ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
ዚገቢዎቜ ሚኒስ቎ር ድሬደዋ ቅርንጫፍ ጜ/ቀት
1
እንን ደህና መጣቜሁ!
በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ
ተዘጋጅተዉ በሚቀርቡ ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ ባጋጠሙ
ዋና ዋና ቜግሮቜ፣
እና
ያሉ ክፈተቶቜ ዙሪያ
ለዉይይት ዹቀሹበ መነሻ ሀሳብ
ጥቅምት 07/2017 ዓ.ም
ለሚኒስ቎ር መስሪያ ቀቱ ዚቀሚቡ ዚሂሳብ መግለጫዎቜ እንደማሳያ፡
በ 2015 ዚግብር ዘመን አመታዊ ሂሳባ቞ዉን ካሳወቁ 424 ግብር ኚፋዮቜ
መካኚል አብዛኞቹ ሂሳቊቜ በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ
ዹተዘጋጀ ና቞ው፡፡ ኚቀሚቡት ዚሂሳብ ማስታወቂያዎቜ ውስጥ፡-
 በክፍያ ካሳወቁ 181
 ኪሳራ ካሳወቁ 57
ባዶ ካሳዉቀ 173
ተመላሜ ያላ቞ው 13
በድምሩ ኹ 424 ግብር ኚፋዮቜ
እፎይታ ላይ 12 ግብር ኚፋዮቜ
3
ዚዉይይቱ ዓላማ
1. ዚቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ አብዛኛዉ ግብር ኹፋይ /ድርጅት ወርሀዊ
እና አመታዊ ዚሂሳብ ሪፖርቱን ዚሚያዘጋጀዉ እና ዚሚያቀርበዉ
በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ /በእናንተ/
በኩል በመሆኑ በቀሚቡ/በሚቀርቡ ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ
ባጋጠሙ ጉድለቶቜ/ ቜግሮቜ ዙሪያ ለመወያዚትና ዚመፍትሄ
ሃሳብ በማስቀመጥ ግብር ባግባቡና በወቅቱ አንዲሰበሰብ
እንዲሁም በግብር ኚፋዩ ላይ ዚሚመጡ አላስፈላጊ
ጫናዎቜን ለመቀነስ ብሎም ለማሰቀሚትፀ
4


ዹቀጠለ
2. በቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ በኩል ዚሚስተካኚሉ ዚአገልግሎት አሰጣጥ እና
አሰራር ቜግሮቜ ካሉ ግብሚ መልስ በመዉሰድ በቀጣይ ስራዎቻቜን
ላይ አስፈላጊዉን ማስተካኚያ በማድሚግ ለተሻለ አገልግሎት
ለመዘጋጀት፣
3. ዹ 2016 በጀት ዓመት አመታዊ ዚሂሳብ ሪፖርት ዚማቅሚቢያ ወቅት ላይ
በመሆናቜን ኹዚህ በፊት በቀሚቡ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ዚነበሩ ዋና ዋና
ጉድለቶቜ እና ተያያዥ ቜግሮቜን በመነሻነት በማቅሚብ እና በመወያዚት
በበጀት ዓመቱ በሚቀርቡ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ላይ ቅድመ ጥንቃቄ
እንዲወሰድ ለማድሚግፀ
5


ዹቀጠለ
4. ዚሂሳብ ባለሙያዉና ኊዲተሩ ቅርንጫፍ ጜ/ቀቱን እና ግብር
ኚፋዩን እንደ ድልድይ በመሆን ዚሚያገናኝ በመሆኑ ዚአንድ
ዓላማ እኩል ባልደሚባነቱን በማሚጋገጥ ግብር ኚፋዩ ዚተሻለ
ድጋፍ እና አገልግሎት እንዲያገኝ እገዛ ለማድሚግፀ
5. ዚሂሳብ ባለሙያዉ ወይም ኊዲተሩ በሰራዉ ዚሂሳብ
መዝገብ ባለዉ አሰራር ተጠያቂነት ያለበት መሆኑን
ለማስገንዘብ ያለመ ነው፡፡
10/26/2024 07:20:03 PM 6
ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ ያጋጠሙ
ዋና ዋና ግኝቶቜ እና ቜግሮቜ
ደጋፊ ሰነድ ዹሌላቾዉ እና ኚፋይናንስ ተቋም ዉጭ ዹተወሰደ ብድር
በመመሪያ ቁጥር 176/2014 መሰሚት ዚብድር ዉል ስምምነት
ኚሚመዝግብ ወይም ኚሚያሚጋግጥ አካል ሳያስመዘግቡ በድርጅቱ
ዚሀብትና እዳ መግለጫ ላይ ማካተት፣
ድርጅቱ በግብር ዘመኑ ኪሳራ ሪፖርት እያቀሚበ እና ተጚማሪ መዋጮ
ሳይደሚግ ነገር ግን በተመሳሳይ ዚግብር ዘመን በቀሹበ ዚሀብት እና
እዳ መግለጫ ላይ ዚተጠራቀመ ትርፍ /Retained Earning/
እንዳለዉ እና ካፒታሉ እያደገ እንደሆነ ማሳዚት፣
7



ዹቀጠለ
 ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ በአመቱ መጚሚሻ ዚድርጅቱን ሂሳብ በሚዘጉበት ጊዜ ልዩነት
ሲመጣ ልዩነቱን ለማጣጣም እንደ ብድር ወይም ካፒታል መያዝፀ
 በድርጅቱ ዹቀሹበ ዚባንክ መግለጫ እና በድርጅቱ ዹተሰበሰበ ገቢ አለመናበብ፣
 ድርጅቱ ዹተበደሹዉን ዚባንክ ብድር ለተበደሚለት ዓላማ እንዳላዋለዉ እና ለግል ስራዉ
ማዋሉ እዚታወቀፀ ተበድሮ ለሌለ ሰዉ ወይም ድርጅት ማበደሩ እዚታወቀ ለተበደሹዉ
ብድር ዹኹፈለዉን ዚወለድ ወጪ በድርጅቱ ስም መዝግቩ መያዝፀ
8



ዹቀጠለ
 ዚድርጅቱ ዚቆጠራ ሂሳብ /Inventory/ በግልጜ አለማሳዚት፣ ዚቆጠራ መግለጫ
አለማቅሚብ /Inventory Sheet/ እና አካላዊ ቆጠራ ሳይደሚግ በግምት
ማስቀመጥፀ
 በህጋዊ ሰነድ ያልወጣን ወጪ በሂሳብ መዝገብ ማካተት
 ያለአግባብ ተመላሜ መጠዚቅፀ
 ዚእርጅና ቅናሜ በህጉ መሰሚት አለመስራትፀ
 ኚንግድ ስራ ሀብቱ ዚመዝገብ ዋጋ ኚሀያ በመቶ በላይ ዹሆኑ ዚጥገና እና ማሻሻያ
ወጪዎቜን ሙሉ በሙሉ በወጪነት መያዝፀ
 አዲስ ለተገዙ እቃዎቜ ኩርጅናል ደሹሰኝ ሲጠዚቅ በወቅቱ አለማቅሚብፀ
9



ዹቀጠለ
በግንባታ ላይ ላሉ ህንጻዎቜ ዹዋሉ ግብዓቶቜ ላይ ዹተኹፈለዉን
ዚተጚማሪ እሎት ታክስ ህንጻዉ ሳያልቅ እና ገቢ ማመንጚት
ሳይጀምር በሪፖርት አካቶ እንዲቀናነስ ማድሚግፀ
ዚሂሳብ መዝገብ ለምርመራ በሚፈለግበት ጊዜ ዹተሟላ ሰነድ
ይዘው አለመቅሚብ እና ቀርበው እንዲያስሚዱ ሲጠዚቁ ፈቃደኛ
ያለመሆን፣
10



ዹቀጠለ
ዚሂሳብ መዝገቡ ዚተዘጋጀበትን አስፈላጊ ደጋፊ ሰነዶቜ እና ማስሚጃዎቜን በአግባቡ
ያለመያዝፀ
ሰነድ ሳይኖሚዉ ግብር ኚፋዩ በቃል በሚነግራ቞ዉ ብቻ መስራት እና ሰነድ
በሚጠዚቁበት ጊዜ በፍጥነት ምላሜ አለመስጠትፀ
በቀሚበዉ ዚሂሳብ መግለጫ መሰሚት ግኝት ተገኝቶ እንዲያስሚዱ ሲጠዚቁ ቜግሩን
ወደ ግብር ኚፋዩ ብቻ መግፋት፣
ዚሀብት እና ዕዳ ዚሂሳብ መግለጫ ሲያዘጋጁ በግብር ኚፋዮቜ እጅ ዹሌለውን ጥሬ
ገንዘብ ማሳዚትፀ
ዚጥሬ ገንዘብ ፍሰት ዚሚያሳይ መግለጫ (Cash flow statement) አያይዞ
አለማቅሚብ፣
11



ዹቀጠለ
ዚሂሳብ መግለጫ በሚቀርብበት ወቅት ዚድርጅቱን ገቢ ዚሚያሳይ ዚካሜ
ሪጅስተር አመታዊ ማጠቃለያ እና በማንዋል ደሹሰኝ ዹተቆሹጠን ገቢ ዝርዝር
ዹተጠቃለለ ማስሚጃ አለማቅሚብፀ
አንዳንድ ሂሳብ አዋቂዎቜ ለሥራ ሲደወልላ቞ው/ሲፈለጉ ፈጣን ምላሜ
አለማሰጠት /ተባባሪ ያለመሆንፀ
12



ዹቀጠለ
ያለፈውን ግብር ዘመን ኪሳራ ወደ ቀጣይ ግብር ዘመን ሲያሞጋግሩ ኪሳራው
በውጭ ኊዲተር ዹተሹጋገጠ ለመሆኑ ዚሚገልጜ ዚኊዲት ሪፖርት አብሮ
አለማያያዝፀ
ዚሚዘጋጁ ዚሂሳብ መግለጫዎቜ በአካዉንቲንግ መርሁ መሰሚት ኹሌጀር
ዚተቀዱ እና እያንዳንዱ ግብይት /Transaction/ በመሹጃ ላይ ዹተደገፈ
አለመሆኑፀ
ድርጅቶቜ ዚተጚማሪ እሎት ታክስ ዚሚኚፈልበት ሜያጭ ቀደም ሲል ኚአንድ
ሚሊዹን በላይ ሲሆን አሁን ላይ ኚሁለት ሚሊዬን ብር በላይ በሚሆንበት ጊዜ
ለተጚማሪ እሎት ታክስ በራሳ቞ዉ መመዝገብ እንደሚገባ቞ዉ አለማሳወቅፀ
10/26/2024 07:20:05 PM 13



ዹቀጠለ
ኚንግድ አሰራር ጋር በተዚያዘ ዹሚደሹጉ ለዉጊቜን ዚካፒታል
ማሻሻልን ጚምሮ ኚሚመለኚታ቞ዉ ዚመንግስት ድርጅቶቜ
በማስጞደቅ ለዉጡን አሳዉቀዉ አለመመዝገብፀ
አዲስ ለሚጠናቀቅ እና ዚእርጅና ቅናሜ ለሚሰራለት ህንጻ
ዚተጠናቀቀበትን ጊዜ ዚሚገልጜ ሰርተፍኬት ኹሚመለኹተዉ
ዚመንግስት አካል ማቅሚብ እንደሚገባ ድርጅቶቜን/ግብር
ኚፋዮቜን አለማሳወቅ እና ዚእርጅና ቅናሜ ወጪን መያዝፀ
10/26/2024 07:20:05 PM 14



ዹቀጠለ
ደሚሰኝ ለማይሰጡ ግለሰቊቜ ዚሚሰጥ ዚግዥ ማሚጋገጫ ደሹሰኝ
(Purchase Voucher) በገቢ ተቋሙ አስፈቅዶ አማሳተም
ጥቅም ላይ አለማዋልፀ
በግዥ ማሚጋገጫ ደሹሰኝ ፎርማቱ መሰሚትና ኚሰነዱ ጋር መያያዝ
ያለባ቞ው ማስሚጃዎቜ ተሟልተው ክፍያ እንዲፈፀም አለማድሚግ፣
10/26/2024 07:20:05 PM 15



ዹቀጠለ
 ወርሃዊ ሪፖርት በወሩ ዚመጚሚሻ ቀናቶቜ በ 29 እና በ30 በተለይ በ
30ኛው ቀን እንዲሁም ኚሰዓት 11 ሰዓት ይዞ መምጣትፀ
ሁለትና ኹዛ በላይ ደንበኛ ይዘው ዚሚሰሩ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ
ዚታክስ ክፍያ ገቢ ሲያደርጉ ዚግብር ኹፋይ ሥም አቀያይሮ
ማስገባትፀ
ለተሰበሩ እና ለወደሙ እቃዎቜ ኹሚመለኹተዉ አካል ማስሚጃ
ሳይቀርብ እና ሳይሚጋገጥ በወጪነት መያዝ፣

16



ዹቀጠለ
 አንድ አንድ ዚሂሳብና ኊዲት ባለሙያዎቜ ኚስነ-ምግባር ባፈነገጠ ሁኔታ ሂሳብ
ለመስራት መሞኹርና ግብር ኹፋይን ማንገላታት፡-
ዚህግ ክፍተቶቜን ተጠቅሞ ተገቢዉ ታክስ እንዳይሰበሰብ ጥሚት
ዚማድሚግፀ
በጥቅም ግጭት ምክንያት ሰነድ ዚማጥፋት ወይም ዚመደበቅፀ
ዚግብር ኚፋዩን መሹጃ ለገቢ ተቋሙ አቅርብ በተባለበት ጊዜ እና ወቅት
አለማቅሚብ፣
 ኹአቅም በላይ ዹሆነ ደንበኛ በመያዝ በስራ መደራሚቊቜ ምክንያት ዚግብር ኚፋዩን
ሂሳብ በወቅቱ አዘጋጅቶ ያለማቅሚብ እና ዚመሳሰሉትፀ
17


ዹቀጠለ
በታክስ ህጎቜ እና በተቋሙ አሰራር መሰሚት ለተለያዩ ዚታክስ ጉዳዮቜ
ዹሚጠዹቁ መሹጃዎን አሟልቶ አለማቅሚብፀ
በኊዲት ጊዜ ዹሚጠዹቁ ሰነዶቜን አሟልቶ አለማቅሚብፀ
መስተካኚል ያለባ቞ዉን ዚሂሳብ መዝገብ ወይም ወርሀዊ ሪፖርቶቜ በተሰጠዉ
ጊዜ አስተካክሎ ያለማቅሚብፀ
ዚግዥ እና ሜያጭ መሹጃ አለማቅሚብፀ
18
ዚታክስ ወኪሎቜ፣ ኊዲተሮቜ እና ዚሂሳብ ባለሙያዎቜን በተመለኹተ ያሉ ዹህግ ማዕቀፎቜ
 በፌዎራል ዚታክስ አስተዳደር አዋጅ ቁጥር 983-2008 አንቀጜ 99/3/ ዚታክስ
ወኪሉ ለባለስልጣኑ ያቀሚበዉ ዚታክስ ማስታወቂያ በማንኛዉም መሰሚታዊ
ጉዳይ ሀሰት ሁኖ ሲገኝ ዚታክስ ወኪልነት ፈቃዱ እንዲሰሚዝ ያደርጋል፣
 በአዋጁ አንቀጜ 63 መሰሚት ኊዲተሮቜ ዚደንበኞቻ቞ዉን ዚኊዲት ሪፖርት
ለደንበኞቻ቞ዉ ኚአቀሚቡበት ቀን ጀምሮ በሚቆጠር ሶስት ወር ጊዜ ዉስጥ
ሪፖርቶቜን ለባለስልጣኑ ማቅሚብ አለባ቞ዉ፡፡ ይህን ግዎታ ያልተወጣ ኊዲተር
ባለስልጣኑ ለቊርዱ እና ለኢንስቲትዩቱ ዚኊዲተሩ ፈቃድ እንዲሰሚዝ
ይጠይቃል፡፡
19



ዹቀጠለ
 ዚታክስ ወኪል ፈቃድ አሰጣጥ መመሪያ ቁጥር 4-2011 አንቀጜ 7/ሀ እና
ለ/ መሰሚት ባለስልጣኑ ዚታክስ ወኪልነት ፈቃድ ዹተሰጠዉ ማንኛዉም ሰዉ
ሙያዊ ዚስነ ምግባር ጥሰት ፈጜሟል ብሎ ሲያምን ይህንን ዚስነ-ምግባር
ጥሰት፡-
 ለኢትዮጵያ ዹተመሰኹሹላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ ኢንስቲትዩትፀ
ለኢትዮጵያ ዚሂሳብ አያያዝና ኊዲት ቊርድፀ
 ዚንግድ ፈቃድ ዚመስጠት ስልጣን ላለዉ ባለስልጣን ሪፖርት
ያደርጋል፡፡
20


ዹቀጠለ .
ዚኢትዮጵያ ዚሂሳብ አያያዝና ኊዲት ቊርድ ማቋቋሚያ አዋጅ
ቁጥር 322-2007 አንቀጜ 22/1/ሰ/ መሰሚት ዚተመሰኚሚለት
ዚሂሳብ ባለሙያዉፀ ዚተመሰኚሚለት ኊዲተሩ ወይም ድርጅቱ
ለግብር አስገቢዉ ባለስልጣን ትክክለኛ ያልሆነ መሹጃ
መስጠቱ ሲሚጋገጥ ዚምዝገባና ዚሙያ ሥራ ዚምስክር ወሚቀትን
እንደሚሰሚዝ እንዲሁም ባለሙያዉንም ኚሙያ መዝገብ
እንደሚሰሚዝ ይደነግጋል፡፡
21
ማጠቃለያ
 አንድ ዚተፈቀደለት ዚሂሳብ አዋቂ እና ኊዲተር ዚሚሰጣ቞ዉ ሙያዊ አገልግሎቶቜ
በሚሰጣ቞ዉ አገልግሎቶቜ ጋር ተያያዥነት ያላ቞ዉ ዹህግ ድንጋጌዎቜ እና ዚሙያ ስነ-
ምግባርን ዹተኹተሉ
 እንዲሁም ዚግብር ኚፋዮቜን ማንኛዉ ዚሂሳብ መዝገብ በሚያዘጋጅበት ጊዜ ወቅታዊ በሆኑ
ዚታክስ ህጎቜ እና ዚሂሳብ አያያዝ መርሆቜ መሆን አለበት፡፡
 በተጚማሪ ባለሙያዉ በሰራ቞ዉ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ሙሉ ኃላፊነት በመዉሰድ ቅርንጫፍ
ጜ/ቀቱ በሚጠይቃቾዉ ማንኛዉም ጥያቄዎቜ ግብር ኚፋዩን በመወኹል ቀርቩ ማስሚዳት
ያለበት ሲሆን በታኚስ ጉዳዮቜ ዙሪያ ግብር ኚፋዩን መደገፍ ይኖርበታል፡፡
 ዚሂሳብ ባለሙያዉ ኚቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ ለሚጠይቃቾዉ ማንኛዉ ዚአገልግሎት ጥያቄዎቜ
ህጉና አሰራር ስርዓቱ ጠብቆ አገልግሎት ዚማግኘት መብት እንዳላ቞ው እዚገለጜኩ በዚሁ
አጠቃልላለው ፡፡
22
እናመሰግናለን
10/26/2024 07:20:08 PM 23

More Related Content

FOR ACC and Auditor.dghjjvhjfgh ghjyffhg

  • 1. ዚገቢዎቜ ሚኒስ቎ር ድሬደዋ ቅርንጫፍ ጜ/ቀት 1 እንን ደህና መጣቜሁ!
  • 2. በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ ተዘጋጅተዉ በሚቀርቡ ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ ባጋጠሙ ዋና ዋና ቜግሮቜ፣ እና ያሉ ክፈተቶቜ ዙሪያ ለዉይይት ዹቀሹበ መነሻ ሀሳብ ጥቅምት 07/2017 ዓ.ም
  • 3. ለሚኒስ቎ር መስሪያ ቀቱ ዚቀሚቡ ዚሂሳብ መግለጫዎቜ እንደማሳያ፡ በ 2015 ዚግብር ዘመን አመታዊ ሂሳባ቞ዉን ካሳወቁ 424 ግብር ኚፋዮቜ መካኚል አብዛኞቹ ሂሳቊቜ በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ ዹተዘጋጀ ና቞ው፡፡ ኚቀሚቡት ዚሂሳብ ማስታወቂያዎቜ ውስጥ፡-  በክፍያ ካሳወቁ 181  ኪሳራ ካሳወቁ 57 ባዶ ካሳዉቀ 173 ተመላሜ ያላ቞ው 13 በድምሩ ኹ 424 ግብር ኚፋዮቜ እፎይታ ላይ 12 ግብር ኚፋዮቜ 3
  • 4. ዚዉይይቱ ዓላማ 1. ዚቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ አብዛኛዉ ግብር ኹፋይ /ድርጅት ወርሀዊ እና አመታዊ ዚሂሳብ ሪፖርቱን ዚሚያዘጋጀዉ እና ዚሚያቀርበዉ በተፈቀደላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜና ኊዲተሮቜ /በእናንተ/ በኩል በመሆኑ በቀሚቡ/በሚቀርቡ ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ ባጋጠሙ ጉድለቶቜ/ ቜግሮቜ ዙሪያ ለመወያዚትና ዚመፍትሄ ሃሳብ በማስቀመጥ ግብር ባግባቡና በወቅቱ አንዲሰበሰብ እንዲሁም በግብር ኚፋዩ ላይ ዚሚመጡ አላስፈላጊ ጫናዎቜን ለመቀነስ ብሎም ለማሰቀሚትፀ 4
  • 5. 
 ዹቀጠለ 2. በቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ በኩል ዚሚስተካኚሉ ዚአገልግሎት አሰጣጥ እና አሰራር ቜግሮቜ ካሉ ግብሚ መልስ በመዉሰድ በቀጣይ ስራዎቻቜን ላይ አስፈላጊዉን ማስተካኚያ በማድሚግ ለተሻለ አገልግሎት ለመዘጋጀት፣ 3. ዹ 2016 በጀት ዓመት አመታዊ ዚሂሳብ ሪፖርት ዚማቅሚቢያ ወቅት ላይ በመሆናቜን ኹዚህ በፊት በቀሚቡ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ዚነበሩ ዋና ዋና ጉድለቶቜ እና ተያያዥ ቜግሮቜን በመነሻነት በማቅሚብ እና በመወያዚት በበጀት ዓመቱ በሚቀርቡ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ላይ ቅድመ ጥንቃቄ እንዲወሰድ ለማድሚግፀ 5
  • 6. 
 ዹቀጠለ 4. ዚሂሳብ ባለሙያዉና ኊዲተሩ ቅርንጫፍ ጜ/ቀቱን እና ግብር ኚፋዩን እንደ ድልድይ በመሆን ዚሚያገናኝ በመሆኑ ዚአንድ ዓላማ እኩል ባልደሚባነቱን በማሚጋገጥ ግብር ኚፋዩ ዚተሻለ ድጋፍ እና አገልግሎት እንዲያገኝ እገዛ ለማድሚግፀ 5. ዚሂሳብ ባለሙያዉ ወይም ኊዲተሩ በሰራዉ ዚሂሳብ መዝገብ ባለዉ አሰራር ተጠያቂነት ያለበት መሆኑን ለማስገንዘብ ያለመ ነው፡፡ 10/26/2024 07:20:03 PM 6
  • 7. ዚሂሳብ ሪፖርቶቜ ላይ ያጋጠሙ ዋና ዋና ግኝቶቜ እና ቜግሮቜ ደጋፊ ሰነድ ዹሌላቾዉ እና ኚፋይናንስ ተቋም ዉጭ ዹተወሰደ ብድር በመመሪያ ቁጥር 176/2014 መሰሚት ዚብድር ዉል ስምምነት ኚሚመዝግብ ወይም ኚሚያሚጋግጥ አካል ሳያስመዘግቡ በድርጅቱ ዚሀብትና እዳ መግለጫ ላይ ማካተት፣ ድርጅቱ በግብር ዘመኑ ኪሳራ ሪፖርት እያቀሚበ እና ተጚማሪ መዋጮ ሳይደሚግ ነገር ግን በተመሳሳይ ዚግብር ዘመን በቀሹበ ዚሀብት እና እዳ መግለጫ ላይ ዚተጠራቀመ ትርፍ /Retained Earning/ እንዳለዉ እና ካፒታሉ እያደገ እንደሆነ ማሳዚት፣ 7
  • 8. 

 ዹቀጠለ  ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ በአመቱ መጚሚሻ ዚድርጅቱን ሂሳብ በሚዘጉበት ጊዜ ልዩነት ሲመጣ ልዩነቱን ለማጣጣም እንደ ብድር ወይም ካፒታል መያዝፀ  በድርጅቱ ዹቀሹበ ዚባንክ መግለጫ እና በድርጅቱ ዹተሰበሰበ ገቢ አለመናበብ፣  ድርጅቱ ዹተበደሹዉን ዚባንክ ብድር ለተበደሚለት ዓላማ እንዳላዋለዉ እና ለግል ስራዉ ማዋሉ እዚታወቀፀ ተበድሮ ለሌለ ሰዉ ወይም ድርጅት ማበደሩ እዚታወቀ ለተበደሹዉ ብድር ዹኹፈለዉን ዚወለድ ወጪ በድርጅቱ ስም መዝግቩ መያዝፀ 8
  • 9. 

 ዹቀጠለ  ዚድርጅቱ ዚቆጠራ ሂሳብ /Inventory/ በግልጜ አለማሳዚት፣ ዚቆጠራ መግለጫ አለማቅሚብ /Inventory Sheet/ እና አካላዊ ቆጠራ ሳይደሚግ በግምት ማስቀመጥፀ  በህጋዊ ሰነድ ያልወጣን ወጪ በሂሳብ መዝገብ ማካተት  ያለአግባብ ተመላሜ መጠዚቅፀ  ዚእርጅና ቅናሜ በህጉ መሰሚት አለመስራትፀ  ኚንግድ ስራ ሀብቱ ዚመዝገብ ዋጋ ኚሀያ በመቶ በላይ ዹሆኑ ዚጥገና እና ማሻሻያ ወጪዎቜን ሙሉ በሙሉ በወጪነት መያዝፀ  አዲስ ለተገዙ እቃዎቜ ኩርጅናል ደሹሰኝ ሲጠዚቅ በወቅቱ አለማቅሚብፀ 9
  • 10. 

 ዹቀጠለ በግንባታ ላይ ላሉ ህንጻዎቜ ዹዋሉ ግብዓቶቜ ላይ ዹተኹፈለዉን ዚተጚማሪ እሎት ታክስ ህንጻዉ ሳያልቅ እና ገቢ ማመንጚት ሳይጀምር በሪፖርት አካቶ እንዲቀናነስ ማድሚግፀ ዚሂሳብ መዝገብ ለምርመራ በሚፈለግበት ጊዜ ዹተሟላ ሰነድ ይዘው አለመቅሚብ እና ቀርበው እንዲያስሚዱ ሲጠዚቁ ፈቃደኛ ያለመሆን፣ 10
  • 11. 

 ዹቀጠለ ዚሂሳብ መዝገቡ ዚተዘጋጀበትን አስፈላጊ ደጋፊ ሰነዶቜ እና ማስሚጃዎቜን በአግባቡ ያለመያዝፀ ሰነድ ሳይኖሚዉ ግብር ኚፋዩ በቃል በሚነግራ቞ዉ ብቻ መስራት እና ሰነድ በሚጠዚቁበት ጊዜ በፍጥነት ምላሜ አለመስጠትፀ በቀሚበዉ ዚሂሳብ መግለጫ መሰሚት ግኝት ተገኝቶ እንዲያስሚዱ ሲጠዚቁ ቜግሩን ወደ ግብር ኚፋዩ ብቻ መግፋት፣ ዚሀብት እና ዕዳ ዚሂሳብ መግለጫ ሲያዘጋጁ በግብር ኚፋዮቜ እጅ ዹሌለውን ጥሬ ገንዘብ ማሳዚትፀ ዚጥሬ ገንዘብ ፍሰት ዚሚያሳይ መግለጫ (Cash flow statement) አያይዞ አለማቅሚብ፣ 11
  • 12. 

 ዹቀጠለ ዚሂሳብ መግለጫ በሚቀርብበት ወቅት ዚድርጅቱን ገቢ ዚሚያሳይ ዚካሜ ሪጅስተር አመታዊ ማጠቃለያ እና በማንዋል ደሹሰኝ ዹተቆሹጠን ገቢ ዝርዝር ዹተጠቃለለ ማስሚጃ አለማቅሚብፀ አንዳንድ ሂሳብ አዋቂዎቜ ለሥራ ሲደወልላ቞ው/ሲፈለጉ ፈጣን ምላሜ አለማሰጠት /ተባባሪ ያለመሆንፀ 12
  • 13. 

 ዹቀጠለ ያለፈውን ግብር ዘመን ኪሳራ ወደ ቀጣይ ግብር ዘመን ሲያሞጋግሩ ኪሳራው በውጭ ኊዲተር ዹተሹጋገጠ ለመሆኑ ዚሚገልጜ ዚኊዲት ሪፖርት አብሮ አለማያያዝፀ ዚሚዘጋጁ ዚሂሳብ መግለጫዎቜ በአካዉንቲንግ መርሁ መሰሚት ኹሌጀር ዚተቀዱ እና እያንዳንዱ ግብይት /Transaction/ በመሹጃ ላይ ዹተደገፈ አለመሆኑፀ ድርጅቶቜ ዚተጚማሪ እሎት ታክስ ዚሚኚፈልበት ሜያጭ ቀደም ሲል ኚአንድ ሚሊዹን በላይ ሲሆን አሁን ላይ ኚሁለት ሚሊዬን ብር በላይ በሚሆንበት ጊዜ ለተጚማሪ እሎት ታክስ በራሳ቞ዉ መመዝገብ እንደሚገባ቞ዉ አለማሳወቅፀ 10/26/2024 07:20:05 PM 13
  • 14. 

 ዹቀጠለ ኚንግድ አሰራር ጋር በተዚያዘ ዹሚደሹጉ ለዉጊቜን ዚካፒታል ማሻሻልን ጚምሮ ኚሚመለኚታ቞ዉ ዚመንግስት ድርጅቶቜ በማስጞደቅ ለዉጡን አሳዉቀዉ አለመመዝገብፀ አዲስ ለሚጠናቀቅ እና ዚእርጅና ቅናሜ ለሚሰራለት ህንጻ ዚተጠናቀቀበትን ጊዜ ዚሚገልጜ ሰርተፍኬት ኹሚመለኹተዉ ዚመንግስት አካል ማቅሚብ እንደሚገባ ድርጅቶቜን/ግብር ኚፋዮቜን አለማሳወቅ እና ዚእርጅና ቅናሜ ወጪን መያዝፀ 10/26/2024 07:20:05 PM 14
  • 15. 

 ዹቀጠለ ደሚሰኝ ለማይሰጡ ግለሰቊቜ ዚሚሰጥ ዚግዥ ማሚጋገጫ ደሹሰኝ (Purchase Voucher) በገቢ ተቋሙ አስፈቅዶ አማሳተም ጥቅም ላይ አለማዋልፀ በግዥ ማሚጋገጫ ደሹሰኝ ፎርማቱ መሰሚትና ኚሰነዱ ጋር መያያዝ ያለባ቞ው ማስሚጃዎቜ ተሟልተው ክፍያ እንዲፈፀም አለማድሚግ፣ 10/26/2024 07:20:05 PM 15
  • 16. 

 ዹቀጠለ  ወርሃዊ ሪፖርት በወሩ ዚመጚሚሻ ቀናቶቜ በ 29 እና በ30 በተለይ በ 30ኛው ቀን እንዲሁም ኚሰዓት 11 ሰዓት ይዞ መምጣትፀ ሁለትና ኹዛ በላይ ደንበኛ ይዘው ዚሚሰሩ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ ዚታክስ ክፍያ ገቢ ሲያደርጉ ዚግብር ኹፋይ ሥም አቀያይሮ ማስገባትፀ ለተሰበሩ እና ለወደሙ እቃዎቜ ኹሚመለኹተዉ አካል ማስሚጃ ሳይቀርብ እና ሳይሚጋገጥ በወጪነት መያዝ፣  16
  • 17. 

 ዹቀጠለ  አንድ አንድ ዚሂሳብና ኊዲት ባለሙያዎቜ ኚስነ-ምግባር ባፈነገጠ ሁኔታ ሂሳብ ለመስራት መሞኹርና ግብር ኹፋይን ማንገላታት፡- ዚህግ ክፍተቶቜን ተጠቅሞ ተገቢዉ ታክስ እንዳይሰበሰብ ጥሚት ዚማድሚግፀ በጥቅም ግጭት ምክንያት ሰነድ ዚማጥፋት ወይም ዚመደበቅፀ ዚግብር ኚፋዩን መሹጃ ለገቢ ተቋሙ አቅርብ በተባለበት ጊዜ እና ወቅት አለማቅሚብ፣  ኹአቅም በላይ ዹሆነ ደንበኛ በመያዝ በስራ መደራሚቊቜ ምክንያት ዚግብር ኚፋዩን ሂሳብ በወቅቱ አዘጋጅቶ ያለማቅሚብ እና ዚመሳሰሉትፀ 17
  • 18. 
 ዹቀጠለ በታክስ ህጎቜ እና በተቋሙ አሰራር መሰሚት ለተለያዩ ዚታክስ ጉዳዮቜ ዹሚጠዹቁ መሹጃዎን አሟልቶ አለማቅሚብፀ በኊዲት ጊዜ ዹሚጠዹቁ ሰነዶቜን አሟልቶ አለማቅሚብፀ መስተካኚል ያለባ቞ዉን ዚሂሳብ መዝገብ ወይም ወርሀዊ ሪፖርቶቜ በተሰጠዉ ጊዜ አስተካክሎ ያለማቅሚብፀ ዚግዥ እና ሜያጭ መሹጃ አለማቅሚብፀ 18
  • 19. ዚታክስ ወኪሎቜ፣ ኊዲተሮቜ እና ዚሂሳብ ባለሙያዎቜን በተመለኹተ ያሉ ዹህግ ማዕቀፎቜ  በፌዎራል ዚታክስ አስተዳደር አዋጅ ቁጥር 983-2008 አንቀጜ 99/3/ ዚታክስ ወኪሉ ለባለስልጣኑ ያቀሚበዉ ዚታክስ ማስታወቂያ በማንኛዉም መሰሚታዊ ጉዳይ ሀሰት ሁኖ ሲገኝ ዚታክስ ወኪልነት ፈቃዱ እንዲሰሚዝ ያደርጋል፣  በአዋጁ አንቀጜ 63 መሰሚት ኊዲተሮቜ ዚደንበኞቻ቞ዉን ዚኊዲት ሪፖርት ለደንበኞቻ቞ዉ ኚአቀሚቡበት ቀን ጀምሮ በሚቆጠር ሶስት ወር ጊዜ ዉስጥ ሪፖርቶቜን ለባለስልጣኑ ማቅሚብ አለባ቞ዉ፡፡ ይህን ግዎታ ያልተወጣ ኊዲተር ባለስልጣኑ ለቊርዱ እና ለኢንስቲትዩቱ ዚኊዲተሩ ፈቃድ እንዲሰሚዝ ይጠይቃል፡፡ 19
  • 20. 

 ዹቀጠለ  ዚታክስ ወኪል ፈቃድ አሰጣጥ መመሪያ ቁጥር 4-2011 አንቀጜ 7/ሀ እና ለ/ መሰሚት ባለስልጣኑ ዚታክስ ወኪልነት ፈቃድ ዹተሰጠዉ ማንኛዉም ሰዉ ሙያዊ ዚስነ ምግባር ጥሰት ፈጜሟል ብሎ ሲያምን ይህንን ዚስነ-ምግባር ጥሰት፡-  ለኢትዮጵያ ዹተመሰኹሹላቾዉ ዚሂሳብ ባለሙያዎቜ ኢንስቲትዩትፀ ለኢትዮጵያ ዚሂሳብ አያያዝና ኊዲት ቊርድፀ  ዚንግድ ፈቃድ ዚመስጠት ስልጣን ላለዉ ባለስልጣን ሪፖርት ያደርጋል፡፡ 20
  • 21. 
 ዹቀጠለ . ዚኢትዮጵያ ዚሂሳብ አያያዝና ኊዲት ቊርድ ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር 322-2007 አንቀጜ 22/1/ሰ/ መሰሚት ዚተመሰኚሚለት ዚሂሳብ ባለሙያዉፀ ዚተመሰኚሚለት ኊዲተሩ ወይም ድርጅቱ ለግብር አስገቢዉ ባለስልጣን ትክክለኛ ያልሆነ መሹጃ መስጠቱ ሲሚጋገጥ ዚምዝገባና ዚሙያ ሥራ ዚምስክር ወሚቀትን እንደሚሰሚዝ እንዲሁም ባለሙያዉንም ኚሙያ መዝገብ እንደሚሰሚዝ ይደነግጋል፡፡ 21
  • 22. ማጠቃለያ  አንድ ዚተፈቀደለት ዚሂሳብ አዋቂ እና ኊዲተር ዚሚሰጣ቞ዉ ሙያዊ አገልግሎቶቜ በሚሰጣ቞ዉ አገልግሎቶቜ ጋር ተያያዥነት ያላ቞ዉ ዹህግ ድንጋጌዎቜ እና ዚሙያ ስነ- ምግባርን ዹተኹተሉ  እንዲሁም ዚግብር ኚፋዮቜን ማንኛዉ ዚሂሳብ መዝገብ በሚያዘጋጅበት ጊዜ ወቅታዊ በሆኑ ዚታክስ ህጎቜ እና ዚሂሳብ አያያዝ መርሆቜ መሆን አለበት፡፡  በተጚማሪ ባለሙያዉ በሰራ቞ዉ ዚሂሳብ መዝገቊቜ ሙሉ ኃላፊነት በመዉሰድ ቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ በሚጠይቃቾዉ ማንኛዉም ጥያቄዎቜ ግብር ኚፋዩን በመወኹል ቀርቩ ማስሚዳት ያለበት ሲሆን በታኚስ ጉዳዮቜ ዙሪያ ግብር ኚፋዩን መደገፍ ይኖርበታል፡፡  ዚሂሳብ ባለሙያዉ ኚቅርንጫፍ ጜ/ቀቱ ለሚጠይቃቾዉ ማንኛዉ ዚአገልግሎት ጥያቄዎቜ ህጉና አሰራር ስርዓቱ ጠብቆ አገልግሎት ዚማግኘት መብት እንዳላ቞ው እዚገለጜኩ በዚሁ አጠቃልላለው ፡፡ 22