GEZİ YAZISI
- 3. KAZANIMLAR • Okuduğu gezi yazılarının ortak özelliklerini belirler ve sıralar. • Gezi yazısında yazarın seçiciliğini fark eder. • Gezi yazılarının yararlarını belirler. • Gezi yazılarını açıklık, akıcılık, duruluk ve yalınlık bakımından inceler. • Aynı yeri gören kişilerin yazıları arasındaki benzerlik ve farklılıkların sebeplerini fark eder. • Gezi yazılarında paragraf düzeyindeki parçaları birbirine bağlayan hususların neler olduklarını belirler. • Gezi yazılarının okuyucuya etkisini fark eder. • Gezi yazılarında birliği sağlayan ögeleri belirler.
- 5. GEZİ YAZISI Herhangi bir kimsenin, daha çok bir edebiyat sanatçısının gerek yurt içinde gerekse yurt dışında gezip gördüğü yerlerdeki toplumları, kentleri, yerleri, yaşayışları, âdet ve töreleri, gelenek ve görenekleri, doğal ve tarihî güzellikleri, ilgi çeken değişik yönleri edebî bir üslup içinde kaleme alarak anlatmasına “gezi yazısı”(seyahatname) denir. Yazar, gezip gördüğü yerlerle ilgili gözlemlerini, incelemelerini, bilgileri bir araya getirerek gezi yazısını yazar. Okur, anlatılan yerleri bu sayede sanki yazarla birlikte geziyormuş hissine kapılır. Gezi yazılarında aydınlatıcı, öğretici bilgiler de yer alır. Amaç, gezilen yeri okuyucuya her yönüyle tanıtmaktır. Bu yapılırken geçmişle gelecek arasında bağ kurulur, toplumların birbirleriyle ilişki kurması ve birbirlerini tanıması, toplumlar arası kültür alışverişi ortamının oluşması sağlanır.
- 6. Gezi yazılarında, gezilip görülen yerin bütün özellikleri ele alınır. Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafî, tabiî ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır. Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı bir özellik gösteren insanlar, tarihî ve tabiî güzellikler, farklı kültürler gibi konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslupla yazıya geçirilir. Yazar, gezisi esnasında birçok yer görür, birçok insanla tanışır; bunları hafızasında tutmak zor olduğu için gezi esnasında kısa notlar alır ve bunları hikâye eder. GEZİ YAZISININ ÖZELLİKLERİ
- 7. Gezi yazısı gezilen bölge için belgesel bilgiler içerir. Bu bakımdan gezi yazısında yazar gözlemlerine yer vermeli, yanlış bilgiler aktarmamalıdır. Gezi yazısında gerçek bilgiler verilmelidir. Ancak gezi yazıları her şeye rağmen kişisel bir değerlendirme içerdiği için nesnel verilerden oluşan bilimsel bir belge niteliği taşımaz. Sadece fikir verici bir içeriğe sahiptir. Dış dünyayı yazarın gözüyle anlamaya yarar.
- 9. TÜRK EDEBİYATINDA GEZİ YAZISI Mirat-ül Memalik Seydi Ali Reis (İlk gezi kitabımız) Seyahatname Evliya Çelebi Avrupa’da Bir Cevelan Ahmet Mithat Efendi (Batı tekniğine uygun ilk gezi örneği) Hac Yolunda Cenap Şahabettin Avrupa Mektupları Cenap Şahabettin Frankfurt Seyahatnamesi Ahmet Haşim Anadolu Notları Reşat Nuri Güntekin
- 10. GEZİ YAZISI İLE ANI ARASINDAKİ FARKLARI BENZER YÖNLER İki türde de açık, sade, anlaşılır, içten bir dil kullanılır. İki türde de dil göndergesel işlevde kullanılır. Her iki türde de açıklayıcı, betimleyici, öyküleyici anlatım türleri kullanılır. Her iki tür de başka bilim dallarına kaynaklık edebilir. FARKLI YÖNLER Anılarda amaç yazarın yaşamından ilgi çekici olayları anlatmakken gezi yazıları gezilip görülen yerler hakkında okuyucuya bilgi vermek için yazılır. Gezi yazılarında gözlem önemli bir yer tutar, anılarda ise yazarın kendi yaşamına dair izlenimleri vardır. Anılarda çevreye ait bilgiler gezi yazısı kadar ayrıntılı değildir.
- 11. ÖLÇME DEĞERLENDİRME 1- Aşağıdaki sanatçılardan hangisi ünlü bir “gezi yazısı” yazarıdeğildir? A) Nurullah Ataç B) Ahmet Haşim C) Evliya Çelebi D) Reşat Nuri Güntekin E) F. Rıfkı Atay
- 12. 2-Burası bir köyden çok şehirleşmeye başlamış bir kasabaya benziyordu. Etrafta bir tek eski veya topraktan ev görünmüyordu. Otlamaya çıkarılacak hayvanlar için özel bir yol yapılmış ve diğer yolların hemen hepsi asfaltla döşenmişti. Ama bir evin içine girecek olsanız bir yemek sofrası dahi göremezsiniz. Yemekler yerde yenir burada. İnsanlar ütü nedir bilmez. Geze geze de bitiremezsiniz asfalt yollarını! Yukarıda verilen parça hangi edebi türe örnektir? A)Deneme B)Makale C)Gezi D)Anı E)Röportaj
- 13. 3-Aşağıdakilerden hangisi gezi yazısının özelllklerinden biri değildir? A) Olayların kronolojik zamana göre anlatılması B) Gezilen yerlerin ilginç özelliklerinin işlenmesi C) Gözlemlerin ağır basması D) Tarihî ve doğal güzelliklerin yanında kültürel farkların anlatılması E) Duyguların ihmal edilip, sadece gerçeklerin anlatılması