Filiz Can
- 1. Aktif ve Sal脹kl脹 Yalanmada Sal脹k Hizmetleri ve Bak脹m Modelleri Hastane Sonras脹 Bak脹m ve Fizyoterapi Hizmetleri Prof. Dr. Filiz Can Hacettepe niversitesi Sal脹k Bilimleri Fak端ltesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon B旦l端m端 Geriatri Fizyoterapistleri Dernei Ankara T端rkiye Aktif ve Sal脹kl脹 Yalanma Zirvesi 2016 3-4 Mart 2016- Swiss Otel-Ankara
- 2. Evde Bak脹mda Multidisipliner Tak脹m Elemanlar脹 Doktor Hemire Fizyoterapist Ergoterapist Diyetisyen Konuma terapisti Psikolog Eczac脹 Sosyal hizmet uzman脹
- 3. Yaam kalitesi Bireyin, yaama kar脹, yaam脹ndaki beklentileri, hedefleri, ilgi alanlar脹 ve standartlar脹; yaad脹脹 yer ile ilikili k端lt端r ve deerler sistem b端t端n端n端n kiisel alg脹lan脹脹 veya ifadesidir. ok geni bir i巽erii vard脹r: - Fiziksel sal脹k - Psikolojik durum - Ba脹ms脹zl脹k d端zeyi - Sosyal ilikiler - Kiisel inan巽lar ve deerler - K端lt端rel ilikiler ve 巽evre ile ilgili deerler (WHO, 1994)
- 4. Yaam kalitesi i巽in eik deer Egzersiz performans Ya Young (1986) Her g端n yap脹lan i performans脹 i巽in gerekli Eik deer Fiziksel olarak aktif Fiziksel olarak inaktif
- 5. Bozukluklar Fizyolojik Bozukluklar Anatomik Bozukluklar Psikolojik Bozukluklar
- 6. Bozukluklar Fizyolojik Bozukluklar: Fizyolojik fonksiyonlardaki bozukluklar veya deiiklikler - Aerobik kapasite - Kardiyopulmoner fonksiyonlar - Kas performans脹 - Kognitif ve Duyusal fonksiyonlar - Motor fonksiyonlar - Eklem mobilitesi - Denge ve koordinasyon - Y端r端me ve harekete ait fonksiyonlar - Post端ral fonksiyonlar vb. Fizyoterapistler en anlaml脹 ve en b端y端k 旦l巽端de etkiyi fizyolojik bozukluklarda g旦sterirler!
- 7. Evde fizyoterapi ve ev ziyaretleri zellikle ortopedik, n旦rolojik ve kardiyopulmoner (kal巽a k脹r脹脹, amputasyon veya strok rehabilitasyonu ve KOAH vs) rehabilitasyon gerektiren hastal脹klarla ilgili taburculuk planlamas脹 yap脹l脹rken -baar脹l脹 ev taburculuuna yard脹mc脹 olunmas脹 -ev program脹 egzersizler verilmesi -ev ziyareti ile deerlendirmelerin yap脹lmas脹, -ev ziyaretleri ve evde FTR yap脹lmas脹, -g端venlik tavsiyeleri ile yard脹mc脹 ara巽-gere巽 ihtiyac脹n脹n belirlenmesi, -ev ve iyeri d端zenlemelerinin yap脹lmas脹, -koruyucu FTR uygulamalar脹 ve risk analizi
- 8. Evde Bak脹mda Fizyoterapi Yakla脹mlar脹 Komplikasyonlar脹/ hastal脹a sekonder problemleri 旦nleme Aktif ve ba脹ms脹z yaam脹 salama Ev ve 巽evre d端zenleme, sosyal yaama kat脹l脹m脹 art脹rma Sal脹脹 art脹rma ve hastal脹klar脹 旦nleme Yaam kalitesini art脹rma Sal脹k harcamalar脹n脹 azaltma
- 9. ABDde Evde Bak脹m ile ilgili durum Evde Bak脹m servisleri 1989-1994 y脹llar脹 aras脹nda %33 artm脹t脹r Bunun nedenleri: - Bir 巽ok hasta i巽in evde bak脹m hizmetlerinin maliyeti daha ucuzdur - Sal脹k sigorta sisteminin ( Medicare) y旦netmelikleri yal脹 hastalar i巽in evde bak脹m脹 zorunlu k脹lar - 65 ya 端st端 n端fusun artmas脹 ile evde bak脹m hizmet oran脹 artm脹t脹r
- 10. Fizyoterapistlerin gelimi 端lkelerdeki dier rolleri Evde bak脹m hizmetlerini hasta ve 旦z端rl端lerin yan脹 s脹ra y端ksek riskli yal脹lara da vermek Yaam kalitesini art脹rmak Toplum sal脹脹n脹 art脹rma ve hastal脹klar脹 旦nlemede ana sal脹k elemanlar脹ndan biri olmak Koruyucu fizyoterapi hizmetlerini gelitirmek Sal脹kla ilgili toplumsal fark脹ndal脹脹 art脹rmaya y旦nelik 巽al脹mak
- 11. Klinik Karar Verme A. Kar脹la脹lan temel problemler B. Temel objektifler C. Sonraki yorumlar Ann Finn, Evaluation Form for Older People, School of Physiotherapy, Dublin, 1980
- 12. Kapsaml脹 deerlendirme T脹bbi? Fiziksel? Fonksiyonel? Psikolojik? Sosyal veya sosyo-k端lt端rel? Bak脹m Modelleri
- 13. Deerlendirme Ev ortam脹n脹n deerlendirilmesi Genel deerlendirme zel deerlendirme - Kardiyorespiratuvar sistem - N旦rolojik sistem - Ba ve boyun - Kollar - Bacaklar - Bel - Kas kuvveti - G旦rme
- 14. Deerlendirme Mobilite - Y端r端me - Denge - Kol ve bacaklar脹n脹 kullanabilme - Y端r端me yard脹mc脹lar脹 Mental Kapasite Genel Sal脹k
- 15. Temel Mobilite Deerlendirmesi 1. Fiziksel Durum a. Y端r端me yetenei b. Y端r端me tipi c. Kullan脹lan y端r端me yard脹mc脹lar脹 d. Ba脹ml脹 olman脹n nedeni 2. Psikososyal durum a. Motivasyon b. Comprehension 3. Sosyal durum a. Medeni durum b. Ev c. 聴 Ann Finn, Evaluation Form for Older People, School of Physiotherapy, Dublin, 1980
- 16. Fonksiyonel kapasite Mobilite Kuvvet Denge Fonksiyonel Yeterlilik
- 17. Fonksiyonel Deerlendirme Skalalar脹 Fonksiyonel Ba脹ms脹zl脹k l巽端t端 (FIM) Enstr端mentasyonel G端nl端k Yaam Aktiviteleri Fonksiyonel Durum 聴ndeksi Lawton GYA Deerlendirme Skalas脹
- 18. Lawton GYA Deerlendirme Skalas脹 Lawton un fonksiyonel kapasite deerlendirme g旦r端端 GYAi 3 seviyede tan脹mlar: 1. Temel GYA : banyo yapma, giyinme, tuvalete gitme, ve beslenme gibi kendine bak脹m aktiviteleri 2. Enstr端mental GYA (IADLs): telefon kullanma, araba kullanma, al脹veri yapma, ev ileri, yemek piirme, 巽ama脹r y脹kama, paray脹 kullanabilme, ila巽lar脹n脹 kullanabilme 3. Mobilite: evden 巽脹kabilme ve bir yerden bir yere gidebilme
- 19. Fonksiyonlar i巽in derecelendirme skalas脹 1: Hi巽bir yetersizlii yok 2: Ba脹ms脹z olarak mobil 3: Limitli d端zeyde mobil 4: Eve bal脹-hafif ev ilerini yapabiliyor 5: Eve bal脹- limitli kendine bak脹m aktivitelerini yapabiliyor 6: Eve bal脹- kendine bak脹m aktivitelerinde yard脹m gerektiriyor 7: Sandalyeye bal脹- kendine bak脹m aktivitelerinde yard脹m gerektiriyor 8: Tamamen ba脹ml脹 Frazer (1979)
- 20. Hastaya 旦zel Fonksiyonel Skala Hastaya zel Fonksiyonel Skala T脹bbi problemi nedeniyle yapmakta zorluk 巽ektii 5 fonksiyonel aktivitenin saptanmas脹 Her bir aktivite 10 puanl脹k skala ile derecelendirilir Yapamad脹脹 hareket 0 puan ile Hi巽bir zorluk 巽ekilmeden yap脹lan hareket 10 puan ile Toplam puan, saptanan aktivitelerin aktivite puan toplam脹na b旦l端nmesi ile hesaplan脹r http://www.tac.vic.gov.au/upload/Patient-specific.pdf. Accessed September 6,2010
- 21. ICF 聴lk model 1980de the International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps (ICIDH) olarak gelitirilmi Sal脹kla ilgili 3 durumun aras脹ndaki fark脹 tan脹mlar: - V端cut fonksiyonlar脹 ve yap脹lar脹n bozukluu (impairment) - Yap脹lan ite yetersizlik (disabilite veya inabilite) - Yetersizlik ve bozuklua elik eden rol kayb脹/engel (handicap) impairment Disabilite Handicap
- 22. ICF
- 23. Evde Bak脹mda Fizyoterapi Yakla脹mlar脹 Is脹 ve elektroterapi uygulamalar脹 Manuel terapi Geveme ve Fleksibilite egzersizleri Kuvvetlendirme egzersizleri N旦romusk端ler kontrol ve propriosepsiyon egzersizleri Denge ve koordinasyon egzersizleri Y端r端me eitimi Endurans ve performans eitimi Fiziksel uygunluk programlar脹
- 24. Yard脹mc脹 ara巽lar Ara巽lar脹n 巽ou kiilerin bo zaman aktivitelerine kat脹lmalar脹 ve daha aktif olmalar脹 i巽in se巽ilir Belirlenen yard脹mc脹 ara巽lar脹n yal脹lar脹n kullan脹m脹na uygunluunun deerlendirilmesi gerekir ilgili ergoterapi yakla脹mlar脹n脹n rehabilitasyon program脹 i巽inde yer almal脹d脹r
- 27. evresel d端zenlemelerin yap脹ld脹脹, hareket i巽in bilgi ve becerilerin kazan脹lmas脹n脹 i巽eren Ba脹ms脹z Yaam Programlar脹: mali d端zenlemeler mobilite mesleki deerlendirme t脹bbi ihtiya巽lar sosyal beceriler zaman ve hareket ekonomisi gibi konular脹 kapsar.
- 29. -Parkinson hastalar脹nda FIM ( Fonksiyonel Ba脹ms脹zl脹k l巽端t端) deerleri taburcu olduktan 6 ay sonra d端m端t端r. -Ama bu deer, balang脹巽 deerine g旦re anlaml脹 d端zeyde y端ksektir. - Bu durum rehabilitasyon ile elde edilen kazan巽lar脹n taburcu olduktan 6 ay sonra bile korunduunu g旦stermektedir.
- 30. Myocard enfarkt端s端 ge巽irmi hastalarda evde yap脹lan kardiyak rehabilitasyon, hastanede yap脹lan kardiyak rehabilitasyon program脹 kadar etkin bulunmutur. Bu programlar aras脹nda (depresyon ve anksiete, yaam kalitesi, serum total kolesterol d端zeyi y旦n端nden) bir fark yoktur ve rehabilitasyonun baar脹s脹n脹 etkilememitir.
- 32. N= 199 ( evde yaayan yal脹), 70 ya ve yukar脹s脹 Proksimal femur k脹r脹脹na bal脹 cerrahi sonras脹 akut ortopedi hastanesinden taburcu 99 hasta (49.7%) evde rehabilitasyon 100 hasta (50.3%) enstit端 bazl脹 rehabilitasyon Kal巽a k脹r脹klar脹ndan sonra evde rehabilitasyon etkili Evde rehabilitasyon, enstit端de uygulanan rehabilitasyondan biraz daha etkili
- 34. Coulter CL et al. Physiotherapist-directed rehabilitation exercises in the outpatient or home setting improve strength, gait speed and cadence after elective total hip replacement: a systematic review. Journal of Physiotherapy 2013, 59: 219 Kal巽a protezi sonras脹 hastaneden taburcu olmu hastalara uygulanan FTR, kal巽a abdukt旦r kas kuvvetini, y端r端me h脹z脹n脹 ve kadans脹 art脹r脹r. Fizyoterapistin evde verdii egzersizler, fizyoterapistlerin kliniklerde verdii egzersizler kadar etkilidir.
- 35. Sandalyetemelli egzersiz program脹: (Kan脹ta dayal脹 巽al脹malar) Kas kuvvetinde art脹 (Fiatarone et al 1990; McMurdo et al 1993; Skelton et al 1995, 1996) G端巽te art脹 (Skelton et al, 1995) Fleksibilitede art脹 (McMurdo et al, 1993; Mills, 1994; Skelton et al, 1996) Fonksiyonel yeteneklerde gelime (McMurdo et al, 1993, 1994; Skelton et al, 1995, 1996) Statik dengede art脹 (Skelton et al, 1996) Kal巽a k脹r脹klar脹n脹n rehabilitasyonunda baar脹 (Nicholson et al, 1997) G端nl端k ilerde performans art脹脹 (McMurdo et al, 1994; Skelton et al, 1995, 1996)
- 36. Depresyonda azalma (McMurdo ve ark., 1993) Artiritik ar脹da azalma (Hochberg ve ark., 1995) Postural hipotansiyonda d端zelme (Millar ve ark., 1999) V端cut ya oran脹nda azalma (Nicholson ve ark., 1997) 聴leri d端melerde azalma (Allen ve ark., 1999) Sandalyetemelli egzersiz program脹: (Kan脹ta dayal脹 巽al脹malar)
- 37. Dikkatiniz i巽in teekk端r ederim Filiz Can filizcan2002@yahoo.com
Editor's Notes
- 4
- 35
- 36