1. Gauss Kanunu
Kapal脹 bir y端zeyden ge巽en
elektrik ak脹s脹 miktar脹
zarflanan y端kmiktar脹 ile
doru orant脹l脹d脹r.
2. Carl Friedrich Gauss 1777-1855
Yes its the same
guy that gave you
the Gaussian
distribution and
To give you some
perspective he was born 50
years after Newton died
(1642-1727). Predicted the
time and place of the first
asteroid CERES (Dec. 31,
1801). Had the unit of
magnetic field named after
Ceres = 4.6 year , d=4.6 Au him and of course had
much to do with the
development of
mathematics
5. Ak脹n脹n tan脹m脹
Herhangi bir y端zeyden ge巽en
toplam elektrik alan, madde veya
herhangi bir fiziksel nicelik miktar脹
olarak tan脹mlanabilir.
Y端zey alan脹 y端zeye dik olan bir
normal vekt旦r端 gibi tan脹mlanabilir
Tan脹ma g旦re denklemimiz:
rr
E dA
陸=
surface
6. Elektrik Ak脹
Y端zeyden ge巽en
elektrik alan
miktar脹d脹r.
Elektrik ak脹 birimi
N-m2/C dir.
rr
陸 E = E dA
A
7. E&M de Gauss Kanunu
Bir y端k da脹l脹m脹n脹n elektrik alan脹n脹
hesaplarken simetriyi kullan脹r
Metod: E-alan脹 hesaplan脹rken hayali bir
alan脹n baz脹 y端kleri zarflad脹脹n脹 farzedelim
Y端zeyin ekli
巽ok 旦nemlidir
8. Gauss kanununun KULLANIMI
Y端k da脹l脹m脹n脹n etraf脹nda se巽ilecek
zarflama y端zeyi hem y端k da脹l脹m脹na benzer
hem de yak脹n olmal脹d脹r ..
rr
陸 E = E dA
A
9. K端resel koordinatlar
r dr
r慮 rd慮
r sin 慮 r sin 慮d
Y端zey integrali
sada 2
S r = f (慮 , ) r sin 慮 d慮d
(yeil)
S
10. Noktasal bir y端k端 saran k端resel bir y端zeyden
ge巽en ak脹
1q
r r r 2 sin慮d慮d
陸E =
4竜0 r 2
surface
1q2
r sin慮d慮d (r r )
陸E =
4竜o r 2
rr
陸E = E dA
spherical
q
陸E = sin 慮d慮d
surface
4竜 o
rr 1q
E(r ) =
r
4竜o r 2
!!! k脹saca
surface
11. Noktasal bir y端k端 saran k端resel bir
y端zeyden ge巽en ak脹
q
[ cos 慮 ]0 [ ]
2
陸E =
4 竜 o
0
q
[ 1 (1)][2 0]
陸E =
4竜 o
q
q
sin 慮d慮d 4
陸E =
陸E =
4竜 o
4竜 o
q
2
q
陸E =
sin 慮d慮 d
陸E =
竜o
4竜 o 0 0
12. Gauss Kanunu
Kapal脹 bir y端zeyden ge巽en toplam ak脹 o
y端zey taraf脹ndan 巽evrelenen y端k miktar脹
ile doru orant脹l脹d脹r.
rrq
陸 E = E dA =
竜0
surface
Not: Alan vekt旦r端 y端zeyden d脹ar脹 doru y旦nelir
13. Gauss Y端zeyi
Gauss kanununun uygulanabilmesi i巽in kapal脹,
hayali bir y端zeye ihtiya巽 vard脹r.
Herbir y端zeydeki toplam ak脹 nedir?
14. Gauss kanunu ile problem 巽旦z端m端
1. Y端k younluklar脹
Y端k younluklar脹n脹 巽izgisel, y端zeysel ve
hacimsel olarak tan脹mlamak kolayl脹k salar
2. Simetri ve koordinat sistemleri
Se巽ilecek koordinat sistemi, y端k da脹l脹m脹n脹n
simetrisini g旦sterebilecek ekilde olmal脹d脹r.
Mesela, noktasal bir y端k端n ak脹s脹n脹
hesaplarken k端resel simetri sebebiyle
k端resel koordinatlar脹 kullan脹r脹z.
15. Dikkat!!! Gauss kanunu ile problem
巽旦z端m端
3. Gauss kanunundan yararlanarak elektrik alan脹n
hesab脹 - Elektrik alan, herhangi bir Gauss
y端zeyinde sabit bir b端y端kl端k ve dorultuda olarak
g旦sterilebiliyorsa, problemlerinde alan hesab脹 i巽in
Gauss kanununu kullan脹r脹z.
Aa脹daki 端巽 旦rnei ele alacak olursak:
(1) Y端kl端, uzun ve dorusal bir tel
(2) Y端kl端, d端z ve sonsuz b端y端kl端kte olan ince levha
(3) Y端kl端 bir k端re.
17. rnek Y端kl端, uzun ve dorusal tel
ekil (b) problemin silindirik simetri problemi
olduunu g旦sterir. Bu da bize problem 巽旦z端m端nde
silindirik koordinatlar脹n kullan脹lmas脹n脹n uygun
olduunu g旦sterir.
Dikkate al脹nacak 端巽 y端zey vard脹r. Alt ve 端st dairesel
y端zeylerin normal vekt旦rleri z eksenine paraleldir
ayn脹 zamandada elektrik alan vekt旦r端ne diktir,
b旦ylece ak脹ya katk脹lar脹 s脹f脹rd脹r.
O halde integralde deikenimiz silindirin y端kseklii
olan l dir. Burada zarflanan y端k, 了l dir.
18. rnek Y端kl端, uzun ve dorusal tel
q
q
陸=
陸=
竜o
竜 o
了l
E r r d l rd
陸= Er l 2 =
竜o
2
+l/2
d
= Er dl or
l/2
了
0
E (r ) =
= Er l 2 !!!!!
2竜 o r
Elektrik alan脹n a巽脹sal bir simetriye sahip
olmas脹 sebebiyle, elektrik alan脹n sabit bir r
uzakl脹脹nda sabit bir b端y端kl端端 vard脹r.
了
r
E=
r
2r竜 o
19. Dier y端k da脹l脹m脹 geometrileri
D端zg端n y端klenmi dielektrik
D端zg端n y端klenmi dielektrik
(yal脹tkan) sonsuz d端zlem
(yal脹tkan) k端re
a 3
Er >a = E=
=
Er <a r 2
3竜 o 2竜 o
3竜 o r
Bu sonu巽lar脹 ispatlayabilirmisiniz?
20. Gauss kanunu: Yal脹tkan ve y端kl端 bir y端zeyin
yak脹n脹ndaki elektrik alan脹n hesab脹
rrq
E dA =竜o
q
EA =
竜o
A
EA =
竜o
E=
竜o
bir yuzeyin etkisi,
E=
2竜 o
21. Gauss Kanununu Sonu巽lar脹
1. Sadece kapal脹 bir y端zeyde zarflanan y端kler
y端zeyde bir ak脹 oluumu salarlar.
2. Y端zeydeki toplam ak脹, bu y端zey taraf脹ndan
zarflanan toplam y端k miktar脹 ile doru
orant脹l脹d脹r.
22. Gauss Kanununu Sonu巽lar脹
3. Gauss y端zeyi problemi Gauss kanunu
kullanarak 巽旦zmek i巽in hayali bir y端zeydir
4. Gauss kanunu y端k da脹l脹mlar脹n脹n, y端ksek
simetriye sahip olduklar脹 durumlarda, elektrik
alan hesaplar脹 i巽in kullan脹labilir
23. Sonu巽: Gauss kanunu
ve iletkenler
5. Elektrostatik olarak
y端klenmi bir iletkenin i巽ine
Gauss kanunu uygulan脹rsa,
iletkenin i巽inde elektrik alan
daima s脹f脹rd脹r
6. 聴letken 端zerindeki herhangi
bir net y端k daima iletkenin
y端zeyinde konulan脹r, nas脹l?
24. Kabuk Teoremleri:
聴letkenler
1) D端zg端n y端klenmi iletken bir
kabuk sanki b端t端n y端kler kabuun
1 q
merkezinde toplanm脹 gibi r
E=
r
davranarak kabuun d脹脹ndaki bir
4竜o r 2
y端k端 iter yada 巽ekerler.
2) Eer y端kl端 par巽ac脹k iletken ve
y端kl端 kabuun i巽 k脹sm脹na
r
koyulursa bu y端kl端 par巽ac脹a
E=0
hi巽bir elektriksel kuvvet etkimez.
25. 聴letken bir y端zeydeki elektrik alan y端zeye diktir ve y端zeysel
y端k younluu ile doru orant脹l脹d脹r.
rrq
E dA =
Net y端k daima iletkenin d脹 y端zeyinde 竜o
konulan脹r.
q
E dA =
Y端zey k端resel olmad脹脹 s端rece, y端k 竜o
younluu (birim alan ba脹na d端en
q
y端k) deiir EA =
竜o
聴letken bir y端zeyin hemen d脹脹nda bir
A
EA =
noktadaki elektrik alan脹 Gauss
竜o
kanununu kullanarak hesaplamak
巽ok daha kolayd脹r E =
竜o