Filipino-10-SLMs-3rd-Quarter-Module-8.pdf
- 1. Department of Education Republic of the Philippines Region III DIVISION OF GAPAN CITY Don Simeon Street, San Vicente, Gapan City Filipino 10 Ikatlong Markahan Modyul 8: Nobela mula sa Nigeria Self-Learning Module
- 2. Filipino Ikasampung Baitang Alternative Delivery Mode Ikatlong Markahan Modyul 8: Nobela mula sa Nigeria Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon - Pampaaralang Pansangay ng Lungsod Gapan Tagapamanihala: Alberto P. Saludez, PhD Pangalawang Tagapamanihala: Josie C. Palioc, PhD Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon III Pampaaralang Pansangay ng Lungsod Gapan Office Address: Don Simeon St., San Vicente, Gapan City, Nueva Ecija Telephone Number: (044)-486-7910 E-mail Address: gapan.city@deped.gov.ph Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Leslie Fernando Editor: Dulce M. Esteban Tagasuri ng Nilalaman: Mary Ann C. Ligsay, PhD, Dulce M. Esteban, Joanne M. Nuez Tagasuri ng Wika: Mary Ann C. Ligsay, PhD, Gerwin L. Cortez, Bernadeth D. Magat Tagsuri ng Disenyo at Balangkas: Emmanuel DG. Castro Tagaguhit at tagalapat: Leslie DC. Fernando Tagapamahala: Salome P. Manuel, PhD Alexander F. Angeles, PhD Rubilita L. San Pedro
- 3. 1 Alamin Kumusta ka? Masaya akong nakarating ka sa panghuling modyul na ito para sa ikatlong markahan, kung saan mababasa mo ang isa sa mga sikat na nobela mula sa Nigeria. Umaasa akong madaragdagan ang iyong kaalaman sa ating aralin. Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang: 1. nailalapat nang may kaisahan at magkakaugnay na mga talata gamit ang mga pag-ugnay sa panunuring pampelikula (F10WG-IIIh-i-76); 2. nagagamit ang ibat ibang batis ng impormasyon tungkol sa magagandang katangian ng bansang Afrika at/o Persia; (F10EP-IIf-32) 3. nasusuri ang napanood na excerpt ng isang isinapelikulang nobela (F10PD-IIIh-i-79); 4. nasusuri ang binasang kabanata ng nobela batay sa pananaw/ teoryang pampanitikang angkop dito (F10PN-IIIh-i-81); at 5. natutukoy ang tradisyong kinamulatan ng Afrika at/o Persia batay sa napakinggang diyalogo (F10PN-IIIh-i-81). Subukin Bago natin talakayin ang aralin sa sesyong ito, halinat sagutin ang inilaan kong gawain sa bahaging ito. Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat pahayag. Piliin at isulat sa hiwalay na papel ang letra ng tamang sagot. 1. Kinupkop ni Okonkwo si Ikemefuna, ang batang naging kabayaran sa tribo ng Umuofia. Di naglaon ay unti-unti siyang napamahal dito gayon din ito sa kaniya at itinuring siyang pangalawang magulang. Ang teoryang pampanitikang masasalamin sa bahaging ito ng nobela ay _______________. A. Historical C. pormalismo B. Humanism D. realismo
- 4. 2 2. Ang ama ni Okonkwo ay isang mahina at talunang nilalang. Siya rin ang dahilan kaya ipinamalas ni Okonkwo ang kaniyang katapangan upang matakpan ang kahihiyang dulot niya sa kanilang pamilya. Ang teoryang pampanitikang masasalamin sa bahaging ito ng nobela ay _______. A. eksistensyalismo C. humanismo B. historical D. marksismo Para sa bilang 3-4 Panuto: Basahing mabuti ang ilang diyalogo mula sa iskrip ng pelikulang, Ang Munting Prinsesa at sagutin ang mga kasunod na katanungan. 3. Ito ang katangiang ipinakita ni Miss Amelia sa binasang iskrip. A. mabait C. matapang B. mahinhin D. matulungin 4. Ito ang pag-uugaling masasalamin kay Miss Minchin. A. mabait C. makasarili B. mahinhin D. matapang 5. Labingwalong taong gulang noon si Okonkwo nang matalo niya sa isang labanan si Amalinze, ang Pusa. ______ dito, kinilala ang katapangan niya. Ang salitang bubuo sa pangungusap ay ______. A. dahil C. sapagkat B. ngunit D. upang 6. Malaki ang pagkakaiba ni Okonkwo sa kaniyang ama ______ siya ay isang matapang at respetadong mandirigma. Ang salitang bubuo sa pangungusap ay ______. A. kapag C. sapagkat B. kung D. upang SEQ. 19-B INT. MINSHINS OFFICE. SAME DAY Back in the office, Miss Minchin and Miss Amelia discuss the issue. Miss Amelia is depressed about Sarahs situation. MISS AMELIA: (naiiyak) Kawawa naman si Sarah kailangang tulungan natin siya, Ate. MISS MINCHIN: (sharply) Anong kawawa? Mas kawawa tayo! Hindi tayo bahay-ampunan, baka akala mo.
- 5. 3 7. Sinaka ni Obierika ang lupain ni Okonkwo nang tumakas siya papuntang Mbanta. Tinulungan niya ang kaniyang kaibigan nang walang hinihintay na kapalit. Ang magandang katangian ni Obierika na masasalamin sa mga Afrikano ay _________. A. sadyang maawain sila B. lubha silang masayahin C. likas sa kanila ang pagiging masipag D. ang kanilang pagiging matulungin sa kapwa 8. Sumasangguni ang mga taga-Umuofian sa matatandang ninuno sa paggawa ng isang mahalagang pagpapasiya sa kanilang lugar. Ang magandang katangiang masasalamin sa pangungusap ay __________. A. ang matatanda lamang ang nagpapasiya sa Africa B. ang pagmamahal ng mga Afrikano sa kanilang mga ninuno C. ang pagbibigay-suporta ng mga Afrikano sa matatanda D. ang pagbibigay-respeto at mataas na pagtingin ng mga Afrikano sa kanilang mga ninuno 9. Habang isinasagawa ang taunang seremonya para sa pagsamba sa Bathala ng lupa, hinablot ni Enoch ang takip sa mukha ng isang Egwugwu, katumbas ng pagkitil sa espiritu ng mga ninuno. Ang salitang may salungguhit ay nangangahulugang __________. A. isang uri ng tambol B. pinakamataas na hukom sa lupain ng Nigeria C. katutubong tao mula sa Timog-Silangang Nigeria D. palamuting yari sa shell na ginagamit ng mga Afrikano 10. Napabalita ang pagkamatay ni Ogbuefi Ezeudu gamit ang ekwe. Ang kahulugan sa salitang may salungguhit ay _____. A. isang uri ng tambol B. pinakamataas na hukom sa lupain ng Nigeria C. katutubong tao mula sa Timog-Silangang Nigeria D. palamuting yari sa shell na ginagamit ng mga Afrikano
- 6. 4 Aralin 8 Nobela mula sa Nigeria Ang Nigeria ay isa sa mga bansa sa Afrika na may malaking ambag sa panitikan. Ang kanilang panitikan ay sadyang nakapagpataas ng kamalayan ng mamamayan sa bansa pagdating sa uri ng pamumuhay, kultura, tradisyon, at suliranin sa politika. Sa modyul na ito, ating aalamin at uunawain ang isa sa mga nobela mula sa Nigeria na pinamagatang, Paglisan na isinulat ni Chinua Achebe at isinalin sa Filipino ni Julieta U. Rivera. Sa araling ito, inaasahang ikaw ay magpapamalas ng malalim na pag- unawa at pagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan ng Africa sa tulong ng mga pang-ugnay na ginagamit sa pagpapaliwanag at mabisang pagsusuri sa halaw ng isang nobela. Balikan Handa ka na ba? Alam kong nasasabik ka na sa ating aralin. Halinat magbalik-tanaw sa iyong natutuhan sa nakaraang aralin tungkol sa talumpati. Kayang-kaya mo ito! Panuto: Isulat ang ilan sa nilalaman ng SONA ni Pangulong Duterte at talumpati ni Nelson Mandela ayon sa iyong pagkaunawa. Kopyahin ang grapikong pantulong sa hiwalay na papel at isulat dito ang sagot. Talumpati ni Nelson Mandela SONA ni Pangulong Duterte
- 7. 5 Tuklasin Magaling! Ngayon ay handa ka na para sa ating bagong aralin. Tara na at simulan na natin! Panuto: Magbigay ng mga impormasyon tungkol sa salitang nasa gitna ng grapikong pantulong. Isulat ang iyong sagot sa hiwalay na papel. Suriin Sa bahaging ito ng aralin ay mababasa mo ang buod ng isang nobela mula sa Nigeria na pinamagatang, Paglisan at mapapanood mo ang isang excerpt ng isang isinapelikulang nobelang, Ang Munting Prinsesa (A Little Princess) mula sa link na ito: https://youtube.com/watch?v=cSpxVSTQj9A&feature=share at mababasa mo rin ang kopya nito sa susunod na bahagi ng modyul na ito. Afrika
- 8. 6 Paglisan (Buod) Mula sa Ingles na Things Fall Apart ni Chinua Achebe Isinalin sa Filipino ni Julieta U. Rivera Batis ng Impormasyon tungkol sa Afrika Binibigyang-pagpapahalaga ng mga Afrikano ang kanilang mga tradisyon at paniniwala. Ipinakikita nila ito sa pamamagitan ng sayaw, sining, musika, at palamuti. Ang pag- unawa sa mga bagay na ito ay mahalaga upang mabuhay sa kanilang lipunan. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga magagandang katangian ng lugar at ng mga taong naninirahan dito: Ang Afrika ay pangalawang pinakamalaking kontinente sa daigdig at pangalawa sa pinakamataong populasyon pagkatapos ng Asya. Malaki ang naging impluwensiya ng heograpiya sa pamumuhay ng mga sinaunang Afrikano. Dahil ditto, natuto silang makibagay sa pabago-bagong klima ng kanilang kapaligiran. Ang tradisyonal na pagsasayaw ng mga Afrikano ay isa sa kanilang mahahalagang kultura, ginagamitan nila ito ng ibat ibang kilos, maskara, costume, pintura sa katawan, at iba pang bagay upang lubos na maunawaan ng manonood ang tema nito. Ginagamit din sa pagsasayaw ang mga likhang-sining tulad ng maskara na may relihiyoso at seremonyal na pinagmulan. Ang pintor ng maskara ay kailangang magbigay ng panalangin sa kaniyang mga ninuno upang humingi ng gabay sa paggawa nito. Ang maskara ng mga Afrikano ay sumisimbolo sa mga kaluluwa ng kanilang mga ninuno na maililipat sa mananayaw na may suot nito. Ang Munting Prinsesa (A Little Princess) Isinulat ni Shaira Mella Salvador Direksiyon ni Romy V. Suzara Matapos mamatay ang ina ni Sarah (Camille Pratts) ay napilitan siyang iwanan ng kaniyang ama na si Capt. Ralph Crewe (Matt Ranillo III) sa isang boarding house. Nang ibalita ni Mr. Barrow na patay na si
- 9. 7 Mr. Crewe ay ayaw panatilihin si Sarah sa boarding house ng head mistress na si Miss Minchin (Jean Garcia). Ipinagtanggol siya ng kapatid ni Miss Minchin na si Miss Amelia (Rio Locsin). SEQ. 19-A. INT. HALLWAY OUTSIDE MISS MINCHINS OFFICE DAY Sarah hurries down the stairs. Bitbit niya si Emily (Doll). Hustong nakalabas na ng office ni Miss Minchin si Mr. Barrow. He walks towards the main entrance. Sarah sees him. SARAH: Papa! Papa! Mr. Barrow does not look back. Tuloy- tuloy ito sa paglakad. Sarah runs after him. Finally, when Mr. Barrow nears the school entrance, he turns around to look at her. Saw the surprise and disappointment on Sarahs face. Mr. Barrow shakes his head sadly and walks away. SEQ. 19-B INT. MINSHINS OFFICE. SAME DAY Back in the office, Miss Minchin and Miss Amelia discuss the issue. Miss Amelia is depressed about Sarahs situation. MISS AMELIA: (naiiyak) Kawawa naman si Sarah kailangang tulungan natin siya Ate. MISS MINCHIN: (sharply) Anong kawawa? Mas kawawa tayo! Hindi tayo bahay-ampunan, baka akala mo. MISS AMELIA: Saan siya pupunta, Ate? Narinig mo ang sinabi ni Mr. Barrow... Walang ibang kukupkop sa kaniya. MISS MINCHIN: Hindi ko na problema iyon MISS AMELIA: Alangan namang itaboy natin ang bata? MISS MINCHIN: Alam mo namang nakasangla sa bangko ang eskwelahang ito baon na baon na tayo sa utang kay Mr. Crisford nasaan na ang utak mo Amelia? MISS AMELIA: Nasaan ang konsensiya mo, Ate? MISS MINCHIN: (raises her voice) Bakit kasalanan ko ba kung bakit namatay ang ama ni Sarah?
- 10. 8 Because of their heated discussion, the two women failed to take notice of Sarahs presence. Sarah is standing outside Miss Minchins door, crying softly. Miss Amelia sees her. MISS AMELIA: Sarah Miss Minchin looks over her shoulder at Sarah. The little girl quietly walks away, clutching Emily close to her. Karagdagang Kaalaman: Ang nobela ay isang mahabang kathang pampanitikan. Naglalahad ito ng mga pangyayaring pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas. Pinakapangunahing sangkap nito ang pagpapalabas ng hangarin ng tauhan at ng hangarin ng katunggali sa kabila. Ito ay isang masining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkakasunod at magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay nakatutulong sa pagbuo ng matibay at kawili- wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela. Mga Hakbang sa Pagsusuri/Ebalwasyon ng Iskrip at/o Pelikula Ayon sa aklat na Trip to Quiapo Scriptwriting Manual ni Ricky Lee, may mga bagay tayong dapat bigyang-pansin sa epektibong pagsusuri o ebalwasyon ng isang iskrip. Ito ay ang mga sumusunod: 1. tukuyin at alamin ang konseptong pinag-uusapan; 2. unawain ang major concepts ng materyal; at 3. tukuyin ang magkakaugnay na detalye sa istorya upang malaman ang pangunahing paksa nito. Samantala, makakamit naman ang maayos na paghahanda ng iskrip kung bibigyang-tuon hindi lamang ang pagkakaugnay ng mga pangyayari kundi maging sa pagbuo ng diyalogo. Malaki ang maitutulong ng mga pang- ugnay sa pagbuo ng mga diyalogong ito. Sa pagsusuri naman ng pelikula, bumuo ng pagpapaliwanag sa mga detalyeng nais bigyang-pansin. Maaaring ipaliwanag ang magandang detalye at kahinaang nakita sa iskrip at/o ng pelikulang pinanood. May tatlong paraan upang maipaliwanag ang argumento o punto ayon sa aklat na Gramatikang Pedagohikal ng Wikang Filipino ni Vilma M. Resuma: 1. pagpapalawak at/o pagpapaliwanag ng kahulugan;
- 11. 9 2. pagbibigay ng mas tiyak, detalyado, at higit na maliwanag na deskripsyon, kabilang na sa puntong ito ang mga paggamit ng pang-ugnay, pagtutulad, at pag-iiba-iba; at 3. pagbibigay ng halimbawa. Makatutulong nang malaki ang paggamit ng pang-ugnay upang maging mabisa ang pagpapaliwanag. Ilan sa mga ito ay ang pang-angkop na na, -ng, at -g. Ginagamit ang na kapag ang salitang aangkupan ay nagtatapos sa katinig, ang -g namn ay ginagamit sa salitang nagtatapos sa n at ginagamit naman ang -ng sa mga salitang aangkupang nagtatapos sa patinig. Maliban dito, ang mga pangatnig na bagamat, upang, at, tulad ng, kapag, kung, at iba pa ay magagamit din sa mahusay na pagpapaliwanag. Teoryang Pampanitikan Ang teoryang pampanitikan ay ang sistematikong pag-aaral ng panitikan. Mayroong ibat ibang teorya para sa pag-aaral na ito. Humanismo - Sa pag-aaral at pagsusuri ng akda sa pananaw ng humanismo, pinaniniwalaan na ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay kayat kailangang maipagkaloob sa kaniya ang kalayaan sa pagpapahayag ng saloobin sa pagpapasiya. Realismo - Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan. Karaniwang nakapokus ito sa paksang sosyo- politikal, kalayaan, at katarungan para sa mga naaapi. Pormalismo - Ang pagpapaliwanag sa anyo ng akda ang tanging layunin ng pagsusuri; samakatuwid, ang pisikal na katangian ng akda ang pinakabuod ng teoryang pormalismo. Ang layunin ng teoryang ito ay matukoy ang nilalaman, tema, kaanyuan, o kayarian, at paraan ng pagkakasulat ng akda. Eksistensyalismo Hinahanapan ng katibayan ang kahalagahan ng personalidad ng tao at binibigyang-halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katuwiran. Kultural - Tumutukoy sa mga kuwentong batay sa isang kulturang pinaghanguan ng kuwento, tula, o nobela. Marksismo- Ipinakikita ang pagtutunggalian o paglalaban ng dalawang magkasalungat na puwersa; malakas at mahina, mayaman at mahirap, kapangyarihan at naaapi. Historikal- Ang akdang susuriin ay nagpapakita at nagpapaliwanag ng kasaysayan sa pamamagitan ng mga pangyayaring nakapaloob sa akda.
- 12. 10 Pagyamanin Mahusay! Binabati kita sa matiyagang pag-aaral at pagbabasa ng mga nobelang inihanda ko para sa iyo, ang dagdag impormasyon tungkol sa pagsusuri ng pelikula. Ngayon naman ay dumako na tayo sa mga sumusunod na gawain upang mas malinang pa ang iyong natutuhan sa aralin. Gawain 1: Pag-ugnay-ugnayin! Panuto: Ilapat nang may kaisahan at pagkakaugnay ang mga talatang bubuuin sa kahong nasa ibaba gamit ang mga pang-ugnay sa panunuring pampelikulang, Ang Munting Prinsesa na napanood o nabasa. Isulat sa hiwalay na papel ang sagot. Si Sarah ay isang mabait, masipag, at matulunging bata. Siya ay nagmula sa mayamang pamilya ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Dahil sa taglay na katalinuhan at kabaitan, marami siyang naging kaibigan maliban kay Lavinia. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Isang malungkot na pangyayari ang dumating sa buhay ni Sarah, ang pagkamatay ng kaniyang ama. Wala ni isang kayamanan ang naiwan sa kaniya kung kayat labag man sa nais ni Miss Minchin ay napilitan siyang kupkupin ang bata kapalit ng paninilbihan nito sa paaralan. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ Lingid sa kaalaman ng lahat, naihabilin siya ng ama sa matalik nitong kaibigang si Mr. Carrisford bago mamatay. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________
- 13. 11 Gawain 2: Tradisyong Afrika Panuto: Gamit ang ibat ibang batis ng impormasyon tungkol sa magagandang katangian ng bansang Afrika at batay sa napakinggang diyalogo sa nobelang Paglisan na nasa kolum A, tukuyin at ibigay ang ipinakikitang tradisyong kinamulatan ng Afrika sa Kolum B. Kopyahin ang pormat sa hiwalay na papel at isulat dito ang sagot. Kolum A Diyalogo mula sa Nobela Kolum B Tradisyong kinamulatan 1. Dahil sa kaniyang kakayahan sa pamumuno, pinili si Okonkwo ng mga kanayon upang ipagtanggol si Ikemefuna, ang lalaking kinuha bilang tanda ng pakikipagkasundo sa kapayapaan sa pagitan ng Umuofia at isang nayon, pagkatapos mapatay ng tatay ni Ikemefuna ang isang babaeng Umuofian. 2. Isang malaking pagkakasala sa diyosa ng Lupa ang pumatay at makapatay ng kauri. Sinunog ang mga natirang hayop, kubo, at mga naiwang pag-aari ni Okonkwo tanda ng paglilinis sa buong pamayanan sa kasalanan nito. 3. Ang pintor ng maskara ay kailangang magbigay ng panalangin sa kaniyang mga ninuno upang humingi ng gabay sa paggawa nito. 4. Isa sa kanilang mahahalagang kultura, ginagamitan nila ito ng ibat ibang kilos, maskara, costume, pintura sa katawan, at iba pang bagay upang lubos na maunawaan ng manonood ang tema nito.
- 14. 12 Gawain 3: Basahin at Suriin Panuto: Suriin ang napanood na excerpt ng isang isinapelikulang nobelang, Ang Munting Prinsesa (A Little Princess) gamit ang grapikong pantulong sa ibaba. Kopyahin at gawin ito sa hiwalay na papel. (Hinihikayat na ang guro na ang gumawa ng paraan upang makapanood ang mga mag-aaral ng isinapelikulang nobela.) Pamagat: ______________________________________________________________ Mga Tauhan Tauhan 1: Katangian: Tauhan 2: Katangian: Buod ng Pelikula _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Banghay ng mga Pangyayari Tagpuan Protagonista Antagonista Problema Solusyon Resulta Paksa/Tema _____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ Kabuuang Mensahe ng Pelikula _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________
- 15. 13 Gawain 4: Halinat Suriin! Panuto: Suriin ang binasang kabanata ng nobelang, Paglisan at pumili ng pangyayaring batay sa pananaw/teoryang pampanitikang angkop dito. Ipaliwanag ito gamit ang isa hanggang dalawang pangungusap. Kopyahin ang pormat sa hiwalay na papel at isulat dito ang sagot. Pangyayari: _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ Paliwanag: _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ Teoryang Pampanitikan
- 16. 14 Isaisip Binabati kita sa matiyagang pagsagot sa mga gawain sa modyul na ito! Ngayon naman ay ibahagi mo ang iyong kabuuang natutuhan sa aralin. Isipin at Punan Mo! Panuto: Punan ng angkop na salita ang bawat patlang upang mabuo ang konseptong ipinahahayag nito. Isulat sa hiwalay na papel ang iyong sagot. Ang 1._____________ ay isang mahabang kathang pampanitikan. Naglalahad ito ng mga pangyayaring pinaghahabi sa isang mahusay na 2._____________. Pinakapangunahing sangkap nito ang pagpapalabas ng hangarin ng tauhan at ng hangarin ng katunggali sa kabila. Ito ay isang masining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring 3._____________ at magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay nakatutulong sa pagbuo ng matibay at kawili-wiling balangkas na siyang 4._____________ ng nobela. Ang mga sumusunod ay hakbang sa pagsusuri/ebalwasyon ng iskrip at/o pelikula. Una, tukuyin at alamin ang konseptong pinag- uusapan. Pangalawa, unawain ang 5._____________ ng materyal. Pangatlo ay tukuyin ang magkakaugnay na detalye sa istorya upang malaman ang pangunahing paksa nito. Samantala, sa pagsusuri ng pelikula mahalagang maipaliwanag ang detalyeng nais bigyang-pansin. May tatlong paraan upang maipaliwanag ang argumento o punto. Una ay ang pagpapalawak at/o pagpapaliwanag ng kahulugan. Pangalawa ay ang pagbibigay ng mas tiyak, detalyado, at higit na maliwanag na deskripsyon, kabilang na sa puntong ito ang mga paggamit ng pang- ugnay, pagtutulad, at pag-iiba-iba. Ang panghuli ay pagbibigay ng 6._____________. Makatutulong din nang malaki ang paggamit ng 7._____________ upang maging mabisa ang pagpapaliwanag. Ilan sa mga ito ay ang pang-angkop na 8._____________, 9._____________, 10._____________.
- 17. 15 Isagawa Alam kong marami ka nang natutuhan tungkol sa kultura ng Afrika sa pamamagitan ng akdang ating tinalakay. Natitiyak kong handa ka na sa gawaing ito. Tara at ibahagi mo na ang iyong mga kaalaman tungkol dito. Panuto: Gamit ang mga pang-ugnay, ibat ibang batis ng impormasyon at ang natukoy na tradisyong kinamulatan ng Afrika batay sa napakinggang diyalogo sa nobelang, Paglisan sumulat ng isang maikling sanaysay tungkol sa tradisyon, pananaw, at magagandang katangiang mayroon ang Afrika. Lagyan ng salungguhit ang mga pang-ugnay na iyong ginamit. Gawin ito sa hiwalay na papel. Rubrik sa Pagtataya sa Pagsulat ng Maikling Sanaysay Kraytirya 1 3 5 Puntos Nilalaman Hindi naibigay ang nilalaman at paksa ng maikling sanayay. Hindi nagamit ang batis ng impormasyon at hindi naipakita ang tradisyon ng Afrika sa likhang sanaysay. Naibigay ang nilalaman at paksa ng maikling sanaysay. Nakagamit ng iilang batis ng impormasyon at naipakita ang tradisyon ng Afrika sa likhang sanaysay. Komprehensibo ng naibigay ang nilalaman at paksa ng maikling sanaysay. Nakagamit ng maraming batis ng impormasyon, naipakita ang tradisyon ng Afrika, at nakapagbigay ng konklusyon sa likhang sanaysay. Tandaan! Ang sanaysay ay mayroong tema, nilalaman, anyo, istruktura at kaisipan.
- 18. 16 Presentas yon at Grama- tika Hindi maayos na nagamit ang mga pang- ugnay sa pagsulat ng ng maikling sanaysay. May ilang pang-ugnay na hindi nagamit nang wasto sa pagsulat ng maikling sanaysay. Malikhain at maayos na nagamit ang mga pang- ugnay sa pagsulat ng maikling sanaysay. Organi- sasyon Hindi maayos ang presentasyon ng mga ideya. Maraming bahagi ang hindi malinaw sa pagkakasulat ng maikling sanaysay. Maayos ang presentasyon ng mga pangyayari at kaisipan. May ilang bahaging hindi gaanong malinaw. Malinaw ang daloy at organisado ang paglalahad ng maikling sanaysay. Kabuuang Puntos Tayahin Masaya ako at nakarating ka na sa gawaing ito. Binabati kita sa iyong sipag at tiyaga. Alam kong kayang-kaya mong sagutin ang mga inihanda kong katanungan para sa iyo. Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan. Piliin at isulat sa hiwalay na papel ang letra ng tamang sagot. 1. Ang taong iyan ay kilala at tanyag sa buong nayon, dahil sa kaniyang ginawang pagpapatiwakal, matutulad lamang siya sa isang inilibing na aso. Anong teorya ng panitikan ang masasalamin sa bahaging ito ng nobela? A. humanismo C. pormalismo B. marksismo D. realismo
- 19. 17 2. Noong una ay sumasamba sa diyos-diyosan ang mga taga-Umuofian. Lumipas ang maraming panahon, dumating ang mga misyonero sa kanilang lupain at ipinakilala ang Kristiyanismo, dito unti-unting nabago ang paniniwala ng tribo. Anong teorya ng panitikan ang masasalamin sa bahaging ito ng nobela? A. eksistensyalismo C. pormalismo B. historikal D. marksismo Para sa bilang 3-4 Basahing mabuti ang ilang bahagi ng iskrip mula sa pelikulang Ang Munting Prinsesa at sagutin ang mga tanong. 3. Batay sa nabasang bahagi ng iskrip, anong damdamin ang ipinakikita ng tauhang si Miss Amelia? A. pagkagalit C. pagkalungkot B. pagkahabag D. pagkatuwa 4. Batay sa nabasang bahagi ng iskrip, anong damdamin ang ipinakikita ng tauhang si Miss Minchin? A. pagkagalit C.pagkalungkot B. pagkahabag D. pagkayamot 5. Alin sa sumusunod na pang-ugnay ang pupuno sa patlang upang mabuo ang pangungusap? Ikinapanlumo ng komisyoner ng distrito ang naganap ____ panununog sa kanilang simbahan. A. -g C. na B. -n D. -ng MISS AMELIA: Nasaan ang konsensiya mo, Ate? MISS MINCHIN: (raises her voice) Bakit kasalanan ko ba kung bakit namatay ang ama ni Sarah? Because of their heated discussion, the two women failed to take notice of Sarahs presence. Sarah is standing outside Miss Minchins door, crying softly. Miss Amelia sees her. MISS MINCHIN: Sarah Miss Minchin looks over her shoulder at Sarah. The little girl quietly walks away, clutching Emily close to her.
- 20. 18 6. Alin sa sumusunod na pang-ugnay ang pupuno sa patlang upang mabuo ang pangungusap? Isang araw, lihim na ipinaalam ni Ogbuefi Ezeudu, isa sa matatanda ____ taga-Umuofia, ang planong pagpatay kay Ikemefuna. A. -g C. na B. -n D. -ng 7. Ito ang dahilan ng pagtakas ni Okonkwo patungong Mbanta. A. pagnanakaw B. siya ay baon sa utang C. intensyonal niyang pagpatay sa isang kapuwa katribo D. hindi niya sinasadyang pagpatay sa isang kapuwa katribo 8. Paano namatay si Okonkwo? A. dahil sa sakit B. nagpakamatay C. sinaksak ni Enoch D. nakipaglaban sa ibang tribo 9. Punong-puno ng cowrie ang namatay, ito ay pabaon sa kaniyang paglalakbay. Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa pangungusap? A. katutubong tao B. malaking metal bell C. kagamitang pangmusika D. palamuting yari sa shell na ginagamit ng mga Afrikano 10. Ginawa ng mga Igbo ang Ogene bilang simbolo ng kanilang tribo. Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa pangungusap? A. katutubong tao B. malaking metal bell C. kagamitang pangmusika D. palamuting yari sa shell na ginagamit ng mga Afrikano
- 21. 19 Karagdagang Gawain Binabati kita! Masaya ako na nandito ka na sa huling bahagi ng modyul na ito. Ang gawain sa ibaba ay naglalayong matukoy mo ang pagkakaiba at pagkakatulad ng nobelang nabasa at napanood. Ikaw at Ako! Panuto: Suriin ang binasang kabanata ng isinapelikulang nobelang, Ang Munting Prinsesa at pumili ng pangyayaring batay sa pananaw/teoryang pampanitikang angkop dito. Ipaliwanag ito gamit ang isa hanggang dalawang talata. Kopyahin ang pormat sa hiwalay na papel at isulat dito ang sagot. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
- 23. 21 Sanggunian Ambat Vilma, et.al. 2015. Filipino 10 Panitikang Pandaigdig, Modyul para sa Mag-aaral. Pasig City: Vibal Group Inc. https://filbookpatience.wordpress.com/2017/07/21/ang-mga-tradisyon- galing-sa-afrika-abigail-ngo/