際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
FTL 103  Inga Sigur丹ard坦ttir
ADHD
Lesefni:
B脱klingar fr叩 ADHD f辿laginu:
(eru 叩 M炭丹lunni)







B旦rn me丹 ADHD
Fullor丹nir & ADHD
St炭lkur & ADHD
Hva丹 er ADHD?
A丹fer丹ir til a丹 hj叩lpa
nemendum
ADHD greining









ADHD er heg丹unarheilkenni sem stafar af
fr叩vikum 鱈 tauga綻roska.
Engar l鱈ffr脱丹ilegar greiningara丹fer丹ir
Greining byggist 綻roskas旦gu og 叩 綻v鱈 a丹 meta
hvort tiltekin heg丹unareinkenni s辿u til sta丹ar
Tv旦 flokkunarkerfi 鱈 notkun sem stu丹st er vi丹
 ICD-10 (ofvirknir旦skun)
 DSM-IV (athyglisbrestur me丹 ofvirkni)
Greiningarferli丹









Matslistar
roska-og heilsufarssaga
Greiningarvi丹tal
Vi丹tal vi丹 barn
Uppl箪singar fr叩 sk坦la og/e丹a 旦丹rum
L脱knissko丹un (l脱knisfr脱丹ilegar ranns坦knir)
(Mat 叩 vitsmuna綻roska)
(Anna丹 綻roskamat eftir atvikum)
Algengi







Til 綻essa: 3-5% barna 叩 grunnsk坦laldri
Tv脱r n箪legar bandar鱈skar ranns坦knir
s箪na 6,7 og 7,5%
N箪jar bandar鱈skar ranns坦knir
s箪na 4,4% algengi hj叩 fullor丹num
slenskar ranns坦knir hafa s箪nt algengi hj叩
b旦rnum og unglingum 叩 bilinu 3,8-7.7%.


3-4 drengir 叩 m坦ti hverri einni st炭lku
Orsakir ADHD






L鱈ffr脱丹ileg ors旦k
Truflun bo丹efna 鱈 mi丹taugakerfinu
Erf丹ir 炭tsk箪ra 75  95% ADHD einkenna
Heilaska丹i vegna 叩verka e丹a heilab坦lgu
9 heg丹unareinkenni
hreyfiofvirkni/hvatv鱈si












Er oft miki丹 me丹 hendur og f脱tur 叩 hreyfingu e丹a i丹ar 鱈 s脱ti
Yfirgefur oft s脱ti sitt 鱈 sk坦lastofu e丹a vi丹 a丹rar a丹st脱丹ur 綻ar
sem 脱tlast er til a丹 seti丹 s辿 kyrr
Hleypur oft um e丹a pr鱈lar 坦h坦flega vi丹 a丹st脱丹ur 綻ar sem sl鱈kt
叩 ekki vi丹
 oft erfitt me丹 a丹 vera hlj坦丹(-ur) vi丹 leik e丹a t坦mstundastarf
Er 叩 fleygifer丹 e丹a er eins og 綻eytispjald
Talar oft 坦h坦flega miki丹
Gr鱈pur oft fram 鱈 me丹 svari 叩丹ur en spurningu er loki丹
 oft erfitt me丹 a丹 b鱈丹a eftir a丹 r旦丹in komi a丹 honum/henni.
Gr鱈pur oft fram 鱈 e丹a ry丹st inn 鱈 綻a丹 sem a丹rir eru a丹 gera
9 heg丹unareinkenni athyglisbrests












Hugar oft illa a丹 sm叩atri丹um og gerir flj坦tf脱rnislegar villur
 oft erfitt me丹 a丹 halda athygli vakandi vi丹 verkefni e丹a leik
Vir丹ist oft ekki hlusta 綻egar tala丹 er beint til hans/hennar
Fylgir oft ekki fyrirm脱lum til enda
Treg丹ast vi丹 a丹 takast 叩 vi丹 verkefni (t.d. heiman叩m og
verkefni 鱈 sk坦la) sem krefjast mikillar beitingar hugans
Truflast oft au丹veldlega af utana丹komandi 叩reitum
 oft erfitt me丹 a丹 skipuleggja verkefni s鱈n og athafnir
T箪nir oft hlutum sem hann/h炭n 綻arf 叩 a丹 halda til verkefna
sinna e丹a athafna
Er oft gleymin(-n) 鱈 ath旦fnum daglegs l鱈fs
ADHD - greining


Greiningarskilyr丹i A:




Greiningarskilyr丹i B:




Einhver hamlandi einkenni hreyfiofvirkni/hvatv鱈si e丹a
athyglisbrests 綻urfa a丹 vera komin fram fyrir 7 叩ra aldur

Greiningarskilyr丹i C:




Til sta丹ar 綻ufa a丹 vera a.m.k. 6 af 9 einkennum annars
hvors e丹a beggja einkennaflokka.

Einkennin valda h旦mlun 鱈 tveimur e丹a fleiri mismunandi
a丹st脱丹um (t.d. 鱈 sk坦la [e丹a vinnu] og 叩 heimili

Greiningarskilyr丹i D:


Sk箪r merki 綻urfa a丹 vera um kl鱈n鱈skt markt脱ka sker丹ingu 鱈
f辿lagslegri virkni, 鱈 n叩mi e丹a starfi
ADHD  綻r鱈r undirflokkar


Bl旦ndu丹 ger丹




Einkenni athyglisbrests r叩丹andi




Einkenni beggja einkennaflokka n叩
greiningarm旦rkum
A丹eins einkenni athyglisbrests n叩
greiningarm旦rkum

Einkenni ofvirkni/hvatv鱈si r叩丹andi


A丹eins einkenni ofvirkni/hvatv鱈si n叩
greiningarm旦rkum
ADHD






Einkenni hreyfiofvirkni og hvatv鱈si eru
venjulega or丹in sk箪r um 3-4 叩ra aldur
Einkenni athyglisbrests ver丹a 叩berandi um 56 叩ra aldurinn
Um 8-10 叩ra aldur fer oft a丹 draga verulega 炭r
hreyfiofvirkni og hvatv鱈si, en
athyglisbresturinn situr frekar eftir
M坦t綻r坦a綻rj坦skur旦skun
Greiningarvi丹mi丹










F脱r t鱈丹ari e丹a alvarlegri skapofsak旦st en
綻roskastig segir til um
R鱈fst oft vi丹 fullor丹na
hl箪丹nast oft e丹a neitar a丹 fara eftir fyrirm脱lum
og reglum sem fullor丹nir setja
Angrar oft a丹ra a丹 綻v鱈 er vir丹ist viljandi
Kennir oft 旦丹rum um eigin mist旦k e丹a sl脱ma
heg丹un
Flj坦t(ur) a丹 l叩ta a丹ra fara 鱈 taugarnar 叩 s辿r og
ver丹ur flj坦tt 旦nug(ur)
Er oft rei丹(ur) e丹a fyrtin(n)
Er oft illkvittin(n) og hefnigj旦rn (-gjarn)
Heg丹unarr旦skun - greiningarvi丹mi丹





Ofbeldi gegn m旦nnum og d箪rum
Skemmdarverk 叩 eignum annarra
Svik e丹a 綻j坦fna丹ir
Alvarleg brot gegn reglum
Athyglisbrestur me丹 ofvirkni
Me丹fer丹 (leik-/grunnsk坦laldur)



S叩lfr脱丹ilegar/uppeldislegar a丹fer丹ir
Kennsla/綻j叩lfun fyrir foreldra 鱈 atferlism坦tandi
a丹fer丹um.







Kerfisbundin j叩kv脱丹 styrking 脱skilegrar
heg丹unar,
neikv脱丹 styrking 坦脱skilegrar heg丹unar

Atferlism坦tunara丹fer丹ir 鱈 sk坦la.
Umhverfi skipulagt me丹 tilliti til 綻arfa barns
me丹 r旦skunina
Lyfjame丹fer丹




rvandi lyf (Ritalin, Ritalin Uno, Concerta)
Atomoxetine (Strattera)
r鱈hringlaga 綻unglyndislyf - amilin
ADHD 鱈sjakinn
Hvatv鱈si
Athyglisbrestur
Skert framkv脱mdaf脱rni
Svefntruflanir

Ofvirkni
Fylgikvillar
rangur undir getu

Skert f辿lagsf脱rni

Van綻roski/mis綻roski

L叩gt sj叩lfsmat

Takmarka丹 炭thald

T鱈maskyni 叩f叩tt
Skert s箪n 叩 ors旦k og aflei丹ingu
(Zara Harris MSc. i丹ju綻j叩lfi 2007)

N叩mserfi丹leikar
ADHD samt旦kin








ADHD samt旦kin voru stofnu丹 1988
丹ur Foreldraf辿lag mis綻roska barna
Nafninu breytt 2003
F辿lagsmenn yfir 1000
Foreldrar barna me丹 ADHD og skyldar raskanir
Fullor丹nir me丹 ADHD og skyldar raskanir
Skrifstofan flutti 叩ri丹 2004 a丹 H叩aleitisbraut 13
sama h炭s og R叩丹gjafarmi丹st旦丹in Sj坦narh坦ll og
旦nnur hagsmunaf辿l旦g barna me丹 s辿r綻arfir
Verkefni

1.

2.

Hva丹 er ADHD, hver eru einkennin og
greiningarvi丹mi丹in og hverjar eru orsakirnar?
Sko丹i丹 b脱klinga ADHD f辿lagsins og athugi丹:
1.
2.

3.
4.

Hvernig er ADHD me丹h旦ndla丹 hj叩 fullor丹num?
Hver er munurinn 叩 ADHD hj叩 stelpum og
str叩kum?

Hva丹 reynist best 鱈 me丹fer丹 叩 ADHD?
Lestu greinar e丹a umfj旦llun um notkun lyfja 鱈
me丹fer丹 ADHA og mynda丹u 綻辿r sko丹un 叩
henni. Finndu r旦k me丹 e丹a 叩 m坦ti. Lestu
a.m.k. eina grein/ umfj旦llun fr叩 hvorri hli丹.

More Related Content

Ftl 103 adhd

  • 1. FTL 103 Inga Sigur丹ard坦ttir ADHD Lesefni: B脱klingar fr叩 ADHD f辿laginu: (eru 叩 M炭丹lunni) B旦rn me丹 ADHD Fullor丹nir & ADHD St炭lkur & ADHD Hva丹 er ADHD? A丹fer丹ir til a丹 hj叩lpa nemendum
  • 2. ADHD greining ADHD er heg丹unarheilkenni sem stafar af fr叩vikum 鱈 tauga綻roska. Engar l鱈ffr脱丹ilegar greiningara丹fer丹ir Greining byggist 綻roskas旦gu og 叩 綻v鱈 a丹 meta hvort tiltekin heg丹unareinkenni s辿u til sta丹ar Tv旦 flokkunarkerfi 鱈 notkun sem stu丹st er vi丹 ICD-10 (ofvirknir旦skun) DSM-IV (athyglisbrestur me丹 ofvirkni)
  • 3. Greiningarferli丹 Matslistar roska-og heilsufarssaga Greiningarvi丹tal Vi丹tal vi丹 barn Uppl箪singar fr叩 sk坦la og/e丹a 旦丹rum L脱knissko丹un (l脱knisfr脱丹ilegar ranns坦knir) (Mat 叩 vitsmuna綻roska) (Anna丹 綻roskamat eftir atvikum)
  • 4. Algengi Til 綻essa: 3-5% barna 叩 grunnsk坦laldri Tv脱r n箪legar bandar鱈skar ranns坦knir s箪na 6,7 og 7,5% N箪jar bandar鱈skar ranns坦knir s箪na 4,4% algengi hj叩 fullor丹num slenskar ranns坦knir hafa s箪nt algengi hj叩 b旦rnum og unglingum 叩 bilinu 3,8-7.7%. 3-4 drengir 叩 m坦ti hverri einni st炭lku
  • 5. Orsakir ADHD L鱈ffr脱丹ileg ors旦k Truflun bo丹efna 鱈 mi丹taugakerfinu Erf丹ir 炭tsk箪ra 75 95% ADHD einkenna Heilaska丹i vegna 叩verka e丹a heilab坦lgu
  • 6. 9 heg丹unareinkenni hreyfiofvirkni/hvatv鱈si Er oft miki丹 me丹 hendur og f脱tur 叩 hreyfingu e丹a i丹ar 鱈 s脱ti Yfirgefur oft s脱ti sitt 鱈 sk坦lastofu e丹a vi丹 a丹rar a丹st脱丹ur 綻ar sem 脱tlast er til a丹 seti丹 s辿 kyrr Hleypur oft um e丹a pr鱈lar 坦h坦flega vi丹 a丹st脱丹ur 綻ar sem sl鱈kt 叩 ekki vi丹 oft erfitt me丹 a丹 vera hlj坦丹(-ur) vi丹 leik e丹a t坦mstundastarf Er 叩 fleygifer丹 e丹a er eins og 綻eytispjald Talar oft 坦h坦flega miki丹 Gr鱈pur oft fram 鱈 me丹 svari 叩丹ur en spurningu er loki丹 oft erfitt me丹 a丹 b鱈丹a eftir a丹 r旦丹in komi a丹 honum/henni. Gr鱈pur oft fram 鱈 e丹a ry丹st inn 鱈 綻a丹 sem a丹rir eru a丹 gera
  • 7. 9 heg丹unareinkenni athyglisbrests Hugar oft illa a丹 sm叩atri丹um og gerir flj坦tf脱rnislegar villur oft erfitt me丹 a丹 halda athygli vakandi vi丹 verkefni e丹a leik Vir丹ist oft ekki hlusta 綻egar tala丹 er beint til hans/hennar Fylgir oft ekki fyrirm脱lum til enda Treg丹ast vi丹 a丹 takast 叩 vi丹 verkefni (t.d. heiman叩m og verkefni 鱈 sk坦la) sem krefjast mikillar beitingar hugans Truflast oft au丹veldlega af utana丹komandi 叩reitum oft erfitt me丹 a丹 skipuleggja verkefni s鱈n og athafnir T箪nir oft hlutum sem hann/h炭n 綻arf 叩 a丹 halda til verkefna sinna e丹a athafna Er oft gleymin(-n) 鱈 ath旦fnum daglegs l鱈fs
  • 8. ADHD - greining Greiningarskilyr丹i A: Greiningarskilyr丹i B: Einhver hamlandi einkenni hreyfiofvirkni/hvatv鱈si e丹a athyglisbrests 綻urfa a丹 vera komin fram fyrir 7 叩ra aldur Greiningarskilyr丹i C: Til sta丹ar 綻ufa a丹 vera a.m.k. 6 af 9 einkennum annars hvors e丹a beggja einkennaflokka. Einkennin valda h旦mlun 鱈 tveimur e丹a fleiri mismunandi a丹st脱丹um (t.d. 鱈 sk坦la [e丹a vinnu] og 叩 heimili Greiningarskilyr丹i D: Sk箪r merki 綻urfa a丹 vera um kl鱈n鱈skt markt脱ka sker丹ingu 鱈 f辿lagslegri virkni, 鱈 n叩mi e丹a starfi
  • 9. ADHD 綻r鱈r undirflokkar Bl旦ndu丹 ger丹 Einkenni athyglisbrests r叩丹andi Einkenni beggja einkennaflokka n叩 greiningarm旦rkum A丹eins einkenni athyglisbrests n叩 greiningarm旦rkum Einkenni ofvirkni/hvatv鱈si r叩丹andi A丹eins einkenni ofvirkni/hvatv鱈si n叩 greiningarm旦rkum
  • 10. ADHD Einkenni hreyfiofvirkni og hvatv鱈si eru venjulega or丹in sk箪r um 3-4 叩ra aldur Einkenni athyglisbrests ver丹a 叩berandi um 56 叩ra aldurinn Um 8-10 叩ra aldur fer oft a丹 draga verulega 炭r hreyfiofvirkni og hvatv鱈si, en athyglisbresturinn situr frekar eftir
  • 11. M坦t綻r坦a綻rj坦skur旦skun Greiningarvi丹mi丹 F脱r t鱈丹ari e丹a alvarlegri skapofsak旦st en 綻roskastig segir til um R鱈fst oft vi丹 fullor丹na hl箪丹nast oft e丹a neitar a丹 fara eftir fyrirm脱lum og reglum sem fullor丹nir setja Angrar oft a丹ra a丹 綻v鱈 er vir丹ist viljandi Kennir oft 旦丹rum um eigin mist旦k e丹a sl脱ma heg丹un Flj坦t(ur) a丹 l叩ta a丹ra fara 鱈 taugarnar 叩 s辿r og ver丹ur flj坦tt 旦nug(ur) Er oft rei丹(ur) e丹a fyrtin(n) Er oft illkvittin(n) og hefnigj旦rn (-gjarn)
  • 12. Heg丹unarr旦skun - greiningarvi丹mi丹 Ofbeldi gegn m旦nnum og d箪rum Skemmdarverk 叩 eignum annarra Svik e丹a 綻j坦fna丹ir Alvarleg brot gegn reglum
  • 13. Athyglisbrestur me丹 ofvirkni Me丹fer丹 (leik-/grunnsk坦laldur) S叩lfr脱丹ilegar/uppeldislegar a丹fer丹ir Kennsla/綻j叩lfun fyrir foreldra 鱈 atferlism坦tandi a丹fer丹um. Kerfisbundin j叩kv脱丹 styrking 脱skilegrar heg丹unar, neikv脱丹 styrking 坦脱skilegrar heg丹unar Atferlism坦tunara丹fer丹ir 鱈 sk坦la. Umhverfi skipulagt me丹 tilliti til 綻arfa barns me丹 r旦skunina
  • 14. Lyfjame丹fer丹 rvandi lyf (Ritalin, Ritalin Uno, Concerta) Atomoxetine (Strattera) r鱈hringlaga 綻unglyndislyf - amilin
  • 15. ADHD 鱈sjakinn Hvatv鱈si Athyglisbrestur Skert framkv脱mdaf脱rni Svefntruflanir Ofvirkni Fylgikvillar rangur undir getu Skert f辿lagsf脱rni Van綻roski/mis綻roski L叩gt sj叩lfsmat Takmarka丹 炭thald T鱈maskyni 叩f叩tt Skert s箪n 叩 ors旦k og aflei丹ingu (Zara Harris MSc. i丹ju綻j叩lfi 2007) N叩mserfi丹leikar
  • 16. ADHD samt旦kin ADHD samt旦kin voru stofnu丹 1988 丹ur Foreldraf辿lag mis綻roska barna Nafninu breytt 2003 F辿lagsmenn yfir 1000 Foreldrar barna me丹 ADHD og skyldar raskanir Fullor丹nir me丹 ADHD og skyldar raskanir Skrifstofan flutti 叩ri丹 2004 a丹 H叩aleitisbraut 13 sama h炭s og R叩丹gjafarmi丹st旦丹in Sj坦narh坦ll og 旦nnur hagsmunaf辿l旦g barna me丹 s辿r綻arfir
  • 17. Verkefni 1. 2. Hva丹 er ADHD, hver eru einkennin og greiningarvi丹mi丹in og hverjar eru orsakirnar? Sko丹i丹 b脱klinga ADHD f辿lagsins og athugi丹: 1. 2. 3. 4. Hvernig er ADHD me丹h旦ndla丹 hj叩 fullor丹num? Hver er munurinn 叩 ADHD hj叩 stelpum og str叩kum? Hva丹 reynist best 鱈 me丹fer丹 叩 ADHD? Lestu greinar e丹a umfj旦llun um notkun lyfja 鱈 me丹fer丹 ADHA og mynda丹u 綻辿r sko丹un 叩 henni. Finndu r旦k me丹 e丹a 叩 m坦ti. Lestu a.m.k. eina grein/ umfj旦llun fr叩 hvorri hli丹.