ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

Fusha Magnetike

•Download as PPTX, PDF•
•
Diellza Çunaj
Diellza Çunaj
1 of 33
Downloaded 333 times
Fusha Magnetike
Hyrje  Në këtë punim seminarik flitet për fushën magnetike, përkatësisht për magnetët, llojet e magnetëve, llojet,dendësinë, itensitetin, tensionin, dhe përdorimin e fushës magnetike.
Magnetët  Magnetët e përhershëm janë trupa që kanë veti të tërheqin trupa ferromagnetikë, dhe këtë veti e ruajnë për kohë të gjatë.  Magnetët kanë forma të ndryshme:  Polet magnetike shënohen me N(veriu) dhe me S(jugu).Polet e njëjta refuzohen ndërsa ato të kundërtat tërhiqen.
Fusha magnetike  Ekzistojnë dy lloje fushash magnetike: o Fusha magnetike e magnetëve të përhershëm, o Fusha magnetike e magnetëve e krijuar nga rryma elektrike përreth përcjellësit me rrymë.
Fusha magnetike e magnetëve të përhershëm Forca ndërmejt ngarkesave magnetike shprehet me ligjin e Kulonit:
 H-fusha magnetike  - konstantja magnetike  r-largësia ndërmjet ngarkesave magnetike dhe .
Fusha magnetike e Tokës Toka konsiderohet një magnet gjigand me polin verior magnetik që gjendet në gjerësitë jugore gjeografike dhe polin verior që gjendet në gjerësitë veriore. Këndi që mbyll drejtimin e poleve magnetike S-N me drejtimin e poleve gjeografikeN-S quhet kënd i deklinacionit dhe shënohet me: δ
Fusha magnetike e rrymës elektrike
Zbulimi i Erstedi-t  Hans Christian Oersted, njëri prej shkenctarëve kryesorë të shekullit 19,luajti rol të madh në elektomagnetik.  Në vitin 1820,ai aksidentalisht zbuloi se gjilpëra magnetike ndërron kahun e zhvendosjes kur një rryme elektrike kalon përmes një teli aty pranë.Përmes këtij vrojtimi Erstedi paraqiti lidhjen ndërmjet magnetizmit dhe elektricitetit.Mbi këtë parim u krijuan shumë teknologji si Tv,radiot dhe fibrat optikë.  Me ndërrimin e kahut të rrymës elektrike në qark, që arrihet duke ndërruar pozitën e kontakteve në burim shkaktohet ndërrimi i kahut të zhvendosjes së gjilpërës magnetike.
Rregulla e dorës së djathtë  Përcaktimi i kahut të zhvendosjes së gjilpërës magnetike kryhet duke zbatuar rregullën e dorës së djathtë.  Nëse dora e djathtë vendoset në kahun e rrymës me shuplakë të kthyer nga teli,atëherë gishti i madh do të tregojë kahun e zhvendosjes se polit verior të gjilpërës magnetikë.
Rregulla e Maksuelit  Vijat e forcës magnetike përreth përcjellësit me rrymë kanë kahun e rrotullimit të dorëzës së turjelës, kur turjela përparon në drejtim të rrymës.
Fusha magnetike e qarkut rrethor  Nëse përcjellësin e lakojmë në formë rrethi, fitojmë qark unazor me fushë magnetike më të fuqishme.
Fusha magnetike e solenoidit  Te solenoidi vijat e fushës magnetike dalin nga ana veriore, e cila përcaktohet me rregullën e dorës së djathtë.  Nëse solenoidin e kapim me dorë të djathtë, në mënyrë që gishtat e përkulur të tregojnë kahun e lëvizjes së rrymës,atëherë ana veriore tregohet me kahun e gishtit të madh.
Fluksi magnetik  Të gjitha vijat magnetike që dalin nga poli verior magnetik,paraqesin fluksin Φ të fushave magnetike të tyre.  Nëse fluksi është njëtrajtësisht i shpërndarë në sipërfaqe ateherë:  Njësia për fluks quhet veber (wb) 1wb=1T·1m²  B- Dendësia e fluksit magnetik  Φ-fluksi magnetik  S-sipërfaqja
Itensiteti i fushës magnetike H Permabiliteti ;  B-dendësia e fushës magnetike  H-itensiteti i fushës magnetike, që nuk varet nga materiali  -permabiliteti(lëshueshmëria që varet nga vetitë magnetike të materialit në fushën magnetike.
Forcat në fushën magnetike  Forca ndërmjet poleve magnetike: Ndërmjet poleve magnetike te veçuara vepron forca e bashkëveprimit e cila përshkruhet me forcën e Kulonit.  Bashkëveprimi i ngarkesave në lëvizje: Për dy ngarkesa q1 dhe q2 të cilat lëvizin me v1 dhe v2 në largësi reciproke r vepron forca e bashkëveprimit:
Itensiteti i fushës magnetike Permabiliteti-Në vakum  Dendësinë e fluksit magnetik në vakum e shënojmë: dhe ku:  -permabiliteti relativ.
Veprimi i fushës magnetike në përcjellësin me rrymë-Ligji i Amperit  Forca e bashkëveprimit F është në përpjestim me induksionin magnetik B, me itensitetin e rrymës I dhe gjatësinë e përcjellësit l, i cili gjendet brenda fushës magnetike: Nëse përcjellësi qëndron normal ndaj kahut N-S atëherë dhe shprehja merr formën:  Il-quhet elementi i rrymës.
Forca e veprimit reciprok ndërmjet dy përcjellësve paralelë me rrymë Forca me të cilën fusha magnetike e telit të majtë vepron në gjatësine e telit të djathtë është: Nëse largësia ndërmjet përcjellësve shënohet me a atëherë kemi : nga del shprehja për forcën e bashkëveprimit:
Përkufizimi i Amperit  Vlera zëvendsohet në formulë : Çdo njëri nga dy përcjellësit shumë të gjatë dhe paralel ka rrymë me intensitet prej një amperi, nëse forca me të cilën ata përcjellës veprojnë në mes veti me largësi reciproke prej një metri është N për çdo metër të gjatësisë së tyre.
Forca e Lorencit  Forca me të cilën fusha magnetike, vepron në nagrkesa të lira quhet forcë e Lorencit. ; Zëvendësojmë në formulë dhe fitojmë shprehjen:
Ligji i qarkullimit të vektorit të fushës magnetike  Tensioni magnetik përgjatë ndonjë rruge të mbyllur është i barabartë me itensitetin e përgjithshëm të rrymës e cila rrjedhë nëpër sipërfaqe të mbyllur me atë rrugë.  Për solenoid :  Nëse kalojnë disa rryma atëherë ligji i Amperit shprehet:
Shembuj të zbatimit të ligjit të qarkullimit të vektorit të H 1. Konturi e mbërthen vetëm një përcjellës drejtvizor: Pasi që perimetri i rrethit është .
2. Konturi i mbërthen disa përcjellës drejtvizorë: 3. Fusha magnetike e solenoidit: Për solenoid: ; atëherë shprehja merr formën: Nëse atëherë induksioni magnetik e ka vlerën:
Induksioni magnetik në brendi të përcjellësit  Përcaktimi i induksionit magnetik në brendi të përcjellësit pambarim të gjatë me rreze a nëpër të cilin rrjedhë rryma njëkahore me intensitet I mund të përcaktohet me ligjin e Amperit. Nga raporti: ,për induksion magnetik në funksion të dendësisë fitojmë shprehjen: Nga raporti: fitojmë vartësinë e induksionit magnetik nga largësia prej qendrës së përcjëllësit në brendi të tij :
Lëvizja e ngarkesave në fushën homogjene magnetike Nga ligji i Lorencit: , dhe fitojmë: Nëse me T shënojmë periodën, atëherë: Numri i rrotullimeve të plota të grimcës së elektrizuar nëpër rrugën rrethore në fushën magnetike është:
Fusha magnetike në mjedise  Materialet, të cilat në fushën magnetikë sillen ngjashëm sikurse hekuri, quhen metale ferromagnetike.  Në këtë grup bëjnë pjesë:kobalti,nikeli, dhe gadolini.  Mirëpo disa metale edh pse nuk janë ferromagnetikë aliazhet e tyre mund të tregojnë veti ferromagnetike.  Materialet sipas vetive magnetike ndaj fushës magnetike ndahen në: 1. Ferromagnetike 2. Paramagntike 3. Diamagnetike
Magnetizmi  Më mjedise materiale fusha magnetike e burimeve të caktuara ndryshon nga fusha magnetike e burimeve të njëjta në zbrazësi.Kështu fusha magnetike e tërësishme : ;  -faktori i përpjestueshmërisë, shpreh susceptibilitetin magnetik të materialit. Te paramagnetët ,ndërsa te dimagnetët . dhe nëse atëherë: Nëse zëvendësojmë: atëherë magnetizmi: Ndërsa permabiliteti relativ:
Fusha Magnetike
Ferromagnetikët  Për shpjegimin e dukurive ferromagnetike, Vjasi dha hipotezën për ekzistimin e zonave vëllimore magnetike që quhen domene.Momonetet magnetike të atomeve gjatë bashkveprimit orientohen në një kah dhe paketohen, duke formuar domene magnetike.  Lakorja e magnetizmit paraqet varësinë e induksionit magnetik B nga itensiteti i fushës magnetike H për një material feromagnetik.  Magnetizmi i mjedisit kryhetduke filluar nga vlera e vogël e fushës së jashtme dhe vazhdon me rritjen e saj, me rritje domenet orientohen në kah të fushës,prandaj edhe lakorja mbetet paralel me abshisën.Kështu arrihet gjendja e magnetizmit të ngopur.
Temperatura Kyri  Nën veprimin e temperaturës mund të arrihet një gjendje e ferromagnetit kur ai i humb vetitë magnetike.Kjo temperaturë kur ferromagneti humb vetitë magnetike quhet temperaturë e Kyrit.Mbi këtë temperaturë materiali ferromagnetik fiton vetinë e paramagnetikëve.  Temperatura e Kyrit për hekur është 1043K, për kobalt 1400K.Ky ligj shprehet me formulën:
Zbatimi i magnetëve dhe fushës magnetike  Teknologji mediatike(disketat,CD,audio kasetat etj)  Financë(kartat e kreditit)  Transport(tranvaj,trenat elektrik,teleferikët,trenat magnetik etj.)  Mjeksi(skanerët me rezonancë magnetike)  Muzikë(mikrofonat,kitarat elektrike,kufjet etj.)
Punoi: Diellza Çunaj Kl Xl-ll Gjimnazi “Gjon Buzuku”

More Related Content

Fusha Magnetike

  • 2. Hyrje  Në këtë punim seminarik flitet për fushën magnetike, përkatësisht për magnetët, llojet e magnetëve, llojet,dendësinë, itensitetin, tensionin, dhe përdorimin e fushës magnetike.
  • 3. Magnetët  Magnetët e përhershëm janë trupa që kanë veti të tërheqin trupa ferromagnetikë, dhe këtë veti e ruajnë për kohë të gjatë.  Magnetët kanë forma të ndryshme:  Polet magnetike shënohen me N(veriu) dhe me S(jugu).Polet e njëjta refuzohen ndërsa ato të kundërtat tërhiqen.
  • 4. Fusha magnetike  Ekzistojnë dy lloje fushash magnetike: o Fusha magnetike e magnetëve të përhershëm, o Fusha magnetike e magnetëve e krijuar nga rryma elektrike përreth përcjellësit me rrymë.
  • 5. Fusha magnetike e magnetëve të përhershëm Forca ndërmejt ngarkesave magnetike shprehet me ligjin e Kulonit:
  • 6.  H-fusha magnetike  - konstantja magnetike  r-largësia ndërmjet ngarkesave magnetike dhe .
  • 7. Fusha magnetike e Tokës Toka konsiderohet një magnet gjigand me polin verior magnetik që gjendet në gjerësitë jugore gjeografike dhe polin verior që gjendet në gjerësitë veriore. Këndi që mbyll drejtimin e poleve magnetike S-N me drejtimin e poleve gjeografikeN-S quhet kënd i deklinacionit dhe shënohet me: δ
  • 9. Zbulimi i Erstedi-t  Hans Christian Oersted, njëri prej shkenctarëve kryesorë të shekullit 19,luajti rol të madh në elektomagnetik.  Në vitin 1820,ai aksidentalisht zbuloi se gjilpëra magnetike ndërron kahun e zhvendosjes kur një rryme elektrike kalon përmes një teli aty pranë.Përmes këtij vrojtimi Erstedi paraqiti lidhjen ndërmjet magnetizmit dhe elektricitetit.Mbi këtë parim u krijuan shumë teknologji si Tv,radiot dhe fibrat optikë.  Me ndërrimin e kahut të rrymës elektrike në qark, që arrihet duke ndërruar pozitën e kontakteve në burim shkaktohet ndërrimi i kahut të zhvendosjes së gjilpërës magnetike.
  • 10. Rregulla e dorës së djathtë  Përcaktimi i kahut të zhvendosjes së gjilpërës magnetike kryhet duke zbatuar rregullën e dorës së djathtë.  Nëse dora e djathtë vendoset në kahun e rrymës me shuplakë të kthyer nga teli,atëherë gishti i madh do të tregojë kahun e zhvendosjes se polit verior të gjilpërës magnetikë.
  • 11. Rregulla e Maksuelit  Vijat e forcës magnetike përreth përcjellësit me rrymë kanë kahun e rrotullimit të dorëzës së turjelës, kur turjela përparon në drejtim të rrymës.
  • 12. Fusha magnetike e qarkut rrethor  Nëse përcjellësin e lakojmë në formë rrethi, fitojmë qark unazor me fushë magnetike më të fuqishme.
  • 13. Fusha magnetike e solenoidit  Te solenoidi vijat e fushës magnetike dalin nga ana veriore, e cila përcaktohet me rregullën e dorës së djathtë.  Nëse solenoidin e kapim me dorë të djathtë, në mënyrë që gishtat e përkulur të tregojnë kahun e lëvizjes së rrymës,atëherë ana veriore tregohet me kahun e gishtit të madh.
  • 14. Fluksi magnetik  Të gjitha vijat magnetike që dalin nga poli verior magnetik,paraqesin fluksin Φ të fushave magnetike të tyre.  Nëse fluksi është njëtrajtësisht i shpërndarë në sipërfaqe ateherë:  Njësia për fluks quhet veber (wb) 1wb=1T·1m²  B- Dendësia e fluksit magnetik  Φ-fluksi magnetik  S-sipërfaqja
  • 15. Itensiteti i fushës magnetike H Permabiliteti ;  B-dendësia e fushës magnetike  H-itensiteti i fushës magnetike, që nuk varet nga materiali  -permabiliteti(lëshueshmëria që varet nga vetitë magnetike të materialit në fushën magnetike.
  • 16. Forcat në fushën magnetike  Forca ndërmjet poleve magnetike: Ndërmjet poleve magnetike te veçuara vepron forca e bashkëveprimit e cila përshkruhet me forcën e Kulonit.  Bashkëveprimi i ngarkesave në lëvizje: Për dy ngarkesa q1 dhe q2 të cilat lëvizin me v1 dhe v2 në largësi reciproke r vepron forca e bashkëveprimit:
  • 17. Itensiteti i fushës magnetike Permabiliteti-Në vakum  Dendësinë e fluksit magnetik në vakum e shënojmë: dhe ku:  -permabiliteti relativ.
  • 18. Veprimi i fushës magnetike në përcjellësin me rrymë-Ligji i Amperit  Forca e bashkëveprimit F është në përpjestim me induksionin magnetik B, me itensitetin e rrymës I dhe gjatësinë e përcjellësit l, i cili gjendet brenda fushës magnetike: Nëse përcjellësi qëndron normal ndaj kahut N-S atëherë dhe shprehja merr formën:  Il-quhet elementi i rrymës.
  • 19. Forca e veprimit reciprok ndërmjet dy përcjellësve paralelë me rrymë Forca me të cilën fusha magnetike e telit të majtë vepron në gjatësine e telit të djathtë është: Nëse largësia ndërmjet përcjellësve shënohet me a atëherë kemi : nga del shprehja për forcën e bashkëveprimit:
  • 20. Përkufizimi i Amperit  Vlera zëvendsohet në formulë : Çdo njëri nga dy përcjellësit shumë të gjatë dhe paralel ka rrymë me intensitet prej një amperi, nëse forca me të cilën ata përcjellës veprojnë në mes veti me largësi reciproke prej një metri është N për çdo metër të gjatësisë së tyre.
  • 21. Forca e Lorencit  Forca me të cilën fusha magnetike, vepron në nagrkesa të lira quhet forcë e Lorencit. ; Zëvendësojmë në formulë dhe fitojmë shprehjen:
  • 22. Ligji i qarkullimit të vektorit të fushës magnetike  Tensioni magnetik përgjatë ndonjë rruge të mbyllur është i barabartë me itensitetin e përgjithshëm të rrymës e cila rrjedhë nëpër sipërfaqe të mbyllur me atë rrugë.  Për solenoid :  Nëse kalojnë disa rryma atëherë ligji i Amperit shprehet:
  • 23. Shembuj të zbatimit të ligjit të qarkullimit të vektorit të H 1. Konturi e mbërthen vetëm një përcjellës drejtvizor: Pasi që perimetri i rrethit është .
  • 24. 2. Konturi i mbërthen disa përcjellës drejtvizorë: 3. Fusha magnetike e solenoidit: Për solenoid: ; atëherë shprehja merr formën: Nëse atëherë induksioni magnetik e ka vlerën:
  • 25. Induksioni magnetik në brendi të përcjellësit  Përcaktimi i induksionit magnetik në brendi të përcjellësit pambarim të gjatë me rreze a nëpër të cilin rrjedhë rryma njëkahore me intensitet I mund të përcaktohet me ligjin e Amperit. Nga raporti: ,për induksion magnetik në funksion të dendësisë fitojmë shprehjen: Nga raporti: fitojmë vartësinë e induksionit magnetik nga largësia prej qendrës së përcjëllësit në brendi të tij :
  • 26. Lëvizja e ngarkesave në fushën homogjene magnetike Nga ligji i Lorencit: , dhe fitojmë: Nëse me T shënojmë periodën, atëherë: Numri i rrotullimeve të plota të grimcës së elektrizuar nëpër rrugën rrethore në fushën magnetike është:
  • 27. Fusha magnetike në mjedise  Materialet, të cilat në fushën magnetikë sillen ngjashëm sikurse hekuri, quhen metale ferromagnetike.  Në këtë grup bëjnë pjesë:kobalti,nikeli, dhe gadolini.  Mirëpo disa metale edh pse nuk janë ferromagnetikë aliazhet e tyre mund të tregojnë veti ferromagnetike.  Materialet sipas vetive magnetike ndaj fushës magnetike ndahen në: 1. Ferromagnetike 2. Paramagntike 3. Diamagnetike
  • 28. Magnetizmi  Më mjedise materiale fusha magnetike e burimeve të caktuara ndryshon nga fusha magnetike e burimeve të njëjta në zbrazësi.Kështu fusha magnetike e tërësishme : ;  -faktori i përpjestueshmërisë, shpreh susceptibilitetin magnetik të materialit. Te paramagnetët ,ndërsa te dimagnetët . dhe nëse atëherë: Nëse zëvendësojmë: atëherë magnetizmi: Ndërsa permabiliteti relativ:
  • 30. Ferromagnetikët  Për shpjegimin e dukurive ferromagnetike, Vjasi dha hipotezën për ekzistimin e zonave vëllimore magnetike që quhen domene.Momonetet magnetike të atomeve gjatë bashkveprimit orientohen në një kah dhe paketohen, duke formuar domene magnetike.  Lakorja e magnetizmit paraqet varësinë e induksionit magnetik B nga itensiteti i fushës magnetike H për një material feromagnetik.  Magnetizmi i mjedisit kryhetduke filluar nga vlera e vogël e fushës së jashtme dhe vazhdon me rritjen e saj, me rritje domenet orientohen në kah të fushës,prandaj edhe lakorja mbetet paralel me abshisën.Kështu arrihet gjendja e magnetizmit të ngopur.
  • 31. Temperatura Kyri  Nën veprimin e temperaturës mund të arrihet një gjendje e ferromagnetit kur ai i humb vetitë magnetike.Kjo temperaturë kur ferromagneti humb vetitë magnetike quhet temperaturë e Kyrit.Mbi këtë temperaturë materiali ferromagnetik fiton vetinë e paramagnetikëve.  Temperatura e Kyrit për hekur është 1043K, për kobalt 1400K.Ky ligj shprehet me formulën:
  • 32. Zbatimi i magnetëve dhe fushës magnetike  Teknologji mediatike(disketat,CD,audio kasetat etj)  Financë(kartat e kreditit)  Transport(tranvaj,trenat elektrik,teleferikët,trenat magnetik etj.)  Mjeksi(skanerët me rezonancë magnetike)  Muzikë(mikrofonat,kitarat elektrike,kufjet etj.)
  • 33. Punoi: Diellza Çunaj Kl Xl-ll Gjimnazi “Gjon Buzuku”