEen elektrische kringstroom produceert een magnetisch veld. (een eenvoudigeen magnetisch veld. (een eenvoudig experiment kan dat leren)experiment kan dat leren) • In der natuur komen wervels voor.In der natuur komen wervels voor. • Het zonnegas is geïoniseerd (atomen inHet zonnegas is geïoniseerd (atomen in ionen en elektronen gesplitst)ionen en elektronen gesplitst) • In de wervelende media ontstaan dusIn de wervelende media ontstaan dus magneetveldenmagneetvelden
Magneetvelden in de zonMagneetvelden in de zon • Een magneetveld ontstaat als een elektrische stroom inEen magneetveld ontstaat als een elektrische stroom in een kring loopt. Het zonnegas is elektrisch geladeneen kring loopt. Het zonnegas is elektrisch geladen • Convectiestromen (op- en neergaande wervelendeConvectiestromen (op- en neergaande wervelende gasstromen) komen voor in de bovenste 200 000 km vangasstromen) komen voor in de bovenste 200 000 km van de zon; hun kringstromen maken kleinschaligede zon; hun kringstromen maken kleinschalige magneetveldenmagneetvelden • Differentiële rotatiesnelheden (snelheid verloop metDifferentiële rotatiesnelheden (snelheid verloop met breedte op zon) maakt ook kringstromen – leverenbreedte op zon) maakt ook kringstromen – leveren grootschalige veldengrootschalige velden
De tachoklijnDe tachoklijn • Laag met dikte van ca. 30 000 km op diepte vanLaag met dikte van ca. 30 000 km op diepte van ca. 200 000 km; dit is het gebied waar deca. 200 000 km; dit is het gebied waar de convectie begint – op- en neerdalendeconvectie begint – op- en neerdalende bewegingenbewegingen • Hierdoor ontstaan enorme wervelsHierdoor ontstaan enorme wervels • Het zonnegas is op die diepte geïoniseerdHet zonnegas is op die diepte geïoniseerd (bestaat uit elektrisch geladen deeltjes). Dit(bestaat uit elektrisch geladen deeltjes). Dit geeft sterke elektrische wervelstromengeeft sterke elektrische wervelstromen • De magneetvelden die zo ontstaan wordenDe magneetvelden die zo ontstaan worden geleidelijk versterkt door differentiële rotatiegeleidelijk versterkt door differentiële rotatie
Differentiële rotatie versterkt deDifferentiële rotatie versterkt de magneetvelden. Dit gebeurt in vele rotaties.magneetvelden. Dit gebeurt in vele rotaties.
Sterke velden hebben kleiner soortelijkSterke velden hebben kleiner soortelijk gewicht. Delen ervan kunnen oprijzen.gewicht. Delen ervan kunnen oprijzen.
Ze breken los als veld groter dan ~ 80.000 Gauss.Ze breken los als veld groter dan ~ 80.000 Gauss. Na enkele maanden aan oppervlak – vlekkenpaar.Na enkele maanden aan oppervlak – vlekkenpaar.
Aan het eind van Schwabe cyclus:Aan het eind van Schwabe cyclus: • Het equatoriale (toroïdale) veld breekt danHet equatoriale (toroïdale) veld breekt dan uiteen in vele kleinere lussen met geringeruiteen in vele kleinere lussen met geringer veldsterkteveldsterkte • Stijgen langzaam op wegens kleinereStijgen langzaam op wegens kleinere opstijgende krachtenopstijgende krachten • Door de Coriolis kracht draaien ze ongeveer 90Door de Coriolis kracht draaien ze ongeveer 90oo • Zo ontstaat aan de polen het polaire (poloïdale)Zo ontstaat aan de polen het polaire (poloïdale) veld, terwijl het equatoriale veld naar zijnveld, terwijl het equatoriale veld naar zijn minimum gaat – de Schwabe cyclus is voltooidminimum gaat – de Schwabe cyclus is voltooid
GROTE MAXIMA EN MINIMAGROTE MAXIMA EN MINIMA Schwabe cycli zijn lang niet alle gelijkSchwabe cycli zijn lang niet alle gelijk in sterkte en in aantallen vlekkenin sterkte en in aantallen vlekken
Grote variatie in de sterkte vanGrote variatie in de sterkte van de zonnecyclide zonnecycli • Er zijn perioden van een kleine 100 jaren dat erEr zijn perioden van een kleine 100 jaren dat er bijna geen zonsactiviteit is: De Grote Minima:bijna geen zonsactiviteit is: De Grote Minima: voorbeeld Het Maunder Minimumvoorbeeld Het Maunder Minimum • De Grote Maxima laten het tegendeel zien:De Grote Maxima laten het tegendeel zien: sterke 11-jaarlijkse cyclisterke 11-jaarlijkse cycli • Tussen 1923 en 2000 was de zon actiever danTussen 1923 en 2000 was de zon actiever dan ooit in de laatste tienduizend jaar: het Grote 20ooit in de laatste tienduizend jaar: het Grote 20ee eeuwse Maximumeeuwse Maximum
Kosmogenische radionucleidenKosmogenische radionucleiden zijn maat voor dezijn maat voor de hoeveelheid uitgestraald zonnemagnetisme. Ze tonenhoeveelheid uitgestraald zonnemagnetisme. Ze tonen zonsvariatie voor we vlekken konden zien.zonsvariatie voor we vlekken konden zien. Zie de Grote MinimaZie de Grote Minima
Extreme gevallen: De twee Grote Maxima (van deExtreme gevallen: De twee Grote Maxima (van de 2020ee eeuw en van 110 eeuwen geleden)eeuw en van 110 eeuwen geleden)
Recente overgangen tussenRecente overgangen tussen Episodes vonden plaats in:Episodes vonden plaats in: • 1730 – ‘40: overgang van Groot Minimum1730 – ‘40: overgang van Groot Minimum (Maunder) naar Regelmatige Oscillaties(Maunder) naar Regelmatige Oscillaties • 1923: van Regelmatige Oscillaties naar Groot1923: van Regelmatige Oscillaties naar Groot MaximumMaximum • 2008: overgang van Groot Maximum naar een2008: overgang van Groot Maximum naar een andere Grote Episodeandere Grote Episode
VoorspellingenVoorspellingen • De recente eigenschappen van de tachoklijn tonen onzeDe recente eigenschappen van de tachoklijn tonen onze verwachtingen (S. Duhau en CdeJ, 2011):verwachtingen (S. Duhau en CdeJ, 2011): • de komst van Regelmatige Oscillaties zoals tussen 1740de komst van Regelmatige Oscillaties zoals tussen 1740 en 1924en 1924 • En op grond van het polaire veld in de overgangsperiodeEn op grond van het polaire veld in de overgangsperiode verwachtten wij (SD+CdJ, 2015) dat de nu lopendeverwachtten wij (SD+CdJ, 2015) dat de nu lopende Schwabe cyclus het begin is van een periode die hetSchwabe cyclus het begin is van een periode die het best te vergelijken on met die van de Regulaire pulsatiebest te vergelijken on met die van de Regulaire pulsatie (1740- 1924)(1740- 1924) • We denken dat deze regelmatige oscillaties enkeleWe denken dat deze regelmatige oscillaties enkele eeuwen zullen blijveneeuwen zullen blijven
Ten slotte:Ten slotte: Wonderlijk gedrag van deWonderlijk gedrag van de zonnedynamo tijdens en voor dezonnedynamo tijdens en voor de recente Grote Overgang (2005 –recente Grote Overgang (2005 – 2011)2011)
Magnetisch veld van vlekken werd zwakker;Magnetisch veld van vlekken werd zwakker; een tot voor kort onbekend fenomeeneen tot voor kort onbekend fenomeen
Een lang uitgerekt minimum sinds ca. 2000 (vgl.Een lang uitgerekt minimum sinds ca. 2000 (vgl. 1982 met 2002). Rood: vlekken; roze: polair veld1982 met 2002). Rood: vlekken; roze: polair veld
Wat gebeurde in de tachoklijn?Wat gebeurde in de tachoklijn? Het onderzoek hierover is juistHet onderzoek hierover is juist begonnen; wat zal de toekomstbegonnen; wat zal de toekomst ons leren?ons leren?
DEZE PRESENTATIE KAN NAGELEZENDEZE PRESENTATIE KAN NAGELEZEN WORDEN OPWORDEN OP WWW.CDEJAGER.COMWWW.CDEJAGER.COM GA DAAR NAARGA DAAR NAAR PRESENTATIESPRESENTATIES EN DAAREN DAAR NAARNAAR EXPLOSIES ZONEXPLOSIES ZON Dank voor uw belangstelling !Dank voor uw belangstelling !

More Related Content

explosies-zon

  • 1. Explosies op de zonExplosies op de zon Zonnevlammen en Coronale MassaZonnevlammen en Coronale Massa Emissies; de dynamo; Grote Episoden en deEmissies; de dynamo; Grote Episoden en de overgangen ertussenovergangen ertussen C. de JagerC. de Jager
  • 2. Hevige explosiesHevige explosies • Grote energie uitbarstingenGrote energie uitbarstingen • zonnevlammenzonnevlammen, vergelijkbaar met een miljard, vergelijkbaar met een miljard maal de atoombom op Hiroshimamaal de atoombom op Hiroshima • Coronale Massa EmissiesCoronale Massa Emissies : nog heviger: nog heviger energie uitbarstingenenergie uitbarstingen • Waar?Waar? • Wanneer?Wanneer? • Hoe ontstaan ze?Hoe ontstaan ze?
  • 3. WAT IS DE ZON EN WAT ZALWAT IS DE ZON EN WAT ZAL ERMEE GEBEUREN?ERMEE GEBEUREN? Maar eerst …Maar eerst …
  • 4. De zon: een bol van 1,4 miljoen kmDe zon: een bol van 1,4 miljoen km diameter; 200 000 maal de aardmassadiameter; 200 000 maal de aardmassa
  • 5. Zeer stabiele lichtbronZeer stabiele lichtbron Maar helderheid neemt heel langzaamMaar helderheid neemt heel langzaam toe: 0,15 % per miljoen jarentoe: 0,15 % per miljoen jaren
  • 6. Zonnestraling neemt gestaag toeZonnestraling neemt gestaag toe • Slechts 0,15% per miljoen jaren; dat is niet veel!Slechts 0,15% per miljoen jaren; dat is niet veel! • Maar zo ontvangt de aarde wel steeds meerMaar zo ontvangt de aarde wel steeds meer stralingsenergie en wordt ze gestaag warmerstralingsenergie en wordt ze gestaag warmer • Na 300 miljoen jaren is de gemiddeldeNa 300 miljoen jaren is de gemiddelde aardtemperatuur al opgelopen tot ca. 50 gradenaardtemperatuur al opgelopen tot ca. 50 graden Celsius (als er overigens niets verandert)Celsius (als er overigens niets verandert) • En na 600 miljoen jaar is dat reeds 90 gradenEn na 600 miljoen jaar is dat reeds 90 graden (als er overigens ……)(als er overigens ……)
  • 7. Negentig graden?Negentig graden? • Ja, maar alleen als er overigens niets verandertJa, maar alleen als er overigens niets verandert • Maar bij die temperatuur zullen de oceanen vrijwelMaar bij die temperatuur zullen de oceanen vrijwel geheel verdampt zijngeheel verdampt zijn • Aarde heeft dan een dichte atmosfeer, vergelijkbaar metAarde heeft dan een dichte atmosfeer, vergelijkbaar met die van Venus; veel zonlicht wordt gereflecteerd en nietdie van Venus; veel zonlicht wordt gereflecteerd en niet door aarde opgenomen, dus minder verwarmingdoor aarde opgenomen, dus minder verwarming • Maar … broeikaseffect zal de temperatuur verder doenMaar … broeikaseffect zal de temperatuur verder doen oplopen tot … ?oplopen tot … ? • Aarde kan dan met recht een echte zusterplaneet vanAarde kan dan met recht een echte zusterplaneet van Venus genoemd wordenVenus genoemd worden
  • 8. En over 6 miljard jaar: zon stort ineen en eindigtEn over 6 miljard jaar: zon stort ineen en eindigt leven als een witte dwerg in ’planetaire nevel’leven als een witte dwerg in ’planetaire nevel’
  • 9. MAAR NU DE KORTE TERMIJN !MAAR NU DE KORTE TERMIJN ! Dit zal het verloop zijn op lange termijnDit zal het verloop zijn op lange termijn
  • 10. Op korte termijn sterkeOp korte termijn sterke veranderingenveranderingen Actieve gebieden met zonnevlekken,Actieve gebieden met zonnevlekken, fakkelvelden, protuberansen, vlammen,fakkelvelden, protuberansen, vlammen, coronale massa emissies en meer …coronale massa emissies en meer …
  • 11. Zeer kortdurende veranderingen. DeZeer kortdurende veranderingen. De zonnevlekken. Sterk geconcentreerdezonnevlekken. Sterk geconcentreerde magneetveldenmagneetvelden
  • 12. Vlekken meestal in paren ofVlekken meestal in paren of grotere groepengrotere groepen • Magneetvelden met sterkten van de orde vanMagneetvelden met sterkten van de orde van 10.000 maal dat van de aardpolen;10.000 maal dat van de aardpolen; magneetvelden remmen convectieve opstijgenmagneetvelden remmen convectieve opstijgen van zonnegas, daarom is vlek donkervan zonnegas, daarom is vlek donker • Tegengestelde magnetische polariteit van deTegengestelde magnetische polariteit van de leden van een groepleden van een groep • Komen voor in deKomen voor in de vlekkengordelvlekkengordel: op breedten: op breedten lager dan ca. 40lager dan ca. 40oo • Leven uren tot dagen, soms weken enLeven uren tot dagen, soms weken en sporadisch nog langersporadisch nog langer
  • 13. hoefijzermagnetenhoefijzermagneten • Vlekken rijzen op uit de diepte – daarVlekken rijzen op uit de diepte – daar worden ze gevormd.worden ze gevormd. • Hun structuur is te vergelijken met die vanHun structuur is te vergelijken met die van een hoefijzermagneeteen hoefijzermagneet • Magnetisch veld is gesloten. Het zet zichMagnetisch veld is gesloten. Het zet zich boven het zonsoppervlak voort (daarboven het zonsoppervlak voort (daar meestal onzichtbaar; ijl gas)meestal onzichtbaar; ijl gas) • (een magnetisch veld is altijd gesloten)(een magnetisch veld is altijd gesloten)
  • 14. Vlekken zijn de kernen van deVlekken zijn de kernen van de ActieveActieve GebiedenGebieden
  • 15. Fakkelvelden in Actieve GebiedenFakkelvelden in Actieve Gebieden • Fakkels zijn de heldere gebieden om vlekken;Fakkels zijn de heldere gebieden om vlekken; magneetvelden die met de oprijzendemagneetvelden die met de oprijzende magneetvelden uit de diepte zijn meegesleurdmagneetvelden uit de diepte zijn meegesleurd • Zwakkere magneetvelden, enkele honderdenZwakkere magneetvelden, enkele honderden GaussGauss • Hogere temperatuur dan omgeving. Ca. 10.000Hogere temperatuur dan omgeving. Ca. 10.000 KK • Dus variabele bronnen van UV stralingDus variabele bronnen van UV straling
  • 16. In actief gebied: zonnevlammen. Gemiddeld 1 – 10 perIn actief gebied: zonnevlammen. Gemiddeld 1 – 10 per dag. Energie-uitstraling ca. miljard Hirosjima bommendag. Energie-uitstraling ca. miljard Hirosjima bommen
  • 17. Nabij en in Actieve Gebieden deNabij en in Actieve Gebieden de Coronale MassaCoronale Massa Emissies.Emissies. Uitgestraald over breed gebiedUitgestraald over breed gebied
  • 18. Ongeveer 1 – 6 per dag; gemiddeld per CMEOngeveer 1 – 6 per dag; gemiddeld per CME evenveel energie als 10evenveel energie als 101010 Hiroshima bommen;Hiroshima bommen; zie het brede gebied van uitstralingzie het brede gebied van uitstraling
  • 19. HET MECHANISME VANHET MECHANISME VAN DE ZONNEVLAMMENDE ZONNEVLAMMEN In stappen ontsluierdIn stappen ontsluierd
  • 20. Jaren ‘50: vlam duurt ca. 20 min en heeftJaren ‘50: vlam duurt ca. 20 min en heeft temperatuur van ca. 15 000 gradentemperatuur van ca. 15 000 graden
  • 21. Jaren ‘60: eerste Röntgen straling van vlammenJaren ‘60: eerste Röntgen straling van vlammen waargenomen; voorbeeld de ESRO-2 satellietwaargenomen; voorbeeld de ESRO-2 satelliet (lancering 1968)(lancering 1968)
  • 22. Röntgenstraling ? !!Röntgenstraling ? !! • Die straling wordt uitgezonden door gassen metDie straling wordt uitgezonden door gassen met temperaturen van miljoenen graden; een vlam heeft dustemperaturen van miljoenen graden; een vlam heeft dus ook hete elementenook hete elementen • De temperatuur toont zich in de golflengte van deDe temperatuur toont zich in de golflengte van de stralingstraling • ‘‘Zachte’ Röntgenstraling -- enkele miljoenen gradenZachte’ Röntgenstraling -- enkele miljoenen graden • ‘‘Harde’ straling – enkele tientallen miljoenen gradenHarde’ straling – enkele tientallen miljoenen graden • Dat vraagt een heel nieuwe kijk op de vlammenDat vraagt een heel nieuwe kijk op de vlammen
  • 23. ESRO-2 waarneming in ‘zachte’ RöntgenstralingESRO-2 waarneming in ‘zachte’ Röntgenstraling - De iets hardereDe iets hardere straling (kortstestraling (kortste golflengten) lijktgolflengten) lijkt eerder te komen daneerder te komen dan de zachterede zachtere - Betekent dit dat deBetekent dit dat de vlam aanvankelijkvlam aanvankelijk heter was enheter was en afkoelde?afkoelde? - Te onderzoeken!Te onderzoeken!
  • 24. Jaren ‘70: waannemingen in harde Röntgenstraling. Het NederlandseJaren ‘70: waannemingen in harde Röntgenstraling. Het Nederlandse instrument in de eerste grote Europese satelliet TD1Ainstrument in de eerste grote Europese satelliet TD1A -- Verrassende ontdekking:Verrassende ontdekking: in de allereerste minuutin de allereerste minuut (minuten) korte uitbarsting(minuten) korte uitbarsting in harde stralingin harde straling - Dit duidt op zeer hoge- Dit duidt op zeer hoge begintemperatuur, die heelbegintemperatuur, die heel kort blijft en daarna afneemtkort blijft en daarna afneemt - Hoe hoog was die- Hoe hoog was die begintemperatuur?begintemperatuur?
  • 25. Analyse van enkele goedAnalyse van enkele goed waargenomen vlammenwaargenomen vlammen • De aanvangstemperatuur van vlammenDe aanvangstemperatuur van vlammen lag tussen 50 en 70 miljoen gradenlag tussen 50 en 70 miljoen graden Afkoeling daarna: straling op steedsAfkoeling daarna: straling op steeds langere golflengtenlangere golflengten • Interpretatie: kleine hete kernen - dezeInterpretatie: kleine hete kernen - deze werden alvastwerden alvast plasma-nodulenplasma-nodulen gedooptgedoopt • Maar bestaan die nodulen wel echt? HoeMaar bestaan die nodulen wel echt? Hoe is hun realiteit na te gaan?is hun realiteit na te gaan?
  • 26. Waar zouden die plasma-nodulen zichWaar zouden die plasma-nodulen zich bevinden ?bevinden ? • We ontwikkelden plannen voor een grootWe ontwikkelden plannen voor een groot instrument dat afbeeldingen van de zon moestinstrument dat afbeeldingen van de zon moest kunnen maken in harde Röntgenstraling; lenzenkunnen maken in harde Röntgenstraling; lenzen noch spiegels zijn daartoe geschiktnoch spiegels zijn daartoe geschikt • HXIS – Hard X-ray Imaging Solar instrumentHXIS – Hard X-ray Imaging Solar instrument werd op 14 februari 1980 gelanceerd in dewerd op 14 februari 1980 gelanceerd in de Amerikaanse Solar Maximum MissionAmerikaanse Solar Maximum Mission
  • 27. Een vroege ontdekking: DeEen vroege ontdekking: De koninginnenvlam – 30 april 1980koninginnenvlam – 30 april 1980 • HXIS nam op 30 april 1980 te 22 uurHXIS nam op 30 april 1980 te 22 uur Nederlandse tijd twee lussen waar aan deNederlandse tijd twee lussen waar aan de zonsrandzonsrand • Om 22:15 versmolten die lussen en explodeerdeOm 22:15 versmolten die lussen en explodeerde de vlam –de vlam – kortsluitingkortsluiting leidde tot de vlam. Dat isleidde tot de vlam. Dat is dus de verklaring!dus de verklaring! • De vlam werdDe vlam werd the Queens’s flarethe Queens’s flare genoemdgenoemd (meervoud) – Nederland had die dag immers(meervoud) – Nederland had die dag immers twee koninginnentwee koninginnen
  • 28. Een Actief Gebied nabij de zonsrand. Lussen voerenEen Actief Gebied nabij de zonsrand. Lussen voeren elektrische stromen met sterkten tot 10elektrische stromen met sterkten tot 101212 Ampères.Ampères. Lussen worden bijeen gehouden door magnetische veldenLussen worden bijeen gehouden door magnetische velden
  • 29. Nog meer lussen – de corona op 25-07-Nog meer lussen – de corona op 25-07- 20142014
  • 30. Het extreme gevalHet extreme geval • Op 14 mei 1984 zagen we een radiostoot die ca.Op 14 mei 1984 zagen we een radiostoot die ca. een seconde duurdeeen seconde duurde • Deze bestond uit een tiental stootjes van ca. 0,1Deze bestond uit een tiental stootjes van ca. 0,1 secondeseconde • Analyse leerde dat deze stootjes temperaturenAnalyse leerde dat deze stootjes temperaturen hadden van 400 tot 500 miljoen graden;hadden van 400 tot 500 miljoen graden; afkoelingstijd < 0,1 secondeafkoelingstijd < 0,1 seconde • De hoogste temperatuur die ooit in het heelalDe hoogste temperatuur die ooit in het heelal gemeten isgemeten is
  • 31. CORONALE MASSA EMISSIESCORONALE MASSA EMISSIES (CORONAL MASS EJECTIONS – CME’S)(CORONAL MASS EJECTIONS – CME’S) Een ander explsief verschijnsel op de zonEen ander explsief verschijnsel op de zon
  • 33. Eigenschappen en verklaringEigenschappen en verklaring Enorme hoeveelheden materie die de zonEnorme hoeveelheden materie die de zon verlaten. Gemiddeld per CME 1,6 biljoen kgverlaten. Gemiddeld per CME 1,6 biljoen kg Snelheid is al vrij groot bij verlaten zon;Snelheid is al vrij groot bij verlaten zon; maar neemt onderweg toemaar neemt onderweg toe Op aardafstand snelheden tot 3200 km/sec;Op aardafstand snelheden tot 3200 km/sec; gemiddeld 500 km/secgemiddeld 500 km/sec VermoedelijkeVermoedelijke verklaring is ook hierverklaring is ook hier magnetische reconnectie; nog uit te zoekenmagnetische reconnectie; nog uit te zoeken
  • 34. NAAST HET EQUATORIALE MAGNETISCHENAAST HET EQUATORIALE MAGNETISCHE VELD IS ER OOK HET POLAIRE VELD. ALS HETVELD IS ER OOK HET POLAIRE VELD. ALS HET ENE MAXIMAAL STERK IS, IS HET ANDEREENE MAXIMAAL STERK IS, IS HET ANDERE MINIMAALMINIMAAL.. Zijn deze sterke magneetvelden te verklaren?Zijn deze sterke magneetvelden te verklaren? Een actueel thema van onderzoek waaraan hardEen actueel thema van onderzoek waaraan hard wordt gewerkt!wordt gewerkt! ‘De dans van de twee velden’‘De dans van de twee velden’ ..
  • 35. We kennen het equatoriale magnetische gebied – dat omWe kennen het equatoriale magnetische gebied – dat om de zonnevlekken. Een tweede magnetische gebied ligt omde zonnevlekken. Een tweede magnetische gebied ligt om de polen. Heldere vlekken, polaire fakkels, coronale gaten.de polen. Heldere vlekken, polaire fakkels, coronale gaten. Afbeelding is van boven een pool gezienAfbeelding is van boven een pool gezien
  • 36. Polaire en equatoriale magnetischePolaire en equatoriale magnetische veldenvelden • Totale magnetische fluxen polair enTotale magnetische fluxen polair en equatoriaal zijn ongeveer vergelijkbaarequatoriaal zijn ongeveer vergelijkbaar • Polaire velden hebben maximale sterktenPolaire velden hebben maximale sterkten tijdens minima van het equatoriale veldtijdens minima van het equatoriale veld • En omgekeerd: maximaal equatoriaal veldEn omgekeerd: maximaal equatoriaal veld tijdens minimale polaire magnetische fluxtijdens minimale polaire magnetische flux • De exotische dans van de twee veldenDe exotische dans van de twee velden
  • 37. De elfjaarlijkse vlekken kromme toont de variatiesDe elfjaarlijkse vlekken kromme toont de variaties van het equatoriale veld - devan het equatoriale veld - de Schwabe cyclus.Schwabe cyclus. ZieZie hethet Grote MinimumGrote Minimum (1630-1710) het Dalton(1630-1710) het Dalton minimum (1800 -1830) en hetminimum (1800 -1830) en het Grote MaximumGrote Maximum (1924-2008)(1924-2008)
  • 38. VlinderdiagramVlinderdiagram Eerste vlekken van nieuwe cyclus ontstaanEerste vlekken van nieuwe cyclus ontstaan op hoge breedtenop hoge breedten
  • 39. Polaire activiteit vóór de equatorialePolaire activiteit vóór de equatoriale Kennis van het polaire veld maakt dus voorspellingKennis van het polaire veld maakt dus voorspelling mogelijkmogelijk
  • 40. Het mechanismeHet mechanisme Zonsactiviteit is gezeteld in deZonsactiviteit is gezeteld in de tachoklijntachoklijn
  • 41. De betekenis van wervels in deDe betekenis van wervels in de sterrenkundesterrenkunde • Een elektrische kringstroom produceertEen elektrische kringstroom produceert een magnetisch veld. (een eenvoudigeen magnetisch veld. (een eenvoudig experiment kan dat leren)experiment kan dat leren) • In der natuur komen wervels voor.In der natuur komen wervels voor. • Het zonnegas is geïoniseerd (atomen inHet zonnegas is geïoniseerd (atomen in ionen en elektronen gesplitst)ionen en elektronen gesplitst) • In de wervelende media ontstaan dusIn de wervelende media ontstaan dus magneetveldenmagneetvelden
  • 42. Magneetvelden in de zonMagneetvelden in de zon • Een magneetveld ontstaat als een elektrische stroom inEen magneetveld ontstaat als een elektrische stroom in een kring loopt. Het zonnegas is elektrisch geladeneen kring loopt. Het zonnegas is elektrisch geladen • Convectiestromen (op- en neergaande wervelendeConvectiestromen (op- en neergaande wervelende gasstromen) komen voor in de bovenste 200 000 km vangasstromen) komen voor in de bovenste 200 000 km van de zon; hun kringstromen maken kleinschaligede zon; hun kringstromen maken kleinschalige magneetveldenmagneetvelden • Differentiële rotatiesnelheden (snelheid verloop metDifferentiële rotatiesnelheden (snelheid verloop met breedte op zon) maakt ook kringstromen – leverenbreedte op zon) maakt ook kringstromen – leveren grootschalige veldengrootschalige velden
  • 43. De tachoklijnDe tachoklijn • Laag met dikte van ca. 30 000 km op diepte vanLaag met dikte van ca. 30 000 km op diepte van ca. 200 000 km; dit is het gebied waar deca. 200 000 km; dit is het gebied waar de convectie begint – op- en neerdalendeconvectie begint – op- en neerdalende bewegingenbewegingen • Hierdoor ontstaan enorme wervelsHierdoor ontstaan enorme wervels • Het zonnegas is op die diepte geïoniseerdHet zonnegas is op die diepte geïoniseerd (bestaat uit elektrisch geladen deeltjes). Dit(bestaat uit elektrisch geladen deeltjes). Dit geeft sterke elektrische wervelstromengeeft sterke elektrische wervelstromen • De magneetvelden die zo ontstaan wordenDe magneetvelden die zo ontstaan worden geleidelijk versterkt door differentiële rotatiegeleidelijk versterkt door differentiële rotatie
  • 44. Differentiële rotatie versterkt deDifferentiële rotatie versterkt de magneetvelden. Dit gebeurt in vele rotaties.magneetvelden. Dit gebeurt in vele rotaties.
  • 45. Sterke velden hebben kleiner soortelijkSterke velden hebben kleiner soortelijk gewicht. Delen ervan kunnen oprijzen.gewicht. Delen ervan kunnen oprijzen.
  • 46. Ze breken los als veld groter dan ~ 80.000 Gauss.Ze breken los als veld groter dan ~ 80.000 Gauss. Na enkele maanden aan oppervlak – vlekkenpaar.Na enkele maanden aan oppervlak – vlekkenpaar.
  • 47. Aan het eind van Schwabe cyclus:Aan het eind van Schwabe cyclus: • Het equatoriale (toroïdale) veld breekt danHet equatoriale (toroïdale) veld breekt dan uiteen in vele kleinere lussen met geringeruiteen in vele kleinere lussen met geringer veldsterkteveldsterkte • Stijgen langzaam op wegens kleinereStijgen langzaam op wegens kleinere opstijgende krachtenopstijgende krachten • Door de Coriolis kracht draaien ze ongeveer 90Door de Coriolis kracht draaien ze ongeveer 90oo • Zo ontstaat aan de polen het polaire (poloïdale)Zo ontstaat aan de polen het polaire (poloïdale) veld, terwijl het equatoriale veld naar zijnveld, terwijl het equatoriale veld naar zijn minimum gaat – de Schwabe cyclus is voltooidminimum gaat – de Schwabe cyclus is voltooid
  • 48. GROTE MAXIMA EN MINIMAGROTE MAXIMA EN MINIMA Schwabe cycli zijn lang niet alle gelijkSchwabe cycli zijn lang niet alle gelijk in sterkte en in aantallen vlekkenin sterkte en in aantallen vlekken
  • 49. Grote variatie in de sterkte vanGrote variatie in de sterkte van de zonnecyclide zonnecycli • Er zijn perioden van een kleine 100 jaren dat erEr zijn perioden van een kleine 100 jaren dat er bijna geen zonsactiviteit is: De Grote Minima:bijna geen zonsactiviteit is: De Grote Minima: voorbeeld Het Maunder Minimumvoorbeeld Het Maunder Minimum • De Grote Maxima laten het tegendeel zien:De Grote Maxima laten het tegendeel zien: sterke 11-jaarlijkse cyclisterke 11-jaarlijkse cycli • Tussen 1923 en 2000 was de zon actiever danTussen 1923 en 2000 was de zon actiever dan ooit in de laatste tienduizend jaar: het Grote 20ooit in de laatste tienduizend jaar: het Grote 20ee eeuwse Maximumeeuwse Maximum
  • 50. Kosmogenische radionucleidenKosmogenische radionucleiden zijn maat voor dezijn maat voor de hoeveelheid uitgestraald zonnemagnetisme. Ze tonenhoeveelheid uitgestraald zonnemagnetisme. Ze tonen zonsvariatie voor we vlekken konden zien.zonsvariatie voor we vlekken konden zien. Zie de Grote MinimaZie de Grote Minima
  • 51. Extreme gevallen: De twee Grote Maxima (van deExtreme gevallen: De twee Grote Maxima (van de 2020ee eeuw en van 110 eeuwen geleden)eeuw en van 110 eeuwen geleden)
  • 52. Recente overgangen tussenRecente overgangen tussen Episodes vonden plaats in:Episodes vonden plaats in: • 1730 – ‘40: overgang van Groot Minimum1730 – ‘40: overgang van Groot Minimum (Maunder) naar Regelmatige Oscillaties(Maunder) naar Regelmatige Oscillaties • 1923: van Regelmatige Oscillaties naar Groot1923: van Regelmatige Oscillaties naar Groot MaximumMaximum • 2008: overgang van Groot Maximum naar een2008: overgang van Groot Maximum naar een andere Grote Episodeandere Grote Episode
  • 53. VoorspellingenVoorspellingen • De recente eigenschappen van de tachoklijn tonen onzeDe recente eigenschappen van de tachoklijn tonen onze verwachtingen (S. Duhau en CdeJ, 2011):verwachtingen (S. Duhau en CdeJ, 2011): • de komst van Regelmatige Oscillaties zoals tussen 1740de komst van Regelmatige Oscillaties zoals tussen 1740 en 1924en 1924 • En op grond van het polaire veld in de overgangsperiodeEn op grond van het polaire veld in de overgangsperiode verwachtten wij (SD+CdJ, 2015) dat de nu lopendeverwachtten wij (SD+CdJ, 2015) dat de nu lopende Schwabe cyclus het begin is van een periode die hetSchwabe cyclus het begin is van een periode die het best te vergelijken on met die van de Regulaire pulsatiebest te vergelijken on met die van de Regulaire pulsatie (1740- 1924)(1740- 1924) • We denken dat deze regelmatige oscillaties enkeleWe denken dat deze regelmatige oscillaties enkele eeuwen zullen blijveneeuwen zullen blijven
  • 54. Ten slotte:Ten slotte: Wonderlijk gedrag van deWonderlijk gedrag van de zonnedynamo tijdens en voor dezonnedynamo tijdens en voor de recente Grote Overgang (2005 –recente Grote Overgang (2005 – 2011)2011)
  • 55. Magnetisch veld van vlekken werd zwakker;Magnetisch veld van vlekken werd zwakker; een tot voor kort onbekend fenomeeneen tot voor kort onbekend fenomeen
  • 56. Een lang uitgerekt minimum sinds ca. 2000 (vgl.Een lang uitgerekt minimum sinds ca. 2000 (vgl. 1982 met 2002). Rood: vlekken; roze: polair veld1982 met 2002). Rood: vlekken; roze: polair veld
  • 57. Wat gebeurde in de tachoklijn?Wat gebeurde in de tachoklijn? Het onderzoek hierover is juistHet onderzoek hierover is juist begonnen; wat zal de toekomstbegonnen; wat zal de toekomst ons leren?ons leren?
  • 58. DEZE PRESENTATIE KAN NAGELEZENDEZE PRESENTATIE KAN NAGELEZEN WORDEN OPWORDEN OP WWW.CDEJAGER.COMWWW.CDEJAGER.COM GA DAAR NAARGA DAAR NAAR PRESENTATIESPRESENTATIES EN DAAREN DAAR NAARNAAR EXPLOSIES ZONEXPLOSIES ZON Dank voor uw belangstelling !Dank voor uw belangstelling !